فَدَعْ عَنْكَ قُرَيْشا وَ تَرْكَاضَهُمْ فِي الضَّلاَلِ وَ تَجْوَالَهُمْ فِي الشِّقَاقِ وَ جِمَاحَهُمْ فِي التِّيهِفَإِنَّهُمْ قَدْ اءَجْمَعُوا عَلَى حَرْبِي كَإِجْمَاعِهِمْ عَلَى حَرْبِ رَسُولِ اللَّهِ ص قَبْلِي فَجَزَتْ قُرَيْشاعَنِّي الْجَوَازِي ، فَقَدْ قَطَعُوا رَحِمِي وَ سَلَبُونِي سُلْطَانَ ابْنِ اءُمِّي . وَ اءَمَّا مَا سَاءَلْتَ عَنْهُ مِنْ رَاءْيِي فِي الْقِتَالِ، فَإِنَّ رَاءْيِي قِتَالُ الْمُحِلِّينَ حَتَّى اءَلْقَى اللَّهَ، لاَيَزِيدُنِي كَثْرَةُ النَّاسِ حَوْلِي عِزَّةً وَ لاَ تَفَرُّقُهُمْ عَنِّي وَحْشَةً وَ لاَ تَحْسَبَنَّ ابْنَ اءَبِيكَ وَ لَوْاءَسْلَمَهُ النَّاسُ مُتَضَرِّعا مُتَخَشِّعا وَ لاَ مُقِرّا لِلضَّيْمِ وَاهِنا وَ لاَ سَلِسَ الزِّمَامِ لِلْقَائِدِ وَ لاَ وَطِيءَ الظَّهْرِ لِلرَّاكِبِ الْمُتَقَعِّدِ وَ لَكِنَّهُ كَمَا قَالَ اءَخُو بَنِي سَلِيمٍ:
پرسيده بودى كه در پيكار با اين قوم چه راهى دارم ؟ به خدا سوگند با اين مردم پيمان شكنمى جنگم تا خدا را ديدار كنم . افزونى پيرامونيان بر عزّتم نيفزايد و پراكنده شدنشان بهوحشتم نيفكند و مپندار كه فرزند پدرت ، هر چند مردم رهايش كنند، در برابر دشمن تضرع وخشوع كند يا از ناتوانى زير بار ستم رود يا زمام خود به دست ديگرى دهد و يا به كسسوارى دهد. بلكه او چنان است كه آن شاعر بنى سليم گفته است : (اگر از من بپرسى كه چگونه اى ؟ گويم در برابر سختى روزگار شكيبا و پايدارم ، برمن دشوار است كه اندوهناكم ببينند تا دشمن سرزنش كند و دوست غمگين گردد.)
فَاءَمَّا إِكْثَارُكَ الْحِجَاجَ فِى عُثْمَانَ وَ قَتَلَتِهِ، فَإِنَّكَ إِنَّمَا نَصَرْتَ عُثْمَانَ حَيْثُ كَانَ النَّصْرُ لَكَوَ خَذَلْتَهُ حَيْثُ كَانَ النَّصْرُ لَهُ، وَالسَّلاَمُ.
اءَمَّا بَعْدُ، فَقَدْ بَعَثْتُ إِلَيْكُمْ عَبْدا مِنْ عِبَادِ اللَّهِ، لاَ يَنَامُ اءَيَّامَ الْخَوْفِ وَ لاَ يَنْكُلُ عَنِ الْاءَعْدَاءِسَاعَاتِ الرَّوْعِ، اءَشَدَّ عَلَى الْفُجَّارِ مِنْ حَرِيقِ النَّارِ وَ هُوَ مَالِكُ بْنُ الْحَارِثِ اءَخُو مَذْحِجٍ، فَاسْمَعُوالَهُ وَ اءَطِيعُوا اءَمْرَهُ فِيمَا طَابَقَ الْحَقَّ، فَإِنَّهُ سَيْفٌ مِنْ سُيُوفِ اللَّهِ، لاَ كَلِيلُ الظُّبَةِ وَ لاَ نَابِيالضَّرِيبَةِ، فَإِنْ اءَمَرَكُمْ اءَنْ تَنْفِرُوا فَانْفِرُوا وَ إِنْ اءَمَرَكُمْ اءَنْ تُقِيمُوا فَاءَقِيمُوا فَإِنَّهُ لاَيُقْدِمُ وَ لاَ يُحْجِمُ وَ لاَ يُؤَخِّرُ وَ لاَ يُقَدِّمُ إِلا عَنْ اءَمْرِي وَ قَدْ آثَرْتُكُمْ بِهِ عَلَى نَفْسِي لِنَصِيحَتِهِلَكُمْ وَ شِدَّةِ شَكِيمَتِهِ عَلَى عَدُوِّكُمْ.
اما بعد، بنده اى از بندگان خدا را به سوى شما فرستادم . مردى كه در روزگار وحشت بهخواب نرود و در ساعات خوف از دشمن رخ برنتابد. بر دشمنان از لهيب آتش سوزنده تر است .او مالك بن الحارث از قبيله مذحج است . در هر چه موافق حق بود به سخنش گوش بسپاريد و فرمانش را اطاعت كنيد. اگر گفت ، به راهافتيد، به راه افتيد و اگر گفت ، درنگ كنيد، درنگ كنيد. او شمشيرى است از شمشيرهاى خدا كهنه تيزيش كند شود و نه ضربتش بى اثر ماند. او نه به خود در كارى اقدام مى كند. و نه ازكارى باز مى ايستد، نه قدم واپس نهد و نه پيش گذارد، مگر به فرمان من . در فرستادن مالكبه ديار شما، شما را بر خود ترجيح نهادم ، زيرا مالك را نيكخواه شما ديدم و ديدم كه او از هركس ديگر سخت تر لجام بر دهان دشمنانتان زند.
پس هم دنيايت را به باد دادى و هم آخرتت را. اگر به حق روى مى آوردى هر چه مى خواستى بهچنگ مى آوردى . اگر خداوند مرا بر تو و پسر ابو سفيان چيرگى دهد، سزاى اعمالتان رابدهم و اگر شما مرا ناتوان كرديد و برجاى مانديد عذاب خدا كه پيش روى شماست براى شمابدتر است .
فَلَمَّا اءَمْكَنَتْكَ الشِّدَّةُ فِي خِيَانَةِ الْاءُمَّةِ اءَسْرَعْتَ الْكَرَّةَ وَ عَاجَلْتَ الْوَثْبَةَ وَ اخْتَطَفْتَ مَاقَدَرْتَ عَلَيْهِ مِنْ اءَمْوَالِهِمُ الْمَصُونَةِ لِاءَرَامِلِهِمْ وَ اءَيْتَامِهِمُ اخْتِطَافَ الذِّئْبِ الْاءَزَلِّ دَامِيَةَ الْمِعْزَىالْكَسِيرَةَ، فَحَمَلْتَهُ إِلَى الْحِجَازِ رَحِيبَ الصَّدْرِ تَحْمِلُهُ غَيْرَ مُتَاءَثِّمٍ مِنْ اءَخْذِهِ، كَاءَنَّكَ لاَ اءَبَالِغَيْرِكَ حَدَرْتَ إِلَى اءَهْلِكَ تُرَاثَكَ مِنْ اءَبِيكَ وَ اءُمِّكَ، فَسُبْحَانَ اللَّهِ! اءَ مَا تُؤْمِنُ بِالْمَعَادِ؟ اءَ وَمَا تَخَافُ نِقَاشَ الْحِسَابِ؟ اءَيُّهَا الْمَعْدُودُ كَانَ عِنْدَنَا مِنْ ذَوِي الْاءَلْبَابِ، كَيْفَ تُسِيغُ شَرَابا وَ طَعَاما وَ اءَنْتَ تَعْلَمُ اءَنَّكَتَأْكُلُ حَرَاما وَ تَشْرَبُ حَرَاما؟ وَ تَبْتَاعُ الْإِمَاءَ وَ تَنْكِحُ انِّسَاءَ مِنْ مالِ الْيَتَامَى وَ الْمَسَاكِينِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُجَاهِدِينَ الَّذِينَ اءَفَاءَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ هَذِهِ الْاءَمْوَالَ وَ اءَحْرَزَ بِهِمْ هَذِهِ الْبِلاَدَ! فَاتَّقِ اللَّهَ وَ ارْدُدْ إِلَى هَؤُلاَءِ الْقَوْمِ اءَمْوَالَهُمْ، فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ ثُمَّ اءَمْكَنَنِي اللَّهُ مِنْكَلَاءُعْذِرَنَّ إِلَى اللَّهِ فِيكَ وَ لَاءَضْرِبَنَّكَ بِسَيْفِي الَّذِي مَا ضَرَبْتُ بِهِ اءَحَدا إِلا دَخَلَ النَّارَ. وَ اللَّهِ لَوْ اءَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ فَعَلاَ مِثْلَ الَّذِي فَعَلْتَ مَا كَانَتْ لَهُمَا عِنْدِي هَوَادَةٌ وَ لاَ ظَفِرَامِنِّي بِإِرَادَةٍ، حَتَّى آخُذَ الْحَقَّ مِنْهُمَا وَ اءُزِيحَ الْبَاطِلَ عَنْ مَظْلَمَتِهِمَا. وَ اءُقْسِمُ بِاللَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ: مَا يَسُرُّنِي اءَنَّ مَا اءَخَذْتَهُ مِنْ اءَمْوَالِهِمْ حَلاَلٌ لِي اءَتْرُكُهُ مِيرَاثالِمَنْ بَعْدِي ، فَضَحِّ رُوَيْدا فَكَاءَنَّكَ قَدْ بَلَغْتَ الْمَدَى وَ دُفِنْتَ تَحْتَ الثَّرَى وَ عُرِضَتْ عَلَيْكَاءَعْمَالُكَ بِالْمَحَلِّ الَّذِي يُنَادِي الظَّالِمُ فِيهِ بِالْحَسْرَةِ وَ يَتَمَنَّى الْمُضَيِّعُ فِيهِ الرَّجْعَةَ وَ لا تَحِينَ مَن اصٍ.
چون فرصت به دست آوردى به مردم خيانت كردى و شتابان ، تاخت آوردى و برجستى و هر چهميسرت بود از اموالى كه براى بيوه زنان و يتيمان نهاده بودند، برگرفتى و بربودى ،آنسان ، كه گرگ تيز چنگ بز مجروح را مى ربايد.اموال مسلمانان را به حجاز بردى ، با دلى آسوده ، بى آنكه ، خود را در اين اختلاس گناهكارپندارى . واى بر تو، چنان مى نمودى كه ميراث پدر و مادرت را به نزد آنها مى برى . سبحانالله ، آيا به قيامت ايمانت نيست ، آيا از روز حساب بيمى بهدل راه نمى دهى . اى كسى كه در نزد من از خردمندان مى بودى ، چگونه آشاميدن و خوردن بر تو گواراست و،حال آنكه ، آنچه مى خورى و مى آشامى از حرام است .كنيزان خواهى خريد و زنان خواهى گرفت ،آن هم از مال يتيمان و مسكينان و مؤ منان و مجاهدانى كه خدا اين مالها را براى آنها قرار داده و بلاداسلامى را به آنان محافظت نموده است . از خداى بترس واموال اين قوم به آنان باز گردان كه اگر چنين نكنى و خداوند مرا بر تو پيروزى دهد، با توكارى خواهم كرد كه در نزد خداوند عذر خواه من باشد. با اين شمشير، كه هر كس را ضربتىزده ام به دوزخش فرستاده ام ، تو را نيز خواهم زد. به خدا سوگند، اگر از حسن و حسين چنينعملى سر مى زد نه با ايشان مدارا و مصالحه مى نمودم و نه هيچ يك از خواهشهايشان را بر مىآوردم ، تا آنگاه كه حق را از ايشان بستانم و باطلى را كه از ستم ايشان پاگرفته است ،بزدايم . به خدا، آن پروردگار جهانيان ، سوگند كه آنچه تو به حرام ازاموال مسلمانان برده اى ، اگر به حلال به دست من مى رسيد، دلم نمى خواست براىبازماندگانم به ميراث نهم . شتاب مكن ، گويى كه به پايان رسيده اى و در زير خاكمدفون شده اى و اعمالت را بر تو عرضه كرده اند و اكنون در جايى هستى كه ستمگر فريادحسرت بر مى آورد و تباه كننده عمر، آرزوى بازگشت به دنيا مى كند (و جاى گريز نيست ).
اءَلاَ وَ إِنَّ حَقَّ مَنْ قِبَلَكَ وَ قِبَلَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ فِي قِسْمَةِ هَذَا الْفَيْءِ سَوَاءٌ: يَرِدُونَ عِنْدِيعَلَيْهِ، وَ يَصْدُرُونَ عَنْهُ.
بدان ، كه مسلمانانى كه در نزد تو هستند، يا در نزد ما هستند، سهمشان از اين غنيمت برابر است. براى گرفتن سهم خود نزد من مى آيند و چون بگيرند، باز مى گردند.
وَ الْمُتَعَلِّقُ بِهَا كَالْوَاغِلِ الْمُدَفَّعِ وَ النَّوْطِ الْمُذَبْذَبِ. فَلَمَّا قَرَاءَ زِيَادٌ الْكِتَابَ قَالَ : شَهِدَ بِهَا وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ. وَ لَمْ تَزَلْ فِي نَفْسِهِ حَتَّى ادَّعَاهُ مُعَاوِيَةُ. قال الرضي قَوْلُهُ ع : (اءلْواغِلُ): هُوَ اءلَّذي يَهْجُمُ عَلَى اءلشَّرْبِ لِيَشْربِ مَعَهُم وَ لَيْسَ مِنْهُم ، فَلاَيزالُ مُدَفَّعامُحاجَزا وَ (اءلنَّوْطُ اءلْمُذَبْذَبَ): هُوَ ما يُناطُ بِرَحْلِ اءلرَاكِبِ مِنْ قَعْبٍ اءَو قَدَحٍ اءَوْ ما اءَشْبَهَذلِكَ، فَهُوَ اءَبَدا يَتَقَلْقلُ إ ذا حَثَّ ظَهْرَهُ وَ اءسْتَعْجَلَ سَيْرَهُ.
سبب آن هواى نفس و وسوسه هاى شيطان بود. به آن ادعا نه نسبى ثابت مى شود و نه كسىسزاوار ميراث مى گردد و كسى كه بدان دل بندد، چونان كسى است كه ناخوانده به بزمشرابخواران درآيد و پيوسته از آن جمع برانندش ، يا مانند كاسه اى چوبينى است كه بهپالان شتر مى آويزند كه در يك جاى قرار نگيرد و ثبات نيابد. چون زياد اين نامه برخواند، گفت : سوگند به خداى كعبه كه به برادرى من با معاويه شهادت داد. و اينخيال پيوسته در سر او بود تا آنگاه كه معاويه او را برادر خود خواند. شريف رضى گويد : (الواغل ) كسى است كه به بزم شرابخواران هجوم مى آورد تا با ايشان شراب خورد و آنانپى در پى او را از خود مى رانند. (النّوط المذبذب )، پياله يا كاسه يا چيزى شبيه به آناست كه به پالان شتر مى بندند و هر گاه شتر تند مى راند، مى جنبد و به يك جاى قرارندارد.
اءَلاَ وَ إِنَّ لِكُلِّ مَأْمُومٍ إِمَاما يَقْتَدِي بِهِ، وَ يَسْتَضِي ءُ بِنُورِ عِلْمِهِ، اءَلاَ وَ إِنَّ إِمَامَكُمْ قَدِ اكْتَفَى مِنْدُنْيَاهُ بِطِمْرَيْهِ، وَ مِنْ طُعْمِهِ بِقُرْصَيْهِ، اءَلاَ وَ إِنَّكُمْ لاَ تَقْدِرُونَ عَلَى ذَلِكَ، وَ لَكِنْ اءَعِينُونِيبِوَرَعٍ وَاجْتِهَادٍ وَ عِفَّةٍ وَ سَدَادٍ، فَوَاللَّهِ مَا كَنَزْتُ مِنْ دُنْيَاكُمْ تِبْرا وَ لاَ ادَّخَرْتُ مِنْ غَنَائِمِهَا وَفْرا،وَ لاَ اءَعْدَدْتُ لِبَالِي ثَوْبِي طِمْرا. وَ لاَ حُزْتُ مِنْ اءَرْضِهَا شِبْرا وَ لاَ اءَخَذْتُ مِنْهُ إِلا كَقُوتِ اءَتَانٍ دَبِرَةٍ وَ لَهِيَ فِي عَيْنِي اءَوْهَى وَاءَوْهَنُ مِنْ عَفْصَةٍ مَقِرَةٍ بَلَى كَانَتْ فِي اءَيْدِينَا فَدَكٌ مِنْ كُلِّ مَا اءَظَلَّتْهُ السَّمَاءُ، فَشَحَّتْ عَلَيْهَانُفُوسُ قَوْمٍ وَ سَخَتْ عَنْهَا نُفُوسُ قَوْمٍ آخَرِينَ، وَ نِعْمَ الْحَكَمُ اللَّهُ وَ مَا اءَصْنَعُ بِفَدَكٍ وَ غَيْرِفَدَكٍ وَالنَّفْسُ مَظَانُّهَا فِي غَدٍ جَدَثٌ، تَنْقَطِعُ فِي ظُلْمَتِهِ آثَارُهَا، وَ تَغِيبُ اءَخْبَارُهَا، وَ حُفْرَةٌ لَوْزِيدَ فِي فُسْحَتِهَا، وَ اءَوْسَعَتْ يَدَا حَافِرِهَا لَاءَضْغَطَهَا الْحَجَرُ وَالْمَدَرُ، وَ سَدَّ فُرَجَهَا التُّرَابُالْمُتَرَاكِمُ، وَ إِنَّمَا هِيَ نَفْسِي اءَرُوضُهَا بِالتَّقْوَى لِتَأْتِيَ آمِنَةً يَوْمَ الْخَوْفِ الْاءَكْبَرِ، وَتَثْبُتَ عَلَى حَوَانِبِ الْمَزْلَقِ. وَ لَوْ شِئْتُ لاَهْتَدَيْتُ الطَّرِيقَ إِلَى مُصَفَّى هَذَا الْعَسَلِ، وَ لُبَابِ هَذَا الْقَمْحِ، وَ نَسَائِجِ هَذَا الْقَزِّ،وَ لَكِنْ هَيْهَاتَ اءَنْ يَغْلِبَنِي هَوَايَ، وَ يَقُودَنِي جَشَعِي إِلَى تَخَيُّرِ الْاءَطْعِمَةِ وَ لَعَلَّ بِالْحِجَازِ اءَوْبالْيَمَامَةِ مَنْ لاَ طَمَعَ لَهُ فِي الْقُرْصِ، وَ لاَ عَهْدَ لَهُ بِالشِّبَعِ! اءَوْ اءَبِيتَ مِبْطَانا وَ حَوْلِي بُطُونٌغَرْثَى ، وَ اءَكْبَادٌ حَرَّى ، اءَوْ اءَكُونَ كَمَا قَالَ الْقَائِلُ: اءَاءَقْنَعُ مِنْ نَفْسِي بِاءَنْ يُقَالَ: هَذَا اءَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ لاَ اءُشَارِكُهُمْ فِي مَكَارِهِ الدَّهْرِ، اءَوْ اءَكُونَاءُسْوَةً لَهُمْ فِي جُشُوبَةِ الْعَيْشِ، فَمَا خُلِقْتُ لِيَشْغَلَنِي اءَكْلُ الطَّيِّبَاتِ كَالْبَهِيمَةِ الْمَرْبُوطَةِهَمُّهَا عَلَفُهَا، اءَوِ الْمُرْسَلَةِ شُغُلُهَا تَقَمُّمُهَا، تَكْتَرِشُ مِنْ اءَعْلاَفِهَا، وَ تَلْهُو عَمَّا يُرَادُ بِهَا، اءَوْاءُتْرَكَ سُدًى ، اءَوْ اءُهْمَلَ عَابِثا، اءَوْ اءَجُرَّ حَبْلَ الضَّلاَلَةِ، اءَوْ اءَعْتَسِفَ طَرِيقَ الْمَتَاهَةِ وَ كَاءَنِّيبِقَائِلِكُمْ يَقُولُ: إِذَا كَانَ هَذَا قُوتُ ابْنِ اءَبِي طَالِبٍ فَقَدْ قَعَدَ بِهِ الضَّعْفُ عَنْ قِتَالِ الْاءَقْرَانِ وَ مُنَازَلَةِالشُّجْعَانِ؟ اءَلاَ وَ إِنَّ الشَّجَرَةَ الْبَرِّيَّةَ اءَصْلَبُ عُودا، وَالرَّوَائِعَ الْخَضِرَةَ اءَرَقُّ جُلُودا،وَالنَّابِتَاتِ الْعِذْيَةَ اءَقْوَى وَقُودا، وَ اءَبْطَأُ خُمُودا، وَ اءَنَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ كَالضَّوْءِ مِنَ الصَّنْوْءِوَالذِّرَاعِ مِنَالْعَضُدِ. وَاللَّهِ لَوْ تَظَاهَرَتِ الْعَرَبُ عَلَى قِتَالِي لَمَا وَلَّيْتُ عَنْهَا، وَ لَوْ اءَمْكَنَتِ الْفُرَصُ مِنْ رِقَابِهَالَسَارَعْتُ إِلَيْهَا، وَ سَاءَجْهَدُ فِي اءَنْ اءُطَهِّرَ الْاءَرْضَ مِنْ هَذَا الشَّخْصِ الْمَعْكُوسِ، وَالْجِسْمِالْمَرْكُوسِ، حَتَّى تَخْرُجَ الْمَدَرَةُ مِنْ بَيْنِ حَبِّ الْحَصِيدِ. إِلَيْكِ عَنِّي يَا دُنْيَا فَحَبْلُكِ عَلَى غَارِبِكِ، قَدِ انْسَلَلْتُ مِنْ مَخَالِبِكِ، وَ اءَفْلَتُّ مِنْ حَبَائِلِكِ،وَاجْتَنَبْتُ الذَّهَابَ فِي مَدَاحِضِكِ، اءَيْنَ الْقُرُونُ الَّذِينَ غَرَرْتِهِمْ بِمَدَاعِبِكِ؟ اءَيْنَ الْاءُمَمُ الَّذِينَفَتَنْتِهِمْ بِزَخَارِفِكِ؟ هاهُمْ رَهَائِنُ الْقُبُورِ، وَ مَضَامِينُ اللُّحُودِ. وَاللَّهِ لَوْ كُنْتِ شَخْصا مَرْئِيّا، وَ قَالَبا حِسِّيّا، لَاءَقَمْتُ عَلَيْكِ حُدُودَ اللَّهِ، فِي عِبَادٍ غَرَرْتِهِمْبِالْاءَمَانِيِّ، وَ اءُمَمٍ اءَلْقَيْتِهِمْ فِي الْمَهَاوِي ، وَ مُلُوكٍ اءَسْلَمْتِهِمْ إِلَى التَّلَفِ، وَ اءَوْرَدْتِهِمْ مَوَارِدَالْبَلاَءِ، إِذْ لاَ وِرْدَ وَ لاَ صَدَرَ. هَيْهَاتَ مَنْ وَطِئَ دَحْضَكِ زَلِقَ، وَ مَنْ رَكِبَ لُجَجَكِ غَرِقَ، وَ مَنِ ازْوَرَّ عَنْ حَبَالِكِ وُفِّقَ، وَالسَّالِمُ مِنْكِلاَ يُبَالِي إِنْ ضَاقَ بِهِ مُنَاخُهُ، وَالدُّنْيَا عِنْدَهُ كَيَوْمٍ حَانَ انْسِلاَخُهُ. اءُعْزُبِي عَنِّي فَوَاللَّهِ لاَ اءَذِلُّ لَكِ فَتَسْتَذِلِّينِي ، وَ لاَ اءَسْلَسُ لَكِ فَتَقُودِينِي ، وَايْمُ اللَّهِ يَمِينا اءَسْتَثْنِي فِيهَا بِمَشِيئَةِ اللَّهِ لَاءَرُوضَنَّ نَفْسِي رِيَاضَةً تَهُشُّ مَعَهَا إِلَى الْقُرْصِ إِذَاقَدَرَتْ عَلَيْهِ مَطْعُوما، وَ تَقْنَعُ بِالْمِلْحِ مَأْدُوما، وَ لَاءَدَعَنَّ مُقْلَتِي كَعَيْنِ مَاءٍ نَضَبَ مَعِينُهَا،مُسْتَفْرِغَةً دُمُوعَهَا. اءَ تَمْتَلِئُ السَّائِمَةُ مِنْ رِعْيِهَا فَتَبْرُكَ، وَ تَشْبَعُ الرَّبِيضَةُ مِنْ عُشْبِهَا فَتَرْبِضَ، وَ يَاءْكُلُعَلِيُّ مِنْ زَادِهِ فَيَهْجَعَ؟ قَرَّتْ إِذا عَيْنُهُ إِذَا اقْتَدَى بَعْدَ السِّنِينَ الْمُتَطَاوِلَةِ بِالْبَهِيمَةِ الْهَامِلَةِ،وَالسَّائِمَةِ الْمَرْعِيَّةِ! طُوبَى لِنَفْسٍ اءَدَّتْ إِلَى رَبِّهَا فَرْضَهَا، وَ عَرَكَتْ بِجَنْبِهَا بُؤْسَهَا، وَ هَجَرَتْ فِي اللَّيْلِغُمْضَهَا، حَتَّى إِذَا غَلَبَ الْكَرَى عَلَيْهَا افْتَرَشَتْ اءَرْضَهَا، وَ تَوَسَّدَتْ كَفَّهَا، فِي مَعْشَرٍ اءَسْهَرَعُيُونَهُمْ خَوْفُ مَعَادِهِمْ، وَ تَجَافَتْ عَنْ مَضَاجِعِهِمْ جُنُوبُهُمْ، وَ هَمْهَمَتْ بِذِكْرِ رَبِّهِمْ شِفَاهُهُمْ، وَتَقَشَّعَتْ بِطُولِ اسْتِغْفَارِهِمْ ذُنُوبُهُمْ اءُول ئِكَ حِزْبُ اللّ هِ، اءَلا إِنَّ حِزْبَ اللّ هِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ. فَاتَّقِ اللَّهَ يَا بْنَ حُنَيْفٍ، وَلْتَكْفُفْ اءَقْرَاصُكَ، لِيَكُونَ مِنَ النَّارِ خَلاَصُكَ.
بدان ، كه هر كس را امامى است كه بدو اقتدا مى كند و از نور دانش او فروغ مى گيرد. اينك امامشما از همه دنيايش به پيرهنى و ازارى و از همه طعامهايش به دو قرص نان اكتفا كرده است .البته شما را ياراى آن نيست كه چنين كنيد، ولى مرا به پارسايى و مجاهدت و پاكدامنى ودرستى خويش يارى دهيد. به خدا سوگند، از دنياى شما پاره زرى نيندوخته ام و از همه غنايم آنمالى ذخيره نكرده ام . و به جاى اين جامه ، كه اينك كهنه شده است ، جامه اى ديگر آماده نساخته ام. آرى ، در دست ما از آنچه آسمان بر آن سايه افكنده است ، (فدكى ) بود كه قومى بر آنبخل ورزيدند و قومى ديگر از سر آن گذشتند و بهترين داور خداوند است . فدك و جز فدك راچه مى خواهم كه فردا ميعاد آدمى گور است . در تاريكى آن آثارش محو مى شود و آوازه اشخاموش مى گردد. حفره اى كه هر چه فراخش سازند يا گور كن بر وسعتش افزايد، سنگ وكلوخ تن آدمى را خواهد فشرد و روزنه هايش را توده هاى خاك فرو خواهد بست . و من امروز نفسخود را به تقوا مى پرورم تا فردا، در آن روز وحشت بزرگ ، ايمن باشد و بر لبه آنپرتگاه لغزنده استوار ماند. اگر بخواهم به عسل مصفا و مغز گندم و جامه هاى ابريشمين ، دست مى يابم . ولى ، هيهات كه هواى نفس بر من غلبه يابد و آزمندى من مرا به گزينش طعامها بكشد وحال آنكه ، در حجاز يا در يمامه بينوايى باشد كه به يافتن قرص نانى اميد ندارد و هرگزمزه سيرى را نچشيده باشد. يا شب با شكم انباشته از غذا سر بر بالين نهم و در اطراف منشكمهايى گرسنه و جگرهايى تشنه باشد. آيا چنان باشم كه شاعر گويد: (تو را اين درد بس كه شب با شكم سير بخوابى و در اطراف تو گرسنگانى باشند درآرزوى پوست بزغاله اى ) آيا به همين راضى باشم كه مرا اميرالمؤ منين گويند و با مردم در سختيهاى روزگارشانمشاركت نداشته باشم ؟ يا آنكه در سختى زندگى مقتدايشان نشوم ؟ مرا براى آن نيافريده اندكه چون چارپايان در آغل بسته كه همه مقصد و مقصودشان نشخوار علف است ، غذاهاى لذيذ ودلپذير به خود مشغولم دارد يا همانند آن حيوان رها گشته باشم كه تا چيزى بيابد و شكم ازآن پر كند، خاكروبه ها را به هم مى زند و غافل از آن است كه از چه روى فربهش مى سازند.و مرا نيافريده اند كه بى فايده ام واگذارند، يا بيهوده ام انگارند، يا گمراهم خواهند و درطريق حيرت سرگردانم پسندند؟ گويى يكى از شما را مى بينم كه مى گويد، اگر قوت پسر ابو طالب چنين است ، بايد كهناتوانيش از پاى بيفكند و از نبرد با هماوردان و كوشيدن با دليران بازش دارد. بدانيد، كهآن درخت كه در بيابانها پرورش يافته ، چوبى سخت تر دارد و بوته هاى سرسبز و لطيف ،پوستى بس نازك . آرى ، درختان بيابانى را به هنگام سوختن ، شعله نيرومندتر باشد و آتش بيشتر. من و رسول خدا، مانند دو شاخه ايم كه از يك تنه روييده باشند و نسبت به هم چونساعد و بازو هستيم . به خدا سوگند، كه اگر همه اعراب پشت به پشت هم دهند و به نبرد منبرخيزند، روى برنخواهم تافت و اگر فرصت به چنگ آيد به جنگ بر مى خيزم و مى كوشمتا زمين را از اين شخص تبهكار كج انديش پاكيزه سازم . چنانكه گندم را پاك كنند و دانه هاىكلوخ را از آن بيرون اندازند. اى دنيا از من دور شو، افسارت را به پشتت افكندم . من خود را از چنگالهايت رها كردم و از دامهايتبيرون افكندم و از آن پرتگاهها كه بر سر راه من كنده اى اجتناب كرده ام . آن گردن فرازانىكه با دليريهايت فريفتى ، اكنون كجايند؟ آن مردمى ، كه به زرق و برقهايت مفتون ساختى ،چه شدند؟ آرى همه در گور خفته اند. به خدا سوگند، اگر تو موجودى مجسم بودى و پيكرىمحسوس ، به خاطر آن گروه از بندگان خدا كه به سراب آرزوها فريفته اى و آنها را درگودالهايى كه بر سر راهشان تعبيه كرده اى ، سرنگون ساخته اى و پادشاهانى كه بهورطه نابودى سپرده اى و به آبشخور بلا آنجا كه هيچكس را از آن بازگشتنى نيست كشيدهاى ، حد خد را بر تو جارى مى ساختم . فسوسا كه هر كس بر لغزشگاه تو پاى نهاد،سرنگون شد و هركس كشتى بر گرداب تو راند، غرقه گشت و هر كه از چنبر تو سر بيرونكشيد، پيروز شد. آنكه از تو در امان مانده ، باكى از آن ندارد كه روزگار بر او تنگ گيرد، زيرا دنيا در نظراو روزى است بر آستان غروب . از نزد من دور شو، در برابر تو سر فرود نمى آورم كه برمن سرورى جويى و زمام كارم را به دست تو نسپارم كه هر جا كه خواهى مرا بكشى . به خداسوگند تا مشيت خداوند چه باشد كه نفس خويش را چنان پرورش دهم كه چون قرص نانىيابد شادمان شود و به جاى هر نانخورش به نمك قناعت ورزد. و چشمانم را چنان به گريهوادارم كه سرچشمه اشكش بخشكد و سرشكش به پايان رسد. آيا شتر، شكم را به چراانباشته است . و اينك به قرارگاه خود مى رود؟ يا آن گوسفند از علف اشباع گشته و اينك بهآغل خود روى مى نهد؟ آيا على نيز سير شده و اينك از تلاش باز ايستاده است ؟ اگر على پس از ساليان دراز به آنگوسفند يا شتر رها شده در علفزار، شباهت يافته باشد، چشمش روشن باد. خوشا به حال كسى كه وظيفه خود را نسبت به پروردگارش گزارده باشد و در بلاى خويشصابر باشد و شب هنگام خواب را بر چشم خود حرام كند، يا چون خواب بر او غلبه كند، زمينرا نهالى و دستهاى خود را بالش سازد. در ميان مردمى كه از وحشت قيامت شب را زنده داشته اندو از جامه خواب دورى گزيده اند و لبهايشان به ذكر پروردگارشان مى جنبد و گناهانشان دراثر آمرزش خواستن فراوانشان ناچيز گشته است . (اينان حزب خداوندند و حزب خداوندرستگارند.)(40) پس اى پسر حنيف ، از خدا بترس . به همان چند قرص نان اكتفا كن تا از آتش رهايى يابى .
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیه حقوق این سایت محفوظ می باشد.
طراحی و پیاده سازی: GoogleA4.com | میزبانی: DrHost.ir