اين افراد (بيراه روندگان ) - غاوون - هستند كه بيراهه رفتن يا يك بار و دوبارتحت تاءثير آثار سوء قرار گرفتن صفتشان نيست بلكه با يك تصميم گيرى جدى بهبيراهه روى چندان دوام داده اند كه همنجنس شياطين نامرئى شده اند. پديدار تحت تاءثيرناآگاهانه يا حتى آگاهانه موردى قرار گرفتن امرى است كه بر هر انسانى باستثناىمعصومين عليهم السلام عارض مى شود. اگر چنين امرى بر انسان ها عارض نشود از آنآگاه و نسبت به آن حسّاس و مقاوم نشده آزمايش نمى شوند؛ و سير تقرب و تعالى متوقفمى گردد. اين تجارب انسانى ، از ترك اولى تا گناهان كوچك و موردىقابل استغفار و توبه را در برمى گيرد: الذين يجتنبون كبائر الاثم و الفواحش الّااللّهم فلا تزكّوا انفسكم . هو اعلم بمن اتّقى .(136) (اثم ) كارى است كه ديربه نتيجه مفيد و ثواب مى رسد.(137) تنها (كبائر الاثم ) است كه مرتكب را بهآتش مى برد(138) به منشاء خلقت ابليس . و (فواحش ) كهاعمال بسيار زشت زننده باشد. مفسران بزرگى (لمم )را كه ناروايى دانسته اند كهگهگاه انجام بگيرد و عامل آن عادت به آن نداشته باشد.(139) و در اين صورت همواره(گناه كوچك ) مى ماند و هيچگاه گناه بزرگ كه مستلزم حجم و گستره زياد است نخواهدشد. و اين تفسير صحيح و دقيق ، آن آيه را با آيه 135آل عمران منطبق مى دارد: والذين اذا فعلوا فاحشةً اءو ظلموا انفسهم (ترك اولى )ذكروا اللّه و استغفروا الذنوبهم ، و من يغفر الذنوب الّا اللّه ، و ام يصّروا على مافعلوا وهم يعلمون ؛ آيه اى كه در وصف متقين و محسنين - و البته نه ابرار كه مرتبه ائمهطاهرين عليهم السلام و نظائرشان باشد - آمده است و مى فرمايد: متقين و محسنين كسانىهستند كه اگر عمل زشت زننده اى كردند يا به خود ستمى روا داشتند (كه سيرتقربشان كند شد) بسيار بياد خدا مى افتند و براى خود از خدا ايمنى در برابر آثارسوء عوامل مخل و مفسد مى طلبند چون مى دانند غير از خدا كسى قادر به امداد و اعطاى چنينايمنى و مصونيتى نيست و كسانى هستند كه هرگز بر آنچه كرده اند آگاهانه اصرارنورزيده اند.
تجربه آدم و حوا در چهارچوب اين حقائق و واقعيت هاى فرهنگى انسان شناختىقابل فهم است .(140)
پيش از پيدايش (آدم ) و نوع انسانى (141)، بشر خلق مى شود از (خاك ) يا(گل خشكيده ) يا (زمين ) در آميزش با آبى اندك و داراى طعم و بو شدن و سلسله اىتطور و (تسويه )(142) تا برسد به آفرينش انسان .
انسانى كه هرگاه از نعمت رحمانى لايه خود مختاريش بهره بردارى بهينه و شاكرانه ونه ناسپاسانه و كافرانه كند و حيات طيبه را برگزيده بر زندگى پست - الدينا-ترجيح نهد، حياتى كه تكوينا با سير تقرب الى اللّه و پس پشت نهادن دوازده وضعيتمحيطى اسارت - ذلت و ارتقاء به دوازده وضعيت محيطى و كيفيت ارزشمند آزادى - عزتيا (سلام ) تواءم است (روح خدا) در او دميده مى شود، روحى كه دميده شدنش همان وبالارفتن يا (صعودش ) به سوى مبداء هستى بوساطت فرشتگان همان : انى خالقبشرا... فاذا سوّيته و نفخت فيه من روحى فقعوا له ساجدين . فسجد الملائكة كلّهماجمعون ملائكه بشرطى كه با اراده انسان روزنه علّى وجودش به روى برين گشودهشود از جهان برين به او متصل گشته فرا مى برندش و به سوى مبداء هستى سوقش مى دهند؛ و در مورد پيامبر خاتم - صّلى اللّه عليه و آله و سلم - سوقى مى دهند تافراتر از آنان مى رود.
آيه 28 و 29 حجر، 72 ص ، 9 سجده ، 91 انبياء و 12 تحريم ، بيان تاريخ آفرينشاز بشر تا انسان بلكه تاريخ ارجمند سير تقرب يكايك انسان ها از بدو تاريخ انسان- يا آدم - تا به قيامت هم هست . چنانكه در پى آيه 26 حجر: و لقد خلقنا الانسان منصلصال من حماءٍ مسنونٍ. والجانّ خلقناه من قبل من نار السّموم ... انى خالق بشرا منصلصلال من حماٍ مسنون . فاذا سّويته نفخت فيه روحى فقعوا له ساجدين ... مىفرمايد: انّ المتّقين فى جنات و عيون . ادخلوها بسلام آمنين . و نزعنا ما فى صدورهم منغلّ اخوانا على سرر متقابلين لا يمسّهم فيها نصب و ما هم منها بمخرجين . سير تقربانسان دو شرط تكوينى و تاريخى دارد: اول : ( فاذا سّويته ). هنگامى كه از(صلصال ) از (تراب ) از (ارض ) لجنى بو دار آفريدم و طى تطورهايىبشر شد و سپس (سويّته ) از هر چيز به او باندازه و به تناسب دادم و تماميت وساختار يافته (انسان ) شد :ثانيا (و نفخت فيه من روحى )، آن انسان بمدد لايهخودمختارى و لايه عقل و لايه حقگرايى و... ايمان آورده پرهيزگار و داراى رجاء وتوكل و مجهز به (صبر) يا مقاومت در برابرعوامل مخل و مفسد چهار محيط گشت و به اعمال صالحه همت بسته مجاهد گشت تا حيات طيبهيافت روح الهى در او دميده مى شود و سير تقرب به سوى مبداء هستى مى يابد و او پساز توقف زيستن - يا اولين مردن - به بهشت برزخى و سپس در قيامت به بهشتجاودانى درمى آيد.
در جاى ديگر مصداق از اين فراگرد مشروط منوط به اراده و آگاهى و گزينش آدمى را چنينبيان مى فرمايد: و مريم ابنت عمران التى احصنت فرجها فنفخنا فيه من روحنا و صدّقتبكلمات ربّها و كتبه و كانت من القانيتن (143) مريم دختر عمران ، همه پيامبران وپديدارهاى تعالى شناسى پروردگارش مانند وحى و معجزات ، و كتاب هاى الهى راتصديق مى كند و از اطاعت كنندگان مى شود يعنى با (شفاعت حسنه ) و پيوستن بهجامعه توحيدى و دولتش جزئى از (قانتين ) مى گردد و سائقه جنسى خود را هم پاس ومصون مى دارد و به اوج عصمت و عفت نائل مى آيد (ف ) در نتيجه آن (نفحنا...)روحمان را در وحى دميديم . و اين تعبير رسايى از سير تقرب مريم دختر عمران است .سير ارادى كه در نسبت با خداى متعال عبارت است از دميدن روح خود در مريم . التىاحصنت فرجها فنفحنا فيها من روحنا و جعلناها و ابنها آيةً للعالمين (144) و آن زنكه سائق جنسى خويش را پاس و مصون داشت در نتيجه از روحمان در او دميديم و او راپسرش را آيتى براى عالم هاى آفريدگان (و نه تنها جهان انسانى ) قرار داديم .
ذيل آيه كريمه متضمن حقيقت عظيمى از جهان - انسان شناسى وحيانى است . اين حقيقت عظيمكه حيات طيبه - يا رشد معنوى و سير تقرب - مريم دختر عمران و پسرش عيسى عليهاالسلام نه تنها آيت و سرمشق و اثر گذار بر مردمان در جهان انسانى است بلكه در سايرجهان ها و عالم هاى آفريدگان (145)، در جهان برين كه عالم فرشتگان است و در عالمطبيعت و در جهان پست كه جهان موجودات نامرئى از خوب و بد، و از (صالح ) و غير آنكه (طرائق قدرا) يا بسيار رنگارنگ و مختلف است اثرگذار است .
از جمله در سوره مباركه (جن ) به تفصيل از اين حقيقت پرده بر مى دارد: چند موجودنامرئى صداى قرائت قرآن پيامبر اكرم را شنيده آن را شگفت انگيز، غير عادى و غيربشرى ، و الهى مى يابند كه انسان و غير انسان را به رشد معنوىنائل مى گرداند. و پى مى برند به اين كه مجموعه تبهكار و مضر و مفسد نامرئيان ،(سفيه ) و جاهل نسبت به معارف حقه اند و در عين جهالت و نداشتن كتابى روشنگر بهاظهار نظر درباره آفريدگار متعال و حكيم زبان گشوده پرت و پلا مى گويند... جمعىاز انسانها متكبر به دسته شيطانى نامرئيان گشته و اين تبهكاران هم آنان را به وضعيتسخت تر و
اسارتبارترى گرفتار مى سازند... با بعثت پيامبر خاتم عصر جديدى آغاز گشته كهنه تنها محيط بين المللى بشر بلكه جهان نامرئيان را هم دگرگون ساخته است بطورىكه با تشكيل سپاه اسلام و مجاهدان استكبار ستيز و رزمندگان انقلابى آن ، عرصه نهتنها بر مستكبران و دنياداران (مترفين ) بلكه بر شاخه تبهكار نامرئيان تنگ آمده استبر شاخه اى كه پيشتر به دست اندازى بر اطلاعات ممنوعه و بكلى سرى همت گماشتهبود و مى خواست از طريق جاسوسى راهى براى ضربه زدن به صالحان و متقيان روىزمين بجويد و بيابد. اما اينك از بيم تحركات دشمن سوز مجاهدانى كه زير پرچم محمدبن عبدالله گرد آمده اند يا بزودى گرد مى آيند، مجاهدانى كه به برهانهاىباطل شكن هم مجهزند، پا دامن كشيده اند: (و بى شك اينك ما آسمان خود را (كه جهانانسانى باشد) چنين يافتيم كه آكنده از پاسداران خشمگين پرخاشگر و آتشبار است . و درگذشته در جاى جاى آن آسمان [جهان انسانى ] به كمين دريافت اطلاعات مى نشستيم امااكنون هر كه بخواهد اطلاعى بگيرد تيز تكى آتشبار را به كمين خويش مى يابد)(146). معلوم مى شود كه هر فشار فرهنگى و عقلى و استدلالى و تبليغاتى وآموزشى كه توسط ياران و پيروان پيامبر اكرم بر مشركان سلطه گر و طاغوتيانحجاز وارد آيد يا هر حمله و دفاع نظامى كه از جانب آنان صورت بگيرد جبهه كفر واستكبار و طاغوت را كه از دو بخش مرئى و نامرئى يا بشرى و غير بشرى ، شياطينالانس و الجن تشكيل شده است و تحت تاءثير قرار مى دهد.
از آيات 28 تا 31 سوره احقاف بر مى آيد كه آنچه پيامبران از آيات وحى شده براىمردم تلاوت مى كنند براى نامرئيان قابل شنيدن ، ادراك ، و تبعيت است . آيه 21 سورهحشر هم تفهيم همين حقيقت است . مى فرمايد اثرپذيرى موجودات جهان طبيعى و غير آن كهخارج از جهان انسانى بقدرى است و نفوذ كلام الهى در موجودات عالم هستى در حدى است كهاگر كوه ها كه جماد محض اند قدرت ادراك مناسب مى داشتند در رويارويى با آن آغوشپذيرايى چندان مى گشودند كه يكباره از هم گسسته و پاشيده مى شدند پس جاىشگفتى و حيرت است كه مستكبران و مترفان چنين جمود و صلابت نابخردانه اى نشان دادهاز پذيرش آن امتناع مى ورزند.
گذشته از اين كه حق ناپذير و اصلاح ناپذيرند شديدترين دشمنى و پرخاشگرى ودگرآزارى و دگر تباهگرى را نسبت به وحى و پيامبران و ايمان و صلاح و تقوى ، ومردم رشيد و متعالى ، و مسجد و محراب و كتاب بروز مى دهند: و اذاقيل له اتق الله اخذته العزة بالاثم (147) و هنگامى كه به او گفته شود: از خداپروا بگير؛ به سبب گناهورزى او را تشنج حق ناپذيرى مى گيرد.بل الذين كفروا فى عزة و شقاق (148) واقعيت اين است كه كسانى كه كفر ورزيدنددر حالت حق ناپذيرى و شدت مخالف اند.
در چندين سوره ، مى فرمايد: در اين حق ناپذيرى و مخالفت سرسختانه با معارف حقه وسنت فرهنگى - سياسى توحيدى كه امرى آگاهانه و ارادى استعوامل مرئى و نامرئى مخل رشد معنوى كه در چهار محيط دست اندركارند اثر دارند. تنهاآگاهى و گزينش ارادى افراد انسانى دخيل موثر نيست ، هر چند اراده آنان تعيين كنندهباشد. بنابراين ، مردم ديندار مكلف اند براى تاءمين رشد معنوى و ايجاد امنيت زيستى بااين عوامل محيطى مبارزه اى هميشگى و جدى داشته باشند تا ضمن آن اين خير به سايرانسان ها برسد كه كمتر مورد تعرض عوامل اسارت - ذلت آور قرار گيرند و زودتربه آزادى - عزت هاى دوازدهگانه نائل آيند.
از جمله در سوره مباركه (حجر) مى فرمايد كفار مستكبر و كفار مترف يا دنيادار، بهعلت اين كه زندگى استكبارى و زندگى دنيادارى را برگزيده و پيش گرفته اند درمخالفت با فلسفه حيات طيبه كه همان جهان - انسان شناسى توحيدى و وحيانى باشد وبا معلمان بزرگ آن كه پيامبران اند تا جايى پيش مى روند كه پيامبر عصر خود را(مجنون ) مى خوانند و او را استهزاء كرده به مسخره مى گيرند، تضاد انديشه ، داورى، و باورها و جهان - انسان بينى آنها با دين و آموزه هاى وحيانى به قدرى است كه حكمتو آموزه هاى الهى با اختلال مغزى و حرف هاى سفيهانه و ديوانه وار دارد. مستكبران ودنياداران كافر از حكمت الهى و آموزه هاى وحيانى چندان دور و بيگانه اند كه حكمت محض راو حقيقت مطلق را سفاهت و جنون مى پندارند. يا از سر خصومت و احساس خطر اين نسبت ناروارا مى دهند و به دشنام توسل مى جويند. امام زين العابدين عليه السلام مى فرمايد:سلاح اللئام قبيح الكلام اسلحه آدم هاى فرومايه حرف زشت است .
آنگاه از پيامبر و هدايتگر راه رشد معنوى مطالبات ناروا و احمقانه اى مى كنند: (اگرراست مى گويى چرا فرشتگان را پيش ما نمى آورى ؟!...) اين مطالبه به مستكبران ودنياداران عصر پيامبر خاتم اختصاص نداشته در هر عصر و هر اقليمى همين رويه تكرارمى گردد و اين ريشه در منش مجرمان دارد: ولقد ارسلنا من قبلك فى شيع الاولين . و ماياءتيهم من رسولٍ الا كانوا به يستهزؤ ن . كذلك نسلكه فى قلوب المجرمين . لا يؤ منونبه و قد خلت سنة الاءولين . حقيقت اين است كه آنها به اين آموزه ها و حكمت يا فلسفهحيات طيبه ايمان بيار نيستند. رويه نسل هاى پيش تر و گذشتگان مستكبران و مترفان جزاين نبوده است . سابقه تاريخى هم جز اين نشان نمى دهد. بطورى كه (اگر روزنه اىاز جهان برين به روى آنها بگشاييم تا در آن عروج و اعتلا يابند باز خواهند گفت : شكنيست كه چشم بندى كرده اند ما را يا ما را جادو كرده اند)(149)! بلافاصله مىافزايد كه واقعيت اين است كه ما جهان برين را داراى مراتب متعالى و خوش منظره و بسزيبا و دل انگيزى ساخته ايم .
و هيچ مستكبر و مترف مطرود و دور از خدايى قادر به ورود آن نيست و مرزهاى آن جهان برروى چنين مطرودهاى پستى ، محكم بسته است . بطورى كه آواى آوازه اش را هم نمى توانندبشنوند تا چه رسد به اين كه به آن در آيند...(150) و بى شك دوزخ جاى موعود همهآنهاست كه هفت لايه - يا دوازده و طبقه - دارد و هر يك به طائفه اى از آنها اختصاصيافته است . بيگمان متقين در بوستان ها و هستى هاى گرانمايه متعالى اند. به سبب امنيتو سلامتى كه از عوامل مخل و مفسد يافته ايد به آن در آييد، در حالى كه هر گونه كينه اىاز دلهايشان زدوده شده است برادروار بر تختها رو به روى هم نشسته باشند، نه رنج وخستگى در آن گريبانگيرشان مى شود و نه از آن بيرون برده مى شوند.(151)
آيات ميانى 18 تا 43 همان است كه پيشتر از نظر گذرانديم . و بيان اين حقيقت است كه(ابليس ) - يا مجموعه عوامل مخل و مفسد چهار محيط - با كاركردهاى متنوع ولىشناخته شده و تجربه شده اش در فروگردهاى انحطاط و پستى (بعد از خدا)مؤثراست .
كاركردهاى مختلف (شياطين الانس و الجن ) را در شرح سير بعد از خدا كه افراد بشرطى مى كنند يكايك نشان خواهيم داد.
| 
