در پايان آيه به مساله مهمترى اشاره كرده و افكار را به وسائل نقليه و مركبهاى گوناگونى كه در آيـنـده در اخـتيار بشر قرار مى گيرد و بهتر و خوبتر از اين حيوانات مى تواند استفاده كند متوجه مـى سـازد, و مـى گـويد: ((و خداوند چيزها (وسائل نقليه ديگرى ) مى آفريند كه شما نمى دانيد)) (ويخلق ما لا تعلمون ).
(آيه ) به دنبال نعمتهاى مختلفى كه در آيات گذشته بيان شد در اينجا به يكى از نعمتهاى بسيار مهم معنوى اشاره كرده , مى فرمايد: ((بر خداست كه راه راست و صراط مستقيم را (كه هيچ گونه انحراف و كژى در آن نيست ) در اختياربندگان بگذارد)) (وعلى اللّه قصد السبيل ).
در ايـن كـه ايـن راه راست اشاره به جنبه تكوينى يا تشريعى مى كند, مفسران تفسيرهاى مختلفى دارند, ولى هيچ مانعى ندارد كه هر دو جنبه را شامل شود.
بـه ايـن تـرتـيـب كه خداوند از نظر خلقت و آفرينش و تكوين , انسان را مجهز به عقل و استعداد و نيروهاى لازم براى پيمودن اين صراط مستقيم كرده است .
و از سوى ديگر, خدا پيامبران را با وحى آسمانى و تعليمات كافى و قوانين مورد نياز انسان فرستاده اسـت , تـا از نـظر تشريع , راه را از چاه مشخص كرده و با انواع بيانها او را تشويق به پيمودن اين راه كنند و از مسيرهاى انحرافى باز دارند.
سـپـس از آنجا كه راههاى انحرافى فراوان است , به انسانها هشدار مى دهد ومى گويد: ((بعضى از اين راهها منحرف و بيراهه است )) (ومنها جائر).
و از آنجا كه نعمت اختيار و آزادى اراده و انتخاب , يكى از مهمترين عوامل تكامل انسان مى باشد با يـك جمله كوتاه به آن اشاره كرده , مى گويد: ((اگر خدا مى خواست همه شما را (به اجبار) به راه راست هدايت مى كرد)) به گونه اى كه نتوانيد گامى از آن فراتر بگذاريد (ولو شا لهديكم اجمعين ) .
ولى اين كار را نكرد, چرا كه هدايت اجبارى , نه افتخار است و نه تكامل !.
(آيـه ) در ايـن آيه باز به سراغ نعمتهاى مادى مى رود تا حس شكرگزارى انسانها را برانگيزد, آتش عشق خدا را در دلهايشان بيفروزد, و آنها را به شناخت بيشتر بخشنده اين نعمتها دعوت كند.
مى گويد: ((او كسى است كه از آسمان آبى فرستاد)) (هو الذى انزل من السما ما).
آبـى حيات بخش , زلال , شفاف , و خالى از هرگونه آلودگى ((كه نوشيدن شمااز آن است )) (لكم منه شراب ).
((و نـيز گياهان و درختانى از آن به وجود مى آيد كه (حيوانات خود را) در آن به چرا مى فرستيد)) (ومنه شجر فيه تسيمون ).
بـدون شـك مـنـافـع آب بـاران تـنـهـا نوشيدن انسان و روييدن درختان و گياهان نيست , بلكه شستشوى زمينها, تصفيه هوا, ايجاد رطوبت لازم براى طراوت پوست تن انسان و راحتى تنفس او, و مانند آن همه از فوائد باران است , ولى از آنجا كه دوقسمت ياد شده , از اهميت بيشترى برخوردار بوده روى آن تكيه شده .
(آيه ) باز همين مساله را چنين ادامه مى دهد: ((خداوند با آن (آب باران )براى شما زراعت و زيتون و نـخل و انگور, و از همه ميوه ها مى روياند)) (ينبت لكم به الزرع والزيتون والنخيل والا عناب ومن كل الثمرات ).
((مـسـلـما در آفرينش اين (ميوه هاى رنگارنگ و پربركت و اين همه محصولات كشاورزى ) نشانه روشنى (از خدا) براى انديشمندان است )) (ان فى ذلك لا ية لقوم يتفكرون ).
(آيـه ) سپس به نعمت تسخير موجودات مختلف جهان در برابر انسان اشاره كرده , مى فرمايد: ((و (خـداونـد) شـب و روز را بـراى شما مسخر كرد و همچنين خورشيد و ماه را)) (وسخر لكم الليل والنهار والشمس والقمر).
((و ستارگان نيز به فرمان او مسخر شما هستند)) (والنجوم مسخرات بامره ).
((مـسـلـمـا در اين امور نشانه هايى است (از عظمت خدا و بزرگى آفرينش ) براى آنها كه انديشه مى كنند)) (ان فى ذلك لا يات لقوم يعقلون ).
(آيـه ) عـلاوه بر اينها ((مخلوقاتى را كه در زمين براى شما آفريده )) نيزمسخر فرمان شما ساخت (وما ذرا لكم فى الا رض ).
((مخلوقاتى گوناگون و رنگارنگ )) (مختلفا الوانه ).
از انواع پوششها, غذاها, همسران پاك , وسائل رفاهى گرفته تا انواع معادن ومنابع مفيد زيرزمينى و روزمينى و ساير نعمتها.
((در ايـنـهـا نيز نشانه اى است (آشكار) براى مردمى كه متذكر مى شوند)) (ان فى ذلك لا ية لقوم يذكرون ).

چرا تنها زيتون و نخل و انگور ؟!.

نعمت كوهها و درياها و ستارگان :.

آنها كه بار گناه ديگران را بر دوش مى كشندـ.

سرنوشت پاكان و نيكان :.

معاد و پايان گرفتن اختلافها:.

پاداش مهاجران .

اگر نمى دانيد بپرسيد:.