10 آثار عدم انفاق 
الف قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من منع ماله من الاخيار اختيارا صرفه اللهماله الى الاشرار اضطرارا. بحار / 96 / 131
ب قال الصادق عليه السلام : اعلم انه من لم ينفق فى طاعة الله ابتلى بان ينفق فىمعصية الله عزّ و جلّ و من لم يمش فى حاجة ولىّ الله ابتلى بان يمشى فى حاجة عدواللهعزّوجلّ.بحار / 96 / 130
ج قال الصادق عليه السلام : من منع حقا لله عزّ و جلّ انفق فىباطل مثليه . وسائل / 6 / 25
اشاره 
الف شخصى از حضرت على عليه السلام درخواست كمك كرد. حضرت دستور داد به اوهزار درهم بدهند خدمتكار حضرت سؤ ال كرد از طلا يا نقره بدهم ؟ فرمود: هر كدام براىاو مفيدتر خواهد بود. زيرا طلا و نقره نزد من سنگى بيش نيست . (كلاهما عندى حجران )بحار / 41 / 32
ب در يكى از جنگ ها شخص مشركى به حضرت على عليه السلام عرضه داشت : شمشيرخود را به من هديه كنيد. امام عليه السلام شمشير خود را داد. او پرسيد آيا در چنينموقعيتى (كه لحظه خطرناك است ) شمشير خود را به من مى دهيد؟ حضرت فرمود: فلانىتو از ما درخواست كردى و از كرامت به دور است كه ماسائل را محروم برگردانيم ؛ (ليس من الكرم ان يردّالسائل ). مناقب / 1 / 358
حجّ 
1 اهميت حج 
قال الباقر عليه السلام : بنى الاسلام على خمس على الصلوة و الزكاة و الحجّ والصوم و الولاية .وسائل / 1 / 7
قال الصادق عليه السلام : ان استطعت انتاءكل الخبز و الملح و تحجّ فى كل سنة فافعل .تهذيب / 5 / 442
2 حج پرچم اسلام  
جعله علما للاسلام . وسائل / 8 / 10
3 حج جهادضعيفان  
قال النبى صلّى اللّه عليه و آله : الحج جهادكل ضعيف . بحار / 97 /7
4 پول خرج كردن در راه حج 
قال على عليه السلام : نفقه درهم فى الحجتعدل الف درهم . بحار / 99 /8
5 قصد قربت در حج ؛ قال الصادق عليه السلام :  
من حجّ يريد به الله لا يريد به رياء و لا سمعة غفر الله له البتة . عوالىاللئالى / 4 / 30
6 پذيرفته نشدن حج با مال حرام 
عن ابى جعفر عليه السلام : من اصاب مالا من اربع لميقبل منه فى اربع من اصاب مالا من غلول او ربا او خيانة او سرقة لميقبل منه فى زكوة و لا صدقة و لا حج و لا عمره.وسائل /5/103
7 آثار ترك حج 
الف مسلمان نمردن ؛ قال النبى صلّى اللّه عليه و آله : من مات و لم يحج فليمت انشاء يهوديا و ان شاء نصرانيا. محجة البيضاء / 2 / 145
ب نزول عذاب ؛ قال الصادق عليه السلام : لو ترك الناس الحجانزل عليهم العذاب .وسائل /8 / 13
8 حج ضيافت الهى 
قال الصادق عليه السلام : ان ضيف الله عزّ و جلّرجل حج و اعتمر فهو ضيف الله حتى يرجع الى منزله .خصال / 127
9 حج و اجابت دعا 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ثلاث دعوات مستجابه : دعاء الحاج فىتخلّف اهله و دعاء المريض فلا تؤ ذوه و لا تضجروه و دعاء المظلوم . دعوات راوندى/ 30
10 حج بازار آخرت  
قال الصادق عليه السلام : الحج و العمرة سوقان من اسواق الا خرة . كافى /4 / 255
11 آداب حج 
الف اخلاص ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ياءتى على الناس زمان يكونفيه حج الملوك نزهة و حجة الاغنياء تجارة و حج المساكين مساءلة . جامعالاخبار/69
ب تعجيل ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : عجّلوا الخروج الى مكة فانّ احدكملا يدرى ما يعرض له من مرض او حاجة . سنن كبرى / 4 /5 55
ج تطهير مال ؛ قال الصادق عليه السلام : اذا اكتسبالرجل مالا من غير حلّه ثم حج فلبى نودى لا لبيك و لا سعديك و ان كان من حله فلبىفنودى لبيك و سعديك ). كافى /5/ 124
د) كمك به دوستان و همسفران ؛ اسماعيل الخثعمى قلت لابى عبدالله عليه السلام انا اذاقدمنا مكة ذهب اصحابنا يطوفون و يتركونى احفظ متاعهمقال انت اعظمهم اجرا.
كافى / 4 / 545
ه‍ ملاقات امام عليه السلام ؛ قال الباقر عليه السلام : تمام الحج لقاء الامام .كافى / 4 / 549
12 فلسفه ى حج 
1- آزمايش انسان ؛ قال على عليه السلام : و هذا بيت استعبد الله به خلقه ليختبر بهطاعتهم فى اتيانه فحثّهم على تعظيمه و زيارته . بحار / 99 / 29
2 توجه به خداوند 3 پيام گيرى و پيام رسانى ؛
قال الرضا عليه السلام : فان قال فلم امر بالحجقيل لعلّة الوفادة و طلب الزيادة ... مع ما فيه من التفقه ونقل اخبار الائمة الى كل صقع و ناحية . نور الثقلين / 2 / 283
4 شناخت آثار پيامبر صلّى اللّه عليه و آله 5 شناخت اقوام وملل ؛
فجعل فى الاجتماع من الشرق و الغرب ليتعارفوا ... و لتعرف آثاررسول الله و تعرف اخباره و يذكر و لا ينسى .وسائل / 8 / 9
6 تواضع براى خداوند؛ قال على عليه السلام : و فرض عليكم حج بيته الحرام ...علامة لتواضعهم لعظمته و اذعانهم لعزّته . نهج البلاغه / خطبه1
13 آثار و فوايد حج 
1 در خير و خوبى به سر بردن ؛ قال الصادق عليه السلام : من حج حجتين لميزل فى خير حتى يموت . بحار / 91 / 6
2 دچار فقر نشدن ؛ عن ابى عبدالله عليه السلامقال : من حج ثلاث حجج لم يصبه فقر ابدا.خصال / 93
3 سلامت جسم 4 توسعه رزق 5 خودكفا شدن ؛قال زين العابدين عليه السلام : حجوا و اعتمروا تصح اجسامكم و تتسّع ارزاقكم ويصلح ايمانكم و تكفوا مؤ نة الناس و مؤ نة عيالاتك .بحار / 96 / 25
6 آرامش روح ؛ قال الباقر عليه السلام : الحج تسكين القلوب . بحار / 75 /183
7- شفاعت ؛ عن عبدالصالح : من حج اربعين حجةقيل له اشفع فيمن احببت ....
خصال /156
8- عدم محاسبه در قيامت
قال ابو عبدالله عليه السلام : من حج عشر حجج لم يحاسبه الله ابدا. روضةالواعظين / 420
اشاره 
الف امام سجاد عليه السلام چهل مرتبه به حج مشرف شد و هرگز تازيانه به مركبسوارى خود نزدند. وسائل / 8 / 353
ب امام صادق عليه السلام هنگامى كه مى خواست مُحرم شود لبيك نمى گفت شخصى بهايشان عرض كرد چرا لبيك نمى گوييد؟ فرمود: (مى ترسم بگويم لبيك لكن خداوندبه من بگويد (لا لبيك لا سعديك ). بحار / 47 / 16
ج عبدالرحمن بن كثير گويد: من همراه امام صادق عليه السلام بودم يك نگاهى به جمعيتطواف كننده كرد و فرمود: ما اكثر الضجيج و اقلّ الحجيج . بحار / 27 / 181
د ادريس بن يوسف گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : در سرزمين عرفاتچه كسى گناه او بيشتر است ؟ فرمود: كسى كه از عرفات مراجعت كند و گمان كند خداونداو را نيامرزيده است (و هو يظن انّ الله لم يغفر له ) سفينه /2/69
جهاد 
1 فضيلت جهاد 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الخير كله فى السيف و تحتظل السيف و لا يقيم الناس الاّ السيف و السيوف مقاليد الجنة والنار.وسائل / 11 / 5
2 جهاد درى از درهاى بهشت  
قال على عليه السلام : ان الجهاد باب من ابواب الجنة . بحار / 10 /8
3 جهاد ستون دين 
قال على عليه السلام : الجهاد عماد الدين و منهاج السعداء . تصنيفغرر/333
4 جهاد تفريح مسلمانان 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : انّلكل امة سياحة و انّ سياحة امتى و رهبانيتهم الجهاد فىسبيل الله . بحار/40/328
5 جهاد مايه ى صلاح دين و دنيا 
قال على عليه السلام : ان الله فرض الجهاد و عظّمه و جعله نصره و ناصره و الله ماصلحت دنيا و لا دين الاّ به . وسائل / 11 / 9
6 جهاد مايه ى عزت اسلام 
قال على عليه السلام : الجهاد عزا للاسلام . غرر الحكم / 6608
7 وظيفه مجاهد 
قال على عليه السلام : تزولالجبال و لا تزل عضّ على ناجذك اعر الله جمجمتك تدفى فى الارض قدمك ارم ببصركاقصى القوم و غضّ بصرك و اعلم انّ النصر من عندالله سبحانه .نهج البلاغه /خطبه 11
8 توبيخ از ترك جهاد 
قال على عليه السلام : افّ لكم لقد سئمت عتابكم ارضيتم بالحياة الدنيا من الا خرةعوضا و بالذّل من العز خلفا اذا دعوتكم الى جهاد عدوّكم دارت اعينكم كانّكم من الموت فىغمرة . بحار/34/74
9 عواقب ترك جهاد 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : فمن ترك الجهاد البسه الله ذلاّ فى نفسه وفقرا فى معيشته و محقا فى دينه . بحار / 100 / 9
10 فضيلت نماز مجاهد 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : صلوةالرجل متقلدا بسيفه تفضل على صلاته غير متقلّد بسبعماءة ضعف . كنزالعمال / 10791
11 فضيلت مرزبانى مجاهد 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : حرس ليلة فىسبيل الله عزّ و جلّ افضل من الف ليلة يقام ليلها و يصام نهارها. كنزالعمال / 1073
12 جهاد زكات بدن و شجاعت  
قال على عليه السلام : زكاة البدن الجهاد و الصيام . غرر الحكم /5 452
قال على عليه السلام : زكاة الشجاعة الجهاد فىسبيل الله . غرر الحكم /5 455
اشاره 
قاطعيت رهبر در جهاد
حضرت على عليه السلام در جنگ صفين با صداى بلند فرمود: سوگند به خدا معاويه رامى كشم ؛ و الله لاقتلنّ معاويه و اصحابه بعد از آن آهسته فرمود: (انشاءالله )يكى گفت شما به طور قطعى فرموديد پس چرا آهسته فرموديد انشاءالله ؟ حضرتفرمود: زيرا جنگ نيرنگ است خواستم اصحاب خود را براى جنگ تشويق نمايم انالحرب خدعه فاردت ان احرضّاصحابى عليهم لكيلا يفشلوا ....كافى / 7 /460
امر به معروف و نهى از منكر 
1 اهميت امر به معروف  
الف قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من أ مر بالمعروف و نهى عن المنكر فهوخليفة الله فى الا رض و خليفة رسوله .مستدركالوسائل / 2 /3 58
ب قال على عليه السلام : و ما أ عمال البِرّ كلّها و الجهاد فىسبيل اللّه عند الا مر بالمعروف و النهى عن المنكر، الاّ كَنَفْثَةٍ فى بحر لُجِّى .نهج البلاغة / حكمت 3 74
2 ترك نهى از منكر نشانه ى ضعف ايمان 
قال الصادق عليه السلام عن ابائه قالرسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : انّ الله يبغض المؤ من الضّعيف الّذى لادين له .فقيل : و ما المؤ من الذى لادين له ؟ قال : الّذى لاينهى عن المنكر.
كافى /5/59
3 آداب امر به معروف  
قال الصادق عليه السلام : انّما ياءمر بالمعروف و ينهى عن المنكر مَنْ كانت فيهثلاث خصال ؛ عامل لما ياءمر به و تارك لما ينهى عنه ،عادل فيما ياءمر و عادل فيما ينهى ، رفيق فيما ياءمر و رفيق فيما ينهى . مستدركالوسائل / 2 / 359
4 مراتب امر به معروف و نهى از منكر 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من راءى منكم منكرا، فليغَيّره بيده ، فان لميستطع ، فبلسانه ، فان لم يستطع فبقلبه و ذلك اضعف الايمان . سنن بيهقى / 6/ 95
5 ترك امر به معروف در آخر الزمان 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : كيف بكم اذا فسد نسائكم و فسق شبابكم و لمتاءمروا بالمعروف و لم تنهوا عن المنكر. فقيل له : و يكون ذلك يارسول الله ؟
قال : نعم و شرُّ من ذلك ! كيف بكم اذا أ مرتم بالمنكر و نهيتم عن المعروف .قيل يا رسول الله : و يكون ذلك ؟ قال : نعم و شرُّ من ذلك ! كيف بكم اذا راءيتم المعروفمنكرا و المنكر معروفا.بحار / 97 / 74
6 آثار امر به معروف  
الف قال الباقر عليه السلام : انّ الا مر بالمعروف و النّهى عن المنكرسبيل الانبياء و منهاج الصلحاء، فريضة عظيمة بها تقام الفرائض و تاءمن المذاهب و تحلّالمكاسب و تردّ المظالم و تعمر الا رض و ينتصف من الا عداء و يستقيم الا مر. كافى /5 / 56
ب قال على عليه السلام : ... من أ مر بالمعروف شدّ ظهر المؤ من و من نهى عن المنكر أرغم أ نف المنافق و أ من كيده . كافى / 2 / 51
ج قالرسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من أ مر بمعروف أ و نهى عن منكر أ و دلّ على خير أ واشار به فهو شريك . بحار / 97 / 76
7 آثار ترك امر به معروف و نهى از منكر 
الف زوال بركت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : لايزال أ مّتى بخير ما أ مروا بالمعروف و نهوا عن المنكر و تعاونوا على البِرّ، فاذا لميفعلوا ذلك نُزعت منهم البركات و سلّط بعضهم على بعض و لم يكن لهم ناصر فى الارض و لا فى السّماء. مستدرك الوسائل / 2 / 358
ب تسلط اشرار و عدم استجابت دعا
قال على عليه السلام : لا تتركوا الا مر بالمعروف و النّهى عن المنكر، فيُولّى عليكمشراركم ثمّ تدعون فلا يستجاب لكم . نهج البلاغة /نامه ى 47
ج عذاب الهى
قال الباقر عليه السلام : أ وحى الله عزّ و جلّ الى شعيب : انّى معذب من قومك ماءة ألفٍ؛ أ ربعين أ لفٍ من شرارهم و ستّين أ لفٍ من خيارهم !فقال : يا ربّ، هؤ لاء الا شرار، فما بال الا خيار؟ فأ وحى الله تعالى اليه : داهنوا أهل المعاصى فلم يُبغضوا لغضبى .
بحار / 97 / 79
8 نكوهش از عدم هماهنگى گفتار با عمل 
الف قال على عليه السلام : لا تكن ممّن يرجوا الاخرة بغيرالعمل ... ينهى و لا ينتهى و ياءمر بما لا ياءتى . نهج البلاغة / حكمت 150
ب قال على عليه السلام : كفى بالمرء جهلا أ ن ينكر على النّاس ما ياءتى مثله .
غرر الحكم / 7073
ج قال على عليه السلام : لعن الله الا مرين بالمعروف التّاركين له و النّاهين عنالمنكر العاملين به . نهج البلاغة / خطبه 129
اشاره 
امام صادق عليه السلام در ذيل آيه ى (لعن الذين كفروا من بنىاسرائيل على لسان داود و عيسى بن مريم ذلك بماعصواوكانوا يعتدون كانوا لا يتناهون عنمنكر فعلوه ) مائده / 79
فرمودند: اين گروه ملعون در مجلس گناه شركت نداشتند لكن هرگاه بااهل گناه برخورد مى كردند به آن ها مى خنديدند و با آن ها انس و الفت داشتند؛ كانوااذا لقوهم ضحكوا فى وجوههم و انسوا بهم . نورالثقلين /1/661
مسائل تربيتى و اخلاقى 
حسن خلق 
1 حسن خلق نشانه كمال ايمان 
قال الباقر عليه السلام : اكمل المؤ منين ايمانا احسنهم خلقا. كافى / 2 /99
2 اهميت حسن خلق 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :ما من شى ءاثقل فى الميزان من خلق حسن .بحار/71/383
3 حسن خلق كليد همه ى نيكى ها 
قال على عليه السلام : حسن الخلق راءس كلّ برّ. غرر الحكم /4 857
4 حسن خلق بهترين نيكويى 
قال الحسن عليه السلام : انّ احسن الحسن الخلق الحسن .خصال /2 9
5 نشانه حسن خلق 
قال على عليه السلام : حسن الخلق فى ثلاث اجتناب المحارم و طلبالحلال و التوسّع على العيال . بحار / 71 / 394
6 حسن خلق و زندگى گوارا 
قال الصادق عليه السلام : لا عيش اهناء من حسن الخلق .علل الشرايع /5 60
7 حسن خلق و شباهت به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله  
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اشبهكم بى احسنكم خلقا. بحار / 71 /387
8 تفاوت محاسن اخلاق با مكارم اخلاق 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : بعثت بمكارم الاخلاق و محاسنها. مستدرك/ 2 / 282
سئل عن الصادق عليه السلام ما حدّ حسن الخلق ؟قال عليه السلام : تلين جانبك و تطيب كلامك و تلقى اخاك ببشر حسن . معانىالاخبار /2 53
سئل عن الصادق عليه السلام عن مكارم الاخلاق ؟فقال عليه السلام : العفو عمن ظلمك و صلة من قطعك و اعطاء من حرمك وقول الحق ولو على نفسك . معانى الاخبار / 191
9 خطر سوء خلق ؛ قال على عليه السلام :  
من ساء خلقه فاذنّوا فى اُذنه . بحار / 62 / 277
10 آثار حسن خلق 
1 لذت روحى ؛ قال الحسن عليه السلام : لا عيش الذّ من حسن الخلق .كافى /2 /57
2 جلب دوستى ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : حسن الخلق يثبت المودّة ويحسن البشر و يذهب بالسخيمة . بحار / 77 / 148
3 نابودى گناهان ؛ قالرسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ان الخلق الحسن يذيب الذنوب كما تذيب الشمسالجمد. عيون اخبار الرضا / 2 / 37
4 افزايش رزق ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : حسن الخلق من الدين و هويزيد فى الرزق .تحف العقول / 275
5 آبادانى شهرها و طول عمر؛ عن ابى عبدالله عليه السلام : البرّ و حسن الخلقيعمران الديار و يزيدان فى الاعمار. كافى / 2 / 100
6 پاداش شايسته ؛ قالرسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ان العبدلينال بحسن خلقه درجة الصائم القائم . كافى / 2 / 100
11 آثار سوء خلق 
1 مايه فشار قبر و عذاب روح ؛ قالرسول الله صلّى اللّه عليه و آله : عند ما دفن سعد بن معاذ قد اصابته ضمّةفسئل عن ذلك فقال انّه كان فى خلقه مع اهله سوء. امالى صدوق / 315
تذكر: با اين كه درتشييع جنازه اوپيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آلهوهفتادهزارفرشته شركت كرده بودند.
2 سختى زندگى ؛ قال على عليه السلام : (سوءالخلق نكدالعيش ‍ وعذاب النفس).غررالحكم /5639
3 فساد ايمان و عمل ؛ قال النبى صلّى اللّه عليه و آله : الخلق السيّى ء يفسدالعمل كما يفسدالخّل العسل . بحار / 73 / 297
4 دوام ناراحتى ؛ سئل عن على عليه السلام من ادوم الناس غما؟قال عليه السلام : اسؤ هم خلقا.مستدرك / /3 328
5 عذاب نفس ؛ قال على عليه السلام : من ساء خلقه عذّب نفسه . بحار / 78 /246
6 دورى از مردم ؛ قال على عليه السلام : سوء الخلق يوحش القريب وينفرالبعيد.غررالحكم / 5593
7 كمياب شدن دوست ؛ قال على عليه السلام : من ساء خلقه اعوزه الصديق و الرفيق.غرر الحكم / 9187
8 ورود به جهنم ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ان العبد ليبلغ من سوءخلقه اسفل درك جهنم .محجة البيضاء / 5 / 93
اشاره 
نمونه هايى از مكارم اخلاق پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله  
الف كنيزى محضر پيامبر آمد و لباس آن بزرگوار را سه مرتبه كشيد تا اين كه نخىرا از لباس پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بيرون كشيد. مردم به او گفتند: چرا چنين كارىانجام دادى ؟ گفت : مريضى در منزل داريم مرا فرستادند تا به وسيله ى نخ لباسپيامبر تبرك جويد و شفا پيدا كند و من خجالت كشيدم اين مطلب را بازگو كنم از اين رواين كار را انجام دادم . كافى / 2 / 102
ب هنگامى كه در جنگ احد دندان مبارك پيامبراكرم صلّى اللّه عليه و آله شكسته شد وجراحات زيادى بر ايشان وارد آمد، اصحاب عرض كردند تا بر دشمنان خود نفرين كند.فرمود: من به عنوان پيامبر رحمت بر اين ها مبعوث شدم و در حق آنان دعا فرمود تا خداوندآنان را هدايت كند؛ اللهم اهد قومى فانهم لا يعلمون . سفينة البحار / 2 /681
ج مرد عربى بر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله وارد شد و عباى پيامبر را محكم كشيد بهطورى كه اثر آن در گردن پيامبر صلّى اللّه عليه و آله باقى ماند و گفت به من كمككنيد پيامبر صلّى اللّه عليه و آله با تبسم به او كمك فراوانى كرد. سفينة البحار /2 / 682
د شخصى به نام هبّار بن اسود، زينب دختر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را ترساند و دراثر آن فرزند زينب سقط شد. هنگامى كه از كار خود پشيمان شد و از پيامبر صلّى اللّهعليه و آله عذرخواهى كرد، پيامبر او را بخشيد. سفينة البحار / 2 / 683
ه‍ بعضى از افراد كودكان خود را براى تبرك جستن نزد پيامبر صلّى اللّه عليه و آله مىآوردند، گاهى كودكان لباس پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را آلوده مى ساختند پيامبرصلّى اللّه عليه و آله هيچ ناراحت نمى شدند.سفينة البحار / 2 /6 91
و انس گويد: من مدت ده سال خدمتگزار پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بودم . هرگز به منافّ نگفت و براى كارهايى كه انجام مى دادم نمى فرمود چرا انجام مى دادى و براىكارهايى كه ترك مى كردم به من اعتراض نمى كرد. سفينة البحار / 2 / 692
برّ و نيكى 
1 ابعاد برّ و نيكى 
قال الباقر عليه السلام : الا اخبركم خمسخصال هنّ من البرّ و البرّ يدعوا الى الجنة قلت بلىقال اخفاء المصيبة و كتمانها و الصدقة تعطيها بيمينك لا تعلم بها شمالك و برّ الوالدينفان برّهما لله رضى و الاكثار من قول لا حول و لا قوّة الا بالله العلىّ العظيم فانّه منكنوزالجنّة والحبّ لمحمدو آل محمد6. بحار/69/390
قال على عليه السلام : ثلاث من ابواب البرّ: سخاء النفس و طيب الكلام و الصّبرعلى الاذى .بحار / 71 / 89
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اربع من كنوز البرّ كتمان الحاجة و كتمانالصدقة و كتمان الوجع و كتمان المصيبة . بحار / 81 / 208
2 به چه كسانى نيكى كنيم ؟ 
1 والدين ؛ عن منصور بن حازم عن ابى عبدالله عليه السلامقال قلت : اىّ الاعمال افضل ؟ فقال عليه السلام : الصلوة لوقتها و برّالوالدين و الجهاد فى سبيل الله . بحار / 82 / 226
2 فرزندان ؛ قال على عليه السلام : برّوا اولادكم و احسنوا اليهم . بحار / 74/ 77
3 مهمان ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من كرم الاخلاق برّ الضيف.بحار/ 21/ 376
4 خانواده ؛ قال الصادق عليه السلام : من حسن برّهباهل بيته زيد فى رزقه . بحار/74/104
قال الصادق عليه السلام : من حسن برّه باهله زاد الله فى عمره . بحار / 69 /385
5 برادران ايمانى ؛ قال عليه السلام : من خالص الايمان البرّ بالاخوان.بحار/ 69/159
6 اقوام ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : برّ القرابة تزيد فىالاعمار. بحار / 77 / 172
7 همسايه ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : رحم الله جارا اعان جاره على برّه. بحار / 74 / 65
8 دوست ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : رحم الله رفيقا اعان رفيقه علىبرّه . بحار/74/65
3 نشانه هاى نيكوكار 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اما علامة البارّ فعشرة يحبّ فى الله يبغضفى الله و يصاحب فى الله و يفارق فى الله و يغضب فى الله و يرضى فى الله ويعمل لله و يطلب للّه و يخشع خائفا مخوفا طاهرا مخلصا مستحيا مراقبا و يحسن فى الله. تحف العقول / 21
4 شهادت بالاترين بر و نيكى 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : فوق كلّ ذى برّ برّ حتىيقتل فى سبيل الله فليس فوقه برّ.بحار/ 74 / 61
اشاره 
در شب عروسى حضرت فاطمه عليها السلام سائلى به او مراجعه كرد آن حضرت پيراهنعروسى خود را به او تقديم كرد. هنگامى كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله متوجه شدندپرسيدند: چرا پيراهن كهنه را ندادى ؟ عرضه داشت : از شما شنيدم كه خداوند مىفرمايد: (لن تنالوا البر حتى تنفقوا ممّا تحبون ).آل عمران / 92؛ خصائص فاطمية / 379
آثار اعمال و اوصاف زيبا 
1 اثر رعايت امانت  
قال على عليه السلام : الامانة تجرّ الرزق . بحار / 78 / 60
2 اثر نيكى به برادران 
قال الكاظم عليه السلام : من حسن برّه باخوانه و اهله مدّ فى عمره .مستدرك /12/421
3 اثر اقاله 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : مناقال مسلما اقاله الله عثرته . سنن ابى داود / 3 / 274
4 اثر توبه 
قال على عليه السلام : التوبة تطهّر القلوب وتغسل الذنوب . غرر/1 355
5 اثر همنشينى با دانشمندان 
قال على عليه السلام : جالس العلماء يزدد علمك و يحسن ادبك و تزك نفسك.غررالحكم /4786
6 اثر مبارزه با نفس  
قال على عليه السلام : من جاهد نفسه اكمل التّقى . غرر/7751
7 اثر جود و بخشش  
قال على عليه السلام : الجواد فى الدنيا محمود و فى الا خرة مسعود.غرر/2152
8 اثر خوب همسايه دارى 
قال الصادق عليه السلام : حسن الجوار يعمّر الديار و يزيد فىالاعمار.كافى / 2 / 667
9 اثر ياد مرگ  
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من اكثر ذكر الموت احبّه الله . كافى /2 / 122
10 اثر تقديم محبت الهى بر علاقه به خويشتن 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من آثر محبة الله على محبة نفسه كفاه الله مؤنة الناس .كنزالعمال / 43127
11 اثر حج و عمره 
قال على عليه السلام : و حجّ البيت و العمرة فانّهما ينفيان الفقر و يكفّران الذنب ويوجبان الجنّة . تحف العقول / 149
12 اثر برآوردن نياز مؤ من 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من قضى لاخيه المؤ من حاجة قضى الله عزّ وجلّ له يوم القيامة ماءة الف حاجة من ذلك اولها الجنة . كافى / 2 /1 93
13 اثر تلاش در برآوردن نياز مؤ من 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من سعى فى حاجة اخيه المؤ من فكانّما عبداللهتسعة الف سنة صائما نهاره قائما ليله . بحار / 74 / 315
14 اثر اخلاص  
قال على عليه السلام : بالاخلاص ترفعالاعمال . غرر/4242
15 اثر خوف از خداوند 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من خاف الله عزّ و جلّ خاف منهكل شى ء و من لم يخف الله اخافه الله من كل شى ء. بحار / 77 / 50
16 اثر عبادت و بندگى خداوند 
قال الحسن عليه السلام : من عبدالله عبّد الله لهكل شى ء. تنبيه الخواطر / 2 / 108
17 اثر نماز با معرفت  
قال على عليه السلام : من اتى الصلوة عارفا بحقّها غفر له .خصال /6 28
18 اثر روزه 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الصوم يورث الحكمة و الحكمة تورثالمعرفة و المعرفة تورث اليقين فاذا استيقن العبدلايبالى كيف اصبح بعسر امبيسر. بحار/77/27
19 اثر حسن ظن به مردم 
قال على عليه السلام : من حسن ظنّه بالناس حاز منهم المحبّة . غرر الحكم /4823
20 اثر بى رغبتى به دنيا 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من زهد فى الدنيا هانت عليه المصيبات .بحار / 77 / 94
اشاره 
حضرت صادق عليه السلام فرمود: خداوند به موسى وحى نمود: آيا مى دانى چرا تو رابراى مقام رسالت انتخاب ، و كليم خود قرار دادم ؟ عرض كرد: نه . خداوند به او وحىكرد به دليل تواضع و سجده هايى كه دارى و صورت خود را به خاك مى گذارى .
بحار / 17 / 410
آثار اعمال و اوصاف زشت 
1 اثر پرخورى 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اياكم و البطنه فانها مفسدة للبدن و مورثةللسقم و مكسلة عن العبادة . بحار / 62 / 266
2 اثر پرحرفى 
قال على عليه السلام : اياك و كثرة الكلام فانه يكثرالزلل و يورث الملل . غررالحكم /2680
3 اثر آرزوى دراز 
قال على عليه السلام : اما طول الامل فينسى الا خرة . كافى / 2 /3 35
4 اثر پرداختن به لهو 
قال على عليه السلام : اللهو يسخط الرحمن و يرضى الشيطان و ينسى القرآن. بحار / 78 / 9
5 اثر سرزنش زياد 
قال على عليه السلام : (لاتكثرن العتاب فانه يورث الضغينة ويدعواالىالبغضاء).غررالحكم /10214
6 اثر ثروت فراوان 
قال على عليه السلام : اعلموا ان كثرة المال مفسدة للدين مقساة للقلوب . تحفالعقول / 141
7 اثر ستم 
قال على عليه السلام : من سلّ سيف البغىقتل به . نهج السعادة / 1 /5 2
8 اثر تهمت  
قال الصادق عليه السلام : اذا اتهمّ المؤ من اخاه انماث الايمان من قلبه كما ينماثالملح فى الماء.
9 اثر جدال بى مورد 
قال على عليه السلام : الجدل فى الدين يفسد اليقين . غرر الحكم /1 077
10 اثر جزع و فزع 
قال على عليه السلام : الجزع لا يدفع القدر ولكن يحبط الاجر. غرر الحكم /1876
11 اثر حرص  
قال على عليه السلام : الحرص ينقص قدرالرجل و لا يزيد فى رزقه .غررالحكم / 1550
12 اثر حرام خورى 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : مناكل لقمة من حرام لم تقبل له صلوة اربعين ليلة .كنزالعمال /9266
13 اثر حسادت  
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اياكم و الحسد فانهياءكل الحسنات كما تاءكل النار الحطب .جامع الاخبار / 451
14 اثر كينه توزى ؛  
قال العسكرى عليه السلام : اقلّ الناس راحة الحقود. تحفالعقول /4 88
15 اثر تحقير مردم 
قال الصادق عليه السلام : من استذل مؤ منا او مؤ منة او حقّره لفقره او قلّة ذات يدهشهره الله يوم القيمة ثم يفضحه . بحار / 72 / 44
16 اثر رياست طلبى 
قال الصادق عليه السلام : اياك و الرئاسة فما طلبها احد الاّ هلك . معانىالاخبار / 180
17 اثر خنده ى زياد 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اياك و كثرة الضحك فانه يميت القلب.معانى الاخبار / 335
18 اثر فروتنى براى ثروتمند 
قال على عليه السلام : من اتى غنيا فتواضع له لغناه ذهب ثلثا دينه . نهجالبلاغه /حكمت 228
اشاره 
الف اثر ترك نهى از منكر؛ عابدى نماز مى خواند در همان لحظه دو كودك خروسى راگرفته وپرهاى آن رامى كندنداواعتنانكردوخداوندآن عابدرابه زمين فروبرد.سفينةالبحار/1/40
ب اثر سخن چينى ؛ شخصى از على بن يقطين نزد هارون سعايت كرد. هارون فرمان دادسخن چين را هزار تازيانه بزنند پانصد ضربه كه زدند از دنيا رفت . سفينة البحار/1/43
ج اثر تكبر؛ شيطان بر اثر تكبر و غرور از منزلتى كه نزد خداوند داشت سقوطكرد.سفينة البحار / 1 / 40
بهترين ها 
1 بهترين انسان 
الف قال على عليه السلام : خير الناس من انتفع به الناس . بحار/75 /2 3
ب قال على عليه السلام :  
خير الناس من طهّر من الشهوات قلبه ...غرر1/1/392
2 بهترين برادر 
قال على عليه السلام : خير اخوانك من واساك و خير منه من كفاك . بحار / 78 /12
3 بهترين بى نيازى 
قال على عليه السلام : خير الغنى غنى النفس . امالى صدوق / 394
4 بهترين همنشين 
قيل يا رسول الله اىّ الجلساء خير قال : من ذكركم بالله رؤ يته و زادكم فى علمكممنطقه و يرغبكم فى الا خرة عمله . امالى طوسى / 157
5 بهترين زادوتوشه قالرسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
خيرالزادالتقوى . بحار/77/114
6 بهترين اخلاق 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : الا ادلّكم على خير اخلاق الدنيا و الا خرة ؟قالوا بلى يا رسول الله . قال : من وصل من قطعه و اعطى من حرمه و عفا عمن ظلمه. بحار / 74 / 102
7 بهترين كار؛ 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : خيرالامورخيرهاعاقبة . امالى صدوق /395
8 بهترين دست ؛  
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : خير الايدى المنفقة . بحار / 77 /149
9 بهترين كلام 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ...فاما خيرته من الكلام فسبحان الله و الحمدلله و لا اله الاّ الله و الله اكبر فمن قالها عقيبكل صلوة كتب الله له عشر حسنات و محاعنه عشر سيئات و رفع له عشر درجات .بحار / 97 /4 7
10 بهترين پيامبران 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اما خيرته من الانبياء فاختار ابراهيم خليلا وموسى كليما و عيسى روحا و محمدا حبيبا. بحار / 97 / 47
11 بهترين فرشتگان ؛  
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اما خيرته من الملائكةفجبرئيل و ميكائيل و اسرافيل و عزرائيل . بحار/97/47
12 بهترين زنان 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اما خيرته من النساء مريم بنت عمران و آسيةبنت مزاحم امراءة فرعون و فاطمة الزهراء و خديجة بنت خويلد. بحار / 97 / 47
13 بهترين ماهها و روزها 
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اما خيرته من الشهور فرجب و ذوالقعدة وذوالحجة و المحرم و هى الاربع الحرم . و اما خيرته من الايام فيوم الفطر و يومعرفة و يوم الضحى و يوم الجمعه .بحار / 97 / 47
اشاره 
ابن عباس مى گويد: هنگامى كه آيه شريفه (انّ الذين امنوا و عملوالصالحات اولئك همخير البريّة ) بينه 8 نازل شد پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله به على عليهالسلام فرمود: مقصود از اين آيه تو و شيعيانت هستيد كه در روز قيامت وارد عرصه محشرمى شويد در حالى كه هم شما از خدا راضى هستيد و هم خدا از شما راضى است و دشمنتخشمگين وارد محشر مى شود و به زور به جهنم مى رود. (هو انت و شيعتك تاءتى انت وشيعتك يوم القيمه راضين مرضيين و ياءتى عدوك غضبانا مقمحين
شواهد التنزيل 2/357
توجّه به فضائل 
1 وادار كردن نفس به فضيلت ها 
قال على عليه السلام : اكره نفسك على الفضائل فانّالرذائل انت مطبوع عليها.غررالحكم /2477
2 بهترين فضيلت ها 
قال على عليه السلام : افضلالفضائل صلة الهاجر و ايناس النافر و الاخذ بيد العاثر.غررالحكم / 3357
3 ريشه ى فضيلت  
قال على عليه السلام : راءس الفضائل ملك الغضب و اماتة الشهوة . غرر الحكم/ 5237
4 بهترين فضيلت اخلاقى 
قال على عليه السلام : ان افضل اخلاق الرجال الحلم . غرر الحكم /3 386
5 بافضيلت ترين مردم 
قال على عليه السلام : افضل الناس فى الدنيا الاسخياء و فى الاخرة الاتقياء.غررالحكم /3210
6 نمونه اى از فضيلت ها 
1 ترك سؤ ال از مردم ؛ قال على عليه السلام : التقرب الى الله بمساءلته و الىالناس بتركها.غرر الحكم / 1801
2 قناعت ؛ قال الباقر عليه السلام : من قنع بما رزقه الله فهو من اغنى الناس .كافى /2/139
3 بخشش به هنگام قدرت
قال على عليه السلام : من عفا عند القدرة عفا الله عنه يوم العسرة . كنزالعمال / 7007
4 كرامت اخلاقى
قال زين العابدين عليه السلام : اللهم صل على محمد و آله و سدّدنى لان اعارض منغشّنى بالنصح و اجزى من هجرنى بالبرّ و اثيب من حرمنىبالبذل و اكافى ء من قطعنى بالصلة و اخالف من اغتابنى الى حسن الذكر.صحيفه سجاديه /دعاى2 0
اشاره 
ابوحمزه ثمالى گويد: از امام سجاد عليه السلام شنيدم فرمود: وقتى كه روز قيامت مىشود خداوند تمام انسانها را جمع مى نمايد سپس منادى حق ندا مى كند صاحبان فضيلت كجاهستند؟ جمعيتى از مردم بر مى خيزند فرشتگان با آنها ملاقات مى كنند و مى پرسندفضيلت شما چيست ؟ آنان گويند. (كنّا نصل من قطعنا و نعطى من حرمنا و نعفو عمّن ظلمنا) دراين هنگام منادى حق به آنها مى گويد: راست گفتيد، وارد بهشتشويد.وسائل 8 / 521
تقوا 
1 تقوا درمان جسم و روح 
قال على عليه السلام : ... فانّ تقوى اللّه دواءِ قلوبكم و بصرُ عمى أ فئدتكم وشفاءُ مرض أ جسادكم و صلاح فساد صدوركم و طهور دنس أ نفسكم و جلاء عشاء أ بصاركم.بحار / 67 / 284
2 تقوا، امر قلبى 
قال الصادق عليه السلام : لا يغرّنّك بكاؤ هم ، انّما التّقوى فى القلب .بحار / 67 / 286
3 باتقواترين انسان 
قال على عليه السلام عن رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : أ تقى النّاس منقال الحقّ فيماله وعليه .بحار/67/288
4 تقوا معيار كرامت  
قال زين العابدين عليه السلام : لاحسب لقرشىٍّ و لا عربىّ الاّ بتواضع و لا كرم الاّبالتّقوى .بحار / 67 / 288
5 درجات تقوا 
قال الصادق عليه السلام : التقوى على ثلاثة أ وجه : تقوى باللّه فى اللّه و هوترك الحلال فضلا عن الشبهة و هو تقوى خاص الخاص و تقوى من الله و هو تركالشبهات فضلا عن الحرام و هو تقوى الخاص و تقوى من خوف النار و العقاب و هو تركالحرام و هو تقوى العام . بحار / 67 / 295
6 تفسير تقوا 
قال على عليه السلام : التقوى اجتناب ، التقوى أ ن يتّقى المرء كلّ ما يؤثمه ، المتّقى من اتّقى الذّنوب ، راءس التقوى ترك الشهوة ،من ملك شهوته كان تقيّا، ملاك التّقوى رَفْضُ الدّنيا. غرر الحكم / 16
7 ويژگى متّقيان 
امام على عليه السلام در خطبه ى همام بيش از 100 ويژگى براى متقيان بيان مى كند، ازجمله : 1 منطقهم الصّواب 2 ملبسهم الاقتصاد 3 مشيهم التّواضع 4 غضّوا أ بصارهم عمّاحرّم الله عليهم 5 وقفوا أ سماعهم على العلم النّافع لهم 6 نزلت اءنفسهم منهم فىالبلاء كالّتى نزلت فى الرّخاء 7 عظم الخالق فى اءنفسهم فصغر مادونه فى اءعينهم8 قلوبهم محزونة 9 شرورهم ماءمونة 10أ جسادهم نحيفة 11 حاجاتهم خفيفة 12 أ نفسهمعفيفة ...نهج البلاغه / خطبه ى 193
8 بركات تقوا 
1 صلاح ايمان ؛ قال على عليه السلام : سبب صلاح الايمان التّقوى.غررالحكم / 5514
2 خويشتن دارى از محرمات ؛ قال على عليه السلام : ان تقوى الله حمت أ ولياء اللهمحارمه .نهج البلاغه / خطبه 114
3 آبادى دين ؛ قال على عليه السلام : انّ تقوى الله عمارة الدّين و عماد اليقين و انّهالمفتاح صلاح و مصباح نجاح . غرر الحكم / 3623
4 كليد پاكى ، 5- توشه قيامت 6- آزادى از هر نوع بندگى ؛قال على عليه السلام : انّ تقوى الله مفتاح سداد و ذخيرة معاد و عتق منكل ملكة و نجاة من كل هلكة بها ينجح الطّالب و ينجوا الهارب وينال الرّاغب . نهج البلاغه / خطبه 230
7 پذيرش اعمال ؛ قال على عليه السلام : صفتان لايقبل الله سبحانه الاعمال الاّ بهما التّقى و الاخلاص . غرر الحكم / 5887
8 نجات از گرفتارى ها؛ قال على عليه السلام : من اتقى الله سبحانه ،جعل له من كلّ همّ فرجا و من كلّ ضيق مخرجا. غرر الحكم / 8847
9 زندگى نيرومند؛ من اتقى الله عاش قويا. بحار / 70 / 283
10 محبوبيت نزد مردم ؛ من اتقى الله أ حبّه النّاس . بحار / 78 / 79
11 حفاظت الهى ؛ من اتقى الله يُتَّقى . بحار / 50 / 177
12 ورود به بهشت ؛ أ كثر ما تلج به أ متى الجنّة تقوى اللّه . بحار / 71 /375
اشاره 
الف عُقبة بن بشير اسدى به حضور امام باقر عليه السلام آمد و گفت : من فرزند بشيراسدى و از خاندان بزرگ و شريفى هستم . امام به او فرمود: با به رخ كشيدن حسب و نسبخود بر ما منت مگذار. ملاك برترى فقط تقوا و پرهيزكارى است ؛ فليس لاحدفضل على احد الاّ بالتّقوى .كافى / 2 /2 47
ب مفضل بن عمر گويد: نزد امام صادق عليه السلام بودم . سخن ازاعمال پيش آمد عرض كردم چقدر عمل من ضعيف است . فرمود: استغفار كن بعد فرمود:عمل اندك با تقوى بهتر از عمل زياد بدون تقوى است . عرض كردم : چگونه ؟ فرمود:مثل اينكه شخصى اطعام مى كند و به همسايگانش نيكى مى نمايد لكن هرگاه به حرام مىرسد خود را كنترل نمى كند و اين عمل بدون تقوى است . كافى 2/2/76
محبّت به خداوند 
1 عدم سازگارى محبّت خدا و دنيا 
قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : حبّ الدّنيا و حبّ اللّه لايجتمعان فى قلباءبدا.
تنبيه الخواطر/362
2 قلب انسان جايگاه محبت الهى 
قال الصادق عليه السلام : القلب حرم اللّه فلا تسكن حرمَ اللّه غيرَ اللّه.بحار/70/ 25
3 محبّت ، اساس دين 
قال الصادق عليه السلام : هل الدّين الاّ الحبّ؛ انّ اللّه عزّ و جلّيقول : (قل إ ن كنتم تحبّون اللّه فاتّبعونى يحببكم اللّه ). بحار / 69 / 237
4 درخواست محبت خداوند 
قال زين العابدين عليه السلام : اللّهمّ انّى اءسئلك أ ن تملا قلبى حبّا لك و خشية منكو تصديقا لك و ايمانا بك . بحار / 98 / 89
5 محبّتِ الهى لذيذترين نعمت بهشتى 
قال على عليه السلام : اءطيب شى ء فى الجنّة و أ لّذه حبّ اللّه و الحبّ فى اللّه و الحمدللّه ربّ العالمين . مستدرك / 2 / 366