کتابخانه الکترونيکي انهار

7- توجه پيامبر به شغل افراد
انّ رسول اللّه اذا نظر الى الرجل فاعجبه ،قال له حرفة فان قالوا لا قال سقط من عينى بحار /103/9
اشاره
الف محمد بن منكدر گويد: امام باقر عليه السلام را در هواى گرم مشاهده كردم كه كارمى كند، با خود گفتم بزرگى از بزرگان قريش در اين ساعت گرم در طلب دنيا بيرونآمده است ، خوب است او را موعظه كنم . سلام كردم و گفتم اگر در اين لحظه مرگ بهسراغ شما بيايد چه مى كنيد؟ فرمود: به خدا قسم اگر مرگ در اينحال فرا برسد، در طاعتى از طاعات خدا بوده ام كه خود را از حاجت به تو و مردم بازداشته ام گفتم : خدا تو را رحمت كند مى خواستم شما را موعظه كنم مرا موعظه نموديد.بحار / 46 / 287
ب ان رسول الله اذا نظر الى الرجل فاعجبهقال له : هل له حرفة فان قالوا لا قال سقط من عينى . بحار / 103 / 9
ج عدم غش در معامله ؛ پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله شخصى را ديد كه جنس خوب وپست را مخلوط كرده بود و مى فروخت . پيامبر صلّى اللّه عليه و آله فرمود: چرا چنينكردى ؟ در دين ما غش وجود ندارد.كنز العمال /9 974
ظلم
1 ظلم بزرگ ترين گناه
قال على عليه السلام : اياك و الظلم فانّه اكبر المعاصى . غرر الحكم /2665
2 نشانه ى ظلم
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : للظالم ثلاث علامات : يقهر من دونهبالغلبه و من فوقه بالمعصية و يظاهر الظلمة . بحار / 77 / 64
3 انواع ظلم
قال على عليه السلام : الا و ان الظلم ثلاثة : فظلم لا يغفر و ظلم لا يترك و ظلم مغفورلا يطلب فاما الظلم الذى لا يغفر فالشّرك بالله ... و اما الظلم يغفر فظلم العبد نفسه واما الظلم الذى لا يترك فظلم العباد بعضهم بعضا. نهج البلاغه / 176
4 شديدترين ظالم
قال الصادق عليه السلام : ما من مظلمة اشدّ من مظلمة لا يجد صاحبها عليها عونا الاّ اللهعزّ و جلّ. كافى / 2 / 331
5 ظالم ترين مردم
قال على عليه السلام : اجور الناس من عدّ جوره عدلا منه . غرر الحكم / 3346
6 مبارزه با ظالم
قال على عليه السلام فى وصيته للحسين عليه السلام : كونا للظالم خصما وللمظلوم عونا.نهج البلاغه / نامه 47
7 پرهيز از كمك به ظالم
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذا كان يوم القيامة نادى مناد اين الظلمة واعوانهم من لاق لهم دواة او ربط لهم كيسا او مدّ لهم مدّة قلم فاحشروهم معهم . بحار /75 / 372
8 بدترين ظلم
قال على عليه السلام : ظلم الضعيف افحش الظلم . نهج البلاغه / نامه3 1
9- پاداش از بين بردن ظلم
قال على عليه السلام : من ردّ عن المسلمين عادية ماء او عادية نار او عادية عدوّ مكابرللمسلمين غفرالله ذنبه بحار/72/20
10 آثار ظلم
الف بدترين زاد براى قيامت ؛ قال على عليه السلام : بئس الزاد الى المعاد العدوانالى العباد.بحار / 75 / 309
ب تاريكى در قيامت ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اتقوا الظلم فانّه ظلماتيوم القيامة .كافى / 2 / 332
ج از بين رفتن نعمت ها؛ قال على عليه السلام : الظلم يزلّ القدم و يسلب النعم ويهلك الامم .غرر الحكم / 1734
د نابودى ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : لو بغىجبل على جبل لجعل الله الباغى منهما دكّا.سفينة البحار / 1 / 339
اشاره
امام كاظم عليه السلام به صفوان جمال فرمود: همه كارهاى تو پسنديده است جز كرايهدادن شترانت به هارون . صفوان گويد: عرض كردم به خدا سوگند اين كار را به منظورخوشگذرانى و لهو و لعب انجام نداده ام بلكه براى رفتن به مكّه بوده است . حضرتفرمودند: آيا دوست دارى هارون زنده بماند تا طلب خود را از او بگيرى ؟ عرض كردم :آرى . امام فرمود: هر كس ‍ دوستدار بقاء آنان باشد از آنهاست و هر كه با آنان باشد درجهنم خواهد بود. فمن احبّ بقاءهم فهومنهم سفينه /2/107
خدمت به مردم
1 خدمت به مردم مورد محبت خداوند
قال الصادق عليه السلام : قال الله عزّ و جلّ الخلق عيالى فاحبّهم الىّ الطفهم بهم واسعاهم فى حوائجهم . كافى / 2 / 199
2 سعى در خدمت به برادر مسلمان
قال الباقر عليه السلام : من سعى فى حاجة اخيه المسلم طلب وجه الله كتب الله لهالف الف حسنة . كافى / 2 / 197
3 برآوردن نياز، برتر از ده حج
قال الصادق عليه السلام : لقضاء حاجة امرئ مؤ منافضل من حجة و حجة و حجة حتى عدّ عشر حجج . امالى صدوق / 399
4 كمك به مسلمان و پاداش جهاد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من مشى فى عون اخيه و منفعته فله ثوابالمجاهدين فى سبيل الله ثواب الاعمال / 340
5- برآوردن حاجت و شفاعت پيامبر
قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : من قضى حاجة لاخيه كنت واقفا عند ميزانه فانرجّح والاّ شفعّت له مستدرك /ج 2/406
6- كيفيت تاءمين نياز مردم
قال على عليه السلام : لايستقيم قضاء الحوائج الاّ بثلاث بتصغيرها لتعظم و سترهالتظهر و تعجيلها لتهناء غرر/6/422
7 پيامد عدم كمك به مردم
قال الصادق عليه السلام : ما من مؤ من يخذل اخاه و هو يقدر على نصرته الاّ خذله اللهفى الدنيا و الا خرة . بحار / 74 / 312
8 انواع خدمت
1 آب دادن ؛ قال الباقر عليه السلام : من سقى ظماءنا ماء سقاه الله من الرحيق المختوم.
بحار/96 / 172
2 لباس دادن ؛ قال الصادق عليه السلام : من كسا اخاه كسوة شتاء او صيف كان حقا علىالله ان يكسوه من ثياب الجنة و ان يهوّن عليه سكرات الموت .... كافى / 2 /204
3 غذا دادن ؛ قال الصادق عليه السلام : من موجبات الجنة و المغفرة اطعام الطعامالسغبان ثم تلا (او اطعام فى يوم ذى مسغبة ). محاسن برقى / 2 /1 45
4 آبرو گذاشتن ؛ قال الصادق عليه السلام : ما من مؤ منبذل جاهه لاخيه المؤ من الاّ حرم الله وجهه على النار. تنبيه الخواطر / 2 / 80
5 مسكن دادن ؛ قال الصادق عليه السلام : من كان له دار و احتاج مؤ من الى سكناها فمنعهايّاها قال الله عز و جل : ملائكتى عبدى بخل على عبدى بسكنى الدنيا و عزتى لا يسكنجنانى ابدا.بحار / 74 / 389
اشاره
الف مردى از اهل رى گويد: مقدارى ماليات براى من مقرر كردند كه اگر از من مى گرفتندفقير مى شدم ، به حج رفتم و جريان را به امام كاظم عليه السلام رساندم حضرت نامهاى به فرماندار رى نوشتند: بسم الله الرحمن الرحيم اعلم انّ لله تحت عرشه ظلا لايسكنه الاّ من اسدى الى اخيه او نفّس عنه كربة اودخل على قلبه سرورا و هذا اخوك و السلام . نامه را كه به او رساندم از من احترامكرد و اموالش را با من تقسيم كرد.
بحار/47/207
ب امام سجاد عليه السلام وقتى از دنيا رفت و آن بزرگوار راغسل مى دادند، بر روى پشتش در اثر انبان هاى غذايى كه شبانه به در خانه ى همسايگانناتوان و خانواده هاى مستمند حمل مى نمود، آثار زخم و جراحت مشاهده كردند. مجموعه ورام/ 1 / 134
ج امام مجتبى عليه السلام در حال اعتكاف و مشغول طواف بود شخصى آمد و گفت : منمقروضم اگر لطف نمايى و براى من مهلت بگيريد زيرا طلبكار مرا تهديد به حبسنموده امام عليه السلام طواف خويش را قطع كرد و براى برآوردن حاجت او اقدام نمود ابنعباس گويد: گفتم آيا فراموش كرديد كه درحال طواف هستيد؟ فرمود: خير از پيامبر شنيدم كه فرمود: هر شخصى كه نياز برادر مؤ منخود را برآورده نمايد مانند كسى است كه خداوند را 9 هزارسال عبادت كرده باشد در حالى كه در شب به نماز و روزمشغول به روزه باشد. سفينه /2/489
آزادگى
1 بنده ى ديگران نبودن
قال على عليه السلام : لا تكن عبد غيرك و قد جعلك الله حرا. نهج البلاغه /نامه 31
2 اوصاف آزادگان
قال على عليه السلام : الصداقة شيمة الحرّ. غرر الحكم / 4858
3 آزادگى در همه ى احوال زندگى
قال الصادق عليه السلام : انّ الحرّ حرّ على جميع احواله ان نابته نائبة صبر لها وان تداكّت على المصائب لم تكسره و ان اُسر و قهر واستبدل باليسر عسرا كما كان يوسف الصدّيق الامين صلوات الله عليه لم يضرر حرّيتهان استعبد و قهر و اسر.كافى /2/89
4 عبادت آزادگان
ال الباقر عليه السلام : ان قوما عبدوالله شكرا فتلك عبادة الاحرار.بحار/ 78/ 187
5 عوامل آزادگى
الف ترك شهوات ؛ قال على عليه السلام : من ترك الشهوات كان حرا. تحفالعقول / 99
ب زهد؛ قال على عليه السلام : من زهدمن الدنيااعتق نفسه وارضى ربّه .غررالحكم/ 8816
ج كسب حلال ؛ قال على عليه السلام : من توفيق الحرّ اكتسابهالمال من حلّه .
غررالحكم / 9393
د دورى از رذايل ؛ قال على عليه السلام : الحريّه منزّهة من الغلّ و المكر.غررالحكم /1485
ه‍ ترك دنيا؛ قال على عليه السلام : الاحرّ يدع هذه اللماظة لاهلها انّه ليس ‍ لانفسكم ثمنالاّ الجنة فلا تبيعوها الاّ بها. نهج البلاغه / حكمت 456
6 بندگى خداوند شرط كسب آزادگى
قال على عليه السلام : من قام بشرائط العبودية اهلّ للعتق و من قصّر عن احكام الحرّيةاعيد الى الرقّ. غرر الحكم / 8529
اشاره
الف امام حسين عليه السلام روز عاشورا به دشمنان فرمود: يا شيعة ابى سفيان ان لمتكن لكم دين و كنتم لا تخافون المعاد فكونوا احرارا فى دنياكم .بحار/45/51
ب وقتى كه عثمان به خلافت رسيد اموال بيت المال را تضييع كرد. ابوذر همواره به اواعتراض مى كرد. روزى عثمان كيسه اى پر ازپول به غلامش داد و به او گفت : اين كيسه را به ابوذر بده اگر پذيرفت تو را آزادمى كنم . غلام كيسه را آورد، ولى ابوذر نپذيرفت ، غلام گفت : اگر بپذيرى من آزاد مىشوم ابوذر گفت : آرى ، تو آزاد مى شوى ولى من بنده مى گردم!كشكول شيخ بهايى /162
اصلاحات
1- ضرورت اصلاح خويشتن
قال على عليه السلام : عجبت لمن يتصدىّ لاصلاح الناس و نفسه اشدّ شىفساداغرر/4/340
2- ناروا بودن اصلاح دنيا و نابودى دين
قال على عليه السلام : لا تصلح دنياك بمحق دينك نهج البلاغه / خطبه175
3- خطر اصلاح دنيا
قال على عليه السلام : لايترك الناس شيئا من امر دينهم لاستصلاح دنياهم الاّ فتح اللهعليهم ما هو اضرّ منه نهج البلاغه / حكمت 106
4- راه اصلاح زمامداران و مردم
قال على عليه السلام : فليست تصلح الرّعية الاّ بصلاح الولاة و لا تصلح الولاة الاّباستقامة الرّعية نهج البلاغه / خ2 16
5- اصلاح مردم در پرتو اصلاح فقيهان و حاكمان
قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : صنفان من امّتى اذاصلحا صلحت امّتى و اذافسدا فسدت امتى قيل يا رسول اللّه و من هم ؟قال الفقهاء و الامراء تحف العقول 219
6- اصلاح آخرت عامل اصلاح امور دنيوى
قال على عليه السلام : من اصلح بينه و بين الله اصلح الله ما بينه و بين الناس ومن اصلح امر آخرته اصلح الله دنياه نهج البلاغه /حكمت 89
7- امر به معروف و نهى از منكر عامل اصلاح مردم
قال الحسين عليه السلام : انّى لم اخرج اشرا و لا بطرا و لا مفسدا و لا ظالما انما خرجتلطلب الاصلاح فى امّة جدّى اريد ان آمر بالمعروف و انهى عن المنكر و اسير بسيرة جدّى وابى على ابن ابى طالب بحار/44/329
8- تاءمين زندگى راه اصلاح كارگزاران دولت
قال على عليه السلام : اسبغ عليهم الارزاق فانّ ذلك قوّة لهم على استصلاح انفسهم وغنى لهم عن تناول ما تحت ايديهم و حجة عليهم ان خالفوا امرك نهج البلاغه /نامه53
اشاره
الف حضرت على عليه السلام در مورد اصلاحات حكومت مى فرمايد: تماماموال و ثروتهايى كه سومى به ناحق به اين و آن بخشيده است به خدا قسم تمام آنها رابر مى گردانم گرچه به عنوان مهريه زنان يا بهاى كنيزان رفته باشد زيرا كه درعدالت گشايش است و هر كسى كه عدالت بر او سخت باشد ستم بر او دشوارتر خواهدبود. ولو وجدته قد تزوّج به النساء و ملك به الاماء لرددته فانّ فىالعدل سعة و من ضاق عليه العدل فالجور عليه اضيق نهج البلاغه / خطبه15
ب حضرت على عليه السلام در نامه اى به زيادبن ابيه در مورد فسادهاى مالى چنين مىنويسد: همانا من به خدا سوگند ياد مى كنم سوگندى راست اگر مرا خبر رسد كه تو درفيئى مسلمانان اندك يا بسيار خيانت كرده اى چنان بر تو سخت گيرم كهاموال تو اندك شود و نيز درمانده و پريشانحال گردى .
و انّى اقسم بالله قسما صادقا لئن بلغنى انّك خنت من فئى المسملين شيئا صغيرا اوكبيرا لاشدّن عليك شدّة تدعك قليل الوفرثقيل الظهرضئيل الامر نهح البلاغه /نامه 41
عوامل عزّت
1 تقوى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من اراد ان يكون اعزّ الناس فليتّق الله.بحار/ 70 / 285
2 حسن خلق
قال على عليه السلام : رب عزيز اذلّه خلقه وذليل اعزّه خلقه . بحار / 77 / 420
3 حلم
قال على عليه السلام : لا عزّ ارفع من الحلم . بحار / 71 / 414
4 حفظ زبان
قال الكاظم عليه السلام : احفظ لسانك تعزّ. كافى / 2 / 113
5 عفو
قال الصادق عليه السلام : عليكم بالعفو فانّ العفو لا يزيد العبد الاّعزا.كافى /2/108
6 بندگى خدا
قال على عليه السلام : الهى كفى بى عزّا ان اكون لك عبدا. بحار / 77 /400
7 دورى از معصيت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من اراد عزّا بلا عشيرة و هيبة بلا سلطان و غنىبلا مال فلينتقل من ذلّ معصية الله الى عزّ طاعته .خصال /1 69
8 ترك قيل و قال
قال على عليه السلام : المؤ من عزّه ترك القال والقيل . بحار / 77 /2 68
9 صبر بر معصيت
قال الباقر عليه السلام : من صبر على مصيبة زاده الله عزّا فى عزّه . بحار /82 / 128
10 راستى قال الصادق عليه السلام :
... الصدق عزّ و الجهل ذلّ. كافى / 1 / 27
11 ترك طمع
قال الباقر عليه السلام : الياءس مما فى ايدى الناس عزّ المؤ من فى دينه .كافى / 2 / 149
12 تمسك به حق
قال العسكرى عليه السلام : الحقّ لا اخذ بهذليل الاّ عزّ. بحار / 78 /3 74
13 ذليل كردن نفس
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ذل النفس لا يزيد الله به الاّ عزّا.بحار / 75 / 124
14 فرو بردن خشم
قال الصادق عليه السلام : ما من عبد كظم غيظا الاّ زاده الله عزّ و جلّ عزا فى الدنيا والا خرة .كافى / 2 / 110
15 قناعت ورزى
قال على عليه السلام : القناعة تؤ دّى الى العزّ. غرر الحكم / 1123
16 رعايت انصاف
قال على عليه السلام : من ينصف الناس من نفسه لم يزده الله الاّ عزّا.كافى / 2/ 144
17 دورى از مواهب دنيا قال على عليه السلام :
من سلا عن مواهب الدنيا عزّ.
غررالحكم / 1123
18 جهاد
قال على عليه السلام : و الجهاد عزّا للاسلام . نهج البلاغه / حكمت 2 52
19 در سايه ى امامت به سر بردن
قال الرضا عليه السلام : ان الامامة صلاح الدنيا و عزّ المؤ منين . بحار / 25 /123

اشاره
پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله در محلى از مركب پياده شدند و شتر خود را بستند.اصحاب گفتند: چرا به ما نفرموديد؟ فرمود: هرگز در كارهاى خود از ديگران كمكنخواهيد و (عزت خود را حفظ كنيد) گرچه براى يك قطعه چوب مسواك باشد.كحل البصر / 69
عوامل ذلت
1 علاقه به دنيا
قال الصادق عليه السلام : من احبّ الحيوة ذلّ.خصال / 120؛ بحار / 6 /1 28
2 اهانت به اسلام
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذلّ الله من اهان الاسلام . بحار / 8 /145
3 اهانت به اهل بيت عليهم السلام
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذلّ الله من اهاناهل البيت . بحار / 8 / 145
4 دخالت بى جا
قال الصادق عليه السلام : اياك و الدخول فيما لا يعينك فتذلّ. بحار / 78 /204
5 سوء خلق
قال على عليه السلام : رب عزيز اذّله خلقه وذليل اعزّه خلقه . بحار / 77 / 420
6 طمع قال الباقر عليه السلام :
لا ذلّ كذلّ الطمع . تحف العقول / 286
7 تقاضا از مردم
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : لابى ذر اياك و السؤال فانّه ذلّ حاضر. بحار / 77 / 60
8 حرص بر دنيا
سئل عن على عليه السلام اىّ ذلّ اذّل ؟ فقال : الحرص على الدنيا. معانى الاخبار /198
9 جهل و نادانى
قال الصادق عليه السلام : و الصدق عزّالجهل ذل و الفهم مجد. بحار / 78 / 269
10 ترك حقوق
قال الصادق عليه السلام : ترك الحقوق مذلّة . تحفالعقول / 360
11 احترام بى مورد
قال على عليه السلام : فانّ مشى مثلك مع مثلى فتنة للوالى و مذلة للمؤ منين .بحار / 32 / 554
12 ستم كردن
قال الصادق عليه السلام : انّ الذليل هو الظالم . بحار/ 78 / 203
13 پذيرفتن ستم
قال على عليه السلام : لا يحتمل الضيم الاّالذليل . نهج البلاغه
14 كمك كردن به ستمگر
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذلّ الله من اعان الظالمين على ظلمهم للمخلوقين.بحار/8/145
15 ترك جهاد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : فمن ترك الجهاد البسه الله ذلاّ فى نفسه. بحار/ 100 / 9
16 ذليل كردن اهل ايمان
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من اذلّ مؤ منا اذلّه الله . بحار / 69 /382
17 عدم بهره گيرى از كم خردان
قال زين العابدين عليه السلام : هلك من ليس له حكيم يرشده و ذلّ من ليس له سفيهيعضده .بحار / 78 / 159
18 دروغ گويى
قال على عليه السلام : ... لا تحدّث الاّ عن ثقه فتكون كاذبا و الكذب ذلّ.بحار/ 77/227
اشاره
لشكر معاويه در جنگ صفين هنگامى كه بر آب مسلط شدند اصحاب حضرت على عليهالسلام را از استفاده آب منع كردند، حضرت پيام داد كه اين منع آب اعلام جنگ است سپسبراى سپاهيان خود خطبه اى خواند و به آن ها فرمود: بر سر دو راهى هستيد ياقبول ذلت يا سيراب كردن شمشيرهاى خود از خون دشمنان ، بعد از اندك مدتى پيروزشدند و زير بار ذلت نرفتند و به هنگامى كه پيروز شدند اصحاب معاويه را ازاستفاده ى آب منع نكردند؛ قد استطعموكم القتال فاقرّوا على مذلّة و تاءخير محلّه او روّاالسيوف من الدماء تروا من الماء فالموت فى حياتكم مقهورين و الحياة فى موتكم قاهرين. نهج البلاغه / خطبه ى 51
امتحان
1 حتمى بودن بلا براى انسان
قال على عليه السلام : و الذى بعثه بالحق لتبلبلنّ بلبلة و لتغربلنّ غربلة وتساطنّ سوط القدر حتى يعود اسفلكم اعلاكم و اعلاكم اسفلكم . نهج البلاغه /خطبه 16
2 سخت ترين بلا
قال الصادق عليه السلام : ما بلى الله العباد بشى ء اشدّ عليهم من اخراج الدرهم.
بحار/73/ 139
3 بلا در تمام عمر
قال الصادق عليه السلام : انّ اهل الحق لم يزالو منذ كانوا فى شدّة اما انّ ذلك لفىمدة قليلة و عافية طويلة . بحار / 67 / 213
4 نهفته بودن نعمت در هر بلا
ما من بلية الاّ و لله فيها نعمة تحيط بها. بحار / 78 / 374
5 لزوم شكر به هنگام بلا
قال على عليه السلام : اذا راءيت ربك يوالى عليك البلاء فاشكره و اذا راءيت يتابععليك النعم فاحذره . غرر الحكم / 1 / 316
6 كم بودن دينداران به هنگام بلا
قال الحسين عليه السلام : ان الناس عبيد الدنيا و الدين لعق على السنتهم يحوطونهمادرّت معايشهم فاذا محصّوا بالبلاء قلّ الدّيّانون . بحار / 78 /1 17
7 انواع بلا
قال على عليه السلام : انّ البلاء للظالم ادب و للمؤ من امتحان و للانبياء درجة.بحار/67/235
8 بلا و از بين رفتن گناه
قال على عليه السلام : الحمد لله الذى جعل تمحيص ذنوب شيعتنا فى الدنيا بمحنتهملتسلم بها طاعاتهم و يستحقوا عليها ثوابها. بحار / 67 / 232
9 بلا به اندازه ى ايمان
قال الصادق عليه السلام : انما المؤ من بمنزلة كفة الميزان كلما زيد فى ايمانه زيدفى بلائه .
كافى /2/ 197
10 بلا عامل تكريم مؤ من
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ما كرم عبد على الله الاّ ازداد عليهالبلاء. دعائم الاسلام / 1 / 241
11 بلا عامل محبت الهى
قال الباقر عليه السلام : ان الله تبارك و تعالى اذا احبّ عبدا غتّه بالبلاء غتا.كافى / 2 / 197
12 بلا عامل تواضع و انقياد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : لولا ثلثة فى ابن آدم ما طاءطاء راءسه شىء المرض و الفقر و الموت و كلّهن فيه و انّه لمعهنّ لوثّاب . بحار / 72 /5 3
13 شديدترين بلا متوجه اولياى خدا
قال الصادق عليه السلام : انّ اشدّ الناس بلاء الانبياء ثم الذين يلونهم ثمالامثل فالامثل .كافى / 2 / 196
14 پاداش صبر در برابر بلا
من ابتلى من المؤ منين ببلاء فصبر عليه كان لهمثل اجر الف شهيد. مشكاة الانوار / 70
15 دعا به هنگام ديدن اهل بلا
اذا راءيتم اهل البلاء فاحمدوا لله و لا تسمعونهم فان ذلك يحزنهم . بحار /71 / 35
17- توسل به اهل بيت به هنگام بلا
قال الرضا عليه السلام : اذا نزلت بكم شدّة فاستعينوا بنا على الله و هوقول اللّه عزوجل وللّه الاسماء الحسنى فادعوه بها سفينه /2/343
18 حكمت ابتلا
الف توبه و تذكر
قال على عليه السلام : ان الله يبتلى عباده عندالاعمال السّيئة بنقص الثمرات و حبس البركات و اغلاق خزائن الخيرات ليتوب تائب ويقلع مقلع و يتذكر متذكّر.بحار/91/336
ب خروج از حال تكبر
قال على عليه السلام : لكن الله يختبر عباده بانواع الشدائد و يتعبدهم بانواعالمجاهد و يبتليهم بضروب المكاره اخراجا للتكبر من قلوبهم و اسكاناللتذلل فى نفوسهم .شرح نهج البلاغه / 13 / 156
ج شكوفا شدن اسرار
قال على عليه السلام : فى تقلّب الاحوال علم جواهرالرجال و الايّام توضح لك السرائر الكامنة . بحار / 77 / 286
اشاره
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بهمنزل شخصى رفت ، در آنجا مرغى را ديد كه روى ديوار تخم گذاشت ، سپس آن تخمغلطيد و روى ميخى قرار گرفت و شكسته نشد. پيامبر صلّى اللّه عليه و آله تعجب كرد،صاحب منزل گفت : سوگند به خداوندى كه تو را مبعوث ساخت تا بهحال مصيبتى نديده ام . پيامبر صلّى اللّه عليه و آله از آنمنزل غذا نخورد و خارج شد و فرمود: كسى كه بلا نبيند خداوند به او نيازى ندارد؛فمن لم يرزاء فماللّه فيه من حاجة .كافى / 2 / 199
فقر و تهيدستى
1 فقر شعار صالحان
يا موسى ! اذا راءيت الفقر مقبلا فقل مرحبا بشعار الصالحين و اذا راءيت الغنى مقبلافقل ذنب عجلّت عقوبته . سفينة البحار / 2 / 377
2 فقر عامل صلاح دين
فى الحديث القدسى : و ان من عبادى من لا يصلحه الا الفقر ولو اغنيته لافسده ذلك.بحار/5/284
3 فقر نشانه ى محبت خداوند
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ان الله تعالى يحب المؤ من اذا كان فقيرامتعفّفا.
كنز العمال /6/486
4 سرزنش خانواده به دليل فقر
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ياءتى على الناس زمان يكون هلاكالرجل على يد زوجته و ابويه و ولده يعيّرونه بالفقر و يكلّفونه ما لا يطيقفيدخل المداخل التى يذهب فيها دينه فيهلك .محجة البيضاء / 3 / 57
5 تكريم از فقير
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من اكرم فقيرا مسلما لقى الله يوم القيامة و هوعنه راض .امالى صدوق / 429
6 اهانت به فقير
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من اهان فقيرا مسلما مناجل فقره و استخفّ بحقه فقد استخفّ بحق الله .... بحار / 73 / 362
7 سهم فقرا در اموال ثروتمندان
عن ابى عبدالله عليه السلام : ان الله عزّ و جلّ فرض للفقراء فىمال الاغنياء ما يسعهم ولو علم انّ ذلك لا يسعهم لزادهم ... بحار/96/19
8 اشتياق بهشت به فقرا؛ قال النبى صلّى اللّه عليه و آله :
ان الفقراء ملوك اهل الجنة و الناس كلهم مشتاقون الى الجنة و الجنة مشتاقه الىالفقراء. بحار / 69 / 49
9 ورود فقرا به بهشت پيش از ثروتمندان
قال النبى صلّى اللّه عليه و آله : يدخل الفقراء المؤ منين الجنةقبل اغنيائهم بيوم مقداره الف عام .
كنز العمال / 6 / 477
10 سختى فقر
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اوحى الله الى ابراهيمفقال يا ابراهيم ! خلقتك و ابتليتك بنار نمرود فلو ابتليتك بالفقر و رفعت عنك الصبرفما تصنع ؟ قال ابراهيم عليه السلام يا ربّ الفقر اشدّ من نار نمرود.بحار /72 /4 7
نكته : نكوهش از فقر؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : كاد الفقر ان يكونكفرا. كافى / 2 / 307
ستايش از فقر؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الفقر فخرى . سفينةالبحار / 6 / 131
الف در جمع بين اين دو روايت مى توان گفت : فقرى كه مذموم است فقرى است كه انسانفاقد حداقل مخارج روزانه باشد و انسان بر اثر گرسنگى در خطر گناه قرار بگيرد،و فقر ممدوح فقرى است كه انسان به اندازه ى كفاف داشته باشد كه بتواند به وسيلهى آن زندگى خود را اداره كند. پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله فرمود: اللهم ارزقمحمدا و آل محمد الكفاف . كافى / 2 /1 14
ب نكته ى ديگر اين كه فقرى كه از آن مذمت شده است ، فقر دينى و معنوى است ؛قال على عليه السلام : فقر النفس شرّ الفقر. غرر الحكم /6 547
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الفقر فقر القلب . بحار / 72 /56
قال الصادق عليه السلام : الفقر الموت الاحمر و قلت لابى عبدالله الفقر منالدينار و الدرهم ؟ فقال عليه السلام : لا، ولكن من الدّين و فقرى كه از آن مدحشده فقر به سوى خداوند است كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله به خداوند عرض مىكند: اللهم اغننى بالافتقار اليك و لا تفقرنى بالاستغناء عنك . مفرادات راغب
اشاره
هشام بن سالم گويد: هنگامى كه تاريكى شب همه جا را فرا مى گرفت امام صادق عليهالسلام انبانى از طعام و نان و پول به دوش مى گرفت و در خلوت شب به در خانهنيازمندان و فقراء مدينه مى رفت و بين آنان تقسيم مى نمود بدون اينكه امام را بشناسند.پس از رحلت امام صادق عليه السلام فقرا متوجّه شدند كه آن حضرت به آنان كمك مىكرده است .وسائل ، چاپ قديم 1/115
عوامل و اسباب فقر
1 كار نكردن
قال على عليه السلام : من لم يصبر عل كدّه صبر على الافلاس . غرر الحكم /394
2 اظهار فقر
قال النبى صلّى اللّه عليه و آله : من تفاقر افتقر. تحفالعقول / 35
3 اسراف و تبذير
قال الكاظم عليه السلام : من بذّر و اسرف زالت عنه النعمة . تحفالعقول / 217
4 عدم اعتدال در زندگى
قال على عليه السلام : ترك التقدير فى المعيشة يورث الفقر. بحار / 71/3 47
5 تقاضا از مردم
قال على عليه السلام : من فتح على نفسه باب مساءلة فتح الله عليه بابفقر.تحف العقول /75
6 گناه ثروتمندان
قال الصادق عليه السلام : انّ الناس ما افتقروا و لا احتاجوا و لا جاعوا و لا عروا الاّبذنوب الاغنياء. وسائل / 6 / 4
7 كم فروشى
قال النبى صلّى اللّه عليه و آله : ... اذا طفّفالمكيال اخذهم الله بالسنين و النقص . تحفالعقول / 42
8 سوء تدبير
قال على عليه السلام : يستدل على ادبار الدّول باربع سوء التدبير و قبحالتبذير و قلّة الاعتبار و كثرة الاغترار. غرر الحكم / 357
9 سخنان بيهوده
من التوراة ... يابن آدم اذا وجدت قساوة فى قلبك و سقما فى جسمك و نقيصة فى مالكو حريمة فى رزقك فاعلم انّك قد تكلّمت فيما لا يعنيك . ينابيع الحكمة / 4 /333
10 كسب حرام
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : و من كسب مالا من غير حلّه افقره الله تعالى. مستدرك /13/63
11 بر نياوردن حاجت نيازمند
قال على عليه السلام : سبب زوال اليسار منع المحتاج . غرر الحكم / 1 /431
12 نفرين به فرزند
قال الصادق عليه السلام : ايّما رجل دعا على ولده اورثه الفقر. بحار / 104/ 99
اشاره
تكريم پيامبر صلّى اللّه عليه و آله از فقير؛ پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله بههنگامى كه وارد مدينه شدند به منزل ابى ايوب انصارى وارد شدند كه از همه ى مردمفقيرتر بود؛ ... و لم يكن بالمدينة افقر من ابى ايوب لمّانزل به النبى صلّى اللّه عليه و آله . سفينة البحار / 1 / 193
زيارت
1 زيارت نشانه ى تماميت حج
قال الصادق عليه السلام : اذاحجّ احدكم فليختم بزيارتنالانّ ذلك من تمامالحجّ.وسائل /10/254
2 زيارت در حيات و ممات
قال الصادق عليه السلام : من زارنا فى مماتنا فكانّما زارنا فى حياتنا.بحار / 97 / 124
3 غسل زيارت
قال الصادق عليه السلام : فى قوله تعالى (خذوا زينتكم عنكل مسجد) قال الغسل عند لقاء كلّ امام . بحار / 97 / 132
4 زيارت وفاى به عهد
قال الرضا عليه السلام : ان لكل امام عهدا فى عنق اوليائه و شيعته و انّ من تمامالوفاء بالعهد زيارة قبورهم . من لا يحضره الفقيه / 2 / 577
5 كيفيت زيارت از راه دور
قال الصادق عليه السلام : اذا بعدت باحدكم الشقّه و ناءت به الدار فليصعد اعلىمنزله فليصلّ ركعتين و ليؤ مّ بالسلام الى قبورنا فانّ ذلكيصل الينا. من لايحضره الفقيه /2/599
6 زيارت پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من اتانى زائرا كنت شفيعه يوم القيامة.بحار/100 / 182
7 زيارت حضرت على عليه السلام
قال الرضا عليه السلام : فضل زيارة قبر امير المؤ منين على زيارة قبر الحسين عليهالسلام كفضل امير المؤ منين على الحسين . بحار / 100 / 262
8 زيارت فاطمه زهرا عليها السلام
قال على عليه السلام : قالت فاطمة قال لىرسول الله صلّى اللّه عليه و آله يا فاطمة ! من صلّى عليك غفر الله له و الحقه بى حيثكنت من الجنة . كشف الغمة / 2 / 98
9 زيارت امام حسن عليه السلام
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من زار الحسن فى بقيعه ثبت قدمه علىالصراط يوم تزلّ فيه الاقدام . بحار / 100 / 141
10 زيارت امام حسين عليه السلام
قال الصادق عليه السلام : ان الله تبارك و تعالى يتجلّى لزوار قبر الحسين عليهالسلام قبل اهل عرفات و يقضى حوائجهم و يغفر ذنوبهم و يشفّعهم فى مسائلهم ثم يثنّىباهل عرفات فيفعل ذلك بهم . بحار / 100 / 37
11 زيارت ائمه بقيع عليهم السلام
لمّا سئل ما لمن زار احدا منكم ؟ قال : كمن زاررسول الله صلّى اللّه عليه و آله .كافى /4/ 579
12 زيارت امام كاظم عليه السلام
قال الرضا عليه السلام : لما ساءله ابن سنان ما لمن زار اباكفقال له : الجنة فزره . بحار / 102 / 1
13 زيارت امام رضا عليه السلام
قال الرضا عليه السلام : من زارنى بعد دارى اتيته يوم القيامة فى ثلاث مواطن حتىاخلّصه من اهوالها اذا تطايرت الكتب يمينا و شمالا و عند الصراط و عند الميزان.عيون اخبار الرضا / 2 / 255
14 زيارت امام جواد عليه السلام ؛ 15 زيارت عسكريّين
قال العسكرى عليه السلام لابى هاشم : قال لى ابو محمد الحسن بن على عليهالسلام قبرى بسرّ من راءى امان لاهل الجانبين . بحار / 102 / 509
16 زيارت حضرت معصومه عليها السلام
قال الصادق عليه السلام : لنا حرما و هو قم و ستدفن فيه امراءة من ولدى تسمّىفاطمة من زارها وجبت له الجنة . بحار / 100 / 267
17 زيارت عبدالعظيم الحسنى
قال الهادى عليه السلام : لوزرت قبر عبدالعظيم عندكم لكنت كمن زار الحسين بن على.ثواب الاعمال / 124
18 زيارت قبور صالحين
قال الكاظم عليه السلام : من لم يستطع ان يزور قبورنا فليزر قبور صلحاءاخواننا.
اشاره
بحار/74/311
ابوالصلت هروى گويد: در خدمت حضرت رضا عليه السلام بودم گروهى از مردم قمخدمت امام شرفياب شدند و سلام عرض كردند. حضرت پاسخ سلام دادند و آنان را نزديكخود خواند و به آنان خوش آمد گفت و فرمود: شما حقا شيعيان ما هستيد روزى بر شمابرسد كه قبرم را در سرزمين طوس ‍ زيارت كنيد هر كس با داشتنغسل مرا زيارت كند از گناهان خود بيرون شود همانند روزى كه از مادر متولد شده است.سفينة البحار /2 / 447
شهادت
1 كرامت در پرتو شهادت
قال على عليه السلام : انّ اءكرم الموت القتل . نهج البلاغه / خطبه1 23
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اءشرف الموتقتل الشهادة . بحار / 67 / 8
2 شهادت بهترين مرگ
قال على عليه السلام : ان اءفضل الموتالقتل . وسائل / 11 / 8
3 شهادت بالاترين نيكى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : فوقكل ذى برّ برّ حتى يقتل الرجل فى سبيل الله فاذاقتل فى سبيل الله فليس فوقه برّ. كافى / 2 / 348
4 درخواست شهادت از خداوند
قال زين العابدين عليه السلام : حمدا نسعد به فى السعداء من اوليائه و نصير بهفى نظم الشهداء بسيوف اعدائه . صحيفه / دعاى اول
5 عدم رنج براى شهيد در قبر
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : لماسئل عن عدم افتنان الشهيد فى القبر: كفى ببارقه السيوف على راءسه فتنة .كنز العمال / 11471؛ وسائل / 11 / 6
6 پاداش شهادت براى دوستان حقيقى
قال زين العابدين عليه السلام : من مات على موالاتنا فى غيبة قائمنا اعطاه الله اجراءلف شهيد مثل شهداء بدر و احد. بحار / 82 / 173
7 امتيازات شهيد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : للشهيد سبعخصال من الله : اول قطرة من دمه مغفور له كلّ ذنب و الثانية يقع راءسه فى حجر زوجته منالحور العين و الثالثة يكسى من كسوة الجنة و الرابعة تبتدره خزنة الجنةبكل ريح طيبه ايّهم ياءخذه معه و الخامسة ان يرى منزله و السادسهيقال لروحه اسرح فى الجنة حيث شئت و السابعة ان ينظر فى وجه الله....وسائل / 11 / 10
8 شهيد مورد آمرزش الهى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اول ما يُهراق من دم الشهيد يغفر له ذنبه كلّه الاّالدين .
كنز العمال / 4 / 399
9 شهيد و شفاعت از ديگران
قال على عليه السلام : ... و يشفع الرجل منهم سبعين الف مناهل بيته و جيرته ....
بحار/97/12
10 پاداش شهيد فوق تصور و ادراك
قال على عليه السلام : ... اذا زال الشهيد عن فرسه بطعنة او ضربة ... ابشر فانّلك ما لا عين راءت و لا اذن سمعت و لا خطر على قلب بشر. بحار / 97 /1 2
اشاره
الف اشتياق به شهادت ؛ حضرت على عليه السلام فرمود: والذى نفس ‍ علىّ بيدهلالف ضربة بالسيف اهون من موتة واحدة على الفراش . بحار / 97 / 40
ب پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله فرمود: و الذى نفسى بيده لوددت انّىاقتل فى سبيل الله ثم احيا ثم اقتل ثم احيا ثماقتل . كنز العمال / 4 / 10564
ج پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله در باره ى شهيدان جنگ احد فرمود: آن ها را با همانخون هايشان و در لباس هاى خودشان دفن كنيد؛ زمّلوهم بدمائهم و ثيابهم .
وسائل /2/701
د در جنگ احد حضرت على عليه السلام جراحتهاى فراوانى بر بدن او وارد شد و از اينكهياران پيامبر به شهادت رسيدند و خود به شهادت نرسيد، ناراحت گرديد. پيامبر اكرمصلّى اللّه عليه و آله به او فرمود: ابشر فانّ الشهادة من ورائك بشارت بادبر تو را سرانجام شهيد خواهى شد. سپس ‍ پيامبر فرمود: بگو بدانم در وقت شهادتچگونه صبر خواهى كرد؟
على عليه السلام فرمود: چنين موردى از موارد صبر نيست بلكه از موارد بشارت و شكراست ليس هذا من مواطن الصبر و لكن من مواطن البشرى و الشكر.
نهج البلاغه خطبه 156
معارف
زيبايى
1 ضرورت زيبايى
قال على عليه السلام : ليتزين احدكم لاخيه المسلم اذا اتاه . بحار / 79 /298
2 محبوبيت زيبايى نزد خداوند
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : انّ الله يحبّ اذا خرج عبده المؤ من الى اخيه انيتهيّاء له و ان يتجمّل . بحار / 79 / 307
3 زيبايى به هنگام رفتن به مسجد
قال الصادق عليه السلام : فى قوله تعالى : (خذوا زينتكم عند كلّ مسجد) المشط فانالمشط يجلب الرزق و يحسن الشعر و ينجز الحاجة ....خصال /2 68
4 زيبايى در لباس
قال الصادق عليه السلام : البس و تجمّل فان اللهجميل يحب الجمال و ليكن من حلال .وسائل / 3 / 340
5 زيبايى در مو
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الشعر الحسن من كسوة الله فاكرموه .وسائل / 1 / 432
6 زيبايى صورت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اطلبوا الخير عند حسان الوجوه فانّ فعالهماحرى ان تكون حسنا.عيون اخبار الرضا / 2 / 74
7 زيبايى منزل
قال الصادق عليه السلام : ... انّ الله عزّوجلّ اذا انعم على عبد نعمة احبّ ان يرى عليهاثرها قيل وكيف ذلك ؟ قال : ينظف ثوبه و يطيب ريحه و يجصصّ داره و يكنس افنيته....امالى طوسى / 275
8 زيبايى در گفتار
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الجمال صوابالقول بالحق و الكمال حسن الفعال بالصدق.كنزالعمال / 28776
9 بهترين زيبايى
قال على عليه السلام : لا جمال احسن من العقل . نهج السعادة / 1 /5 1
10 زيبايى دانشمند
قال على عليه السلام : جمال العالم عمله بعلمه . غرر الحكم / 4753
11 نمونه اى از زيبايى هاى باطنى
قال على عليه السلام : جمال الرجل حلمه ،جمال المؤ من ورعه ، جمال العبد الطاعة ، جمال العلم نشره ،جمال العيش القناعة ، جمال الاحسان ترك الامتنان .غررالحكم /1/370
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ما زين الله رجلا بزينة خير من عفاف بطنه.
تنبيه الخواطر/2/229
اشاره
امام صادق عليه السلام فرمود: روز قيامت كه مى شود زن زيبايى را كه بر اثر زيبايىخويش به گناه افتاده باشد حاضر كنند، گويد خداوندا مرا زيبا آفريدى از اين جهت دچارگناه شدم در آن حال حضرت مريم عليه السلام را حاضر كنند و گويند تو زيباتربودى يا مريم ؟ كه چنين جمالى داشت و گناه نكرد و همين طور مرد زيبايى را مى آوردندكه به خاطر زيبايى به گناه افتاده به او گويند تو زيباتر بودى يا يوسف كه بهگناه نيفتاد؟
كافى /8/228
عافيت
1 عافيت نعمت پنهان
قال الصادق عليه السلام : العافية نعمة خفية اذا وجدت نسيت و اذا فقدت ذكرت.فقيه /4/406
2 عافيت نعمت بزرگ
قال الصادق عليه السلام : انّ امير المؤ منين عليه السلام اعتق الف مملوك من كدّ يده. تهذيب / 6 / 326