است كه بلوغ شرط صحت عبادات نيست ، اما در معاملات چطور ؟ برخی از
علما معتقدند كه بلوغ در معاملات شرط صحت است و كودك مميز كه خوب و
بد را بفهمد ، نه می‏تواند مستقلا و برای خود و نه به نيابت از غير ،
معامله‏ای را انجام دهد ، مثلا خريد و فروش كند يا اجاره بدهد يا اجرای‏
صيغه‏ء نكاح نمايد . و برخی ديگر معتقدند كه كودك مميز مستقلا و برای خود
نمی‏تواند معامله‏ای را انجام دهد ، ولی می‏تواند از طرف ديگران نيابت و
وكالت كند .
اطلاع و آگاهی و همچنين عدم اضطرار از اموری هستند كه شرط تكليف هستند
ولی شرط صحت نيستند ، عليهذا اگر عملی - اعم از عبادت و معامله از نظر
شرايط ديگر كامل صورت گيرد ولی عمل كننده نمی‏دانسته است و تصادفا عملش‏
جامع شرايط از آب درآمد ه ، عملش صحيح است ، همچنانكه اگر انسان‏
اضطرارا معامله يا ازدواج بكند صحيح است . مثلا اگر شخصی خانه‏ای دارد كه‏
فوق العاده مورد علاقه‏ء اوست و مايل به فروشش نيست ، ولی ناگهان يك‏
حادثه برايش پيش می‏آيد كه نياز شديد به پول پيدا می‏كند و اضطرارا خانه‏ء
مورد علاقه‏اش را به فروش می‏رساند ، معامله‏اش صحيح است ، و يا اگر مرد
و يا زنی به هيچ وجه مايل به ازدواج نيست ، ولی بيماری ای پيدا می‏كند كه‏
پزشك ازدواج را برايش لازم تشخيص می‏دهد و او به حكم اضطرار ازدواج‏
می‏كند ، ازدواجش صحيح است .
از اينجا معلوم می‏شود معامله‏ء اكراهی و اجباری با معامله‏ء اضطراری از
نظر صحت متفاوت است . معامله‏ء اكراهی و اجباری صحيح نيست ، ولی‏
معامله‏ء اضطراری صحيح است .
اينجا لازم است توضيح داده شود كه چرا معامله‏ء اكراهی صحيح نيست و
معامله‏ء اضطراری صحيح است . ممكن است گفته

50