 | نامه ها - كلمات قصار حضرت عليه السلام | | 
|
و من كتاب له ع إ لى طَلْحَةَ وَ اءلزُّبَيرِ، (مَعَ عِمْرانَ بْنِ اءلْحُصَيْنِ اءلْخُزاعِىٍَّّ)،ذَكَرَهُ اءَبُوجَعْفَرٍ اءلا سْكافِىٍُّّ فِي كِتابِ اءلْمَقاماتِ فِي مَناقِبِاءَمِيرِاءل اءلْمُؤ مِنِينَ عَلَيهِ اءلسَّلامُ:
|
اءَمَّا بَعْدُ، فَقَدْ عَلِمْتُمَا وَ إِنْ كَتَمْتُمَا اءَنِّي لَمْ اءُرِدِ النَّاسَ حَتَّى اءَرَادُونِي ، وَ لَمْ اءُبَايِعْهُمْحَتَّى بَايَعُونِي ، وَ إِنَّكُمَا مِمَّنْ اءَرَادَنِي وَ بَايَعَنِي ، وَ إِنَّ الْعَامَّةَ لَمْ تُبَايِعْنِي لِسُلْطَانٍ غاصِبٍوَ لاَ لِعَرَضٍ حَاضِرٍ، فَإِنْ كُنْتُمَا بَايَعْتُمَانِي طَائِعَيْنِ فَارْجِعَا وَ تُوبَا إِلَى اللَّهِ مِنْ قَرِيبٍ وَ إِنْكُنْتُمَا بَايَعْتُمَانِي كَارِهَيْنِ فَقَدْ جَعَلْتُمَا لِي عَلَيْكُمَا السَّبِيلَ بِإِظْهَارِكُمَا الطَّاعَةَ وَ إِسْرَارِكُمَاالْمَعْصِيَةَ؛ وَ لَعَمْرِي مَا كُنْتُمَا بِاءَحَقِّ الْمُهَاجِرِينَ بِالتَّقِيَّةِ وَ الْكِتْمَانِ، وَ إِنَّ دَفْعَكُمَا هَذَا الْاءَمْرَمِنْ قَبْلِ اءَنْ تَدْخُلاَ فِيهِ كَانَ اءَوْسَعَ عَلَيْكُمَا مِنْ خُرُوجِكُمَا مِنْهُ بَعْدَ إِقْرَارِكُمَا بِهِ.
وَ قَدْ زَعَمْتُمَا اءَنِّي قَتَلْتُ عُثْمَانَ، فَبَيْنِي وَ بَيْنَكُمَا مَنْ تَخَلَّفَ عَنِّي وَ عَنْكُمَا مِنْ اءَهْلِالْمَدِينَةِ، ثُمَّ يُلْزَمُ كُلُّ امْرِئٍ بِقَدْرِ مَا احْتَمَلَ، فَارْجِعَا اءَيُّهَا الشَّيْخَانِ عَنْ رَاءْيِكُمَا، فَإِنَّ الْآنَاءَعْظَمَ اءَمْرِكُمَا الْعَارُ مِنْ قَبْلِ اءَنْ يَجْتَمِعَ الْعَارُ وَالنَّارُ، وَالسَّلاَمُ
نامه اى از آن حضرت (ع ) به طلحه و زبير با عمران بن حصين خزاعى . آن راابو جعفراسكافى در كتاب مقامات درمناقب اميرالمؤ منين (ع ) آورده است :
|
اما بعد. شما نيك مى دانيد، هر چند كتمان مى كنيد، كه من آهنگ مردم نكردم تا آنها آهنگ من كردند. مناز آنها بيعت نخواستم تا آنها با من بيعت كردند.شما دو تن از كسانى بوديد كه به سوى منآمديد و به من دست بيعت داديد.بيعت كردن مردم با من ، بدان سبب نبود كه مرا قدرتى است غالبيا مالى است مهيا.اگر شما از روى رضا با من بيعت كرده ايد از اين بيعت شكنى باز گرديد وبر فور توبه كنيد و اگر به اكراه بيعت كرده ايد، به سبب تظاهر به طاعت و دردل نهان داشتن معصيت ، راه بازخواست خود را بر من گشاده داشته ايد. به جان خودم سوگند، كهشما از ديگر مهاجران به تقيه و كتمان سزاوارتر نبوده ايد. نپذيرفتن بيعت من ، پيش از آنكهداخل در بيعت شويد، براى شما آسانتر بود از بيعت كردن و خارج شدن از آن .
پنداريد كه من عثمان را كشته ام . ميان من و شما ازاهل مدينه ، كسانى هستند كه نه با من هستند و نه با شما. اينان قضاوت كنند تا هر كس هر اندازهدر اين امر دخالت داشته بر گردنش آيد و از عهده آن برآيد. اى دو مرد سالخورده ، از اين راءىو نظر كه داريد، بازگرديد كه اگر امروز چنين كنيد، تنها عار گريبانگير شماست و اگرداورى به قيامت واگذاريد، هم عار است و هم نار. والسلام .
و من كتاب له ع إ لى مُعاوِيَةَ:
|
اءَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ قَدْ جَعَلَ الدُّنْيَا لِمَا بَعْدَهَا، وَ ابْتَلَى فِيهَا اءَهْلَهَا، لِيَعْلَمَ اءَيُّهُمْاءَحْسَنُ عَمَلاً، وَلَسْنَا لِلدُّنْيَا خُلِقْنَا، وَلاَ بِالسَّعْيِ فِيهَا اءُمِرْنَا، وَإِنَّمَا وُضِعْنَا فِيهَالِنُبْتَلَي بِهَا وَ قَدِ ابْتَلاَنِي اللَّهُ بِكَ وَابْتَلاَكَ بِي ، فَجَعَلَ اءَحَدَنَا حُجَّةً عَلَى الْآخَرِ،فَعَدَوْتَ عَلَى طَلَبْ الدُّنْيَا بِتَأْوِيلِ الْقُرْآنِ وَطَلَبْتَنِي بِمَا لَمْ تَجْنِ يَدِي وَلاَ لِسَانِيوَعَصَيْتَهُ اءَنْتَ وَاءَهْلُ الشَّامِ بِي وَاءَلَّبَ عَالِمُكُمْ جَاهِلَكُمْ وَ قَائِمُكُمْ قَاعِدَكُمْ.
فَاتَّقِ اللَّهَ فِي نَفْسِكَ، وَ نَازِعِ الشَّيْطَانَ قِيَادَكَ، وَ اصْرِفْ إِلَى الْآخِرَةِ وَجْهَكَ، فَهِيَ طَرِيقُنَاوَ طَرِيقُكَ، وَ احْذَرْ اءَنْ يُصِيبَكَ اللَّهُ مِنْهُ بِعَاجِلِ قَارِعَةٍ تَمَسُّ الْاءَصْلَ، وَ تَقْطَعُ الدَّابِرَ، فَإِنِّياءُولِي لَكَ بِاللَّهِ اءَلِيَّهً غَيْرَ فَاجِرَةٍ، لَئِنْ جَمَعَتْنِي وَ إِيَّاكَ جَوَامِعُ الْاءَقْدَارِ لاَ اءَزَالُ بِبَاحَتِكَحَتّ ى يَحْكُمَ اللّ هُ بَيْنَن ا وَ هُوَ خَيْرُ الْح اكِمِينَ.
نامه اى از آن حضرت (ع ) به معاويه
|
اما بعد، خداى سبحان دنيا را براى آخرت ، كه پس از آن مى آيد، آفريده است . و مردمش را مىآزمايد تا معلوم شود كدام يك به عمل نيكوترند. ما براى دنيا آفريده نشده ايم و ما را بهكوشش در كار دنيا امر نفرموده اند. ما را به دنيا آورده اند تا بيازمايندمان . خداوند مرا به توآزموده است و تو را به من . و يكى از ما را حجت آن ديگر قرار داده . پس تو در پى دنيا تاختى وبه تاءويل قرآن پرداختى و مرا به جنايتى متهم ساختى ، كه دست و زبان من در آن دخالتىنداشته اند. تو و مردم شام اين بهتان را برساختيد. عالم شما جاهلتان را برانگيخت وايستادگانتان ، نشستگانتان را. پس درباره خود از خداى بترس و زمام خود از دست شيطان به دركن و روى به آخرت نه كه راه آخرت راه ما و راه توست . و بترس كه بزودى تو را حادثه اىرسد كه ريشه ات را بركند و نسلت را براندازد. براى تو سوگند مى خورم ، سوگندىعارى از هر دروغ ، كه اگر دست تقدير مرا و تو را به هم رساند، همچنان در برابر تو خواهمبود. (تا خداوند ميان ما داورى كند كه او بهترين داوران است .)(43)
و من وصية له ع وَصَى بِهِ شُرَيْحَ بْنَ هانِئ لَمَا جَعَلَهُ عَلى مُقَدَّمتِهِ إ لَى الشَامِ:
|
اتَّقِ اللَّهَ فِي كُلِّ صَبَاحٍ وَ مَسَاءٍ، وَ خَفْ عَلَى نَفْسِكَ الدُّنْيَا الْغَرُورَ، وَ لاَ تَأْمَنْهَا عَلَى حَالٍ، وَاعْلَمْ اءَنَّكَ إِنْ لَمْ تَرْدَعْ نَفْسَكَ عَنْ كَثِيرٍ مِمَّا تُحِبُّ مَخَافَةَ مَكْرُوهَةٍ سَمَتْ بِكَ الْاءَهْوَاءُ إِلَىكَثِيرٍ مِنَ الضَّرَرِ فَكُنْ لِنَفْسِكَ مَانِعا رَادِعا، وَلِنَزْوَتِكَ عِنْدَ الْحَفِيظَةِ وَاقِما قَامِعا.
وصيتى از آن حضرت (ع ) به شريح بن هانى ، هنگامى او را با مقدمه لشكر خودبه شامفرستاد.
|
در هر صبح و شام از خداى بترس و نفس خود را از دنياى فريبنده برحذر دار. و در هيچحال امينش مشمار و بدان كه اگر نفس خويش را از بسيارى از آنچه دوست مى دارى ، به سبب آنچهناخوش مى دارى ، باز ندارى ، هوا و هوس تو را به راههايى مى كشاند كه زيانهاى فراوان درانتظارت خواهد بود. پس همواره زمام نفس خويش فرو گير و راه خطا بر او بربند و چون بهخشم آمدى ، مقهورش ساز و سرش را فرو كوب و خردش نماى .
و من كتاب له ع إ لى اءَهْلِ الْكُوفَةِ عِنْدَ مَسيِرِه مِنَ الْمَدِينَةِ إ لَى الْبَصْرَةِ:
|
اءَمَّا بَعْدُ، فَإِنِّي خَرَجْتُ مِنْ حَيِّي هَذَا، إِمَّا ظَالِما وَإِمَّا مَظْلُوما وَإِمَّا بَاغِيا وَإِمَّا مَبْغِيّا عَلَيْهِ، وَ اءَنَاٍّاءُذَكِّرُ اللَّهَ مَنْ بَلَغَهُ كِتَابِي هَذَا لَمَّا نَفَرَ إِلَيَّ، فَإِنْ كُنْتُ مُحْسِنا اءَعَانَنِي ، وَ إِنْ كُنْتُ مُسِيئااسْتَعْتَبَنِي .
نامه اى از آن حضرت (ع ) به مردم كوفه هنگامى كه از مدينه به بصره مى رفت:
|
اما بعد. من از موطن قبيله خويش بيرون آمده ام . ستمكارم يا ستمديده ، گردنكشم يا ديگران از فرمانم رخبرتافته اند. خدا را به ياد كسى مى آورم كه اين نامه من به او رسد تا اگر به سوى منآيد، بنگرد كه اگر سيرتى نيكو داشتم ياريم كند و اگر بدكار بودم از من بخواهد تا بهحق بازگردم .
و من كتاب له ع كَتَبَهُ إ لى اءَهْلِ الا مْصارِ يَقْتَصُّ فِيهِ ما جَرى بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اءَهْلِصِفَّينَ:
|
وَ كَانَ بَدْءُ اءَمْرِنَا اءَنَّا الْتَقَيْنَا وَ الْقَوْمُ مِنْ اءَهْلِ الشَّامِ وَ الظَّاهِرُ اءَنَّ رَبَّنَا وَاحِدٌ، وَ نَبِيَّنَا وَاحِدٌوَ دَعْوَتَنَا فِي الْإِسْلاَمِ وَاحِدَةٌ، وَ لاَ نَسْتَزِيدُ هُمْ فِي الْإِيمَانِ بِاللَّهِ وَ التَّصْدِيقِ لِرَسُولِهِ وَ لاَيَسْتَزِيدُونَنَا الْاءَمْرُ وَاحِدٌ إِلا مَا اخْتَلَفْنَا فِيهِ مِنْ دَمِ عُثْمَانَ وَ نَحْنُ مِنْهُ بَرَاءٌ.
فَقُلْنَا: تَعَالَوْا نُدَاوِى مَا لاَ يُدْرَكُ الْيَوْمَ بِإِطْفَاءِ النَّائِرَةِ وَ تَسْكِينِ الْعَامَّةِ، حَتَّى يَشْتَدَّالْاءَمْرُ وَ يَسْتَجْمِعَ، فَنَقْوَى عَلَى وَضْعِ الْحَقِّ مَوَاضِعَهُ، فَقَالُوا: بَلْ نُدَاوِيهِ بِالْمُكَابَرَةِ،فَاءَبَوْا حَتَّى جَنَحَتِ الْحَرْبُ وَ رَكَدَتْ وَ وَقَدَتْ نِيرَانُهَا وَ حَمِشَتْ فَلَمَّا ضَرَّسَتْنَا وَ إِيَّاهُمْ وَوَضَعَتْ مَخَالِبَهَا فِينَا وَ فِيهِمْ، اءَجَابُوا عِنْدَ ذَلِكَ إِلَى الَّذِي دَعَوْنَاهُمْ إِلَيْهِ، فَاءَجَبْنَاهُمْ إِلَى مَادَعَوْا وَ سَارَعْنَاهُمْ إِلَى مَا طَلَبُوا، حَتَّى اسْتَبَانَتْ عَلَيْهِمُ الْحُجَّةُ وَ انْقَطَعَتْ مِنْهُمُ الْمَعْذِرَةُ، فَمَنْتَمَّ عَلَى ذَلِكَ مِنْهُمْ فَهُوَ الَّذِي اءَنْقَذَهُ اللَّهُ مِنَ الْهَلَكَةِ، وَ مَنْ لَجَّ وَ تَمَادَى فَهُوَ الرَّاكِسُ الَّذِي رَانَاللَّهُ عَلَى قَلْبِهِ، وَ صَارَتْ دَائِرَةُ السَّوْءِ عَلَى رَاءْسِهِ.
از نامه آن حضرت (ع ) به مردم شهرها نوشته و در آن از آنچه ميان او و سپاه صفينگذشتهاست حكايت مى كند:.
|
ابتداى كار ما چنين بود كه با شاميان روبرو شديم . به ظاهر خداى ما يكى بود و پيامبرمانيكى بود و دعوت ما به اسلام يكسان بود. نه ما از آنها خواستيم كه بر ايمان خويش بهخداوند و گواهى دادنشان به پيامبرش بيفزايند و نه آنها از ما مى خواستند. در همه چيز هم ،عقيده ما يكى بود جز در باب خون عثمان كه ميانمان اختلاف بود. آنها ما را بدان متهم مى كردندو ما از آن مبرّا بوديم . گفتيم بياييد تا بافرو كشتن آتش انتقام و آرام ساختن مردم ، كار را چارهكنيم كه چون لهيب آن بالا گيرد، چاره اش نتوان نمود. تا كارها به سامان آيد و انتظام يابد وبتوانيم حق را به جايگاهش قرار دهيم . گفتند نه كه چاره كار را جز جنگ ندانيم . تا سرانجامجنگ در گرفت و قوت كرد و افروخته شد و شعله بر كشيد. چون مرگ دندانهاى خود در ما وايشان فرو برد و چنگالهاى خود بر تن ما بيفشرد، در اينحال ، به آنچه دعوتشان كرده بوديم ، گردن نهادند و ما نيز به آنچه دعوتمان كردند،گردن نهاديم و در پذيرفتن خواستهاشان شتاب ورزيديم ، تا حجت بر آنان آشكار گرديد وراه عذرخواهى بسته آمد. هر كس از آنان كه بر اين سخن اقرار دارد، خداوندش از هلاك برهاند وهر كه لجاج ورزد و در گمراهى خويش بماند، پيمان شكنى بيش نيست . خداوند بر دلش پردهافكنده و حوادث ناگوار به گرد سرش چرخ مى زند.
و من كتاب له ع إ لَى الاْ سْوَدِ بْنِ قُطْبَةَ صاحِبِ جُندِ حُلْوانَ:
|
اءَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ الْوَالِيَ إِذَا اخْتَلَفَ هَوَاهُ مَنَعَهُ ذَلِكَ كَثِيرا مِنَ الْعَدْلِ، فَلْيَكُنْ اءَمْرُ النَّاسِ عِنْدَكَفِي الْحَقِّ سَوَاءً فَإِنَّهُ لَيْسَ فِي الْجَوْرِ عِوَضٌ مِنَ الْعَدْلِ، فَاجْتَنِبْ مَا تُنْكِرُ اءَمْثَالَهُ وَ ابْتَذِلْنَفْسَكَ فِيمَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَيْكَ، رَاجِيا ثَوَابَهُ، وَ مُتَخَوِّفا عِقَابَهُ، وَ اعْلَمْ اءَنَّ الدُّنْيَا دَارُبَلِيَّةٍ لَمْ يَفْرُغْ صَاحِبُهَا فِيهَا قَطُّ سَاعَةً إِلا كَانَتْ فَرْغَتُهُ عَلَيْهِ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ اءَنَّهُلَنْ يُغْنِيَكَ عَنِ الْحَقِّ شَيْءٌ اءَبَدا، وَ مِنَ الْحَقِّ عَلَيْكَ حِفْظُ نَفْسِكَ وَ الاِحْتِسَابُ عَلَى الرَّعِيَّةِبِجُهْدِكَ، فَإِنَّ الَّذِي يَصِلُ إِلَيْكَ مِنْ ذَلِكَ اءَفْضَلُ مِنَ الَّذِي يَصِلُ بِكَ، وَالسَّلاَمُ.
نامه اى از آن حضرت (ع ) به اسود بن قطبه فرمانرواى حلوان ،:
|
اما بعد. هر گاه والى را نسبت به افراد رعيب ميل و هوا گونه گون باشد، بسا از اجراى عدالتباز ماند. پس بايد كار مردم ، در حقى كه دارند، در نزد تو يكسان باشد كه از ستم نتوان بهعدالت رسيد و از هر چه همانند آن را ناروا مى شمارى دورى گزين و خود را به كارى كه خدابر تو واجب ساخته ، وادار نماى ، در حالى كه ، اميد پاداش او دارى و از عقابش بيمناك هستى . وبدان ، كه دنيا سراى بلاهاست . كسى را در آن ، ساعتى آسودگى نيست ، جز آنكه آسودگيشسبب حسرت و دريغ او در قيامت گردد.هيچ چيز تو را از حق بى نياز نگرداند. و از آن حقها كهبر گردن توست يكى نگهدارى نفس توست از كژتابيهايش و كوشش توست در كار رعيت بهقدر توانت . زيرا آنچه از آنها نصيب تو مى شود بسى بيش از چيزى است كه از تو نصيب آنانگردد. والسلام .
و من كتاب له ع إ لى العُمَالِ الذينَ يَطاءُ الجَيْشُ عَمَلَهُم :
|
مِنْ عَبْدِ اللَّهِ عَلِيِّ اءَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ إِلَى مَنْ مَرَّ بِهِ الْجَيْشُ مِنْ جُبَاةِ الْخَرَاجِ وَ عُمَّالِ الْبِلاَدِ.
اءَمَّا بَعْدُ فَإِنِّي قَدْ سَيَّرْتُ جُنُودا هِيَ مَارَّةٌ بِكُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ قَدْ اءَوْصَيْتُهُمْ بِمَا يَجِبُ لِلَّهِعَلَيْهِمْ مِنْ كَفِّ الْاءَذَى وَ صَرْفِ الشَّذى ، وَ اءَنَا اءَبْرَاءُ إِلَيْكُمْ وَ إِلَى ذِمَّتِكُمْ مِنْ مَعَرَّةِ الْجَيْشِ إِلامِنْ جَوْعَةِ الْمُضْطَرِّ لاَ يَجِدُ عَنْهَا مَذْهَبا إِلَى شِبَعِهِ، فَنَكِّلُوا مَنْ تَنَاوَلَ مِنْهُمْ ظُلْما عَنْ ظُلْمِهِمْ وَكُفُّوا اءَيْدِيَ سُفَهَائِكُمْ عَنْ مُضَارَّتِهِمْ وَ التَّعَرُّضِ لَهُمْ فِيمَا اسْتَثْنَيْنَاهُ مِنْهُمْ وَ اءَنَا بَيْنَاءَظْهُرِ الْجَيْشِ فَارْفَعُوا إِلَيَّ مَظَالِمَكُمْ وَ مَا عَرَاكُمْ مِمَّا يَغْلِبُكُمْ مِنْ اءَمْرِهِمْ وَ مَا لاَ تُطِيقُونَ دَفْعَهُإِلا بِاللَّهِ وَ بِي ، فَاءَنَا اءُغَيِّرُهُ بِمَعُونَةِ اللَّهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.
نامه اى از آن حضرت (ع ) به عاملانى كه لشكر از سرزمينهايشان مى گذرد:
|
از بنده خدا، على اميرالمؤ منين ، به گرد آورندگان خراج وعمال بلاد كه لشكر از سرزمينشان مى گذرد.
اما بعد. من لشكرى را گسيل داشتم كه اگر خدا خواهد بر شما خواهد گذشت و آنچه را كهخداوند واجب گردانيده است به آنان سفارش كرده ام ، كه به كس آزار نرسانند و گزند خويشاز ديگران باز دارند. من ، در نزد شما، به سبب بيعتى كه ميان ماست ، بيزارم از آسيبى كهسپاهيان به مردم رسانند. مگر آنكه ، يكى از آنها گرسنه مانده و براى سير كردن خود، جز آنراهى نداشته باشد. پس كسى را كه دست به ستم مى گشايد در برابر ستمش كيفر دهيد. درعين حال ، سفيهانتان را از زيان رسانيدن و تعرض به آنها منع كنيد. من خود در ميان لشكرم .شكايتهاى خود به من رسانيد. و آن سختيها كه از ايشان به شما رسد و توان دفع آن را جز بهخدا، يا به من نداريد، با من در ميان نهيد، تا به يارى خدا آن را دگرگون سازم و اصلاح كنم. ان شاء اللّه .
و من كتاب له ع إ لى كُمَيْلِ بْنِ زِيادٍ النَّخَعِىٍَّّ وَ هُوَ عامِلُهُ عَلى هِيتٍ، يُنْكِرُ عَلَيْهِ تَرْكَهُدَفْعَ مَنْيَجْتازُ بِه مِنْ جَينْشِ الْعَدُوَّ طالِبا لِلْغارَةِ:
|
اءَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ تَضْيِيعَ الْمَرْءِ مَا وُلِّيَ، وَ تَكَلُّفَهُ مَا كُفِيَ، لَعَجْزٌ حَاضِرٌ وَ رَاءْيٌ مُتَبَّرٌ وَ إِنَّتَعَاطِيَكَ الْغَارَةَ عَلَى اءَهْلِ قِرْقِيسِيَا وَ تَعْطِيلَكَ مَسَالِحَكَ الَّتِي وَلَّيْنَاكَ، لَيْسَ لَهَا مَنْ يَمْنَعُهَاوَ لاَ يَرُدُّ الْجَيْشَ عَنْهَا، لَرَاءْيٌ شَعَاعٌ، فَقَدْ صِرْتَ جِسْرا لِمَنْ اءَرَادَ الْغَارَةَ مِنْ اءَعْدَائِكَ عَلَىاءَوْلِيَائِكَ غَيْرَ شَدِيدِ الْمَنْكِبِ، وَ لاَ مَهِيبِ الْجَانِبِ، وَ لاَ سَادِّ ثُغْرَةً، وَ لاَ كَاسِرٍ لِعَدُوِّ شَوْكَةً، وَ لاَمُغْنٍ عَنْ اءَهْلِ مِصْرِهِ، وَ لاَ مُجْزٍ عَنْ اءَمِيرِهِ، وَالسَّلامُ.
نامه اى از آن حضرت (ع ) به كميل بن زياد نخعىكهعامل او بر هيت بود. او را به سبب منع نكردن لشكر دشمن كه ازسرزمين اوگذشته و به غارتمسلمانان رفته ، سرزنش مى كند:
|
اما بعد. كسى كه كارى را كه بر عهده او گذاشته اند تباه سازد و به كارى كه انجام دادنشبر عهده ديگران است ، بپردازد، ناتوان مردى است با انديشه اى ناقص .تاخت و تاز كردنت برقرقيسيا و رها كردن مرزهايى كه تو را به حفظ آنها فرمان داده ايم ، به گونه اى كه كسآنها را پاس ندارد و لشكر دشمن را از آن منع نكند، نشان نارسايى انديشه توست . توبهمثابه پلى شده اى كه هر كس از دشمنانت بخواهد بر دوستانت تاخت آورد، از آنپل مى گذرد. چگونه است كه تو را توان هيچ كارى نيست و كس را از مهابت تو بيمى بهدل نيست . مرزى را نتوانى بست و بر شوكت دشمن شكست نتوانى آورد. نه نياز مردم شهر را برمى آورى و نه فرمانده خود را خشنود توانى ساخت . والسلام .
و من كتاب له ع إ لى اءَهْلِ مِصْرَ مَعَ مالِكِ الا شْتَرِ رَحِمَهُ اللّهُ لَمَا وَلاهُ إ مارَتَها:
|
اءَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ بَعَثَ مُحَمَّدا ص نَذِيرا لِلْعَالَمِينَ، وَ مُهَيْمِنا عَلَى الْمُرْسَلِينَ،فَلَمَّا مَضَى ص تَنَازَعَ الْمُسْلِمُونَ الْاءَمْرَ مِنْ بَعْدِهِ.
فَوَاللَّهِ مَا كَانَ يُلْقَى فِي رُوعِي ، وَ لاَ يَخْطُرُ بِبَالِي اءَنَّ الْعَرَبَ تُزْعِجُ هَذَا الْاءَمْرَ مِنْ بَعْدِهِص عَنْ اءَهْلِ بَيْتِهِ، وَ لاَ اءَنَّهُمْ مُنَحُّوهُ عَنِّي مِنْ بَعْدِهِ فَمَا رَاعَنِي إِلا انْثِيَالُ النَّاسِ عَلَى فُلاَنٍيُبَايِعُونَهُ فَاءَمْسَكْتُ يَدِي حَتَّى رَاءَيْتُ رَاجِعَةَ النَّاسِ قَدْ رَجَعَتْ عَنِ الْإِسْلاَمِ يَدْعُونَ إِلَى مَحْقِدَيْنِ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه وآله .
فَخَشِيتُ إِنْ لَمْ اءَنْصُرِ الْإِسْلاَمَ وَ اءَهْلَهُ اءَنْ اءَرَى فِيهِ ثَلْما اءَوْ هَدْما تَكُونُ الْمُصِيبَةُ بِهِ عَلَيَّاءَعْظَمَ مِنْ فَوْتِ وِلاَيَتِكُمُ الَّتِي إِنَّمَا هِيَ مَتَاعُ اءَيَّامٍ قَلاَئِلَ يَزُولُ مِنْهَا مَا كَانَ كَمَا يَزُولُالسَّرَابُ، اءَوْ كَمَا يَتَقَشَّعُ السَّحَابُ، فَنَهَضْتُ فِي تِلْكَ الْاءَحْدَاثِ حَتَّى زَاحَ الْبَاطِلُ وَ زَهَقَ،وَاطْمَاءَنَّ الدِّينُ وَ تَنَهْنَهَ.
وَ مِنْ هَذا الْكِتابِ:
إِنِّي وَاللَّهِ لَوْ لَقِيتُهُمْ وَاحِدا وَ هُمْ طِلاَعُ الْاءَرْضِ كُلِّهَا مَا بَالَيْتُ وَ لاَ اسْتَوْحَشْتُ، وَ إِنِّي مِنْضَلاَلِهِمُ الَّذِي هُمْ فِيهِ وَالْهُدَى الَّذِي اءَنَا عَلَيْهِ لَعَلَى بَصِيرَةٍ مِنْ نَفْسِي وَ يَقِينٍ مِنْ رَبِّي ، وَإِنِّي إِلَى لِقَاءِ اللَّهِ لَمُشْتَاقٌ، وَ لِحُسْنِ ثَوَابِهِ لَمُنْتَظِرٌ رَاجٍ، وَ لَكِنَّنِي آسَى اءَنْ يَلِيَ اءَمْرَ هَذِهِالْاءُمَّةِ سُفَهَاؤُهَا وَ فُجَّارُهَا، فَيَتَّخِذُوا مَالَ اللَّهِ دُوَلاً، وَ عِبَادَهُ خَوَلاً، وَالصَّالِحِينَ حَرْبا،وَالْفَاسِقِينَ حِزْبا، فَإِنَّ مِنْهُمُ الَّذِي شَرِبَ فِيكُمُ الْحَرَامَ وَ جُلِدَ حَدّا فِي الْإِسْلاَمِ، وَ إِنَّ مِنْهُمْ مَنْ لَمْيُسْلِمْ حَتَّى رُضِخَتْ لَهُ عَلَى الْإِسْلاَمِ الرَّضَائِخُ، فَلَوْ لاَ ذَلِكَ مَا اءَكْثَرْتُ تَاءْلِيبَكُمْ وَتَاءْنِيبَكُمْ وَ جَمْعَكُمْ وَ تَحْرِيضَكُمْ، وَ لَتَرَكْتُكُمْ إِذْ اءَبَيْتُمْ وَ وَنَيْتُمْ.
اءَ لاَ تَرَوْنَ إِلَى اءَطْرَافِكُمْ قَدِانْتَقَصَتْ وَ إِلَى اءَمْصَارِكُمْ قَدِافْتُتِحَتْ، وَ إِلَى مَمَالِكِكُمْ تُزْوَى، وَ إِلَى بِلاَدِكُمْ تُغْزَى ؟!
انْفِرُوا رَحِمَكُمُ اللَّهُ إِلَى قِتَالِ عَدُوِّكُمْ، وَ لاَ تَثَّاقَلُوا إِلَى الْاءَرْضِ فَتُقِرُّوا بِالْخَسْفِ، وَتَبُؤُوا بِالذُّلِّ وَ يَكُونَ نَصِيبُكُمُ الْاءَخَسَّ، وَ إِنَّ اءَخَا الْحَرْبِ الْاءَرِقُ، وَ مَنْ نَامَ لَمْ يُنَمْ عَنْهُ،وَالسَّلاَمُ.
نامه اى از آن حضرت (ع ) به مردم مصر. (اين نامه را با مالك اشتر هنگامى كه اورا حكومتمصر داده بود فرستاد.)
|
اما بعد. خداوند سبحان محمد (صلى الله عليه و آله ) را فرستاد تا مردم جهان را بيم دهد وگواه بر پيامبران باشد. چون رسول الله (ص ) درگذشت ، مسلمانان در امر خلافت به نزاعپرداختند. به خدا سوگند، هرگز در خاطرم نمى گذشت كه عرب پس از رحلت محمد (صلىالله عليه و آله ) خلافت را از اهل بيت او به ديگرى واگذارد، يا مرا پس از او از جانشينيش بازدارد و مرا به رنج نيفكند جز شتافتن مردم به سوى فلان و بيعت كردن با او. من چندى از بيعتدست باز داشتم ، تا آنكه ديدم گروهى از مردم از اسلام برمى گردند و مى خواهند دين محمد(ص ) را از بن بر افكنند. ترسيدم كه اگر اسلام و مسلمانان را يارى ندهم در دين رخنه اى ياويرانيى خواهم ديد كه براى من مصيبت بارتر از فوت شدن حكومت كردن بر شما بود. آن همحكومتى كه اندك روزهايى بيش نپايد و چون سرابزايل گردد، يا همانند ابرهايى كه هنوز به هم نپيوسته پراكنده شوند. در گير و دار آنحوادث از جاى برخاستم تا باطل نيست و نابود شد و دين بر جاى خود آرام گرفت و استوارىيافت .
از اين نامه :
به خدا سوگند، اگر با ايشان روبرو شوم ، من تنها باشم و آنها روى زمين را پر كنند، نهباك دارم و نه هراس ، زيرا به آن گمراهيى كه آنان در آن غرقه اند و آن هدايتى كه خود بدانآراسته ام ، نيك آگاهم . و از جانب پروردگارم با يقين همراهم . من به ديدار خداوند و ثوابنيكويى كه مرا ارزانى دارد، اميد بسته ام و منتظر آن هستم .
ولى اندوه من از اين است كه مشتى بيخردان و تبهكاران اين امت حكومت (44) را به دست گيرند ومال خدا را ميان خود دست به دست گردانند و بندگان خدا را به خدمت گيرند و با نيكان درپيكار شوند و فاسقان را ياران خود سازند. از آنان كسى است (45) كه در ميان شما حرام مىنوشد، حتى بر او حد اسلام جارى شده و كسى است كه تا اندك مالى نستد به اسلام نگرويد.اگر نه از حكومت اينان بر شما بيم داشتم ، هرگز شما را بر نمى انگيختم و سرزنش نمىكردم و فرا نمى خواندم و تحريضتان نمى نمودم ، بلكه تا سر بر مى تافتيد يا سستى بهخرج مى داديد، رهايتان مى كردم .
آيا نمى بينيد سرزمينهايى را كه در تصرف داشتيد، نقصان يافته و شهرهايتان ، يك يك ،فتح مى شود و كشورهايتان از دست مى رود و بلادتان مورد حمله و هجوم دشمن قرار گرفته است. روى به رزم دشمنانتان نهيد. خدايتان بيامرزد. در خانه ها درنگ مكنيد كه به ستم گرفتارخواهيد شد و به خوارى خواهيد افتاد و نصيبتان اندك خواهد شد. مردان سلحشور همواره بيدارندكه هر كه خود به خواب رود، دشمنش به خواب نرفته است . والسلام .
و من كتاب له ع إ لى اءَبِي مُوسَى الا شْعَرِىٍِّّ، وَ هُوَ عامِلُهُ عَلَى الْكُوفَةِ، وَ قَدْبَلَغَهُ عَنْهُتَثْبيطُهُ الناسَ عَنِ الْخُرُوج إ لَيهِ لَمَا نَدَبَهُمْ لِحَرْبِ اءَصْحابِالْجَمَلِ:
|
مِنْ عَبْدِ اللَّهِ عَلِيِّ اءَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ إِلَى عَبْدِاللَّهِ بْنِ قَيْسٍ.
اءَمَّا بَعْدُ، فَقَدْ بَلَغَنِي عَنْكَ قَوْلٌ هُوَلَكَ وَ عَلَيْكَ، فَإِذَا قَدِمَ عَلَيْكَ رَسُولِي فَارْفَعْ ذَيْلَكَ،وَاشْدُدْ مِئْزَرَكَ، وَاخْرُجْ مِنْ جُحْرِكَ، وَانْدُبْ مَنْ مَعَكَ، فَإِنْ حَقَّقْتَ فَانْفُذْ، وَ إِنْ تَفَشَّلْتَ فَابْعُدْ.
وَايْمُ اللَّهِ لَتُؤْتَيَنَّ حَيْثُ اءَنْتَ، وَ لاَ تُتْرَكُ حَتَّى يُخْلَطَ زُبْدُكَ بِخَاثِرِكَ، وَ ذَائِبُكَ بِجَامِدِكَ،وَ حَتَّى تُعْجَلُ عَنْ قِعْدَتِكَ، وَ تَحْذَرَ مِنْ اءَمَامِكَ، كَحَذَرِكَ مِنْ خَلْفِكَ، وَ مَا هِيَ بِالْهُوَيْنَا الَّتِيتَرْجُو، وَلَكِنَّهَا الدَّاهِيَةُ الْكُبْرَى يُرْكَبُ جَمَلُهَا، وَ يُذَلَّلُّ صَعْبُهَا، وَ يُسَهَّلُ جَبَلُهَا، فَاعْقِلْعَقْلَكَ، وَامْلِكْ اءَمْرَكَ، وَ خُذْ نَصِيبَكَ وَ حَظَّكَ، فَإِنْ كَرِهْتَ فَتَنَحَّ إِلَى غَيْرِ رَحْبٍ وَ لاَ فِي نَجَاةٍ،فَبِالْحَرِيِّ لَتُكْفَيَنَّ وَ اءَنْتَ نَائِمٌ حَتَّى لاَ يُقَالَ: اءَيْنَ فُلاَنٌ؟
وَاللَّهِ إِنَّهُ لَحَقُّ مَعَ مُحِقِّ، وَ مَا يُبَالِي مَا صَنَعَ الْمُلْحِدُونَ، وَالسَّلاَمُ
نامه اى از آن حضرت (ع ) به ابو موسى اشعرىكهعامل او در كوفه بود. به امام خبر رسيد كه بدان هنگام كه مردم رابه جنگ با اصحابجمل فرا مى خوانده ، ابوموسى ، كوفيان را از رفتن بهجنگ باز مى داشته و به نشستن درخانه ترغيب مى كرده است :
|
از بنده خدا، اميرالمؤ منين به عبد الله بن قيس .
اما بعد، از تو به من سخنى رسيده كه هم به سود توست و هم بر زيان تو.
چون فرستاده من ، با پيام من نزد تو آيد، دامن بر ميان زن و بند كمر استوار نماى و از سوراختبيرون آى و، كسانى را كه با تو هستند، فراخوان . اگر ديدى كه بايد از من اطاعت كنى ، بهنزد من آى و اگر در ترديد بودى از آن مقام كه تو را داده ام كناره گير.
به خدا سوگند، هر جا كه باشى تو را بياورند و رهايت نكنند تا راه چاره بر تو بسته شودو سرگردان مانى و كره ات با شير و گداخته ات با ناگداخته آميخته شود. تو را وادارند كهبشتاب از جاى برخيزى و از پيش رويت چنان ترسان شوى كه از پشت سرت . اين مهم را آسانمپندار كه بلايى است بزرگ . بايد بر اشترش نشست و توسنش را رام كرد و كوههايش را چوندشت هموار ساخت . پس عقلت را به فرمان آور و رشته كار خود به دست گير. و نصيب و بهرهخويش درياب . اگر آمدن را خوش ندارى از كار كناره گير و به تنگناى خود گريز. جايى كهدر آن ، راه رهايى بسته است . سزاست كه ديگران آن كار را كفايت كنند و تو در خواب باشىآنسان ، كه هرگز كس نپرسد كه فلان كجاست ؟ به خدا سوگند، كه اين جنگ جنگى است بر حق. همراه كسى كه او نيز بر حق است . و او را باكى نيست كه ملحدان چه كردند. والسلام .
| نامه ها - كلمات قصار حضرت عليه السلام | |
| | 
