چيزهائی سبب طغيان و اضطراب و سركشی قوای نفسانی میگردد ؟ و از چه راهی میتوان آنرا آرام كرد و به اعتدال برگرداند . ما به هر دو پرسش پاسخ میدهيم : كوته نظران ، همين قدر كه ديدهاند اسلام نفس را به عنوان " فرمانده شرارت " ياد كرده است كافی دانستهاند كه اخلاق و تربيت اسلامی را متهم كنند به اينكه به چشم بدبينی به استعدادهای فطری و منابع طبيعی وجود آدمی مینگرد و طبيعت نفسانی را شرير بالذات ، و پروراندن آن را خطا میشمارد. ولی اين تصور خطا است ، اسلام اگر در يكجا نفس را با صفت " اماره بالسوء "ياد كرده است در جای ديگر با صفت " النفس اللوامه " يعنی ملامت كننده خود نسبت به ارتكاب شرارت و در جای ديگر با صفت " النفس المطمئنه "يعنی آرام گيرنده و به حد كمال رسيده ، ياد میكند . از مجموع اينها فهميده میشود كه از نظر قرآن كريم طبيعت نفسانی انسان مراحل مختلفی میتواند داشته باشد ، در يك مرحله به شرارت فرمان میدهد ، در مرحله ديگر از شری كه مرتكب شده است ناراحت میشود و خود را ملامت میكند ، در مقام و مرحله ديگر |
