از مرحوم شهيد (ره ) در اينجا كلامى نقل كنند و ملخصش اينستكه فرموده : بدانكه سخن چينىدر بيشتر كلمات دانشمندان در حكايت كردار بوسيله گفتار بكار رفته ولى بايد دانست كهاختصاص بگفتار و كردار ندارد بلكه معناى اعمى استكهشامل غير كردار و نوشتن و رمز و اشاره نيز ميشود، و تفسير كاملش اينست كه سخن چينىيعنى افشا كردن رازيكه افشاى آن بد است و موجب ناراحتى مردمان گردد، خواه براى آنكهاز او نقل شده بد باشد يا از نظر آنكه براى اونقل شود يا براى شخص ثالثى ، و خواه افشاى راز بوسيله گفتن باشد يا بنوشتن ياباشاره يا بساير اسباب ، و خواه آن رازيكه فاش مى كند كردار كسى باشد يا گفتارش، و خواه افشاى آن راز عيبى بر آن شخص باشد يا نه ، بلكه حقيقت تمامى و سخن چينافشاى راز و كشف نهانى است كه افشاى آن بداست ، و آن گناه است مگر در جاهائى كهافشاى آن براى مسلمانى سودى داشته باشد يا جلوگيرى از معصيتى كند، چنانچه اگرببيند كسى مال ديگرى را برداشت كه بخاطر حق آنكس كه مالش رفته گواهى دهد، و امااگر ببيند كسى مال خود را پنهان ميكند بازگو كردن آن سخن چينى است .

*باب فاش كردن اسرار مذهب* بَابُ الْإِذَاعَةِ

1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلَانَقَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ عَيَّرَ أَقْوَاماً بِالْإِذَاعَةِ فِى قَوْلِهِ عَزَّ وَجَلَّ وَ إِذ ا ج اءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذ اعُوا بِهِ فَإِيَّاكُمْ وَ الْإِذَاعَةَ اصول كافى جلد 4 صفحه : 76 رواية :1 محمد بن عجلان گويد: شنيدم از حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: همانا خداىعزوجل سرزنش كرده است بواسطه فاش كردن اسرار، مردمانى را در گفتارش كهفرمايد: ((و هرگاه برسد ايشان را امرى درباره امنيت يا ناامنى آنرا فاش كنند)) (سورهنساء آيه 83) (سپس فرمود:) بپرهيزيد از فاش كردن (اسرار).

شرح :

مجلسى (ره ) پس از نقل كلام بيضاوى در تفسير آيه شريفه فرمايد: و بهرحال آيه دلالت دارد بر مذمت فاش كردن آنچه در افشاى آن مفسده است ، و غرض حضرتبر حذر داشتن از فاش كردن اسرار ائمه عليهم السلام نزد مخالفين است ، زيرا بسببمفسده و ضرر بر ائمه و مؤ منين گردد، و ممكن است فاش كردن پاره اى ازمسائل غامضه (و مشكلات ) علوم را كه پايه خرد و فهم عامه مردم بدان نرسد نيزشامل گردد چنانچه در باب كتمان گذشت .

2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ مُحَمَّدٍ الْخَزَّازِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عقَالَ مَنْ أَذَاعَ عَلَيْنَا حَدِيثَنَا فَهُوَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ جَحَدَنَا حَقَّنَا قَالَ وَ قَالَ لِمُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍالْمُذِيعُ حَدِيثَنَا كَالْجَاحِدِ لَهُ اصول كافى جلد 4 صفحه : 76 رواية :2 حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه حديث ما را بر ضرر ما فاش كند مانند كسىاست كه دانسته حق ما را انكار كند. و بمعل بن خنيس فرمود: فاش كننده حديث ما چون انكار كننده آن است .

3- يُونُسُ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنِ ابْنِ أَبِى يَعْفُورٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ أَذَاعَ عَلَيْنَاحَدِيثَنَا سَلَبَهُ اللَّهُ الْإِيمَانَ اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :3 ابن ابى يعفور گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه بر ضرر ما حديث ما رافاش كند خداوند ايمان او را ببرد.

4- يُونُسُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا قَتَلَنَا مَنْ أَذَاعَحَدِيثَنَا قَتْلَ خَطَإٍ وَ لَكِنْ قَتَلَنَا قَتْلَ عَمْدٍ اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :4 حضرت صادق عليه السلام فرمود: آنكه حديث ما را فاش كند ما را بخطا نكشته استبلكه از روى عمد كشته است .

توضيح :

گويا مقصود حضرت اينستكه چون افشاء حديث ائمه اطهار و ترك تقيه ، گاهى منجربكشتن آنها ميشده در اينصورت راويان باعث برقتل آنها ميشدند و دانسته آنها را بكشتن ميدادند.

5- يُونُسُ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ يُحْشَرُ الْعَبْدُيَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ مَا نَدِيَ دَماً فَيُدْفَعُ إِلَيْهِ شِبْهُ الْمِحْجَمَةِ أَوْ فَوْقَ ذَلِكَ فَيُقَالُ لَهُ هَذَا سَهْمُكَمِنْ دَمِ فُلَانٍ فَيَقُولُ يَا رَبِّ إِنَّكَ لَتَعْلَمُ أَنَّكَ قَبَضْتَنِى وَ مَا سَفَكْتُ دَماً فَيَقُولُ بَلَىسَمِعْتَ مِنْ فُلَانٍ رِوَايَةَ كَذَا وَ كَذَا فَرَوَيْتَهَا عَلَيْهِ فَنُقِلَتْ حَتَّى صَارَتْ إِلَى فُلَانٍالْجَبَّارِ فَقَتَلَهُ عَلَيْهَا وَ هَذَا سَهْمُكَ مِنْ دَمِهِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :5 محمد بن مسلم گويد: شنيدم حضرت باقر عليه السلام مى فرمود: بنده خدا روز قيامتمحشور شود و (با اينكه در دنيا) دستش بخونى آلوده نشده (وخوى نريخته ) باندازه يكحجامت يا بيشتر خون باو بدهند و بگويند: اين سهم تو است از خون فلانكس ؟ عرضميكند: پروردگارا تو خود ميدانيكه همانا جان مرا گرفتى (و درآنحال ) من خون كسى را نريخته بودم (و هيچ خونى بگردنم نبود؟) خداوند فرمايد: آرىتو از فلانى روايتى چنين و چنان شنيدى و بضرر او بازگو كردى ، پس زبان بزبانبفلان جبار (و ستمكار) رسيد و بدان روايت او را كشت ، و اين بهره تو از خون اوست .

6- يُونُسُ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع وَ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ ذ لِكَبِأَنَّهُمْ ك انُوا يَكْفُرُونَ بِآي اتِ اللّ هِ وَ يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذ لِكَ بِم اعَصَوْا وَ ك انُوا يَعْتَدُونَ قَالَ وَ اللَّهِ مَا قَتَلُوهُمْ بِأَيْدِيهِمْ وَ لَا ضَرَبُوهُمْ بِأَسْيَافِهِمْ وَلَكِنَّهُمْ سَمِعُوا أَحَادِيثَهُمْ فَأَذَاعُوهَا فَأُخِذُوا عَلَيْهَا فَقُتِلُوا فَصَارَ قَتْلًا وَ اعْتِدَاءً وَمَعْصِيَةً اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :6 اسحاق بن عمار گويد: حضرت صادق عليه السلام اين آيه را تلاوت فرمود: ((اينبدان بود كه كفر ميورزيدند بآيات پروردگار و ميكشتند پيامبران را بنا حق ، اين بدانشد كه نافرمانى كردند و بودند تجاوز كنندگان )) (سوره بقره آيه 61) و فرمود:بخدا سوگند آنانرا بدستهاى خود نكشتند و بشمشيرهاى خود نزدند بلكه حديثهاى آنانرا شنيدند پس آنها را فاش كردند، و آنان را بدان سبب گرفتند و كشته شدند پس همكشتن شد و هم نافرمانى و هم تجاوز.

توضيح :

مقصود حضرت تفسير آيه شريفه است كه خداوند نسبت كشتن و نافرمانى و تجاوز بآنانداده است و اينكه همان فاش ‍ كردن حديثهاى آنان باعث اين سه گناه براى آنها شد.

7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِىبَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ يَقْتُلُونَ الْأَنْبِي اءَ بِغَيْرِ حَقٍّفَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ مَا قَتَلُوهُمْ بِأَسْيَافِهِمْ وَ لَكِنْ أَذَاعُوا سِرَّهُمْ وَ أَفْشَوْا عَلَيْهِمْ فَقُتِلُوا اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :7 ابوبصير گويد: حضرت صادق عليه السلام در (تفسير) گفتار خداىعزوجل : ((و ميكشتند پيامبران را بناحق )) (سورهآل عمران آيه 112) فرمود: هر آينه بخدا سوگند كه آنها را با شمشيرهايشان نكشتند، ولى سر آنها فاش كردند و شهرت دادند پس كشته شدند.

8- عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلَانَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ عَيَّرَ قَوْماً بِالْإِذَاعَةِ فَقَالَ وَ إِذ ا ج اءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذ اعُوا بِهِ فَإِيَّاكُمْ وَالْإِذَاعَةَ اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :8 مانند حديث اول است .

اصول كافي ثقةالاسلام كليني جلد چهارم