1- بجاى كذاى اول ، اسم ماه گذاشته را بگويد و در عوض كذاى دوم ، اسم ماه نو راببرد.
2- آن چنين است كه در شبهاى قدر اكتفا كند بهمان صدر كعت و آن بيست ركعت را كه درشب نوزدهم و سى ركعت را كه در شب بيست و يكم و بيست سوم بحسب قسمت موظف بود ترككند مجموع هشتاد ركعت ميشود قسمت كند بر چهار جمعه در ماه رمضان در هر جمعه ده ركعت كندباين طريق چهار ركعت نماز امير المؤ منين (ع ) و دو ركعت نماز حضرت فاطمه (ع ) و چهارركعت نماز حضرت جعفر(ع ) و در شب جمعه آخر ماه بيست ركعت نماز امير المؤ منين (ع ) بكندو در شب شنبه آخر بيست ركعت نماز حضرت فاطمه (ع ) پس هزار ركعت نماز تمام ميشود(منه عفى عنه )
3- بدانكه (ش ) علامت شب است و (ر) علامت روز است و هر روز و شب را بجهتاختصار بانى دو رمز و علامات هندسه رقم كرديم چنانچه بجهت اختصار تعبير ميكنيم ازشيخ طوسى و سيد ابن طاوس بشيخ و سيد (منه عفى عنه )
4- فقير گويد: به همين ملاحظه كه (ام حبيه ) زوجهرسول خدا (ص ) بود اهل سنت معاويه را خال اميرالمؤ منين مى گويند: حكيم سنائى گفته :
| پسر هند اگر چه خال من است |
(منه عفى عنه )
5- هادى لقب عمرو است چون آتش ميافروخت در راه مهمانان تادليل شود بمضيف او، او را هادى لقب دادند (منه عفى عنه )
6- بدانكه روايات در باب مختار مختلف است لكن آنچه مسلم است آن است كه مختاردل امام زين العابدين عليه السلام را شاد كرده بلكه دلجوئى و شاد نمود قلوب شكستهدلان و مظلومان مصيبت زده گان و ارامل و ايتام آل پيغمبر(ص ) را بكشتن (عبيدالله بن زياد)و فرستادن سر نحس او را براى ايشان كه پنجسال در سوگوارى و گذار بودند و يكنفر از ايشان سرمه در چشم نكشيد و خود را خضابنفرموده و دود از مطبخ ايشان بر نخواست تا سر عبيدالله براى ايشان آمد پس از عزا درآمدند بعلاوه (مختار) خانه هائى را كه خراب بود از ايشان آباد كرد و اعانتها بايشاننمود. خوشا حال مختار در مسرور كردن او دلهاى محزون ماتم زده گاناهل بيت اطهار(ع ). (منه عفى عنه )
7- در كامل بهائى است كه چون معويه خواست در مكه براى پسرش زيد بيعت از مردمبگيرد عايشه انكار آن كرد و براى معويه تهديد فرستاد و پيغام داد كه برادرم محمد راكشتى و براى يزد بيعت مى ستانى . معويه بيمناك شد كه مبادا عايشه فتنه كند لهذا درخانه خود چاهى بكند و از آهك پر كرد و فرشى پر قيمت بر روى آن پهن كرد و كرسىبر آن نهاد و عايشه را وقت نماز خفتن بخانه خود خواند چون وارد شد معويه او را بدانكرسى اشارت كرد كه بنشيند چون بر آنجا نشست فروشد بچاه و هلاك شد (منه عفى عنه)
8- (( فى الوسائل عن زراره و الفضيل عن ابى جعفر عليه السلامقال الغسل فى شهر رمضان عند وجوب الشمس قبيله يصلى و يفطر.)) در كتابوسائل از زراره و فضيل از امام باقر عليه السلامنقل شده كه فرمود غسل در ماه رمضان هنگام غروب آفتابقبل از مغرب بجا آورده شود و سپس نماز بخواند و افطار كند (على بن المؤ لف ).
9- در كامل بهائى است كه چون قتل على عليه السلام بمعويه رسيد جاريه مغنيه راگفت كه (( يا جارية غنى اليوم قرت عينى )) يعنى تغنى كن كه امروز چشمم روشنشده . گفت : چه خبر خوش است . گفت : يقولونقتل اميرالمؤ منين (ع ) ميگويند كه اميرالمؤ منين (ع ) كشته شده . جاريه گفت بعد از اين غنانگويم . معاويه گفت تا او را بسيار تازيانه زدند گفت (كفواعنى ) دست از منبرداريد پس اشعارى در مرثيه حضرت بگفت : (( الا ابلغ معوية بن حرب - فلاقرتعيون الشامتينا - قتلتم خير من مركب المطايا الخ )) عمودى پيش معويه بود بر سر آنمؤ منه زد تا شهيد شد رحمة الله تعالى عنها (منه ).
10- سيدره در اقبال از حمادين عيس از محمد بن يوسف از پدرشنقل كرده كه شنيدم از حضرت باقر عليه السلام كه ميفرمود (جهنمى ) آمد بمحضررسول خدا صلى الله عليه و آله و عرض كرد من شتر و گوسفند و غلامان بسيارى دارمامر فرما شبى را بمدينه بيايم و بنماز حاضر گردم و آن شب از ماه رمضان باشدپيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله او را نزديك بخواند و بگوشش سخنى گفت از آن بيعدجهنى در شب بيست و سيم ماه رمضان با شتر و گوسفند و غلامانش بمدينه ميآمد و تا بهصبح مى ماند و صبحگاه به محلش بر ميگشت و اسم جهنى عبدالله انصارى بوده (على بنالمؤ لف )
11- ميدان به فتح ، اسم محله ايست در نيشابور و از اشعار ميدانى است :
| تنفس صبح الشيب فى ليل عارضى |
12- مرحوم والددرمفاتيح دراعمال روز عيد فطر ميفرمايد(و در غير مكه ) رفتن بسوىصحرا الخ . و همچنين در مفاتيح در ذيل اعمال روز عيد فطر فرموده (و بيرون نروى مگربعد از طلوع آفتاب ) و بخوان الخ .
(على بن المولف )
13- مرحوم والددرمفاتيح دراعمال روز عيد فطر ميفرمايد(و در غير مكه ) رفتن بسوىصحرا الخ . و همچنين در مفاتيح در ذيل اعمال روز عيد فطر فرموده (و بيرون نروى مگربعد از طلوع آفتاب ) و بخوان الخ .
(على بن المؤ لف )
14- قنوت معروف نماز عيدين اين است :
(( اللهم اهل الكبرياء و العظمة و اهل الجود و الجبروت واهل العفو و الرحمة و اهل - التقوى و المغفرة اسئلك بحق هذا اليوم الذى جعلته للمسلمين عيداو لمحمد صلى الله عليه و آله ذخرا و شرفا و كرامة و مزيدا ان تصلى على محمد وآل محمد و ان تدخلنى فى كل خير ادخلت فيه محمدا وآل محمد و ان تخرجنى من كل سوء اخرجت منه محمدا وآل محمد صلواتك عليه و عليهم اللهم انى اسئلك خير ما سئلك به عبادك الصالحون واعوذبك مما استعاذ منه عبادك المخلصون )) - و بدانكه سيد دراقبال عوض پنج تكبير شش تكبير گفته و دعاى قنوت را شش مرتبه ذكر كرده ولكنتمامى علماء پنجمرتبه گفته اند چنانچه واضح است .
(منه عفى منه )
15- ويناسب فى المقام قول من قال :
| (( و اذا خفيت على الغبى فعاذر |
| شب پرده گروصل آفتاب نخواهد |
(منه عفى عنه )
16- بدانكه بخر رازى از علماء خوارزمشاهيه و صاحب ثروت ومال بوده و اين رباعى منسوب باو است :
| درويشى جوى و روى در شاه مكن |
| وز دامن فقر دست كوتاه مكن |
| اندر دهن مار شو و مال مجوى |
(منه ره )
17- المردابه ابوبكر
18- ابن خلكان گفته كه عضدالدوله براى ابومنصور افتكين تركى غلام معزالدولهابن بويه والى دمشق نوشت در جواب كاغذ او: (( غرك عزك فصار قصار ذلك ذلك فاخشفعلك فعلك بهذا تهدا)) .
فقير گويد كه اين عبارت را نسبت دهند بحضرت اميرالمومنين عليه السلام و گويند كهبراى معاويه نوشت در جواب كاغذ او كه نوشته بود: (على قدرى و غلى قدرى ) واگر واقع داشته باشد عضدالدوله از آن مشرع فصاحت اخذ كرده
19- و آن رساله موسوم است به : (( بقية المريد من الكشف عناحوال الشيخ زين الدين الشهيد ره و قال فيه تعدالثناء عليه لقدشاهدت منه سنة ورودىالى خدمته ان كان ينقل الحطب على حمار فى الليل لعياله و يصلى فى المسجد ويشتغل بالتدريس بقية نهاره )) . (منه ره )
20- ابن ابى الحديد در يكى از قصائد سبع اشاره بفرار ابى بكر در غزواتپيغمبر(ص ) كرده در آنجا كه گفته :
| (( وليس بنكر فى حنين فراره |
| و فى احد قدفر خوفا و خيبرا |
رويدك ان المجد حلولطاعم
غريب فان مارسته ذقت ممقرا (اى مرا) و ماكل من رام المعالى تحملت مناكبه منها الركامالكنهورا (الركام الى السحاب المتكاثف ) الكنهور العظيم و استعمار اللفظينللاثقال التى يتحملها طالب العليا -
| تنح عن العلياء يسحب ذيولها |
| فتى لم يعرق فيه يتم بن مرة |
| و لاعبد اللات الخبيثة اعصرا |
و لاكان معز و لاغداة و براءة
| و لا عن صلوة ام فيها موخرا |
| و لاكان فى بعث بن زيد مومرا |
عليه فاضحى لابن زيدمومرا
| و لاكان يوم الغار يهفو خبانه |
| حذارا ولايوم العريش تسترا |
يوم العرش روز بدر است كه براى رسولخدا(ص ) عريش بنا كرده بودند كه در سايهآن بنشيند. ابوبكر نيز از ترس ، خود را در آن پنهان كرده بود تا آنكه روساى قريشكشته شدند و فتح از براى رسولخدا(ص ) واقع شد.
| امام هدى بالقرص اثر فاقتضى |
| له القرص ردالقرص ابيض ازهرا |
اين شعر آخر اشاره است بايثار اميرالمؤ منين (ع ) نان خود را بمسكين و يتيم و اسير چنانچهمشهور است و در سوره (هلى اتى ) بآن اشاره شده است و هم اشاره است برد شمس برآنحضرت و ابن ابى الحديد مضمون اين شعر را از (ان نما) شاعر اخذ كرده چنانچه درشرح نهج البلاغه نقل كرده جاده بالقرص والطوى بلاجنبيه ....
| فاعادالقرص المنيرعليه القرص |
و المقرص الكرام كسوب
(منه ره )
21- لمولى كاظم الازرى ره :
| (( ذاك يوم جبريل انشد فيه |
| قصبات السبق التى قد حواها )) |
(منه ره )
| 22- (( يالها ضربة حوت مكرمات |
(منه )
23- ولادت شيخ ما، در اين روز سنه 1254 واقع شده است (منه ره )
24- مرحوم والد در كتاب انوار البهيه ميفرمايد حضرت صادق عليه السلام در ماهشوال سال صد و چهل هشت هجرى در اثر انگور زهر آلودى كه منصور بآن حضرتخورانيد در سن شصت و پنج سالگى از دنيا رفت و بعضى از دانشمندان متتبع روز وفاتآنحضرت را در بيست و پنجم شوال تعيين كرده اند و بقولى در روز شنبه نيمه رجب ازدنيا رحلت نمود و بآن اشاره خواهد شد (محسن بن المؤ لف ).
25- الى ان قال :
| (( مالى سوى قرعى لبابك حلية |
| فلئن رددت فاى باب اقرع )) |
| (( و من الذى ادعوه و اهتف اسمه |
| ان كان فضلك عن فقيرك يمتع )) |
| (( اشا لمجدك ان تقنط عاصيا |
| الفضل اجزل و المواهب اوسع )) |
26- اين عبارات در آن خطبه است كه ابن شهر آشوب در مناقب ايراد فرموده .
27- ظاهر آنستكه اين استغفار و دعاى بعد را، بعد از نماز بايد بجا آورد (منه ره ) 28- (( و هى كما عن المشايخ انه دخل يوما على معويةفقال له معويه و الله انك شريك و ليس لله شريك و انك لا بن اعور و البصير خير مناعور و انك لدميم و الجيد خير من من الدميم فكيف سدت قومكفقال له شريك انك لمعويه و ما معويه الا كلبه عوت و استعوت الكلاب و انك لا بنالصخر و السهل خير من الصخر و انك لا بن الحرب و السلم خير من الحرب و انك لا بناميه و ما اميه الاامه صغرت فاستصغرت فكيف صرت امير المؤ منين فغضب معويه و خرجشريك و هو يقول - ايشتمنى معويه بن صخر - و سيفى صارم و معى لسانى - فلاتبسطعلينا با بن هند - لسانك ان بلغت ذرى الامانى - الابيات (منه عفى عنه )
29- شيخ كمال الدين ميثم بن على بن ميثم بحرانى ، فيلسوف محقق و حكيم مدققصاحب شروج نهج البلاغه و شرح صد كلمه و رساله در امامه و غيرها است و بعضى ازعلما نسبت داده اند باو كتاب (الاستغاثه فى بدع المحدثه ) و حق آنستكه استغاثهتاءليف على بن احمد كوفى است و همين ابن ميثم است صاحب حكايت معروفه كلى يا كمى .قبرش در قريه (هلتا) است . صاحب مجمع البحرين او را در لغت مثم ذكر نموده واعتراض كرده اند بر او آنكه شايسته بود در لغت و ثم ذكر شود (( و عن بعض العلماءان ميثم حيثما ذكر فهو بكسر الميم الاميثم البحرانى فانه بفتح الميم (منه )))
30- شيخ اجلعمادالدين حسن بن على بن محمد طبرى از بزرگان علماء مازندران است و كتبى تاءليفنموده در فقه و حديث و غيره و از كتابهاى او (مناقب الطاهرين ) است كه تولى وفضليت اهل بيت است و ديگر از كتب او (كامل السقيفه ) است كه در معائب اعداءاهل بيت (ع ) و تبرى از ايشان است .
31- ملخص آن داستان اين است : در بغداد زمان موسى الهادى عباسى مرد توانگرىبود و همسايه اى داشت كه بى نهايت بر آن توانگر حسد مى ورزيد و بهر وسيله اى كهممكن بود متوسل شد و بر عليه همسايه كارى نتوانست انجام دهد تا آنكه غلامى خريد و اورا تربيت نمود و فراوان باو مهربانى كرد تا آنكه غلام بحد رشد و جوانى رسيد واندامش قوت گرفت روزى باو گفت فرزندم من از تو خواهشى دارم انجام ده . غلام سرطاعت بزير آورد. آقا گفت حاجت من اين است كه مرا ببام خانه همسايه ببرى و بكشى تا اورا بزندان برند و بكشند غلام هر چه كرد آقا منصرف نشد و با غلام قرار گذاشت كهپس از مرگش آزاد باشد (عبد مدبر) و مبلغ سه هزارمثقال نقره هم براى تعيين نمود چون شب آخر عمرش رسيد غلام را روى بام خانه همسايهبرد و امر كرد كه گردنش را بزند غلام گردن مولا را بزد و شبانه بگريخت روز بعدهر چه اهل خانه تفحص كردند او را نيافتند آخر روز او را روى بام همسايه كشته يافتند وهمسايه را دستگير نموده و پس از كشف حال ، موسى امر كرد وى را آزاد ساختند انتهى (علىابن المولف )
32- الشهم الذكى الفواد السيد لنافذالحكم (منجد)
33- (( هذا المضمون قدتكرر فى اشعار الشعراء و احسن ماقيل فيه قول الفرزدق فى القصيده المعروفه بين الفريقين فى مدح سيدنا و مولاناعلى بن الحسين عليه السلام ما قال : لا قط الا فى تشهده لولا التشهد كانت لائه نعم .(منه عفى عنه ) ))
34- فقير گويد كه سيد اجل سيد عليخان شيرازى شارح صحيفه در حديثمسلسل بآباء روايت كرده از امير اميرالمومنين (ع ): (( انهيقول سمعت رسول الله (ص ) يقول نحن بنو عبدالمطلب ماعاداتا بيت الاوقد خرب و لاواتاكلب الاوقه جرب و من لم يصدق فيلجرب . )) و اين مطلب بتجربه رسيد. و بهمينملاحظه عبدالمطلب براى حجاج نوشت كه از آل ابوطالب كسى را مكش ، چه آنكهآل حرب گاهيكه خون اولاد ابوطالب را ريختند مرگ ، ايشان را فرو گرفت و دولتشانزائل شد پس حجاج از ريختن خون طالبين اجتناب مى كرد از ترسزوال ملك و سلطنت ، نه او خوف خداوند عزوجل . (منه ره )
35- اين كلمه مشعر است بر آنكه آنحضرت از معاشرت مامون دركمال اذيت و صدمه بوده كه مرگ خود را فرج و گشايش خود تعبير فرموده چنانكهپدرش حضرت امام رضا(ع ) در زمان ولايتعهد نيز چنين بوده . در هر جمعه كه از مسجد جامعمراجعت مى فرموده بهمان حاليكه عرق دار و غبار آلوده بوده دستها را بدرگاه الهى بلندمى كرد و مى گفت الهى اگر فرج و گشايش امر من در مرگ من است پس همين ساعت در مرگمن تعجيل فرما و پيوسته در غم و كرب بود تا از دنيا رحلت فرمود - صلوات الله عليه-. (منه عفى عنه ) 36- تمام آيه شريفه اين است :
(( وواعدنا موسى ثقلين ليلة و اتممتاها بعشرفتم ميقات ربه اربعين ليلة وقال موسى لاخيه هرون اخلفنى فى قومى و اصلح و لا تتبعسبيل المفسدين . ))
(منه ره )
37- تهليلات مباركه : (( لااله الاالله عدد الليالى و الدهور لا اله الا الله عددامواج البحور لااله الا الله و رحمته خير ممايجمعون لا اله الا الله عدد الشوك و الشجر لااله الا الله عدد الشعر و الو بر الا الله عدد الحجر و المدر لا اله الا الله عدد لمح العيونلا اله الاالله فى الليل اذاعسس و الصبح اذا تنفس لا اله الا الله عدد الرياح فى البرارىو الصخور لا اله الا الله من اليوم الى يوم ينفع فى الصور )) (منه )
38- بقولى روز سوم نازل شد (منه )
39- در كامل بهائى است كه مسلم چون شب را در خانه طوعه بماند صبح چون شيههاسبان شيند دعا مى خواند. دعا را بتعجيل بآخر رسانيد و سلاح بپوشيد و با طوعه گفتكه آنچه بر تو بود اى طوعه از نيكى كردى و از شفاعترسول (ص ) نصيب يافتى من دوش در خواب بودم عمم امير المؤ منين (ع ) را ديدم مرا گفتفردا پيش من خواهى بود لشكر بر در خانه رسيد ترسيد كه آتش در خانه زنند از خانهبيرون رفت و چهل و دو مرد از آن ملاعيپنان بكشت الخ (منه عفى عنه )
40- (هانى بن عروه ) از قبيله مذحج است و در جنگجمل ملازم ركاب امير المؤ منين (ع ) بوده و رجز مالك حرب حثها جمالها از او است (منه )
41- و هم از مصنفات زمخشرى است (نصايح كبار) و (نصايح صغار) كه هر دودر زهد و موعظه است و در كتاب نصايح كبار كه پنجاه مقامه است در آخر مقامه اى كه درخمول است چند شعر گفته و خود را مخاطب بآن ساخته :
| (( اطلب اباالقاسم الخمول ودع |
| اذانت فى الجهل تخلع الرسنا )) |
و هم از اشعار او است كه در مرثيه شيخ خود ابو مضرمنصور گفته :
| (( و قائله ماهذه الدرر التى |
| تساقط من عينيك سمطين سمطين |
| فقلت هو الدر الذى كان قدحشى |
| ابو مضر اذنى تساقط من عينى )) |
و در حق زمخشرى امير مكه گفته :
| (( جميع قرى الدنيا سوى القريه التى |
| واحر بان تزهى زمخشر بامرى |
| اذا عدفى اسدالشرى زمخ الشرى )) |
(منه عفى عنه )
42- آن حكايت چنانچه علامه ره در اجازه بنى زهره نوشته چنين است كه فرموده در ايامهلاكوخان ، خواجه نصيرالدين طوسى وزير او بود. هلاكو او را فرستاد بعراق ، خواجهبحله تشريف آورد. فقهاء حله در محضرش جمع شدند. جناب خواجه از شيخ فقيه نجم الدينابوالقاسم محقق ، پرسيد كه اعلم اين جماعت كدام است . فرمود: همگى فضلاء و علماء مىباشند اگر يكى مبرز، در فنى باشد ديگرى مبرز، در فن ديگر است . گفت اعلم ايشانبه اصولين كدام است . محقق اشاره فرمود بپدرم ، (سديدالدين يوسف بن مطهر) وبسوى فقيه (مفيدالدين محمد بن جهم ) و فرمود اين دو نفر اعلم اين جماعتند بعلم كلام واصول . (شيخ يحيى بن سعيد) مكدر شد و نوشت بعمش (ابوالقاسم محقق )اشعارى را و در آن درج كرد كه چگونه شد ابن المطهر و ابن الجهم را ذكر نمودى و مراذكر نكردى . محقق در جواب او عذر خواهى فرمود و نوشت كه شايد خواجه از شما مسئله اىدر علم اصولين مى پرسيد و شما توقف مى كرديد در جواب و اين باعث خجالت من مىگشت . رضوان الله عليهم اجمعين . (منه عفى عنه )
43- صاحب كشف الغمه از كمال الدين بن طلحهنقل كرده در سنه 153 ولكن مشهور، روز يازدهم ذى القعده است . (منه )
44- روايت شيخ ، (آية الكرسى ) مقدم بر (انا انزلناه ) است .
45- در شب بيست و سوم ذى الحجة بسال 1359 در نيمه شب ، مؤ لف اين كتاب -مرحوم محدث قمى - در نجف اشرف وفات يافت و در روز 23 در صحن جنب قبر مرحومنورى استاد معظمش مدفون شد. رضوان الله عليه (على بن المؤ لف )
| 46- (( ابا حسن نفديك نفسى و مهجتى |
| و كل بطى ء فى الهدى و مسارع |
| فانت الذى اعطيت اذكنت راكعا |
| فدتك نفوس القوم يا خير راكع |
| و بينها فى محكمات الشرايع )) |
(منه ره )
47- (( و فى كامل ابن اثير: ودعى له طبيب من بنى الحرث بن كعب فسقاه نبيذافخرج غير متغير فسقاه لبنا فخرج كذلك ايضافقال له اعهد يا امير المؤ منين قال قد فرغت الخ . ))
(منه )
48- ابن العميد ابوالفضل محمد بن عميد قمى معروف باد بيت وكمال است كه در 19 محرم مختصرى از حال او ذكر مى شود و احسن از كلام عبدالحميد بجهتصباحت خط كلام امير المؤ منين (ع ) است كه بكاتب خود عبدالله بن ابى راقع تعليمفرموده (( قال (ع ) الق دوانك و اطل جلفه قلمك و فرج بين السطور و قرمط بينالحروف فان ذلك اجدر بصباحه الخط. ))
(منه عفى عنه )
49- در كتاب (امان الاخطار) سيد ابن طاوس است كه آنكه تير خورد، (عباد بنبشر) بود و رفيقش (عمار ياسر) بود و سوره اى را كه ميخواند سوره (كهف )بوده است .
(منه )
50- بدانكه در تواريخ است كه چون اسكندريه مفتوح شد از كتب حكمت در خزائنملوكيه او بسيار جمع شده بود. عمروعاص براى عمر نوشت كه با آن كتابها چهعمل نمايد. جواب آمد كه اگر در ميان آنها كتابهائى است كه موافق با قرآن است ما راكتاب خدا كافى است و اگر مخالف با قرآن است كه حاجتى بآن نيست آنها را معدوم كن .عمروعاص آن كتابها را بر حمامى هاى اسكندريه تفريق كرد كه عوض هيزم در زيرخزانه آنها بسوزانند و گفته اند هزار حمام داشته و مدت شش ماه حمامها بآتش آن كتابهاگرم مى شدند و از بعض كتابهاى نصارى نقل شده كه عدد آن كتابها كه سوخته شد،هفتصد هزار مجلد بوده .
(منه )
51- والحق عجب بعدالت رفتار كرد. بنى اميه وآل حكم و بنى ابى معيط را بر مردم مسلط نمود. وليد شارب الخمر را حكومت كوفه داد وابن عامر را در بصره و معاويه را در شام و عبدالله بن ابى سرخ كافر را در مصر والىگردانيد و حكم بن العاص طريد رسول خدا را بمدينه برگردانيد.
اموال مسلمانان را بر آل حكم و بنى اميه قسمت نمود. خمس افريقيه را بمروان داد و فدك راتيول وى كرد و چراگاه مدينه را خاص مواشى بنى اميه نمود و بر بزرگان اصحابرسول (ص ) چه ستمها نمود. ابوذر را با آن جلالت شاءن نفى بلد كرد. ابن مسعود راچندان بزد كه بعض اضلاعش شكست و عمار را چندان زد كه مرض فتق پيدا نمود و جمعكرد مردم را بر قرائت زيد بن ثابت عثمانى و قرآنها را سوزانيد و چندان بنى اميه ،بسبب او بر مردم مسلط شده بودند، ستم كردند كه بزرگان اصحاب تظلم بر مردمانكردند و بر كارهاى او انكار نمودند. عاقبت او را محاصره كردند و كردند آنچه كردند وعمار علنا مى گفت كه سه چيز است كه شهادت مى دهد به كفر عثمان و من چهارم ايشانم ومى خواند سه آيه (( و من لم يحكم بما انزل الله )) را. عايشه در عداوت عثمان از همهبالاتر بوده و او را نعثل مى گفت و مكرر قميص پيغمبر(ص ) را در آورد و گفت اين پيراهنپيغمبر است هنوز پوسيده نشده است كه عثمان تغيير داد شريعت او را، (( اقتلوا نعثلاقتل الله نعثلا. ))
(منه )
52- سيد بحرالعلوم رحمه الله چه خوب فرموده است :
| (( كم قام فيهم خطيبا منذرا و تلى |
| ايا فما اغنت الايات و النذر |
| قال انسبوتى فجدى احمد وسلوا |
| ما قال فى و لم يكذبكم الخبر |
| دعوتمونى لنصرى اين نصر كم |
| و اين ما خطت الاقلام و الزبر |
| حلا تمونا عن الماء المباح و قد |
| اضحت تناهله الاوعار والغمر |
| هل من مغيث يغيث الال من ظماء |
| هل راحم يرحم الطفل الرضيع وقد |
| جف الرضاع و ما للطفل مصطبر |
| هل من نصير محام اواخى حسب |
| يرعى النبى فما حاموا و لا نصروا |
(منه عفى عنه )
53- شيخ فرموده كه بقدر كمى تربتتناول كنند.
(منه )
54- مؤ لف اين كتاب - عباس قمى عفى عنه - گويد: واقعه هلاك اصحابفيل را خداوند در سوره (الم تر كيف فعل ) خبر داده كه ظاهر معنيش آنستكه آيا نديدىكه چگونه كرد پروردگار تو باصحاب فيل كه مراد ابرهه و لشكر او مى باشند آيانگردانيد مكر ايشان را در ابطال و تباهى و مراد از مكر ايشان ترويج كنيه خودشان وخراب كردن خانه خدا بوده و فرستاد برايشان يعنى از طرفساحل درياى هند فرستاد مرغان گروه گروه كه مى انداختند ايشان را بسنگى از سنگگل يعنى گل سنگ شده مانند دانه هاى تسبيح پخته . پس گردانيد خدا ايشان رامثل برگ كاه خورده شده كه مراد هلاكت و استيصال ايشان است از آنگل مهره ها كه از نخود كوچكتر و از عدس بزرگتر بوده .
بدانكه جمعى هستند كه خود را از دين و مذهب گسسته مهار و خليع العذار نموده و عقيده كردهاند كه اين جهان رامدار بر طبع خويش بوده و هيچكس را آنقدرت نيست كه طبيعت جهان رابگرداند و در اجرام فلكى تاءثير نمايد و معجزات انبياء و كرامات اوليا راحمل بر كذب و بهتان كنند. لكن قصه اصحابفيل باطل مى سازد اعتقاد و خرافات ايشان را چه آنكه آن خرق عادتى است بغايت بزرگكه بيشك از جانب خدا است و نتوان نسبت داد آنرا بطبيعت و دهر، زيرا كه از جمله بديهياتاست كه مرغان ابابيل با سنگ گلهاى كوچك بقدر عدس يكدفعه براى هلاكت جماعتى بيايندو بر بالاى سر آنها بيايستند و آن گل مهره ها را بر سر آنها بيافكنند چنانكه فرق راسوراخ كند و از مقعدشان بيرون شود و اگر بر مركب وفيل برسد او را نيز سوراخ كرده و گذر كند و استخوان و آهن را درهم شكند. البته اينمطلب بطبيعت دهر نيست و بودن آن از جانب خدا و صاحب خانه كعبه بمرتبه اى واضح وروشن است كه از روز روشن تر است و محتاج به بيان نيست (( متى احتاج النهار الىدليل . ))
و اما وقوع آن پس از مسلميات هر مسلم و كافر است و بمرتبه اى مشهور و مسلم است كه آنرامبدء تاريخ قرار دادند كه پيش از هجرت بناء تاريخ را بر آن نهاده بودند و اين قصهرا شعراء زمان جاهليت و اسلام در اشعار خود مكرر ذكر نموده اند. مراجعه شود بشعر (اميةبن ابى الصلت ) و (عبدالله بن مخزوم ) و (ابن الرقباء) و(نفيل ) و غيره كه مقام را مقتضى ذكر آن اشعار نيست و از همه بالاتر ذكر آن در قرآنمجيد است و معلوم است كه كسى آنرا بقرآن نيافزوده بلكه از زمان رسولخدا تا بزمان مابتواتر نقل شده و (مسيلمه كذاب ) بمقابل آن ، خرافات خود را ساخته (( الم تر كيففعل ربك بالحيلى اخرج منها نسمة تسعى الخ . ))
و اين هم مسلم است كه چون رسولخدا(ص ) اين سوره را براهل مكه خواند هيچكس انكار او ننمود با وجود شدت حرص ايشان بر تكذيب آنحضرت وغالب و بيشتر مردم كه پيغمبر(ص ) اين سوره را برايشان خواند، واقعهفيل را بچشم خود معاينه كرده بودند چه آنكه از آن واقعه چندان نگذشته بود ولادترسولخدا(ص ) در همان سال كه عام الفيل مى گفتند واقع شد درچهل سالگى مبعوث برسالت شد و در اوائل بعثت كه در مكه بود اين سوره برآنحضرت نازل شد و بر مردم خوانده و هنوز يكى از آن سنگ ريزه ها در خانه (ام هانى) بود كه (ابن عباس ) گفته كه در هنگام كودكى با آن بازى مى كرديم و هر كه رااندك حصافتى باشد داند كه هر كس خواهد او را به پيغمبرى باور دارد و از روى صدقبه دين او در آيد چنين قصه بزرگ را تكذيب نتواند گفت .
(منه عفى عنه )
55- (( و ذكر الميرزا فى الرجال الكبير و الشيخ ابو على فى منتهىالمقال وفات شيخنا العلامة فى ليلة حادى عشر المحرم ونقل الثانى (اى ابو على ) عن مجمع البحرين فى ماده علم ان بعض الفضلاء و جد بخطالعلامه ره خسماءه مجلد من مصنفاته غير خط غيره ثمقال بل فى كتاب روضة العارفين نقل بعض شراح التجريد ان للعلامه نحوا من الفمصنف الخ . ))
(منه عفى عنه )
56- مرا اخبار آنحضرت است از اين واقعه .
57- در كامل بهائى تفصيلى در باب زهرهائى كه به حضرت مجتبى عليه السلامداده اند نقل كرده ملخصش آنكه مروان حكم بتوسط كنيزك عبيدالله بن عمر كه بخانه هامشاطكى ميكرد و خواجه او عبيدالله رامحمد حنفيه در صفين كشته بود زهرى براى جعدهفرستاد باهدايا و نويد كه امام حسن را مسموم كند آنملعونه پاره اى از آن زهر در انگبينسفيد كرد كه امام حسن دوست ميداشت و از آن بخورد امام داد در دزهار در آنحضرت پديد آمد وقتى بسيار كردومداواى بشير جوشنانيده كرد شربتى براى او بساختند، جعده كفچه زهرالودبميان شربت در آورد چون از آن اشاميد درد زيادتر شد آنجناب بروضه مطهره رفت واز خاك روضه فرمود در شربت ريختند و خورد درد ساكن شد و نيز آنملعونه زهر در رطبكرد بانحضرت دادالاخر الامر معاويه صوفى كور را بخواند و چند دينار باو داد وصوفى لعين باعضاى سنان زهر آلود بيامد و دعوى محبت مى كرد و در خدمت امام رفت و آمدمينمود روزى بعزم زيارت چنانكه عادت صوفيان باشد كه دست شيخ ببوسند نزديكرفت و به بهانه دست بودسيدن سنان به پشت پاى او فروبر دو چندانكه قوت داشتزور كرد مردم خواستند كه صوفى لعين باعضاى سنان زهر آلود بيامد و دعوى محبت مىكرد و در خدمت امام رفت و امد مينمود روزى بعزم زيارت چنانكه عادت صوفيان باشد كهدست شيخ ببوسند نزديك رفت و به بهانه دست بوسيدن سنان به پشت پاى او فروبر دو چندانكه قوت داشت زور كرد مردم خواستند كه صوفى را بكشند آنجناب نگذاشت ازآنجا بيرون رفت و سوار شد بقصد دمشق عبدالله گفت ؛ راه گردن او بزدند آخر الامر جعدهسوده الماس بر سر كوزه افساند و دست بماليد تاداخل آب شدو امام از آن بخورد و شهيد شد.
پس تقلكرده حكايت آمدن مروان و فلانه را با جماعتى بسيار در وقت حركت داده جنازه و آنكهفلانه كمان از مروان بخواست و تير بجنازه امام انداخت و گفت دشمن زاده مرا از خانه منبيرون كنيد.
58- رطل عراقى شصت و هشت مثقال و ربعمثقال صيرفى است و نه رطل عراقى يك صاع است كه ششصدوچهاردهمثقال و ربع مثقال باشد و يكصاع ازيكمن تبريز كهششصدوچهل مثقال باشد بيست و پنج مثقال و سه ربعمثقال كمتر است .
59- مراد از حاج محمد ابراهيم علامه عصره و فريددهره صاحب كتاباشاراتالاصول و نخبه فارسيه است و كرباسى لقب و الدماجدش حاج محمد حسنخراسانى كاجى است و وجهش آن است كه مدتى در محله حوض كرباس هرات توطن فرمودهبود و اين محله را حوض كرباس مى گفتند بجهت آنكه زنى از شيعيان از مزد كرباسىكهبدست خود عمل آورده بود حوضى درست نموده و وقف بر شيعيان قرار داده بود.
60- و بروايت كامل (ابن اثير) در (ثنبه هرشى ) بدرك رفت و اين مسرفنظير بسر بن ارطاة بوده كه در صحنه حجاز كرد آنچه كرد عليهما لعائن الله .
61- (( كان الشيخ يوسف المذكور عديم النظير فى تخلفة باكثر المكارم منسلابة الجنبة وجودة السليقه و متانة الطريقه و رعاية الاخلاص فىالعمل و التحلى بالصفات الشريفه و التخلى عنالرذائل الدنية و كتابه الحدائق كتاب جليل لميعمل مثله و كتابه سلاسل الحديد فى الرد على ابن ابى الحديد فى شرحه على النهج وذكر فى اوله مقدمة شافية فى الامامة يصلح ان يكون كتابا مستقلا نظير مقدمة كاشف الغطاءللشيخ جعفر الكبير رحمة الله )) . (منه عفى عنه )
62- از مشارق الانوار (شيخ حسن عدوى حمراوى )نقل شده كه او از (ابن صباغ ) نقل ميكند كه (حسن مثنى ) از عم بزرگوارش امام حسين(ع ) خواستگارى كرد يكى از دو دختران او را. حضرت فرمود (فاطمه ) را برگزيدمكه او بمادرم (زهرا) شبيه تر است تا (سكينه ) اما در دين همه شب در قيام است و هرروز در صيام و امام در حسن مانند حورالعين است و از سنخ نسوان خلد برين و اما سكينهفغلب عليها الاستغراق مع اله و لا تصلح لرجل و اما دخترم سكينه او رابهمهاحوال در مشاهده حضرت ذوالجلال مستغرق است زنيكه حالت استغراق مع الله بر اوقات وىمستوعب و غالب باشد مرد را نشايد.
(منه )
63- ان (امراءالقيس ) غير از (امراءالقيس ) شاعر معروف است و (ابوالفرج) در (اغانى ) آورده كه او شخص معتبرى بود از عيسويان در زمان خلافت (عمر)ايمان آورد و سه دختر داشت (محيات ) و (سلمى ) و (رباب ). محيات را تزويجاميرالمؤ منين (ع ) كرد و سلمى را بامام حسن (ع ) و رباب را بامام حسين (ع ) تزويج نمود واز اين سه دختر، رباب برگزيده و ممتاز بود، الخ (منه )
64- اين ظالمان اين كارها را براى آن ميكردند كه آن زهرى كه بآنحضرت داده بودندبر مردم معلوم نشود و نزد مردم ظاهر سازند كه آنحضرت بمرگ خود از دنيا رفته است(منه )
65- بعد از واثق بالله ، متوكل فدك را غصب كرد و او راتيول عبدالله بن عمر بازيار، نمود. ابن ابى الحديد آورده كه در فدك يازده درخت خرمابود كه رسولخدا (ص ) آنها را بدست خويش غرس فرموده بود و بنى فاطمه خرماى آنهارا نگه ميداشتند و در موسم حج كه حاجيها بمدينه مى آمدند از آن خرماها براى ايشان هديهميفرستادند ايشان نيز در عوض مالى ميفرستادند و باين سببمال بسيارى براى بنى فاطمه جمع ميشدچون فدك به عبدالله بن عمر، رسيد آن درختانخرما را قطع نمود و بشران بن ابى اميه ثقفى قاطع آن نخلها چون ببصره عود نمود،مفلوج گشت .
(منه )
66- و در روايت (شيخ صدوق ) است كه ببلاء ناگهانى ، (يزيد) هلاك گشتشب بحالت مستى بيتوته نمود صبح او را مرده يافتند و چنان تغيير كرده بود كه گويااو را قير ماليده بودند و (مسعودى ) در (مروج الذهب )نقل فرموده كه چون بنى عباس گورهاى بنى اميه را نبش كردند و مرده هاى آنها رادرآوردند و آتش زدند در قبر يزيد چيزى نبود جز يك استخوان ، در لحدش خطى سياهطولانى بود مثل آنكه در طول لحد خاكستر ريخته باشند در(كامل بهائى ) است كه گويند بيست طشت خون و غير آن از حلق يزيد بر آمد و برمد وگويند كه آن لعين بمستراح افتاد مست و گويند كه ظاهر است آنموضع و گويند كه آنلعين بصيد رفته بود در صحرا گم شد خسر الدنيا و الاخرة .
67- در تاريخ سلطان سنجر گفته شده :
| جهان دار سنجر كه در باغ ملك |
| چه در مرو ميبود و آنجا بمرد |
| بجو سال تاريخ وى از شاه مرد |
(منه )
68- العمش بالتحريك ضعف الرويه مع سليمان الدمع فى اكثر الاوقات .(منه )
69- (( روى عن الصادق (ع ) انه قال ما بدالله امر كما بدالله امر كما بداله فىاسمعيل و روى الصدوق ره عنه (ع ) قال لماماتاسمعيل امرت به و هو مسيحى بان يكشف عن وجهه فقبلت جبهته و ذقنه و نحره ثم امرت بهفغطى ثم قلت اكشفوا عنه فقبلت ايضا جبهته و ذقنه و نحره ثم امر تهم فغطوه ثمامرت به فغسل ثم دخلت عليه و قد كفن فقلت اكشفوا عن وجهه فبلت جبهته و ذقنه نحره وعوذته قال الراوى باى شئى عوذته قال (ع ) بالقران .(منه )
70- بدانكه چون در اهل (يمن ) برد بافى شايع است لهذا ايشان را سرزنش وتعبير ميكنند بحاك چنانچه (خلدبن صفوان ) در حق ايشان گفته :(مااقول فى قوم ليس فيهم الاحائك برد او دابغ جلد او سائس قرد ملكتهم امرائة واغرقتهم فارة ) و بهمين جهت امير المؤ منين عليه السلام به (اشعث بن قيس ) ملعونفرمود، چنانچه در نهج البلاغه است : (حائك بن حائك ) منافق بن كافر و چون (ابوموسى ) نيز از اهل (يمن ) است و بهمين ملاحظه كه همشهرى (اشعث ) بود، (اشعث) در وقعه تحكيم او را انتخاب كرد امير المؤ منين عليه السلام نيز (با بوموسى )نوشت يابن الحائك (منه عفى عنه ).
71- (سرمن راى ) بلده ايست كه (معتصم عباسى ) بنا كرده قبر امامين همامينحضرت هادى و عسكرى عليهماالسلام در آنجا است . صاحب قاموس گفته كه چن (معتصمعباسى ) شروع كرد به بناى (سامراء) بر لشكر او اين مطلبثقيل آمد و چون تمام گشت و بآنجا منتقل شدند و هر كس برؤ يت ان مسرور شد از اين جهت(سرمن راى ) ناميده شد. (منه ).
72- و بعضى گفته اند كه شهادت (اشتر) در (قلزم ) واقع شد و (نافع) غلام (عثمان ) او را مسموم كرد چون خبر شهادت (اشتر) به (معاويه ) رسيدچندان خوشحال شد كه در پوست خود نمى گنجيد و دنياى وسيع از خوشحالى بر او تنگگرديد و گفت همانا از براى خداوندى جندى است ازعسل و چون اميرالمومنين (ع ) از قتل (اشتر) خبر دار شد بسى تاسف خورد و زيادهاندوهناك و كوفته خاطر گرديد و كلماتى در مدح (اشتر) گفت و از جمله فرمود:
(لقد كان لى كما كنت لرسول الله ) يعنى (مالك اشتر) براى من چنان بود كه مناز براى رسول خدا بودم و هم فرمود (رحم الله مالكاوما مالك لو كان صخرالكان صلداو لو كان جبلا لكان فندا و كانه قد قد منى قدا) (منه عفى عنه )
73- مرداويج عموى شمس العمالى الامر ابن الامير قابوس بن و شمگير است كه درگيلان و طبرستان و استرآباد بعد ازداعى كبير و ساير سادات بسلطنت و قابوسهمانستكه بفصاحت و بلاغت معروف بوده و خطش خط نسخ بر اوراق خوش نويشان كشيدهبود و هر گاه صاحب بن عباد را نظر بر خط وى افتادى گفتنى هذا خط قابوس ام جناحطاوس .(منه عفى عنه )
74- شيخ احمد بن فهد حلى (ره ) در عدة الداعى سبب خلع معاويه خود را از خلافتبمناسبتى چنين نگاشتته كه روزى معاويه شنيد دو تن از كنيزانش با هم منازعه ميكنند ويكى از آن دو كنيز در نهايت حسن و جمال بود آن ديگرى با وى گفت كهجمال تو تكبر سلاطين را براى تو حاصل كرد كنيزك خوش صورت گفت كه چه سلطنتىاست بهتر از سلطنت حسن و جمال بلكه واقع سلطنت در او است چه او بر تمام ملوك وسلاطين حكمران است و تمام ايشان مقهور جمال ميباشند كنيز ديگر گفت مگردر سلطنت چهخوبى و خير است و حال آنكه سلطان تا ايستادگى مى كند بحقوق رعيت و توجه از ايشانمى كند پس با اينحال لذت و راحتى از براى او نيست و پويسته عيش او منقص ست و يامتابعت شهوات و اختيار لذات خويش مى كند و تضييع حق سلطنت و رعيت مى نمايد، پس چنينسلطانى مكانش در آتش است ، پس از براى سلطان راحت دنيا و آخرت جمع مى نمايد، پسچنين سلطانى مكانش در آتش است ، پس از براى سلطان راحت دنيا و آخرت جمع نخواهد شدحرف كنيزك در دل معاويه اثر كرد و باين سبب خود را از خلافت خلع نمود (منه ).
75- و در روايت مصباح الانوار ازائمه مروى است كه فاطمه مظلومه در وقت احتضاروصيت كرد با امير المؤ منين و گفت هر گاه من وفات كردم مراغسل بده و تجهيز كن و نماز كن بر من و مرا داخل در قبر نما و در لحد گذار و قبر مرا ازخاك بپوشان و بنشين بالاى سر من مقابل رويم و قرآن و دعا بسيار بخوان ، زيرا كه آنساعتى است كه ميت احتياج دارد انس با زنده ها را و من ميسپرم ترا بخدا ووصيت ميكنم ترا درحق اولادم بنيكى ، پس ام كلثوم را در برگرفت و گفت يا امير المؤ منين چون ام كلثومبالغ شود آنچه در خانه من است از براى او باشد ديگر خدا كافى او است و چون وفاتنمود آن مخدره ، امير المؤ منين عليه السلام بجا آورد آن وصيت را، الخ .
76- عدد خلفاى بنى عباس :(ع ) خلع و عزل آنان است و(ل ) علامت قتل ايشان است - عبدالله السفاح 2 - ابوجعفر منصور 3 - مهدى بن منصور 4- هادى بن مهدى 5 - هارون بن مهدى 6 - محمد امين (عل ) 7 - ماءمون بن هارون 8 - معتصم بن هاورن 9- واثق بن معتثم 10 -متوكل بن معتصم (ل ) 11 - مستنصر بالله بنمتوكل 12 - مستعين بالله بن محمد بن معتصم (ل ع ) 13 - معتز بالله بنمتوكل (ع ل ) 14 - مهتدى بالله بن الواثق 15 - معتمد على الله بنالمتوكل 16 - معتضد بالله بن طلحة بن متوكل(ل ) 17 - مكنفى بالله بن المعتمد 18 - مقتدر باللهبن المعتضدر 19 - قاهر بالله بنالمعتضد (ع ) 20 - راضى بالله بن المقتدر 21 - متقى بالله بن المقتدر (ع ) 22 -مستكفى بالله بن مكتفى (ع ) 23 - مطيع لله بن المقتدر(ع ) 24 - طايع لله بن مطيع 25 -قادر بالله بن اسحق بن مقتدر 26- قائم بامر الله بن القادر 27 - مقتدى بامرالله بنقائم 28 - مستظهر بامر الله بن المقتدى 29 - مستر شد بالله بن مستظهر(ل ) 30 - راشد بالله بن مستر شد (ع ل ) 31 - مقتضى لامر الله بن مستظهر 32 -مستنجدبالله بن مقتضى 33 - مستضئى بنورالله بن مستنجد 34 - ناصر الدين الله بنالمستضئى 35- الظاهر بالله بن الناصر (ل ) 36 - مستنصر بالله بن ظاهر 37 -مستعصم بالله بن مستنصر (ل ).
77- (سخاوى ) منسوب است به (سخا) ازاعمال (مصر). (منه )
78- اهل سنت گويند رسولخدا(ص ) را دوازده حوارى بود: 1 - ابوبكر 2 - عمر 3 -عثمان 4 - على (ع ) 5 - حمزه 6 - جعفر بن ابيطالب 7 - ابوعبيده جراح 8 - عثمان ابنمظعون 9 - عبدالرحمن بن عوف 10 - سعدبن ابن وقاص 11 - طلحه 12 - زبير
و نيز گويند كه رسولخدا ده نفر را بشارت به بهشت داده و آنجماعت همين حواريين ميباشندبغير از حمزه و جعفر بن عثمان بن مظعون و دهم ايشان سعيد است و سامى ايشان را چنينبنظم آورده اند:
ده يار بهشتى اند ميدان بوبكر و عمر على و عثمان
طلحه و زبير و بو عبيده سعد است و سعيد و عبدالرحمن (منه عفى عنه )
79- قال ابن الحديد المعتزلى فى شرح النهج و قد ذكر المسعودى و غيره انعبدالله بن الزبير جمع بنى هاشم كلهم و منهم محمد بن الحنفيه فى سجن عارم و ارادانيحرقهم بالنار فجعل فى فم الشعب حطبا كثيرا اذورد ابو عبدالله الجدلى من جانبالمختار فى اربعة الاف فقصد قصد الشعب فاخرج الهاشميين منه و هرب ابن الزبيرفلاذ باستار الكعبة . قال المسعودى و كان عروة بن الزبير يعذر اخاه عبدالله فى حصربن هاشم فى الشعب و جمعه الحطب ليحرقهم ويقول انما اراد بذلك الاتنتشر الكلمة و لا يختلف المسلون و ان يدخلوا فى الطاعة فتكونالكلمة واحدة كما فعل عمر بن الخطاب ببنى هاشم لما تاخروا عن بيعة ابى بكر فانهاحضر الحطب ليحرق عليهم الدار (منه عفى عنه )
80- بدانكه در هر يك از سه ماه شريف شبى است بسيار شريف در ماه رجب (ليلةالرغائب ) است كه شب جمعه اول ماه باشد و در شبعان (ليلة البرات ) و (ليلةالرحمه و المباركه ) است كه شب نيمه آن باشد و در ماه رمضان (شب قدر) است كه ازتمامى شبها افضل و بالاتر است . (منه )
81- لفتى بزبان نبطه يعنى شيطان و اين لقبى است كه مادر حسين در زمان طفوليتاو، او را بآن ميناميد و كسى بر آن مطلع نبود (منه )
82- گويند يكى مژده پيش انوشيروان آورد كه شنيدم فلان دشمن ترا، خداىبرداشت گفت هيچ شنيدى كه مرا خواهد گذاشت .
| اگر بمرد عدو جاى شادمانى نيست |
| كه زندگانى ما نيز جاودانى نيست (منه ) |
83- نقل است كه يكى از سلاطين آل عثمان كه نامش سلطان مراد يا سلطان سليمانبوده وقتى توجه نمود بزيارت نجف اشرف چون دور قبه منوره اميرالمؤ منين (ع ) پيداشد يكى از وزراء كه در باطن شيعه مذهب بود پياده شد، سلطان سبب پياده شدن او راپرسيد گفت بجهت احترام صاحب قبر كه او يكى از خلفاء راشدين است .
سلطان گفت من هم پياده ميشوم بجهت تعظيم و احترام . يكى از ناصبى ها كه در خدمت سلطانبود گفت اگر على (ع ) خليفه بوده تو نيز خليفه و والى مسلمانان ميباشى و احترام زندهبالاتر و بيشتر است از احترام ميت . سلطان مردد شد و در عزم خود گفتتفال ميزنيم بكتاب خدايتعالى ، چون قرآن را گشودنداول صفحه اين آيه در آمد (( فاخلع نعليك انك بالواد المقدس طوى )) سلطان چون اينآيه را ديد كه حاصل معنيش اينستكه بكن نعلين خود را از پاى خود بدرستيكه تو بوادىمقدس طوى ميباشى و قدم در وادى پاك و پاكيزه نهادى . سلطان پياده شد و امر كرد آنناصبى را گردن زدند، آنوقت اين دو شعر را قرائت كرد:
| (( تزاحم يتجان الموك ببابه |
| ويكثر عندالاستلام اذدحامها |
| وان هى لم تفعل ترجل هامها)) |
و اين دو شعر را جماعتى تخميس نموده اند از جمله علامه طباطبائى سيد بحرالعلوم (ره )فرموده :
| (( تطوف ملوك الارض حول جنابه |
| و تسعى لكى تخطى بلثم ترابه |
| اتاه ملوك الارض طوعا و املت |
| مليكا سحاب الفضل منه عهللت |
| و مهمادنت زادت خضوعا به علت |
و مادح اهل البيت بالقلب و اللسان المؤ يد بروح القدس العظيم الشاءن جناب (مولىكاظم ارزى ) عليه الرحمة در تخميس آن گفته :
| (( وزر مرقدالشمس العلى كقبابه |
84- مغول آن تبغى را گوين كه در ميان عصاء جا دارد (منه ).
85- 1 - اشعار حسان در واقع خيبر:
| (( و كان عل ارمدالعين يتبغى |
| دوا فلما لم يحسن المداويا |
| و قال ساعطى الراية اليوم صارما |
| به يفتح الله الحصون الا وابيا |
| عليا و سماه الوزير المواخيا (منه ) |
86- 2 - ابن ابى الديد در يكى از قصائد سبعه خود گفته :
| (( يامن له ردت ذكاء و لم يفز |
| ياهازم الاحزاب لايثنيه عن |
| ياقلاع الباب التى عن هزها |
| الارواح فى الاشباح و المستنزع |
| الارزاق تقدرفى المعطاء و توسع |
| ما العالم العلوى الا تربة |
| ما الدهر الاعبدك القن الذى |
| بنفوذ امرك فى البرية مولع |
| والله لولاحيدر ماكانت الدنيا |
| واليه فى يوم المعاد حسابنا |
| و هو الملاذ لنا غداووالمفزع |
و اين همان قصيدهايست كه بر ضريح مطهر امير المؤ منين عليه السلام نوشته اند و تمامآن هشتاد بيت است و چند شعر از آن در مصيبت امام حسين عليه السلام (منه عفى عفه )
87- سيد بن طاوس در مصابح الزائر در يكى از زيارات حضرت موسى بن جعفر(ع )اين صلوات را بر آنحضرت كه محتوس است بر شمه اى ازفضائل و مناقب و عبادات و مصائب آنجناب نقل كرده شايسته است در اينجا نقلكنم :((اللهم صل على محمد و اهل بيته الطاهرين و صلى على موسى بن جعفر وصى الابرار و امامالاخيار و عيبة الانوار و وارث السكينة و الوقار و الحكم و الاثار الذى كان يحيىالليل بالسهرالى السحر بمواصلة الاستغفار حليف السجدة الطويلة و الدموع الغزيرةو المناجات الكثيرة و الضراعات المتصلة و مقرالنهى والعدل و الخير و الفضل و الندى و البدل و مالف البلوى و الصبر و و المضطهدبالظلم و المقبور بالجور و المعذب فى قعر السجون و ظلم المطاميرذى الساقالمرضوض بحلق القيود و الجنازة المنادى عليهابذل الاستخفاف و الوارد على جده المصطفى و ابيه المرتضى وامه سيدة النساء بارثمغضوب و ولاء مسلوب و امر مغلوب و دم مطلوب و سم مشروب اللهم و كما صبر على غليظالمحن و تجرع غصص الكرب و استسلم لرضاك و اخلص الطاعة لك و محض الخشوع واستشعرالخضوع و عادى البدعة و اهلها و لم يلحقه فى شئى من اوامرك و نواهيك لومة لائمصل عليه صلوة نامية منيفة زاكية توجب له بها شفاعة امم من خلقك و قرون من براياك وبلغه عنا تحية و سلاما و اتنا من لدنك فى موالانه فضلا و احسانا و مغفرة و رضوانا انكذوالفضل العميم و التجاوز العظيم برحمتك ياارحم الراحمين (منه )))
88- وروى عن النبى (ص ) من صلى وزين الركعتين كذللك حفظ من ابليس و جنوده واعطاه الله ثواب الصديقين (منه )
89- مرحوم والدقدس سره در متن ، داستان ابن الصيفى رانقل فرموده ما قضيه را ياد آور ميشويم . جمع كثيرى از علماى سنت در كتب خودنقل كرده اند كه يكى از ثقات اهل سنت گفت حضرت على بن ابيطالب را در خواب ديدمگفتم يا اميرالمؤ منين شما وقتيكه فتح مكه فرموديد خانه ابوسفيان را ماءمن مردم نموديدو فرموديد هر كس داخل خانه ابوسفيان شود بر جان خود ايمن است شما اين نحو احسان درحق ابوسفيان فرموديد فرزند او در عوض تلافى كرد و فرزندت حسين (ع ) را دركربلا شهيد نمود و كرد آنچه كرد. حضرت فرمود مگر اشعار ابن الصيفى را در اينباب نشيندى ؟ گفتم نشنيدم . فرمود جواب خود را از او بشنو. گفت چون بيدار شدم مبادرتكردم بخانه ابن الصيفى كه معروف است بحيص و بيص و خواب خود را براى اونقل كردم تا خواب مرا شنيد، شهقه زد و سخت بگريست و گفت بخدا قسم كه اين اشعارى راكه اميرالمؤ منين (ع ) فرموده ، من همين شب بنظم آوردم و از دهان من هنوز بيرون نشده وبراى احدى ننوشته ام پس انشاد كرد از براى من آن ابيات را:
| (( ملكنا فكان العفو مناسجية |
| فلما ملكتم سال بالدم ابطح |
| و حللتم قتل الاسرى و طال ما |
| غدونا على الاسرى فنعفو و نصفح |
| و حسبكم هذا التفاوت بيننا |
| و كل اناء بالذى فيه يرشح )) |
(محسن بن المؤ لف )
90- (جبا) بضم جيم و تشديد موحده يكي از قراي (بصره) است.
