|
|
|
 |
|
 |
| |
اشاره
الف حضرت على عليه السلام به عثمان بن حنيف فرمود: گمان نمى كردم به سفرهطعامى حاضر شوى كه ثروتمندان در آنجا دعوت باشند و فقرا حضور نداشته باشند.... ما ظننت انك تجيب الى طعام قوم عائلهم مجفوّ و غنيّهم مدعوّ. نهج البلاغه / نامه45
ب حضرت على عليه السلام را محزون مشاهده كردند. شخصى پرسيد: چرا شما ناراحتهستيد؟ فرمود: زيرا هفت روز بر من گذشته و مهمان بهمنزل ما نيامده است .
سفينه 5/268
ج ) براى امام رضا عليه السلام مهمانى رسيد و ساعاتى از شب با او نشسته و براى اوسخن گفت . ناگاه چراغ منزل خراب شد. مرد مهمان دست برد تا چراغ را درست كند. اماماجازه ندادند و فرمودند: ما گروهى هستيم كه از مهمان خود كار نمى كشيم انّا قوملانستخدم اضيافنا بحار49/102
نكته :
شيخ بهايى گويد: و من جملة اكرام الضيف تقديم الفاكهة اليهقبل الطعام لانّه اوفق بالطبّ و ابعد عن الضرر كما قدّمها سبحانه فى قوله عزّ و جلّ: (وفاكهة مما يتخيّرون # و لحم طير مما يشتهون ). واقعه / 20 21؛ سفينة البحار / 5 /270
آداب غذا خوردن
1 معرفت 2 راضى بودن 3 بسم الله گفتن 4 شكر كردن 5 شستن دست هاقبل از غذا 6 روى پاى چپ نشستن 7 با سه انگشت غذا خوردن 8 انگشت ها را پاك كردن9استفاده از غذايى كه مقابل انسان است 10 لقمه را كوچك برداشتن 11 غذا را خوب جويدن12 كمتر به مردم نگاه كردن
قال المجتبى عليه السلام :
فى المائدة اثنتا عشرة خصلة يجب على كل مسلم ان يعرفها اربع منها فرض و اربعسنة و اربع تاءديب فاما الفرض فالمعرفة و الرضا و التسمية و الشكر و اما السنةفالوضوء قبل الطعام و الجلوس على الجانب الايسر والاكل بثلاث اصابع و لعق الاصابع و اما التاءديبفالاكل مما يليك و تصغير اللقمة و تجويد المضغ و قلّة النظر فى وجوه الناس.وسائل / 16 / 539
13 غذاى داغ نخوردن
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : لاياءكل الحار حتى يبرد. قصار الجمل / 1 / 20
14 كم غذا خوردن
الف قال على عليه السلام : اذا اراد الله سبحانه صلاح عبده الهمه قلّة الكلام و قلّةالطعام و قلّة المنام . مستدرك / 3 / 61
ب قال الصادق عليه السلام : ... فاذا اكل احدكم طعامافليجعل ثلث بطنه للطعام و ثلث بطنه للشراب و ثلث بطنه للنفس . كافى/ 6 / 270
15 با نمك غذا را آغاز كردن
قال على عليه السلام : ابدؤ ا بالملح فىاول طعامكم . وسائل / 16 /5 20
16 در بازار غذا نخوردن
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الاكل فى السوق دنائة .وسائل / 19 / 453
17 تكيه ندادن
قال الصادق عليه السلام : ما اكل رسول الله متكاءً قطّ. سفينة البحار / 1 /107
18 آثار پرخورى
الف از بين رفتن فهم و زيركى ؛ قال على عليه السلام : لا تجتمع الفطنة و البطنة.مستدرك /16 / 222
ب قساوت ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من تعوّد كثرة الطعام و الشرابقسا قلبه .مستدرك / 16 / 213
ج امراض مختلف ؛ قال على عليه السلام : ادمان الشبع يورث انواع الوجع .غررالحكم / 1363
د غفلت ؛ قال المسيح عليه السلام : يا بنىاسرائيل ! لا تكثروا الاكل فانه من اكثر الاكل اكثر النوم و من اكثر النوم اقلّ الصلوة و مناقلّ الصلوة كتب من الغافلين .
تنبيه الخواطر / 1 / 46
ه طغيان ؛ قال الباقر عليه السلام : اذا شبع البطن طغى . كافى / 6 /270
اشاره
الف توجه داشتن به گرسنگى حيوان ؛ امام مجتبى عليه السلام غذاتناول مى كردند و به حيوانى كه آنجا بود نيز لقمه هايى مى دادند. شخصى گفت اجازهدهيد او را برانم . فرمود: دعه انى لاستحيى من الله تعالى ان يكون ذو روح ينظر فىوجهى و انا آكل ثم لا اءُطعمه . مستدرك / 8 / 295
ب ابليس به حضرت يحيى عليه السلام گفت : گاهى غذا زياد مى خورى و بر اثر آن ازعبادت باز مى مانى ؛ ربما شبعت فثقلتك عن الصلوة و الذكر. يحيى عليه السلامگفت : ديگر شكم خود را پر نخواهم كرد. ابليس هم گفت : من ديگر كسى را نصيحت نخواهمنمود! سفينة البحار / 1 / 103
آداب دوستى و رفاقت
1 معيار دوستى بر اساس تقوا
قال على عليه السلام : احبب الاخوان على قدر التقوى . بحار / 78 /3 3
2 اعلام دوستى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذا احب احدكم صاحبه او اخاه فليعلمه فانّهاصلح لذات البين .بحار / 74 / 182
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذا احببت رجلا فاخبره . بحار / 74 /181
3 عدم شوخى و جدال با دوست
قال الصادق عليه السلام : اذااردت ان يصفولك ودّاخيك فلاتمازحنّه و لا تمارينّه. بحار/78/291
4 انتخاب دوست قديمى
قال على عليه السلام : اختر من كل شى ء جديده و من الاخوان اقدمهم . غرر الحكم /2461
5 دوست حقيقى ؛ قال على عليه السلام :
انّ اخاك حقّا من غفر زلّتك و سدّ خلّتك و قبل عذرك و ستر عورتك و نفى وجلك و حقّق املك. غرر الحكم / 3645
6 سؤ ال از نام و نشان دوست ؛
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : (اذا اخا احدكم رجلا فليسئله عن اسمه واسم ابيهو قبيلته ومنزله فانّه من واجب الحق و صافى الاخاء).بحار/74/174
7 پرهيز از دوستان مادّى
قال الصادق عليه السلام : احذر ان تواءخى من ارادك لطمع او خوف اوميل او للاكل و الشرب و اطلب مواءخاة الاتقياء و ان افنيت عمرك فى طلبهم .بحار/74/ 272
8 تكريم دوست
قال الصادق عليه السلام : من اتاه اخوه المسلم فاكرمه فانمااكرم اللهعزّوجلّ.بحار/74/298
9 حفظ دوستى و عدم غرور به رياست
قال الصادق عليه السلام : اذا كان لك صديق فولّى ولاية فاصبته على العشر ممّاكان لك عليه قبل ولايته فليس بصديق سوء. بحار / 75 / 341
10 بهترين دوست
الف قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : (خيراخوانكم من اهدى اليكم عيوبكم ).تنبيه الخواطر/2/ 123
ب قال على عليه السلام : خير اخوانك من دلّك على هدى و اكسبك تقى و صدك عن اتباعالهوى . غرر الحكم / 5029
ج قال على عليه السلام : خير الاخوان من لم تكن على الدنيا مودّته . غرر الحكم/ 5016
11 آگاه نكردن دوست بر اسرار
قال الصادق عليه السلام : لا تطلع صديقك من سرّك الا على ما لو اطلعت عليه عدوك لميضرك فانّ الصديق قد يكون عدوا يوما ما. مشكاة الانوار /3 23
12 ملاك انتخاب دوست
قال الصادق عليه السلام : من غضب عليك من اخوانك ثلاث مرات فلميقل فيك شرّا فاتخده لنفسك صديقا. امالى صدوق / 532
13 پرهيز از دوستى با نااهل
قال الجواد عليه السلام : ايّاك و مصاحبة الشرير فانّه كالسيفالمسلول يحسن منظره و يقبح اثره . بحار / 74 / 198
14 معيار شناخت دوست
قال لقمان عليه السلام : لا تعرف اخاك الاّ عند حاجتك اليه . بحار / 74 /178
15 نشانه ى دوستى
قال الصادق عليه السلام : تستبين مودّة الرجل لاخيه فى اكله . سفينة البحار /1 / 101
اشاره
حضرت سجاد عليه السلام از شخصى پرسيدند: آيا كسى بر شما وارد مى شود ازدوستان كه هر چه نياز دارد از كيسه شما بدون اجازه بردارد؟ عرض كرد: خير. حضرتفرمود: بنابراين شما با يكديگر برادر و دوست نيستيد.هل يدخل احدكم يده فى كمّ اخيه و كيسه فياءخذ منه ما يريد من غير اذنقال لا قال لستم باخوان . محجة البيضاء / 3 / 320
آداب خوابيدن
1 طهارت
قال الصادق عليه السلام : من تطهّرثم اوى الى فراشه بات وفراشه كمسجده.ثواب الاعمال /35
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من بات على طهر فكانّما احيىالليل . معانى الاخبار / 234
2 نظافت
قال على عليه السلام : ... فاذا نمت فاعرض نفسك على الخلاء.خصال /2 29
3 محاسبه
قال الصادق عليه السلام : اذا اويت الى فراشك فانظر ما سلكت فى بطنك و ما كسبتفى يومك و اذكر انك ميت و انّ لك معادا. بحار / 76 / 190
4 قرائت قرآن و دعا
قال على عليه السلام : من قراء قل هو الله احد حين ياءخذ يضجعه وكلّ الله عزّ و جلّ بهخمسين الف ملك يحرسونه ليلته . خصال / 631
5 به پشت يا طرف راست خوابيدن
قال على عليه السلام : النوم على اربعة اوجه : الانبياء تنام على اقفيتهم مستلقين واعينهم لا تنام متوقّعة لوحى الله عزّ و جلّ و المؤ من ينام على يمينهمستقبل القبلة ....
خصال /263
6 پرهيز از خوابيدن زياد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اياكم و كثرة النوم فانّ كثرة النوم يدعصاحبه فقيرا يوم القيامة .اختصاص / 218
7 مبغوض بودن خواب زياد
قال الباقر عليه السلام : قال موسى عليه السلام اىّ عبادك ابغض اليك ؟قال جيفة بالليل بطّال بالنهار.قصص الانبياء / 163
اشاره
پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله هنگامى كه مى خواستند بخوابند، مى فرمود:پروردگارا! به نام تو زنده مى شوم و از دنيا مى روم و هرگاه بيدار مى گشت مىفرمود: خداوند را سپاس مى گويم كه ما را بعد از مردن زنده نمود و حشر و نشر انساندر قيامت با اوست (كان رسول الله يقول باسمك اللهم احياء و اموت و اذا استيقظقال الحمد لله الذى احيانا بعد ما اماتنا و اليه النشور)منهاج الصالحين 891
آداب كسب و تجارت
1- يادگيرى مسايل ؛ قال على عليه السلام : يا معشر التجار الفقه ثم المتجر.... كافى / 5 / 150
2 صداقت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : التاجر الصدوق الامين مع النبيين و الصديقينو الشهداء.الدر المنثور / 2 / 495
3 اقاله
قال الصادق عليه السلام : ايما مسلم اقال مسلما بيع ندامة اقاله الله عزّ و جلّ عشرتهيوم القيامة . وسائل / 12 / 287
4 آسان گيرى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : غفر الله عزّ و جلّ من كان قبلكم كان سهلا اذاباع سهلا اذا اشترى . بحار / 103 / 95
5- پرهيز از ربا
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من باع و اشترى فليجتنب خمس خصال و الاّ فلا يبيعن و لا يشترينّ الربا و الحلف و كتمان العيب و الحمد اذا باع و الذمّ اذااشترى .بحار/103/95
6 طلب حلال ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : العبادة سبعون جزءا و افضلهاطلب الحلال .سفينة البحار / 1 / 298
7 ياد الهى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : السوق دار سهو و غفلة فمن سبّح فيهاتسبيحه كتب الله له بها الف حسنة . كنزالعمال / 9330
8- پرهيز از سوگند
قال على عليه السلام :اياكم والحلف فانّه ينفق السلعة و يمحق البركة محجةالبيضاء / 3 / 173
9- پرهيز از احتكار و گرانفروشى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من جمع طعاما يتربصّ به الغلاء اربعين يوما لقدبرئ من الله و برئ الله منه . سفينة / 1 / 29
اشاره
اصبغ بن نباته گويد: حضرت على عليه السلام برفراز منبر فرمودند: نخست احكامدينى مربوط به تجارت را ياد بگيريد سپس تجارت نمائيد و سه مرتبه اين جمله رافرمودند الفقه ثم المتجر به خدا سوگند حركت ربا در اين امّت پنهان تر ازجنبش مورچه روى سنگ خارا است و شخص تاجر گنه كار است و گنه كار در جهنم است مگرآنكه حق بگيرد و حق بدهد. جامع الاحاديث الشيعة / 18 / 1
آداب مسافرت
1 انتخاب رفيق
قال على عليه السلام : سل عن الرفيق قبل الطريق و عن الجارقبل الدار. نهج البلاغه / نامه 31
2 انتخاب رفيق همطراز
اذا صحبت فاصحب نحوك فلا تصحب من يكفيك فانّ ذلك مذلة للمؤ من .مكارمالاخلاق / 131
3 انتخاب رئيس
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذا كان ثلاثة فى سفر فليؤ مّروا احدهم.كنزالعمال / 17550
4 صدقه
قال الصادق عليه السلام : افتتح سفرك بالصدقة و اخرج اذا بدالك فانّك تشترىسلامة نفسك .بحار / 100 / 103
5 به ديگران اطلاع دادن
عن ابى عبدالله عليه السلام قال : قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله حقّ علىالمسلم اذا اراد سفرا ان يُعلم اخوانه و حق على اخوانه اذا قدم ان ياءتوه . كافى / 2/ 174
6 تهيه زاد و توشه 7 موافقت با دوستان
قال لقمان لابنه : تزوّد معك الادوية فتنتفع بها و من معك و كن لاصحابك موافقا الاّ فىمعصية الله . بحار / 73 / 275
8 دعا و نماز خواندن
قال الرضا عليه السلام : و اذا اردت سفرا فاجمع اهلك و صلّ ركعتين وقل اللهم انى استودعك دينى و نفسى و اهلى و ولدى و عيالى . مستدرك / 2 /2 5
قالالصادق عليه السلام : من قراء قل هو الله احد حين يخرج من منزله عشر مرّات لميزل فى حفظ الله عزّ و جلّ ... حتى يرجع الى منزله . كافى / 4 /3 33
9 بذل و بخشش 10 حفظ اسرار 11 شوخى نمودن
قال الصادق عليه السلام : (المروّة فى السفر كثرة الزاد و طيبه و بذله لمن كان معك وكتمانك على القوم سرّهم بعد مفارقتك اياهم وكثرة المزاح فى غيرمايسخط اللهعزّوجلّ.بحار/73/266
12 بازگو نكردن مشكلات سفر
قال النبى صلّى اللّه عليه و آله : ... و ترك الرواية عليهم اذا انت فارقتهم .مستدرك / 2 / 43
13 به تنهايى سفر نرفتن ؛
قال الكاظم عليه السلام : لا تخرج فى سفر وحدك فان الشيطان مع الواحد و هو منالاثنين ابعد. وسائل / 5 / 300
14 مشورت با دوستان 15 تبسم داشتن
قال الصادق عليه السلام : قال لقمان لابنه اذا سافرت مع قوم فاكثر استشارتهمفى امرك و امرهم و اكثر التبسم فى وجوههم .... بحار/76/271
16 سفر با افراد متواضع ؛
قال على عليه السلام : لا تصحبنّ فى سفر من لا يرى لكالفضل عليه كما ترى له الفضل عليك . بحار / 76 / 267
17 فوايد سفر
الف سلامتى ؛ قالرسول الله صلّى اللّه عليه و آله : سافروا تصحوا و جاهدواتغنموا.بحار/76/221
ب زياد شدن عقل ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : (سافروا فانكم ان لم تغنموامالا افدتم عقلا.
اشاره
الف پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله در مسافرت كمك به همسفران مى نمود. هر كسىكارى را به عهده گرفت ، پيامبر صلّى اللّه عليه و آله فرمود: جمع كردن هيزم به عهدهى من باشد. بعد فرمودند: ولكن الله عزّوجلّ يكره من عبده اذاكان مع اصحابه انينفردمن بينهم .بحار/76/273
ب حضرت على عليه السلام با شخصى ذمى هم سفر شد در بين راه مرد ذمى گفت : كجا مىروى ؟ فرمود: به كوفه و چون راه مرد ذمى به طرف ديگر بود حضرت مقدارى با اورفتند شخص ذمى گفت : مسير شما به طرف كوفه است چرا همراه من مى آيى ؟ حضرتفرمود: انسان وقتى از هم سفرش جدا مى شود بايد مسافتى او را مشايعت كند مرد ذمى بهخاطر اين منطق اخلاقى مسلمان شد. سفينه /1/416
آداب احسان
1- ترك منت
قال على عليه السلام : ملاك المعروف ترك المنّ به مستدرك /2/413
2- شتاب نمودن 3- كوچك شمردن 4- پوشاندن
قال الصادق عليه السلام : لايتم المعروف الا بثلاثخصال تعجيله و تصغيره و ستره فاذا عجلّته هنّاءته و اذا صغرّته عظمّته و اذا سترتهاتممته سفينه /2/178
آثار احسان
الف مصونيت از لغزش
قال على عليه السلام : صنايع المعروف تقى مصارع الهوان مستدرك/2/394
ب مصونيت از مرگ بد
قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : صنيع المعروف يدفع ميتة السوءمستدرك /2/393
ج زاد و توشه قيامت
قال على عليه السلام : عليكم بصنايع المعروف فانّها نعم الزاد الى المعادمستدرك /2/394
د جذب دلها
قال على عليه السلام : من بذل معروفه مالت اليه القلوب مستدرك/2/394
اشاره
مردى در محضر امام حسين عليه السلام گفت : بخشش و نيكى چون بهنااهل برسد ضايع و تباه شود. حضرت فرمودند: نه چنين است بلكه بخشش همانندباران است كه به نيك و بد برسد.
قال عندالحسين عليه السلام : رجل انّ المعروف اذا اُسدى الى غير اهله ضاعفقال عليه السلام ليس كذلك و لكن تكون الصنيعةمثل وابل المطر تصيب البرّ و الفاجر بحار/75/117
سلام
1 ارزش سلام
قال الباقر عليه السلام : ان الله يحب اطعام الطعام و افشاء السلام . محاسن /2 / 143
2 سلام نام خداوند
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ان السلام اسم من اسماء الله فافشوه بينكم. كنز العمال / 25237
3 سلام نشانه ى فروتنى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : البادى ء بالسلام برى ء من الكبر.كنز العمال / 25265
4 سلام به هنگام ملاقات
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذا تلا قيتم فتلاقوا بالتسليم و التصافحو اذا تفرفتم فتفرقوا بالاستغفار. بحار / 76 / 5
5 سلام بهترين رفتار
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الا اخبركم بخير اخلاقاهل الدنيا و الاخرة ؟ قالوا: بلى يا رسول اللهفقال : افشاء السلام فى العالم . بحار / 76 / 12
6 سلام به هنگام ورود به منزل
اذا دخل احدكم منزله فيسلّم على اهله . يقول السلام عليكم فان لم يكن لهاهل فليقل السلام علينا من ربّنا. بحار / 76 / 4
7 آداب سلام
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : يسلّم الصغير على الكبير و يسلّم الواحد علىالاثنين و يسلّم القليل على الكثير و يسلّم الراكب على الماشى و يسلّم المار على القائم ويسلّم القائم على القاعد. كنز العمال / 25321
8 سلام ممنوع
قال الصادق عليه السلام : لا تسلّموا على اليهود و لا على النصارى و لا على المجوسو لا على عبدة الاوثان و لا على موائد شرب الخمر و لا على صاحب الشطرنج و النرد ... ولا على المصلّى و ذلك لانّ المصلى لا يستطيع ان يردّ السلام ... و لا علىآكل الرّبا ... و لا على الفاسق المعلن بفسقه . بحار / 76 / 9
9 سلام بر كودك
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : خمس لا ادعهن حتّى الممات ... و التسليم علىالصبيان لتكون سنة من بعدى . بحار / 76 / 10
10 بخل به سلام
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : انّ اعجز الناس من عجز من الدعاء و انّابخل الناس من بخل بالسلام . بحار / 76 / 4
11 آثار و بركات سلام
الف آمرزش ؛ قال ابو عبدالله عليه السلام : انّ من موجبات المغفرةبذل السلام و حسن الكلام . بحار / 76 / 11
ب نزول بركت ؛ قالرسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذا دخل احدكم بيته فليسلّم فانّه ينزله البركة وتاءنسه الملائكة . بحار / 76 / 7
ج پاداش فراوان ؛ قال على عليه السلام : للسلام سبعون حسنة تسعة و ستونللمبتدى و واحدة للرادّ. بحار / 76 / 11
12 سلام قبل از سخن
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من بداء بالكلامقبل السلام فلا تجيبوه . سفينة البحار / 4 / 237
اشاره
شخص عربى وارد مسجد شد و در آغاز به حضرت على عليه السلام سلام كرد بعد از آنبه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله سلام نمود حاضران در مسجد به او گفتند: چرااول به پيامبر سلام نكردى ؟ در پاسخ گفت : من از پيامبر شنيدم كه فرمود: انا مدينةالعلم و على بابها بدين جهت به فرمايش پيامبرعمل نمودم . سفينة البحار/1/404
اوصاف مؤ من
1 خوشرويى 2 اندوه در قلب 3 سعه صدر 4 فروتنى 5 همت عالى 6 خاموشى 7نرمخويى و ...
قال على عليه السلام : المؤ من بشره فى وجهه و حزنه فى قلبه او سع شى ءصدرا و اذل شى ء نفسا يكره الرفعه و يشناء السمعهطويل غمّه بعيد همّه كثير صمته مشغول وقته شكور صبور ....بحار / 69 / 411
8 بردبارى 9 ثبات قدم 10 قناعت 11 عدم ستم
قال على عليه السلام : المؤ من وقور عند الهزاهز ثبوت عند المكاره صبور عند البلاءشكور عند الرخاء قانع بما رزقه الله لا يظلم الاعداء و لايتحامل للاصدقاء الناس منه فى راحة و نفسه منه فى تعب . كافى / 2 / 47
12 راز نگهدارى 13 مدارا با مردم 14 صبر
قال الرضا عليه السلام : لا يكون المؤ من مؤ منا حتى تكون فيه ثلاثخصال سنة من ربّه و سنة من نبيّه و سنة من وليّه فاما السنة من ربه فكتمان السر و اماالسنة من نبيه فمداراة الناس و اما السنة من وليه فالصبر فى الباءساء.بحار /78 / 334
15 پاكيزگى در كسب 16 حسن خلق 17 انفاق
قال الصادق عليه السلام : المؤ من من طاب مكسبه و حسنت خليقته و صحّت سريرته وانفق الفضل من ماله و امسك الفضل من كلامه .سفينة البحار / 1 / 146
18 استقامت
قال الصادق عليه السلام : ان المؤ من اشدّ من زبر الحديد انّ زبر الحديد اذادخل النار تغيّر و انّ المؤ من لو قتل ثم نشر ثمقتل لم يتغيّر قلبه . بحار / 67 /3 04
اشاره
الف راحتى مؤ من در لقاء پروردگار؛ انس گويد: خدمت پيامبر صلّى اللّه عليه و آلهرسيدم روى حصير خوابيده بود، بيدار شد و فرمود:اجل من نزديك شده و اشتياق به لقاء پروردگار فراوان است ، بعد فرمود: ليس شىء احبّ الىّ من الموت و ليس للمؤ من راحة من دون لقاء الله بعد پيامبر صلّى اللّهعليه و آله گريه كرد. عرض كردم چرا گريه مى كنيد؟ فرمود: بهدليل مسايلى كه بر امت من وارد مى شود. عرض كردم چه حوادثى رخ مى دهد؟ فرمود:الاهواء المختلفة و قطيعة الرحم و حبّ المال و الشرف و البدعة .مستدرك / 12 /64
ب مؤ من كامل ؛ شخصى به امام صادق عليه السلام عرض كرد: مى ترسيم كه مؤ مننباشيم . حضرت فرمودند: چرا؟ گفت : به دليل اين كه درهم و دينار را از برادرانايمانى بيشتر دوست داريم . حضرت فرمودند: شما مؤ من هستيد لكن مؤ منكامل نيستيد. زمانى كه حضرت مهدى قيام كنندعقل مردم كامل مى شود و در اثر آن اهل ايمان بهكمال ايمان مى رسند. بعد حضرت فرمودند:وا شوقاه لمجالستهم و محادثتهم .سفينة البحار / 1 / 148
والدين
1 اهميت نيكى به والدين
عن منصور بن حازم عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قلت اىّ الاعمال افضل ؟ قال : الصلوة لوقتها و برّ الوالدين و الجهاد فىسبيل الله . كافى / 2 / 158
2 كيفيّت احسان به والدين
قال الصادق عليه السلام : ... الاحسان ان تحسن صحبتهما و ان لا تكلفهما ان يساءلاكشيئا ممّا يحتاجان و ان كانا مستغنين . كافى / 2 / 157
3 اهتمام احسان به مادر
جاء رجل الى النبى فقال : يا رسول الله من ابرّقال : امّك . قال : ثم من ؟ قال : امّك . قال : ثم من ؟قال : امّك . قال : ثم من ؟ قال : اباك . كافى / 2 / 159
4 احسان به والدين گناهكار
عن ابى جعفر قال : ثلاث لم يجعل الله عزّ و جلّ لاحد فيهنّ رخصة اداء الامانة الى البرّو الفاجر و الوفاء بالعهد للبر و الفاجر و برّ الوالدين برّين كانا او فاجرين.بحار/ 71 / 56
5 احسان به والدين بعد از مرگ
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : سيدالابراريوم القيامةرجل برّ والديه بعد موتهما.بحار/71/86
6 عدم اطاعت والدين در معصيت
قال الرضا عليه السلام : برّ الوالدين واجب و ان كانا مشركين و لا طاعة لهما فىمعصية الخالق .بحار / 71 / 72
7 حقوق والدين
لما سئل عن رسول الله صلّى اللّه عليه و آله عن حق الوالد على ولدهفقال صلّى اللّه عليه و آله : لا يسمّيه باسمه و لا يمشى بين يديه و لا يجلس قبله ولا يستسب له . كافى / 2 / 159
8 آثار احسان به والدين
قال الصادق عليه السلام : من احبّ ان يخفف الله عزّ و جلّ عنه سكرات الموت فليكنلقرابته وصولا و بوالديه بارا فاذا كان كذلك هوّن الله عليه سكرات الموت و لميصبه فى حياته فقر ابدا.بحار / 71 / 66
9 سخن كريمانه با والدين
قال الصادق عليه السلام : فى قوله تعالى : (وقل لهما قولا كريما) ان ضرباك فقل لهما غفر الله لكما. كافى / 2 / 158
10 نگاه مهرآميز به والدين
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ما ولد بارّ نظر الى ابويه برحمة الاّ كان لهبكلّ نظرة حجة مبرورة فقالوا: يا رسول الله و ان نظر فىكل يوم ماءة نظرة قال : نعم الله اكبر و اطيب . بحار / 71 / 73
11 بى احترامى به والدين
عن ابى جعفر عليه السلام قال : انّ ابى نظر الىرجل و معه ابنه يمشى والابن متكى ء على ذراع الابقال فما كلّمه ابى مقتا له حتّى فارق الدنيا. كافى / 2 /3 49
12- برترى احسان به والدين بر جهاد
اتى رسول الله صلّى اللّه عليه و آله رجلفقال انّى رجل شابّ نشيط و احبّ الجهاد ولى والدة تكره ذلكفقال له النبى صلّى اللّه عليه و آله : ارجع فكن مع والدتك فوالذى بعثنى بالحقنبيا لاَُنسها بك ليلة خير من جهادك فى سبيل الله سنة . بحار / 71 / 59
اشاره
الف حضرت صادق عليه السلام مى فرمايد: وقتى يعقوب به ديدار فرزندش آمد،يوسف عليه السلام نگاه به مقام خود كرد و پياده نشد.جبرئيل نازل شد و فرمود: دست خود را باز كن . ناگاه نورى از آن خارج شد، به اوفرمود: به دليل عدم رعايت احترام به پدر نور نبوت ازنسل تو خارج شد و به برادرت كه پيشنهاد كرد يوسف را نكشيدمنتقل گشت ؛ نزعت النبوة من عقبك عقوبة لما لمتنزل الى الشيخ يعقوب فلا يكون من عقبك نبىّ.بحار / 12 /2 52
ب جوانى در حال احتضار بود و نمى توانست شهادتين بگويد. پيامبر صلّى اللّه عليه وآله متوجه شدند مادرش از او راضى نيست . پيامبر صلّى اللّه عليه و آله مادر را راضىساخت تا جوان توانست شهادتين را بگويد، و پيامبر به او فرمود: چنين بگويد يا منيقبل اليسير و يعفو عن الكثير اقبل منّى اليسير و اعف عنّى الكثير انك انت الغفور الرحيم و خداوند گناهان جوان را بخشيد. امالى طوسى / 1 / 63
ازدواج
1 ازدواج سنت پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : النكاح سنتى فمن رغب عن سنّتى فليس منّى. بحار / 103 / 220
2 ازدواج مايه ى حفظ دين
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذا تزوج العبد فقداستكمل نصف الدين فليتق الله فى النصف الباقى . كنزالعمال / 44403
3 فضيلت نماز متزوّج
قال الصادق عليه السلام : ركعتان يصليهما متزوجافضل من سبعين ركعة يصليهما غير متزوج .بحار / 103 / 219
4 نكوهش از عدم ازدواج
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : شرار موتاكم العزّاب . بحار / 103/2 20
5 فراهم نمودن زمينه ى ازدواج
قال الصادق عليه السلام : من زوّج اعزبا كان ممن ينظر الله عزّ و جلّ اليه يومالقيامة .كافى / 5 / 331
6 اهتمام به ديندارى در خواستگار
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذا جاءكم ممن ترضون دينه و امانته يخطب(اليكم ) فزوجوه ان لا تفعلوه تكن فتنة فى الارض و فساد كبير. بحار / 103 /372
7 عدم منع نگاه به زن به هنگام خواستگارى
عن ابى عبدالله عليه السلام : لا باءس بان ينظر الى وجهها و معاصمها اذا اراد انيتزوّجها.كافى / 5 / 365
8 ترك ازدواج و سوء ظن به خدا
عن ابى عبدالله عليه السلام : من ترك التزويج مخافة العيلة فقد اساء الظن بالله).كافى /5/330
9 آسان گرفتن مهريه
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : تياسروا فى الصداق فانّالرجل ليعطى المراءة حتى يبقى ذلك فى نفسه عليها حسيكة (عداوة و حقدا). كنزالعمال /4 4731
10 عدم ازدواج با غير صالح
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اياكم و خضراء الدّمن قيل : يا رسول الله و ما خضراء الدمن ؟ قال : المراءة الحسناء فى منبت السّوء.بحار / 103 / 232
11 حقوق مرد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : لو امرت احدا ان يسجد لاحد لامرت المراءة انتسجد لزوجها.كافى / 5 / 508
12 حقوق زن
قال زين العابدين عليه السلام : و اما حق الزوجة فان تعلم ان الله عزّ و جلّ جعلها لكسكنا و انسا فتعلم ان ذلك نعمة من الله عليك فتكرمها و ترفق بها و ان كان حقك عليهااوجب فانّ لها عليك ان ترحمها. بحار / 74 / 5
13 ازدواج مايه ى توسعه رزق
قال الصادق عليه السلام : جاء رجل الى النبى فشكا اليه الحاجةفقال صلّى اللّه عليه و آله : تزوّج فتزوّج فوسّع عليه . كافى / 5 / 330
14 بهترين زن
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : افضل نساء امتى احسنهنّ وجها و اقلهنّ مهرا.بحار/103/237
15 آزاررسانى زوجين مانع قبولى عبادات
الف قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من كان له امراءة تؤ ذيهلميقبل الله صلاتها و لا حسنة من عملها حتى تعينه و ترضيه و ان صامت الدهر... و علىالرجل مثل ذلك الوزر و العذاب اذا كان لها موذياظالما.وسائل / 14 /1 16
ب قالرسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : اذا قالت المراءة لزوجها ما راءيتمنك خيرا قطّفقد حبط عملها نهج الفصاحه /44
16 جهاد زن ، نيكو شوهردارى
قال الكاظم عليه السلام : جهاد المراءة حسنالتّبعل . كافى / 5 /5 07
17 پيامد عدم قصد پرداخت مهريه
عن ابى عبدالله عليه السلام قال : من امهر مهرا ثم لا ينوى قضائه كان بمنزلةالسارق .وسائل / 7 / 21
18 وليمه ى عروسى در روز
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : زفّوا عرائسكم ليلا و اطعموا ضحىً.بحار / 100 / 268
19 پيامد ازدواج به خاطر زيبايى و ثروت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من تزوّج امراءة لا يتزوجها الاّ لجمالها لميرفيها ما يحبّ و من تزوجها لمالها لا يتزوجها الاّ وكلّه الله اليه فعليكم بذات الدين. بحار / 100 / 235
20 خدمت به عيال
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : خدمتك زوجتك صدقة . نهج الفصاحة /301
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : لا يخدمالعيال الاّ صديق او شهيد او رجل يريد الله به خير الدنيا و الاخرة . بحار / 101 /132
21 زن شايسته مايه ى سعادت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من سعادة المرء الزوجة الصالحة .وسائل / 14 / 23
22- لزوم توسعه در زندگى
الف قال الصادق عليه السلام :
ان عيال المرء اُسراؤ ه فمن انعم الله عليه نعمة فليوسّع على اسرائه فان لميفعل اوشك ان تزول تلك النعمة بحار/75/208
ب قال الرضا عليه السلام : ينبغىللرّجل ان يوسّع على عيالهلئلاّ يتمنوّا موته
روضة المتقين /3/207
اشاره
الف جويبر شخص بى بضاعتى بود. پيامبر به او فرمود: ازدواج كن تا به دنيا وآخرت خود كمك كرده باشى . او گفت : من نه مال دارم و نه زيبائى و كسى بر من رغبت پيدانمى كند فايّة امراءة ترغب فىّ حضرت به زياد بن لبيد كه از اشراف بودفرمود: دختر خود را به جويبر بدهد. او گفت : با هم طراز خود ازدواج مى كنيم . پيامبرفرمود: جويبر و دختر تو در ايمان به خدا هم طراز هستند. زياد بن لبيد پذيرفت و دخترخود را به عقد جويبر درآورد جويبر به شكرانه اين نعمت سه شب به مناجات با خداوندپرداخت . سفينه /1/540
ب امام صادق عليه السلام مى فرمايد: مردى نزد پدرم آمد، پدرم به او فرمود: آيا همسردارى ؟ عرض كرد: خير. پدرم به او فرمود: من دوست ندارم همه ى دنيا و آنچه در آن استداشته باشم ولى يك شب را بدون همسر بسر ببرم ، سپس فرمود: دو ركعت نماز انسانىكه همسر دارد بهتر است از عبادت يك شب و روزه ى آن روز مردى كه همسر ندارد. سپسپدرم به او هفت دينار داد و فرمود: با اين پول ازدواج كن و فرمود: پيامبر اكرم صلّىاللّه عليه و آله فرمود: اتخذوا الاهل فانّه ارزق لكم .وسائل الشيعه / 14 / 7
ج روزى حضرت على عليه السلام نمك و خرما خريده و به طرفمنزل مى رفت . شخصى گفت : اجازه دهيد كمك كنم . فرمود: ازكمال انسان كاسته نمى شود اگر آذوقه ى خانواده را به دست بگيرد و بهمنزل ببرد. تاريخ كامل / 3 /2 03
فرزند
1 علاقه به فرزند
قال الصادق عليه السلام :ان الله عزّ و جلّ ليرحم العبد لشدّة حبّه لولده.كافى /4/50
2 بوسيدن فرزند
قال على عليه السلام : من قبّل ولده كان له حسنة . سفينة البحار / 8 /5 08
3 خطر بى مهرى به فرزند
قال رجل لرسول الله صلّى اللّه عليه و آله ما قبّلت صبيا قطّ فلمّا ولىّ.قال صلّى اللّه عليه و آله : هذا رجل عندى انه مناهل النار. كافى / 4 /5 0
4 بازى با فرزند كوچك
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من كان عنده صبىّ فليتصابّ له . فقيه/ 3 / 483
5 فرزند شايسته
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الولد الصالح ريحانة من رياحين الجنة .كافى / 4 / 3
6 پيامد فرزند ناشايست
قال على عليه السلام : ولد السوء يهدم الشرف . غرر الحكم /1 0065
7 تربيت فرزند
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ادّبوا اولادكم على ثلثخصال حبّ نبيكم و حبّ اهل بيته و قرائة القرآن . كنزالعمال / 45409
قال ابو عبدالله عليه السلام : الغلام يلعب سبع سنين و يتعلّم الكتاب سبع سنين ويتعلم الحلال و الحرام سبع سنين . كافى / 4 / 49
8 حقوق فرزند
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : حق الولد على الوالد ان يحسن اسمه و يزوجهاذا ادرك و يعلّمه الكتاب . كنز العمال / 45191
قال على عليه السلام : حق الولد على الوالد ان يحسن اسمه و يحسن ادبه و يعلّمهالقرآن .نهج البلاغه / حكمت 399
9 مساوات ميان فرزندان
قال على عليه السلام : اعدلوا بين اولادكم كما تحبّون ان يعدلوا بينكم فى البرّ واللطف .بحار/ 104 / 92
10 غصه نخوردن براى دنيا فرزند
قال على عليه السلام : لا تجعلن اكثر شغلك باهلك و ولدك فان يكن اهلك و ولدكاولياء الله فانّ الله لا يضيّع اوليائه و ان يكونوا اعداء الله فما همّك و شغلك باعداءِالله .نهج البلاغه / حكمت 352
11 بيمارى فرزند مايه ى تكفير گناه والدين
قال على عليه السلام : فى المرض يصيب الصبىّفقال كفارة لوالديه . كافى / 4 / 54
اشاره
حضرت صادق عليه السلام به عيادت مريضى رفتند. به مريض فرمودند: چرا غمناكهستى ؟ عرض كرد: اندوه من براى دخترانم است . حضرت فرمود: به آن كسى اميد براىمضاعف ساختن كارهاى نيك خود و نابود شدن گناهانت دارى به همان كس اميد براى اصلاحكار فرزندان خود داشته باش الذى ترجوه لتضعيف حسناتك و محو سيئاتك فارجهلاصلاح حال بناتك .بحار/18/ 352
صله رحم
1 آثار صله رحم
1 طول عمر 2 از بين رفتن فقر؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : صلة الرحمتزيد فى العمر و تنفى الفقر. بحار / 71 / 88
3 پاك شدن اعمال 4 توسعه ى رزق 5 دفع بلا 6 آسانى حساب
قال الباقر عليه السلام : صلة الرحم تزكىالاعمال و تنمى الاموال و تدفع البلوى و تيسّر الحساب و تنسى ء فىالاجل . بحار / 71 / 111
قال الحسين عليه السلام : من سرّه ان يبسط له فى رزقه و ينساءله فى اجلهفليصل رحمه .بحار / 71 / 89
7 رفتار نيك 8 پاكى روح ؛ قال الباقر عليه السلام : صلة الرحم تحسّن الخلق وتسمّح الكف و تطيّب النفس و تزيد فى الرزق و تنسى ء فىالاجل . بحار / 71 / 114
9 آباد شدن سرزمين ها؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : صلة الرحم تعمرالديار و تزيد فى الاعمار .... بحار / 71 / 94
2 آثار قطع رحم
1 تسلط اشرار بر ثروت ها؛ قال على عليه السلام : اذا قطعوا الارحام جعلتالاموال فى ايدى الاشرار. كافى / 2 / 373
3 محروميت از بهشت ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ثلاثة لا يدخلون الجنةمد من خمر و مد من سحر و قاطع رحم . خصال / 179
4 قطع رحمت الهى ؛ قالرسول الله صلّى اللّه عليه و آله : انّ الرحمة لاتنزل على قوم فيها قاطع رحم . كنز العمال / 6978
نكته :
صله رحم از سه جهت مورد توصيه ى اسلام است ، گرچه به سلام كردن باشد گرچهبه نوشيدن آب باشد، گرچه اقوام قطع رابطه كرده باشند:
1 قالرسول الله صلّى اللّه عليه و آله : صلوا ارحامكم فى الدنيا ولو بالسلام .بحار / 71 / 104
2 قال الصادق عليه السلام : صل رحمك ولو بشربة من ماء. بحار / 71 /117
3 قال على عليه السلام : صلوا ارحامكم و لو قطعوكم . امالى طوسى /2 08
اشاره
الف مردى به خدمت امام صادق عليه السلام رسيد و گفت : پسر عمويت در باره ى شماناسزا مى گفت . حضرت به نماز ايستاد، با خود گفتم امام مى خواهد در باره ى او نفرينكند. ديدم حضرت دو ركعت نماز خواند و فرمود: خداوندا! من از حق خودم در مورد او گذشتم وتو از من بخشنده تر هستى او را ببخش .
ب روزى حضرت على عليه السلام خطبه مى خواند، در ضمن آن فرمود: اعوذ بالله منالذنوب التى تعجل الفناء. شخصى پرسيد: آيا چنين گناهى هم وجود دارد؟ فرمود:بلى ،قطع رحم .كافى / 2 / 260
همسايه دارى
1 احترام به همسايه
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : حرمة الجار على الانسان كحرمة امّه .مكارم الاخلاق / 1 / 274
2 نيكى به همسايه نشانه ى ايمان
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : احسن مجاورة من جاورك تكن مؤ منا.امالىصدوق / 168
3 انتخاب همسايه قبل از منزل
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الجار ثم الدار الرفيق ثم السفر.مستدرك / 8 / 429
4- سفارش نسبت به همسايه
قال على عليه السلام : اللّه اللّه فى جيرانكم فانّه وصية نبيّكممازال يوصى بهم حتى ظنّنا انه سيورثّهم . بحار/71/153
5 آزاررسانى به همسايه
قال الرضا عليه السلام : ليس منا من لم ياءمن جاره بوائقه . عيون اخبارالرضا / 2 / 24
6- كيفر آزاررسانى به همسايه
قيل لرسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ان فلانة تصوم النهار و تقومالليل و هى سيئة الخلق تؤ ذى جيرانهابلسانهافقال لا خير فيها هى من اهل النار مجموعه ورام /63
7 پيامد عدم كمك به همسايه
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ليس بالمؤ من الذى يبيت شبعان و جاره جائعالى جنبه .مستدرك / 8 / 429
8 حدود همسايه
قال على عليه السلام : حريم المسجد اربعون ذراعا و الجوار اربعون دارا من اربعةجوانبها.
خصال / 2 / 544
9 خوب همسايه دارى
قال الكاظم عليه السلام : ليس حسن الجوار كفّ الاذى ولكن حسن الجوار الصّبر علىالاذى .تحف العقول / 409
|
|
|
|
 |
|
 |
|
