حديث :
525 - عن ابى جعفر عليه السلام قال :قال رسول الله صلى الله عليه و آله : من كف نفسه عن اعراض الناساقال الله نفسه يوم القيامه و من كف غضبه عن الناس كف الله تبارك و تعالى عنه عذابيوم القيامه .
ترجمه :
525 - امام باقر عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است :كسى كه خود را از (ريختن ) آبروى مردمان نگهدارى كند خداوند نيز در روز قيامت از (عذاب) او خوددارى مى كند و كسى كه خشمش را از مردمان باز دارد خداوند تبارك و تعالى درروز قيامت عذابش ‍ را از وى باز مى دارد.
حديث :
526 - عن ابى عبدالله عليه السلام فى حديثقال : سمعت ابى يقول : اتى رسول الله صلى الله عليه و آلهرجل بدوى فقال انى اسكن الباديه فعلمنى جوامع الكلمفقال : امرك ان لاتغضب فاعاد عليه الاعرابى المساله ثلاث مرات حتى رجعالرجل الى نفسه فقال : لااسال عن شى ء بعد هذا ما امرنىرسول الله صلى الله عليه و آله الا بالخيرقال و كان ابى يقول : اى شى ء اشد من الغضب ؟ انالرجل ليغضب قيقتل النفس التى حرم الله و يقذف المحصنه .
ترجمه :
526 - امام صادق عليه السلام در حديثى فرمود: از پدرم شنيدم كه فرمود: مردىبيابانى نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله آمد و عرض كرد: من در بيابان زندگىمى كنم به من سخنى بياموز كه الفاظ آن اندك و معانى آن بسيار باشد. حضرت فرمود:تو را امر مى كنم كه خشمگين نشوى . پس آن بيابان نشينسوال خود را تا سه مرتبه تكرار كرد تا اينكه آن مرد به خود بازگشت و با خود گفت :ديگر پس از اين چيزى نمى پرسم زيرا رسول خدا صلى الله عليه و آله جز به خير مرادستور نداده است . امام صادق عليه السلام فرمود: پدر مى فرمود: چه چيزى از غضبكردن سخت تر و بدتر است ؟ زيرا شخص غضب مى كند و در نتيجه نفسى را كه خداوند آنرا محترم دانسته مى كشد و يا در حالت غضب ، به زن شوهردار نسبت ناروا مى دهد.
حديث :
527 - عن عبد الاعلى قال : قلت لابى عبدالله عليه السلام : علمنى عظه اتعظبها فقال : ان رسول الله صلى الله عليه و آله اتاهرجل فقال : يا رسول الله صلى الله عليه و آله علمنى عظه اتعظ بهافقال : انطلق فلا تغضب ثم عاد اليه فقال انطلق فلا تغضب ثلاث مرات .
ترجمه :
527 - عبدالاعلى گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : مرا موعظه اىبياموز تا از آن اندرز گيرم و عبرت پذيرم . حضرت فرمود: مردى به خدمترسول خدا صلى الله عليه و آله آمد و همين درخواست را از ايشان نمود ورسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: برو و خشمناك مشو. سپس آن مرد تا سه مرتبهدرخواست خود را تكرار نمود و حضرت نيز در هر بار فرمود: برو و خشمگين مشو.
حديث :
528 - عن سيف بن عميره عمن سمع ابا عبدالله عليه السلاميقول : من كف غضبه ستر الله عورته .
ترجمه :
528 - سيف بن عميره از كسى كه از امام صادق عليه السلام شنيده بود روايت كند كهحضرت فرمود: كسى كه جلو خشمش را بگيرد خداوند نقصها و كاستى هاى او را مىپوشاند.
حديث :
529 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : مكتوب فى التوراه فيما ناجى الله بهموسى عليه السلام يا موسى نن امسك غضبك عمن ملكتك عليه اكف عنك غضبى .
ترجمه :
529 - امام باقر عليه السلام فرمود: در كتاب تورات در ضمن رازگويى خداوند باحضرت موسى عليه السلام آمده است : اى موسى ! جلو خشمت را درباره كسى كه تو راصاحب اختيار او گردانيده ام بگير تا من نيز خشمم را از تو باز دارم .
حديث :
530 - قال ابو عبدالله : الغضب ممحقه لقلب الحكيم وقال : من لم يملك غضبه لم يملك عقله .
ترجمه :
530 - امام صادق عليه السلام فرمود: خشم ، قلب شخص حكيم را تباه مى كند وفرمود: كسى كه مالك خشم خود نباشد مالك عقل خود نيست .
حديث :
531 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : ان هذا الغضب جمره من الشيطان توقدفى قلب ابن آدم و ان احدكم اذا غضب احمرت عيناه و انتفخت اوداجه ودخل الشيطان فيه فاذا خاف احدكم ذلك من نفسه فليلزم الارض فان رجز الشيطان ليذهبعنه عند ذلك .
ترجمه :
531 - امام باقر عليه السلام فرمود: همانا اين خشم ، پاره آتشى از شيطان است كهدر قلب فرزند آدم افروخته مى شود و همانا كسى از شما آنگاه كه خشمگين مى شودچشمانش سرخ و رگهايش بر آمده مى شود و شيطان در درون او وارد مى گردد پس هرگاهيكى از شما درباره خود از اين حالت خشم ترسان باشد به زمين بنشيند زيرا پليدىشيطان در اين هنگام از وجود او مى رود.
حديث :
532 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : من كف غضبه عن الناس كف الله عنه عذابيوم القيامه .
ترجمه :
532 - امام باقر عليه السلام فرمود: كسى كه خشمش را از مردمان باز دارد خداوندنيز در روز قيامت عذابش را از او باز مى دارد.
حديث :
533 - محمد بن على بن الحسين عليه السلامقال : مر رسول الله صلى الله عليه و آله بقوم يتشايلون حجرافقال : ما هذا؟ فقالوا: نختبر اشدنا و اقوانا فقال : الا اخبركم باشدكم و اقواكم ؟ قالوا:بلى يا رسول الله قال : اشدكم و اقواكم الذى اذا رضى لم يدخله رضاه فى اثم و لاباطل و اذا سخط لم يخرجه سخطه من قول الحق و اذا ملك لم يتعاط ما ليس له بحق .
ترجمه :
533 - امام محمد باقر عليه السلام فرمود:رسول خدا صلى الله عليه و آله به گروهى گذر كرد كه سنگى را بلند كرده وحمل مى كردند، حضرت فرمود: اين چيست ؟ عرض كردند: با اين كار مقاوم ترين و قوىترين را مى آزماييم . حضرت فرمود: آيا شما را خبردار سازم كه مقاوم ترين و قوىترين شما كيست ؟ عرض كردند: آرى اى رسول خدا. حضرت فرمود: مقاوم ترين وتواناترين شما كسى است كه هرگاه خوشنود باشد خوشنودى اش او را به گناه وباطل نيفكند و هرگاه خشمگين باشد خشمش او را از گفتن حق بيرون نبرد و هرگاه استيلا وتسلط پيدا كند چيزى را كه حق او نيست به ناحق نگيرد.
حديث :
534 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال الحواريون لعيسى عليه السلام : اى الاشياء اشد؟قال : اشد الاشياء غضب الله عزوجل . قالوا: بما نتقى غضب الله ؟قال : بان لاتغضبوا. قالوا: و بدء الغضب ؟ قال : الكبر و التجبر و محقره الناس .
ترجمه :
534 - امام صادق عليه السلام فرمود: حواريون به حضرت عيسى عليه السلامعرض كردند: سخت ترين چيز چيست ؟ حضرت فرمود: سخت ترين چيزها خشم خداوندعزوجل است . عرض كردند: به چه وسيله اى از خشم خدا در امان باشيم ؟ فرمود: به اينكهبر ديگران خشم مگيريد. عرض كردند: آغاز و نقطع شروع خشم چيست ؟ فرمود: خودبزرگ بينى و تكبر و كوچك شمردن مردمان .
حديث :
535 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : من كف نفسه عن اعراض ‍ الناس كف اللهعنه عذاب يوم القيامه و من كف غضبه عن الناس اقاله الله نفسه يوم القيامه .
ترجمه :
535 - امام باقر عليه السلام فرمود: كسى كه خود را از (ريختن ) آبروى مردمان بازدارد خداوند عذاب روز قيامت را از او باز خواهد داشت و كسى كه خشمش را از مردم نگاه داردخداوند در روز قيامت او را حفظ مى كند.
حديث :
536 - عن الصادق جعفر بن محمد عن ابيه عليه السلام اله ذكر عنده الغضبفقال : ان الرجل ليغضب حتى ما يرضى ابدا ويدخل بذلك النار فايما رجل غضب و هو قائم فليجلس فانه سيذهب عنه رجس الشيطان وان كان جالسا فليقم و ايما رجل غضب على ذى رحم فليقم اليه و ليدن منه و ليمسه فانالرحم اذا مست الرحم سكنت .
ترجمه :
536 - امام صادق عليه السلام از پدر بزرگوارش روايت كند كه در نزد ايشاندرباره غضب سخن به ميان آمد و ايشان فرمود: همانا (گاه باشد كه ) مرد خشمگين مى شودتا جايى كه هرگز خشمش فرو نمى نشيند و خوشنود نمى شود و به خاطر آن به دوزخداخل مى گردد پس هر مردى كه در حال ايستاده به خشم آمد بايد بنشيند زيرا در اينصورت به زودى پليدى شيطان از او بيرون مى رود و اگر نشسته بود بايد بايستد وهر مردى كه بر خويشاوند خود خشم گرفت بايد به سوى او رود و به او نزديك شود وبا او تماس گيرد زيرا خويشاوند هنگامى كه خويشاوند خود را لمس كند آرامش مى يابد.
حديث :
537 - قال رسول الله صلى الله عليه و آله : ثلاث من كن فيهيستكمل خصال الايمان الذى اذا رضى لم يدخله رضاه فىباطل و اذا غضب لم يخرجه غضبه من الحق و اذا قدر لم يتعاط ما ليس له .
ترجمه :
537 - رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: سه چيز هست كه هر كس ‍ اين سه چيزدر او باشد خصلتهاى ايمان را به صورت كامل دارا گشته است : اينكه كسى در هنگامخوشنودى ، خوشنودى اش او را در باطل وارد نكند و اينكه در هنگام خشم ، خشمش او را از حقبيرون نبرد و اينكه در هنگام قدرت و توانايى چيزى را كه از آن او نيست به ناحق نگيرد.
54 - باب وجوب ذكر الله عند الغضب  
54 - باب وجوب ياد كردن خداوند در هنگام خشم 
حديث :
538 - قال ابو عبدالله عليه السلام : اوحى اللهعزوجل الى بعض انبيا ئه يا ابن آدم اذكرنى فى غضبك اذكرك فى غضبى لا امحقك فيمنامحق و ارض بى منتصرا فان انتصارى لك خير من انتصارك لنفسك .
ترجمه :
538 - امام صادق عليه السلام فرمود: خداىعزوجل به يكى از پيامبرانش وحى فرستاد كه : اى فرزند آدم ! مرا در هنگام خشمت ياد كنتا من نيز تو را در هنگام خشمم ياد كنم و تو را در زمره كسانى كه نابودشان مى سازمنابود نگردانم و به اينكه من انتقامت را از دشمنت بستانم راضى و خوشنود باشد زيراانتقام گيرى من براى تو بهتر است از اينكه خودت دست بكار شوى و انتقام خود از وىبستانى .
حديث :
539 - و فى حديث آخر زاد: و اذا ظلمت بمظلمه فارض بانتصارى لك فانانتصارى لك خير من انتصارك لنفسك .
ترجمه :
539 - و در حديث ديگرى اضافه نموده است كه : و هرگاه مورد ستمى قرار گرفتىبه انتقام گيرى من از آن ستمكار خوشنود باش زيرا انتقامى كه من به نفع تو مى گيرمبهتر از انتقامى است كه تو خود مى گيرى .
حديث :
540 - عن اسحاق بن عمار قال سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : ان فى التوراه مكتوبا يا ابن آدم اذكرنى حين تغضب اذكرك عند غضبى فلا امحقكفيمن امحق و اذا ظلمت بمظلمه فارض بانتصارى لك فان انتصارى لك خير من انتصاركلنفسك .
ترجمه :
540 - اسحاق بن عمار گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: همانادر تورات نوشته شده است كه : اى فرزند آدم ! مرا در هنگام خشمت به ياد آور تا تو رادر هنگام خشمم به ياد آورم پس تو را در زمره هلاك شوندگان به هلاكت نمى رسانم وهرگاه مورد ستمى قرار گرفتى به انتقام من از دشمنت خوشنود باش زيرا انتقامى كه منبه نفع تو از وى مى كشم بهتر از انتقامى است كه تو خود مى گيرى .
55 - باب تحريم الحسد و وجوب الجتنابه دون الغبطه  
55 - باب حرام بودن حسد و وجوب دورى از حسد و عدم حرمت غبطه  
حديث :
541 - قال ابو جعفر عليه السلام : انالرجل لياتى باذنى بادره فيكفر و ان الحسدلياكل الايمان كما تاكل النار الحطب .
ترجمه :
541 - امام باقر عليه السلام فرمود: همانا (گاه باشد كه ) مردم كوچكترين تندى وتيزى خشم را به جاى مى آورد و در نتيجه كارش به كفر مى انجامد و همانا حسد ايمان رامى خورد همچنانكه آتش هيزم را مى خورد.
حديث :
542 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : ان الحسد لياكل الايمان كما تاكل النار الحطب .
ترجمه :
542 - امام صادق عليه السلام فرمود: همانا كه حسد ايمان را مى خورد چنانكه آتشهيزم را مى خورد.
حديث :
543 - عن داود الرقى قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : اتقوا الله و لايحسد بعضكم بعضا.
ترجمه :
543 - داود رقى گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: از خدابترسيد و كسى از شما بر ديگرى حسد نورزد.
حديث :
544 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : كاد الفقر ان يكون كفرا كاد الحسد انيغلب القدر.
ترجمه :
544 - امام صادق عليه السلام روايت كند كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: نزديك است كه فقر به كفر بيانجامد و نزديكاست كه حسد بر قضا و قدر چيره شود.
حديث :
545 - قال ابو عبدالله عليه السلام : آفه الدين الحسد و العجب و الفخر.
ترجمه :
545 - امام صادق عليه السلام فرمود: آفت ديندارى حسد و خودبينى و فخر فروشىاست .
حديث :
546 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله :قال الله عزوجل لموسى بن عمران : يا ابن عمران لا تحسدن الناس على ما اتينهم منفضلى و لاتمدن عينيك الى ذلك و لاتتبعه نفسك فان الحاسد ساخط لنعمتى صاد لقسمىالذى قسمت بين عبادى و من يك كذلك فلست منه و ليس منى .
ترجمه :
546 - امام صادق عليه السلام روايت كند كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: خداوندعزوجل به حضرت موسى بن عمران عليه السلام فرمود: اين پسر عمران ! بر مردم بهآنچه كه من از فضل خود به آنان داده ام حسد مبر و بر داشته هاى آنان چشم مدوز و نفست رادر پى آنها نفرست زيرا شخص ‍ حسود بر نعمت من خشمگين و ناخشنود است و از آن قسمتىكه بين بندگانم روا داشته ام روى گردان است و كسى كه چنين باشد نه من از آن اويم ونه او از براى من است .
حديث :
547 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : ان المومن يغبط و لا يحسد و المنافق يحسد و لايغبط.
ترجمه :
547 - امام صادق عليه السلام فرمود: همانا مومن غبطه ⁽¹⁴²⁾ مى خورد ولى حسدنمى ورزد و منافق حسد مى ورزد ولى غبطه نمى خورد.
حديث :
548 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : ثلاثه لم ينج منها نبى فمن دونه التفكر فى الوسوسه فى الخلق و الطيره والحسد الا ان المومن لا يستعمل حسده .
ترجمه :
548 - امام صادق عليه السلام سه چيز است كه هيچ پيامبر و پايين تر از پيامبرى ازآن سه چيز خلاصى ندارد: يكى انديشيدن در تحريكات شيطانى درباره امر آفرينش وديگرى فال بد زدن و ديگرى حسد، جز اينكه مومن حسدش رااعمال نمى كند.
حديث :
549 - عن جعفر بن محمد عن آبائه عليه السلام فى وصيه النبى صلى اللهعليه و آله لعلى عليه السلام قال : يا على انهاك عن ثلاثخصال الحسد و الحرص و الكبر.
ترجمه :
549 - امام صادق عليه السلام از پدران بزرگوارش روايت كند كه : در وصيتپيامبر صلى الله عليه و آله به على عليه السلام آمده است كه : اى على ! تو را از داشتنسه خصلت نهى مى كنم : حسد ورزيدن و حرص و خودبزرگ بينى .
حديث :
550 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : اصول الكفر ثلاثه الحرص و الاستكبار و الحسد.
ترجمه :
550 - امام صادق عليه السلام فرمود: ريشه هاى كفر سه چيز است : حرص و بزرگمنشى نمودن و حسد ورزيدن .
حديث :
551 - عن ابى الحسن على به موسى الرضا عليه السلام عن آبائه عليهالسلام قال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : دب اليكم داء الامم قلبكم البغضاءو الحسد.
ترجمه :
551 - امام رضا عليه السلام از پدران بزرگوارش روايت كند كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: درد امت هاى پيشين به شما هم سرايت كرده استكه آن درد دشمنى نمودن و حسد ورزيدن است .
حديث :
552 - عن اميرالمؤمنين عليه السلام انهقال : حسد الصديق من سقم الموده .
ترجمه :
552 - اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: حسد ورزيدن دوست ، ناشى از ناسلام بودندوستى است .
حديث :
553 - و قال عليه السلام : صحه الجسد من قله الحسد.
ترجمه :
553 - اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: سلامت بدن نشانه كمى حسد است .
حديث :
554 - على بن جعفر عن اخيه موسى به جعفر عليه السلام عن ابيه عن جدهقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله ذات يوم لاصحابه : الا انه قد دب اليكم داءالامم من قبلكم و هو الحسد ليس بحالق الشعر لكنه خالق الدين و ينجى فيه ان يكفالانسان يده و يخزن لسانه و لايكون ذا غمر على اخيه المومن .
ترجمه :
554 - على بن جعفر از برادرش موسى بن جعفر عليه السلام و ايشان از پدرش وايشان از جدش روايت كند كه : رسول خدا صلى الله عليه و آله روزى به اصحابشفرمود: آگاه باشيد كه مرض امتهاى گذشته به شما نيز سرايت كرده و آن مرض حسداست اين مرض موى را نمى سترد (نمى تراشد) بلكه دين را مى تراشد و چيزى كه درحال حسد نجات بخش ‍ است اين است كه آدمى دستش را (از تجاوز به محسود) باز دارد وزبانش را نگاه دارد و نسبت به برادر مومن خود كينه نداشته باشد.
56 - باب جمله مما عفى عنه 
56 - باب برخى از خصلتهايى كه مورد عفو و بخشش قرار گرفته اند
حديث :
555 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : رفع عن امتى تسعه اشياء الخطا و النسيانو ما اكرهوا عليه و ما لايعلمون و ما لا يطيقون و ما اضطرو اليه و الحسد و الطيره والتفكر فى الوسوسه فى الخلق ما لم ينطقوا بشقه .
ترجمه :
555 - امام صادق عليه السلام روايت كند كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: از امت من (عقوبت بر) نه چيز برداشته شده است: خطا و فراموشى و كارى كه بر انجام آن مجبور شوند و آنچه كه نمى دانند و آنچه كهاز توان و طاقت آنان بيرون است و آنچه كه درحال اضطرار انجام مى دهند و حسد (تا زمانى كه دردل باشد و آن را اعمال نكنند) و فال بد زدن و تفكر در انديشه هاى پريشان در امرآفرينش تا زمانى كه بر زبان نياورند (و در حد فكر باقى بماند).
حديث :
556 - عن ايب عبدالله عليه السلام قال :قال رسول الله صلى الله عليه و آله : رفع عن امتى اربعخصال خطوها و نسيانها و ما اكرهوا عليه و ما لم يطيقوا و ذلكقول الله عزوجل : (ربنا لا تواخذنا ان نسينا او اخطانا ربنا و لاتحمل علينا اصرار كما حملته على الذين من قبلنا ربنا و لا تحملنا ما لا طاقه لنا به ) وقوله : (الا من اكره و قلبه مطمئن بالايمان ).
ترجمه :
556 - امام صادق عليه السلام روايت كند كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: از امت من (عقوبت بر) چهار خصلت برداشته شدهاست : خطاى آنان و فراموش نمودنشان و آنچه كه بر انجام آن مجبور مى شوند و آنچه كهطاقت آن را ندارند و گفتار خداى عزوجل همين است كه مى فرمايد: (اى پروردگار ما! اگرفراموش كرديم يا به خطا رفتيم ما را مواخذه مكن . اى پروردگار ما! بار آنگونه كهبر پيشينيان ما حمل نمودى بر ما حمل مكن و آنچه را كه طاقت و توان آن را نداريم برگرده ما مگذار) ⁽¹⁴³⁾ و گفتار خدا كه مى فرمايد: (مگر كسى كه مجبور شده است درحالى كه قلبش به ايمان آرميده است ) ⁽¹⁴⁴⁾.
حديث :
557 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : وضع عن امتى تسعخصال الخطا و النسيان و ما لا يعلمون و ما لا يطيقون و ما اضطروا اليه و ما استكرهواعليه و الطيره و الوسوسه فى التفكر فى الخلق و الحسد ما لم يظهر بلسان اويد.
ترجمه :
557 - امام صادق عليه السلام روايت كند كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: از امت من (عقوبت بر) نه خصلت برداشته شدهاست : خطا و فراموشى و آنچه كه نمى دانند و آنچه كه طاقتش را ندارند و آنچه كه درحال اضطرار انجام مى دهند و آنچه كه بر انجام آن مجبور مى شوند وفال بد زدن و انديشه هاى پريشان در امر آفرينش و حسد تا زمانى كه آثار حسد برزبان يا دست آشكار نگردد.
57 - باب تحريم التعصب على غير الحق 
57 - باب حرمت تعصب ورزيدن درباره امور ناحق  
حديث :
558 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : من تعصب او تعصب له فقد خلع ربقه الايمان من عنقه .
ترجمه :
558 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه از چيزى طرفدارى مصرانه و نابجاكند يا اينكه از جانب ديگران به نفع او طرفدارى نابجا شود (و او خوشنود باشد) محققاكه ريسمان ايمان را از گردن خويش باز كرده است .
حديث :
559 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : من كان فى قلبه حبه منخردل من عصبيه بعثه الله يوم القيامه مع اعراب الجاهليه .
ترجمه :
559 - امام صادق عليه السلام روايت كند كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: هر كس در دلش به اندازه دانه اىخردل تعصب كوركورانه و نابجا باشد خداوند در روز قيامت او را با اعراب زمان جاهليتبر مى انگيزد.
حديث :
560 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : من تعصب عصبه الله بعصابه من نار.
ترجمه :
560 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه تعصب و طرفدارى كوركورانه ونابجا بورزد خداوند او را به دستارى از آتش مى پيچد.
حديث :
561 - عن على بن الحسين عليه السلامقال : لم يدخل الجنه حميه غير حميه حمزه بن عبدالمطلب و ذلك حين اسلم غضبا للنبىصلى الله عليه و آله فى حديث السلى الذى القى على النبى صلى الله عليه و آله.
ترجمه :
561 - امام سجاد عليه السلام فرمود: هيچ حميت و خشمىداخل بهشت نمى شود بجز خشمى كه حمزه بن عبدالمطلباعمال نمود و آن زمانى بود كه در جريان انداخته شدن بچه دان گوسفند بر سر مباركپيامبر صلى الله عليه و آله از طرف مشركين ، حضرت حمزه به خشم آمد و اسلام آورد.
حديث :
562 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : ان الملائكه كانوا يحسبون ان ابليس منهم و كان فى علم الله انه ليس منهمفاستخرج ما فى نفسه بالحميه و الغضب و قال خلقتنى من نار و خلقته من طين .
ترجمه :
562 - امام صادق عليه السلام فرمود: همانا فرشتگان مى پنداشتند كه ابليس ازآنان است ولى در علم خداوند ابليس از فرشتگان نبود و او به خاطر غيرت نابجا و خشم ،آنچه را كه در درون داشت بيرون ريخت و گفت : خدايا تو مرا از آتش آفريدى و آدم را ازگل (بنابراين من از او برترم و در مقابل او سجده نمى كنم ).
حديث :
563 - قال اميرالمؤمنين عليه السلام : ان الله يعذب السته بالسته العرببالعصبيه و الدهاقين بالكبر و الامراء بالجور و الفقهاء بالحسد و التجار بالخيانه واهل الرساتيق بالجهل .
ترجمه :
563 - اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: همانا خداوند شش گروه را به خاطر ششخصلت عذاب مى كند: عرب را به خاطر تعصب نابجا و روسا را به خاطر تكبر و خودبزرگ بينى و اميران را به خاطر ستمكارى و دانشمندان را به خاطر حسد و بازرگانانرا به خاطر خيانت و ناراستى و روستائيان را به خاطر نادانى .
حديث :
564 - سئل على بن الحسين عليه السلام عن العصبيهفقال : العصبيه التى ياثم عليها صاحبها ان يرىالرجل شرار قومه خيرا من خيار قوم آخرين و ليس من العصبيه ان يحبالرجل قومه و لكن من العصبيه ان يعين الرجل قومه على الظلم .
ترجمه :
564 - از امام سجاد عليه السلام درباره تعصبسوال شد. حضرت فرمود: آن تعصبى كه دارنده آن گناهكار است اين است كه مردى بدانقوم خود را بهتر از خوبان قوم ديگران بپندارند اما اينكه مردى قوم خود را دوست بدارداز تعصب نيست بلكه تعصب آن است كه مردى قوم خود را بر انجام ستم يارى كند.
حديث :
565 - عن العمى رفعه قال : من تعصب حشره الله يوم القيامه مع اعراب الجاهليه.
ترجمه :
565 - عمى از معصوم عليه السلام روايت كند كه : كسى كه تعصب نابجا داشتهباشد خداوند در روز قيامت او را با اعراب زمان جاهليت محشور خواهد ساخت .
58 - باب تحريم التكبر  
58 - باب تحريم خود بزرگ بينى 
حديث :
566 - عن حكيم قال سالت ابا عبدالله عليه السلام عن اذنى الالحادقال : ان الكبر اذناه .
ترجمه :
566 - حكيم گويد: از امام صادق عليه السلام درباره پايين ترين درجه كفر و بىدينى پرسيدم . حضرت فرمود: همانا پايين ترين درجه كفر تكبر ورزيدن است .
حديث :
567 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال قال ابوجعفر عليه السلام العز رداء الله و الكبر ازاره فمنتناول شيئا منه اكبه الله فى جهنم .
ترجمه :
567 - امام صادق عليه السلام روايت كند كه : امام باقر عليه السلام فرمود:ارجمندى بالاپوش خدا و بزرگ منشى زير پوش اوست پس هر كس چيزى از آن دو را براىخود برگيرد خداوند او را به رو در آتش جهنم مى افكند.
حديث :
568 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : الكبر رداء الله فمن نازع الله شيئا من ذلك اكبه الله فى النار.
ترجمه :
568 - امام صادق عليه السلام فرمود: بزرگ منشى بالاپوش خداست پس ‍ كسى كهبا خداوند در اين باره به كشمكش برخيزد خداوند او را به رو در آتش خواهد افكند.
حديث :
569 - عن ابى جعفر و ابى عبدالله عليه السلام قالا: لايدخل الجنه من فى قلبه مثقال ذره من كبر.
ترجمه :
569 - از امام باقر و امام صادق عليه السلام روايت است كه : كسى كه در قلبش بهاندازه ذره اى كبر و خود بزرگ بينى باشد به بهشت وارد نمى شود.
حديث :
570 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : الكبر رداء الله و المتكبر ينازع اللهرداءه .
ترجمه :
570 - امام باقر عليه السلام فرمود: كبر و بزرگ منشى بالا پوش خداوند است وكسى كه تكبر مى ورزد با خداوند درباره آن به كشمكش بر مى خيزد.
حديث :
571 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : ان فى جهنم لواديا للمتكبرين يقال له سقر شكا الى اللهعزوجل شده حره و ساله عزوجل ان ياذن له ان يتنفس فتنفس فاحرق جهنم .
ترجمه :
571 - امام صادق عليه السلام فرمود: همانا كه در جهنم صحرايى براى متكبران استكه به آن (سقر) گفته مى شود كه اين صحرا از شدت گرمايش به خداوندعزوجل شكايت مى كند و از خداوند درخواست مى كند كه به او اجازه دهد كه نفسى بكشد پسچون نفس مى كشد جهنم شعله ور مى گردد.
حديث :
572 - عن داود بن فرقد عن اخيه قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : ان المتكبرين يجعلون فى صور الذر تتوطوهم الناس حتى يفرغ الله من الحساب.
ترجمه :
572 - داود بن فرقد از برادرش روايت كند كه گفت : از امام صادق عليه السلامشنيدم كه فرمود: همانا افراد متكبر در روز قيامت به صورت مورچه در مى آيند و مردم آنانرا پايمال مى كنند تا اينكه خداوند از حساب خلايق فارغ شود.
حديث :
573 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : ما من عبد الا و فى راسه حكمه و ملك يمسكها فاذا تكبرقال له : اتضع وضعك الله فلا يزال اعظم الناس فى نفسه و اصغر الناس فى اعينالناس و اذا تواضع رفعها الله عزوجل ثم قال له : انتعش نعشك الله فلايزال اصغر الناس فى نفسه و ارفع الناس فى اعين الناس .
ترجمه :
573 - امام صادق عليه السلام فرمود: هيچ بنده اى نيست جز اينكه در سر او دهانه ولگامى هست كه فرشته اى آن را نگاهداشته است پس هرگاه بنده اى تكبر نمايند آنفرشته به وى مى گويد (نفرين كند): فرود آى كه خداوند تو را فرومايه و پست كند،پس او پيوسته در نفس خودش خود را بلند مرتبه ترين مردم مى داند در حالى كه در چشممردمان كوچكترين مردم است . و هنگامى كه تواضع و فروتنى نمايد خداوندعزوجل او را بلند مرتبه مى گرداند سپس فرشته به او مى گويد (دعا مى كند): فرازآى كه خداوند تو را بلند مرتبه گرداند، پس وى پيوسته در درون خود خود راكوچكترين مردم مى داند در حالى كه در چشم مردمان بلند پايه ترين مردم است .
حديث :
574 - عن ابى عبدالله عليه السلام فى وصيته لاصحابهقال : و اياكم و العظمه و الكبر فان الكبر رداء اللهعزوجل فمن نازع الله رداءه قصمه الله و اذله يوم القيامه .
ترجمه :
574 - امام صادق عليه السلام در سفارشى به اصحابش فرمود: از بزرگى نمودنو كبر بر حذر باشيد زيرا بزرگ منشى بالاپوش خداوندعزوجل است پس كسى كه در بزرگ منشى با خداوند به كشمكش برخيزد خداوند او را درهممى شكند و در روز قيامت وى را خوار مى سازد.
حديث :
575 - عن جعفر بن محمد عن ابيه عليه السلام : ان عليا عليه السلامقال : ما احد من ولد آدم الا و ناصته بيد ملك فان تكبر جذبه بناصيته الى الارض ثمقال له : تواضع وضعك الله و ان تواضع جذبه بناصيته ثمقال له ارفع راسك رفعك الله و لاوضعك بتواضعك لله .
ترجمه :
575 - امام صادق عليه السلام از پدر بزرگوارش روايت كند كه : همانا على عليهالسلام فرمود: هيچكس از فرزندان آدم نيست جز اينكه موى پيشانى اش در دست فرشته اىاست پس اگر تكبر ورزد وى را با موى پيشانى اش به زمين مى كشد سپس به او مىگويد: فروتن باش ، خدا فرودت آورد. و اگر فروتنى كند موى پيشانى اش را مىكشد سپس به او مى گويد: سرت را بلند كن ، خدا تو را بالا برد و تو را به خاطرفروتنى ات فرود نياورد.
حديث :
576 - عن ابى جعفر عليه السلام قال :قال رسول الله صلى الله عليه و آله : ان لابليس كحلا و لعوقا و سعوطا فكحله النعاسو لعوقه الكذب و سعوطه الكبر.
ترجمه :
576 - امام باقر عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است :همانا شيطان سرمه اى دارد (كه در چشم مى ريزد) و داروى ليسيدنى دارد (كه در دهان مىريزد) و دارويى دارد كه در بينى مى ريزد. اما سرمه او چرت زدن است و داروى ليسيدنىاو دروغ است و دارويى كه در بينى مردمان مى ريزد كبر و بزرگى نمودن است .
حديث :
577 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : ثلاثه لاينظر الله اليهم ثانى عطفه ومسبل ازاره خيلاء و المنفق سلعته بالايمان و الكبر ان الكبرياء لله رب العالمين .
ترجمه :
577 - امام صادق عليه السلام فرمود: سه گروهند كه خداوند به آنها نظر (رحمت )نمى افكند: يكى آنكه متكبرانه روى خود را از ديگران بر مى گرداند و ديگرى آنكه ازروى تكبر جامه بلند خويش بر زمين مى كشد و ديگرى آنكه كالاى خود را با سوگندخوردن و بزرگى نمودن رواج مى دهد. همانا بزرگ منشى مخصوص خداست كه پروردگارجهانيان است .
حديث :
578 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : الكبر مطايا النار.
ترجمه :
578 - امام باقر عليه السلام فرمود: كبر و بزرگى نمودن (به منزله ) مركبى استكه سوار خود را به سوى آتش مى برد.
حديث :
579 - قال رسول الله صلى الله عليه و آله : يحشر المتكبرون يوم القيامهفى خلق الذر فى صور الناس يوطئون حتى يفرغ الله من حساب خلقه ثم يسلك بهمالى النار يسقون من طينه خبال من عصاره اهل النار.
ترجمه :
579 - رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: افراد متكبر در روز قيامت به صورتانسانهايى به كوچكى مورچه محشور مى گردند و مردم آنان راپايمال مى كنند تا وقتى كه خداوند از حساب خلق فارغ گردد سپس آنان به سوى آتشروانه مى شوند و از چرك تن دوزخيان كه عصارهاهل دوزخ است به آنان نوشانده مى شود.
حديث :
580 - قال رسول لله صلى الله عليه و آله : اكثراهل جهنم المتكبرون .
ترجمه :
580 - رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: بيشتريناهل جهنم متكبران هستند.
حديث :
581 - عن جعفر بن محمد عليه السلام عن ابيه عن آبائه عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله ان احبكم الى و اقربكم منى يوم القيامهمجلسا احسنكم خلقا و اشدكم تواضعا و ان ابعدكم منى يوم القيامه الثرثارون و همالمستكبرون .
ترجمه :
581 - امام صادق عليه السلام از پدران بزرگوارش و ايشان از پدران گرامى خودروايت كند كه : رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: همانا دوست داشتنى ترين شما درنزد من و نزديكترين شما به من در روز قيامت كسى است كه اخلاقش نيكوتر و فروتنى اشبيشتر باشد و همانا دورترين شما از من در روز قيامت ياوه گويان كه همان خود خواهانندمى باشند.
حديث :
582 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : كانت لرسول الله صلى الله عليه و آله ناقه لاتسبق فسابق اعرابيا بناقتهفسبقها فاكتاب لذلك المسلمون فقال : رسول الله صلى الله عليه و آله : انها ترفعت وحق على الله ان لايرتفع شى ء الا وضعه الله .
ترجمه :
582 - امام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله ماده شترى(تندرو) داشت كه شترى بر او پيشى نمى گرفت پس (روزى ) در مسابقه با شترعربى از شتر آن عرب عقب ماند، مسلمين از اين واقعه افسرده خاطر شدند پسرسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: همانا اين شتر ماده خود را برتر شمرد ⁽¹⁴⁵⁾و بر خداند سزاوار است كه هيچ چيزى خود را برتر از ديگرى نشمرد جز اينكه خداوند اورا فرود آورد.
59 - باب تحريم التجبر و التيه و الاختيال  
59 - باب حرام بودن تكبر و لاف زدن و بزرگ منشى  
حديث :
583 - عن ابى جعفر عليه السلام قال :قال رسول الله صلى الله عليه و آله : ثلاثه لايكلمهم الله و لاينظر اليهم يوم القيامهو لايزكيهم و لهم عذاب اليم شيخ زان و ملك جبار ومقل مختال .
ترجمه :
583 - امام باقر عليه السلام روايت كند كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: سه گروهند كه خداوند با آنان سخن نگويد ودر روز قيامت به آنان نظر نمى كند و آنان را پاك نمى گرداند و عذاب دردناكى براىآنان مى باشد: يكى پيرمرد زناكار و ديگرى پادشاه ستمگر و ديگرى فقير متكبر.
حديث :
584 - قال ابو عبدالله عليه السلام : ما من احد يتيه الا من ذله يجدها فى نفسه.
ترجمه :
584 - امام صادق عليه السلام فرمود: هيچ كسى نيست كه لاف بزرگى بزند مگربه خاطر ذلتى كه در نفس خود مى يابد.
حديث :
585 - و فى حديث آخر عن ابى عبدالله عليه السلام ما منرجل تكبر او تجبر الا لذله يجدها فى نفسه .
ترجمه :
585 - و در حديث ديگرى از امام صادق عليه السلام روايت است كه فرمود: هيچ مردىنيست كه تكبر بورزد يا خود را بزرگ بشمرد مگر به خاطر ذلتى كه در نفس خود مىيابد.
حديث :
586 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : سمعته يقول : الكبر قد يكون فى شرار الناس منكل جنس و الكبر رداء الله فمن نازع الله رداء لم يزده الا سفالا انرسول الله صلى الله عليه و آله مر فى بعض طرق المدينه و سوداء تلقط السرقينفقيل لها: تنحى عن طريق رسول الله صلى الله عليه و آله فقالت : ان الطريق لمعرضفهم بها بعض القوم ان يتناولها فقال رسول الله صلى الله عليه و آله : دعوها فانهاجباره .
ترجمه :
586 - راوى گويد از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: كبر در وجودبدترين كسان از هر جنسى مى باشد و كبر بالاپوش خداوند است پس ‍ هر كس در آن باخداوند به ستيز پردازد جز پستى و فرومايگى چيزى بر او افزوده نمى گردد. هماناكه رسول خدا صلى الله عليه و آله از يكى از كوچه هاى مدينه عبور مى كرد و زنى سياهسركين حيوانات را از روى زمين جمع مى كرد. به آن زن گفته شد: از جلو راهرسول خدا صلى الله عليه و آله كنار رو. زن گفت : كوچه پهن و عريض است . برخى ازاطرافيان پيامبر قصد كنار زدن زن را نمودند. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: او راواگذاريد زيرا او متكبر و سركش است .
حديث :
587 - عن ابى عبدالله عليه السلام فى وصيته لاصحابه انهقال : و اياكم و التجبر على الله و اعلموا ان عبدا لميبتل بالتجبر على الله الا تجبر على دين الله فاستقيموا لله و لاتريدوا على ادباركمفتنقلبوا خاسرين اجارنا الله و اياكم من التجبر على الله .
ترجمه :
587 - امام صادق عليه السلام در توصيه به اصحابش فرمود: از تكبر و سركشىنمودن در برابر خداوند بر حذر باشيد و بدانيد كه هيچ بنده اى گرفتار تكبرورزيدن بر خدا نمى شود جز اينكه بر دين خدا تكبر ورزيده است پس به خاطر خداپايدارى كنيد و عقبگرد نكنيد كه زيانكار مى گرديد، خداوند ما و شما را از تكبر ورزيدنبر خدا برهاند.
حديث :
588 - عن جعفر بن محمد عليه السلامقال : ان الله تبارك و تعالى ليبغض البيت اللحم و اللحم السمينفقال له بعض اصحابنا: يا ابن رسول الله انا لنحب اللحم و ما تخلو بيوتنا عنه فكيفذلك فقال : ليس حيث تذهب انما البيت اللحم الذىتوكل لحوم الناس فيه بالغيبه و اما اللحم السمين فهو المتجبر المتكبرالمختال فى مشيته .
ترجمه :
588 - امام صادق عليه السلام فرمود: همانا خداوند تبارك و تعالى خانه پر گوشتو شخص پر گوشت چاق را دشمن مى دارد. راوى گويد: يكى ازاصحاب ما به حضرتعرض كرد: اى پسر رسول خدا! ما هم گوشت را دوست داريم و خانه هاى ما از گوشت خالىنيست پس چگونه است ؟ (آيا اين گفته شما شامل ما هم مى شود؟) حضرت فرمود: اينگونهنيست كه تو مى پندارى بلكه مراد از (خانه پرگوشت ) خانه اى است كه در آن گوشتمردمان با غيبت نمودن آنان خورده مى شود و مراد از (پرگوشت چاق ) سركش متكبر استكه در راه رفتنش با خودپسندى راه مى رود.
حديث :
589 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : الجبارون ابعد الناس من الله عزوجل يوم القيامه .
ترجمه :
589 - امام صادق عليه السلام فرمود: دورترين مردم از خداوندعزوجل در روز قيامت سركشان متكبر هستند.
حديث :
590 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : ان فى جهنم لجبلايقال له الصعداو ان فى الصعدا لواديا يقال له سقر و ان فى سقر لجبايقال له هبهب كلما كشف عطاء ذلك الجب ضج اهل النار من حره ذلكمنازل الجبارين .
ترجمه :
590 - امام باقر عليه السلام فرمود: همانا در جهنم كوهى است كه به آن (صعدا)گفته مى شود و در آن كوه دره اى است كه به آن (سقر) گويند و به راستى كه در آندره چاهى است كه آن را (هبهب ) گويند كه هرگاه در آن چاه برداشته شوداهل دوزخ از گرماى آن به ناله و فرياد آيند، آن چاه منزلگاه متكبران است .
حديث :
591 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : من مشى فى الارض اختيالا لعنته الارض و منتحتها و من فوقها.
ترجمه :
591 - امام صادق عليه السلام روايت كند كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: هر كس با تكبر بر روى زمين گام بردارد زمين وآنچه در زير و زبر آن است او را لعنت مى كنند.
حديث :
592 - عن ابى جعفر عليه السلام قال :قال رسول الله صلى الله عليه و آله : ويل لمنيختال فى الارض يعاند جبار السماوات و الارض .
ترجمه :
592 - امام باقر عليه السلام روايت كند كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: واى بهحال كسى كه با حالت تكبر بر روى زمين گام بردارد چنين كسى با خداى آسمانها و زمينبه دشمنى پرداخته است .
حديث :
593 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : ان فى السماء ملكين موكلين بالعباد فمنتجبر وضعاه .
ترجمه :
593 - امام صادق عليه السلام روايت كند كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: همانا در آسمان فرشته هستند كه بر بندگانگمارده شده اند پس ‍ هر كسى كه تكبر ورزد فرودش مى آورند.