بسم الله الرحمن الرحیم
 
نگارش 1 | رمضان 1430

 

صفحه اصلی | کتاب ها | موضوع هامولفین | قرآن کریم  
 
 
 موقعیت فعلی: کتابخانه > مطالعه کتاب اصول کافی جلد اول, شیخ کلینی ( )
 
 

بخش های کتاب

     FEHREST -
     IStart -
     MainFehrest -
     o_kfi_11 -
     o_kfi_12 -
     o_kfi_13 -
     o_kfi_14 -
     o_kfi_15 -
     o_kfi_16 -
     o_kfi_17 -
     o_kfi_18 -
     o_kfi_19 -
     o_kfi_20 -
     o_kfi_21 -
     o_kfi_22 -
     o_kfi_23 -
     o_kfi_24 -
     o_kfi_25 -
     o_kfi_26 -
     o_kfi_27 -
     o_kfi_28 -
     o_kfi_29 -
     o_kfi_30 -
     o_kfi_31 -
     o_kfi_32 -
     o_kfi_33 -
     o_kfi_34 -
     o_kfi_35 -
     o_kfi_36 -
     o_kfi_37 -
     o_kfi_38 -
     o_kfi_39 -
     o_kfi_40 -
     o_kfi_41 -
     o_kfi_42 -
     o_kfi_43 -
     o_kfi_44 -
     o_kfi_45 -
     o_kfi_46 -
     o_kfi_47 -
     o_kfi_48 -
     o_kfi_49 -
     o_kfi_50 -
     o_kfi_51 -
     o_kfi_52 -
     o_kfi_53 -
     o_kfi_54 -
     o_kfi_55 -
     o_kfi_56 -
     o_kfi_57 -
     o_kfi_58 -
     o_kfi_59 -
     o_kfi_60 -
 

 

 
 
back page اصول كافي ثقةالاسلام كليني جلد اول

ائمه عليهم السلام آنچه واقع شده و مى‏شود ميدانند و چيزى از ايشان نهان نيست.

بَابُ أَنّ الْأَئِمّةَ ع يَعْلَمُونَ عِلْمَ مَا كَانَ وَ مَا يَكُونُ وَ أَنّهُ لَا يَخْفَى عَلَيْهِمُ الشّيْ‏ءُ صَلَوَاتُ اللّهِ عَلَيْهِمْ

1- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمّدٍ وَ مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ الْأَحْمَرِ عَنْ عَبْدِ اللّهِ بْنِ حَمّادٍ عَنْ سَيْفٍ التّمّارِ قَالَ كُنّا مَعَ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع جَمَاعَةً مِنَ‏ الشّيعَةِ فِي الْحِجْرِ فَقَالَ عَلَيْنَا عَيْنٌ فَالْتَفَتْنَا يَمْنَةً وَ يَسْرَةً فَلَمْ نَرَ أَحَداً فَقُلْنَا لَيْسَ عَلَيْنَا عَيْنٌ فَقَالَ وَ رَبّ الْكَعْبَةِ وَ رَبّ الْبَنِيّةِ ثَلَاثَ مَرّاتٍ لَوْ كُنْتُ بَيْنَ مُوسَى وَ الْخَضِرِ لَأَخْبَرْتُهُمَا أَنّي أَعْلَمُ مِنْهُمَا وَ لَأَنْبَأْتُهُمَا بِمَا لَيْسَ فِي أَيْدِيهِمَا لِأَنّ مُوسَى وَ الْخَضِرَ ع أُعْطِيَا عِلْمَ مَا كَانَ وَ لَمْ يُعْطَيَا عِلْمَ مَا يَكُونُ وَ مَا هُوَ كَائِنٌ حَتّى تَقُومَ السّاعَةُ وَ قَدْ وَرِثْنَاهُ مِنْ رَسُولِ اللّهِ ص وِرَاثَةً
اصول كافى جلد 1 صفحه: 388 رواية: 1
سيف تمار (خرما فروش) گويد: با جماعتى از شيعيان در حجر اسمعيل خدمت امام صادق عليه السلام بوديم، حضرت فرمود: آيا جاسوسى مراقب ماست؟ ما بر است و چپ نگاه كرديم و كسى را نديديم، عرض كرديم، بر سر ما جاسوسى نيست، حضرت سه مرتبه فرمود: بپروردگار اين كعبه بپروردگار اين ساختمان، اگر من با موسى و حضر مى‏بودم به آنها خبر مى‏دادم كه من از آنها داناترم و چيزى را كه نزد شده بود، ولى علم آنچه تا روز قيامت واقع مى‏شود، عطا نشده بود، ليكن ما از راه وراثت آن علم را از رسول خدا صلى الله عليه و آله بدست آورده‏ايم.

شرح :
مجلسى ره گويد: اگر اشكال شود كه چگونه امام كه از گذشته و آينده اطلاع دارد درباره جاسوس از اصحابش مى‏پرسد، جواب گوئيم كه در سابق گفتيم كه امام مكلف نيست كه بچنين علمى عمل كند و بايد در ظاهر طبق تقيه رفتار كند و يا آنكه امام براى اطلاع از بعضى مطالب محتاج بمراجعه كتب و يا توجه بعالم قدس است.
2- عِدّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ وَ عِدّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا مِنْهُمْ عَبْدُ الْأَعْلَى وَ أَبُو عُبَيْدَةَ وَ عَبْدُ اللّهِ بْنُ بِشْرٍ الْخَثْعَمِيّ سَمِعُوا أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع يَقُولُ إِنّي لَأَعْلَمُ مَا فِي السّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا فِي الْجَنّةِ وَ أَعْلَمُ مَا فِي النّارِ وَ أَعْلَمُ مَا كَانَ وَ مَا يَكُونُ قَالَ ثُمّ مَكَثَ هُنَيْئَةً فَرَأَى أَنّ ذَلِكَ كَبُرَ عَلَى مَنْ سَمِعَهُ مِنْهُ فَقَالَ عَلِمْتُ ذَلِكَ مِنْ كِتَابِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ إِنّ اللّهَ عَزّ وَ جَلّ يَقُولُ فِيهِ تِبْيَانُ كُلّ شَيْ‏ءٍ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 388 رواية: 2
جماعتى از اصحاب كه عبدالاعلى و ابوعبيدة و عبدالله بن بشر خثعمى از آن جمله بودند، از امام صادق عليه السلام شنيدند كه فرمود: من آنچه در آسمانها و زمين است مى‏دانم و آنچه در بهشت و دوزخست مى‏دانم و گذشته و آينده را مى‏دانم، سپس اندكى تأمل كرد و ديد اين سخن بر شنوندگان گران آمد، لذا فرمود: من اين مطالب را از كتاب خداى عزوجل مى‏دانم. خداى عزوجل مى‏فرمايد (بيان هر چيز در قرآنست) (آيه شريفه در سوره نحل باين صورتست: تبيانا لكل شئى) پس فرمايش امام عليه‏السلام يا بطريق نقل بمعنى و يا قرائت مختص بائمه است.

3- عَلِيّ بْنُ مُحَمّدٍ عَنْ سَهْلٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ عَبْدِ الْكَرِيمِ عَنْ جَمَاعَةَ بْنِ سَعْدٍ الْخَثْعَمِيّ أَنّهُ قَالَ كَانَ الْمُفَضّلُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع فَقَالَ لَهُ الْمُفَضّلُ جُعِلْتُ فِدَاكَ يَفْرِضُ اللّهُ طَاعَةَ عَبْدٍ عَلَى الْعِبَادِ وَ يَحْجُبُ عَنْهُ خَبَرَ السّمَاءِ قَالَ لَا اللّهُ أَكْرَمُ وَ أَرْحَمُ وَ أَرْأَفُ بِعِبَادِهِ مِنْ أَنْ يَفْرِضَ طَاعَةَ عَبْدٍ عَلَى الْعِبَادِ ثُمّ يَحْجُبَ عَنْهُ خَبَرَ السّمَاءِ صَبَاحاً وَ مَسَاءً
اصول كافى جلد 1 صفحه: 389 رواية: 3
مفضل بامام صادق عليه السلام عرض كرد: قربانت گردم، ممكن است خدا اطاعت شخصى را بر بندگانش واجب سازد و خبر آسمان را از او پوشيده دارد؟ فرمود: نه، خدا بزرگوارتر و مهربانتر و مشتق‏تر از آنست كه اطاعت شخصى را بر بندگانش واجب كند و سپس خبر آسمان را در هر صبح و شام از او پوشيده دارد. (پس در هر صبح و شام از اخبار آسمانى بطريق الهام و تحديث بامام افاضه مى‏شود).

4- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ ضُرَيْسٍ الْكُنَاسِيّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ وَ عِنْدَهُ أُنَاسٌ مِنْ أَصْحَابِهِ عَجِبْتُ مِنْ قَوْمٍ يَتَوَلّوْنَا وَ يَجْعَلُونَا أَئِمّةً وَ يَصِفُونَ أَنّ طَاعَتَنَا مُفْتَرَضَةٌ عَلَيْهِمْ كَطَاعَةِ رَسُولِ اللّهِ ص ثُمّ يَكْسِرُونَ حُجّتَهُمْ وَ يَخْصِمُونَ أَنْفُسَهُمْ بِضَعْفِ قُلُوبِهِمْ فَيَنْقُصُونَا حَقّنَا وَ يَعِيبُونَ ذَلِكَ عَلَى مَنْ أَعْطَاهُ اللّهُ بُرْهَانَ حَقّ مَعْرِفَتِنَا وَ التّسْلِيمَ لِأَمْرِنَا أَ تَرَوْنَ أَنّ اللّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى افْتَرَضَ طَاعَةَ أَوْلِيَائِهِ عَلَى عِبَادِهِ ثُمّ يُخْفِي عَنْهُمْ أَخْبَارَ السّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَقْطَعُ عَنْهُمْ مَوَادّ الْعِلْمِ فِيمَا يَرِدُ عَلَيْهِمْ مِمّا فِيهِ قِوَامُ دِينِهِمْ فَقَالَ لَهُ حُمْرَانُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَ رَأَيْتَ مَا كَانَ مِنْ أَمْرِ قِيَامِ عَلِيّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ ع وَ خُرُوجِهِمْ وَ قِيَامِهِمْ بِدِينِ اللّهِ عَزّ ذِكْرُهُ وَ مَا أُصِيبُوا مِنْ قَتْلِ الطّوَاغِيتِ إِيّاهُمْ وَ الظّفَرِ بِهِمْ حَتّى قُتِلُوا وَ غُلِبُوا فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا حُمْرَانُ إِنّ اللّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَدْ كَانَ قَدّرَ ذَلِكَ عَلَيْهِمْ وَ قَضَاهُ وَ أَمْضَاهُ وَ حَتَمَهُ عَلَى سَبِيلِ الِاخْتِيَارِ ثُمّ أَجْرَاهُ فَبِتَقَدّمِ عِلْمٍ إِلَيْهِمْ مِنْ رَسُولِ اللّهِ ص قَامَ عَلِيّ‏ٌ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ ع وَ بِعِلْمٍ صَمَتَ مَنْ صَمَتَ مِنّا وَ لَوْ أَنّهُمْ يَا حُمْرَانُ حَيْثُ نَزَلَ بِهِمْ مَا نَزَلَ مِنْ أَمْرِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ وَ إِظْهَارِ الطّوَاغِيتِ عَلَيْهِمْ سَأَلُوا اللّهَ عَزّ وَ جَلّ أَنْ يَدْفَعَ عَنْهُمْ ذَلِكَ وَ أَلَحّوا عَلَيْهِ فِي طَلَبِ إِزَالَةِ مُلْكِ الطّوَاغِيتِ وَ ذَهَابِ مُلْكِهِمْ إِذاً لَأَجَابَهُمْ وَ دَفَعَ ذَلِكَ عَنْهُمْ ثُمّ كَانَ انْقِضَاءُ مُدّةِ الطّوَاغِيتِ وَ ذَهَابُ مُلْكِهِمْ أَسْرَعَ مِنْ سِلْكٍ مَنْظُومٍ انْقَطَعَ فَتَبَدّدَ وَ مَا كَانَ ذَلِكَ الّذِي أَصَابَهُمْ يَا حُمْرَانُ لِذَنْبٍ اقْتَرَفُوهُ وَ لَا لِعُقُوبَةِ مَعْصِيَةٍ خَالَفُوا اللّهَ فِيهَا وَ لَكِنْ لِمَنَازِلَ وَ كَرَامَةٍ مِنَ اللّهِ أَرَادَ أَنْ يَبْلُغُوهَا فَلَا تَذْهَبَنّ بِكَ الْمَذَاهِبُ فِيهِمْ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 389 رواية: 4
4- ضريس كناسى گويد: در حالى كه جمعى از اصحاب خدمت امام باقر(ع) بودند، شنيدم كه آنحضرت مى‏فرمود: من در شگفتم از مردمى‏كه از ما پيروى مى‏كنند و ما را پيشواى خود مى‏دانند و مى‏گويند اطاعت ما چون اطاعت رسولخدا صلى الله عليه و آله واجب است، با وجود اين دليل و حجت خود را مى‏شكنند و با ضعف قلبى كه از خود نشان دهند خود را مغلوب كنند و حق ما را كاهش دهند و بر كسيكه خدايش برهان حق معرفت و گردن نهادن بامر ما را عطا فرموده خرده‏گيرى كنند، شما مى‏پذيريد كه خداى تبارك و تعالى اطاعت اوليائش را بر بندگانش واجب كند و سپس اخبار آسمانها و زمين را از ايشان پوشيده دارد و اصول علم را نسبت بسؤالاتى كه از ايشان مى‏شود و قوام دين ايشانست از آنها قطع كند.
شرح :
مقصود از اين جملات، توبيخ و سرزنش شيعيانى است كه گويند امام اخبار آسمانها و زمين را نمى‏داند و از لحاظ علم مانند يكى از افراد بشر است. امام عليه السلام صريح و روشن باين شيعيان مى‏فهماند كه شما با اين عقيده خود را در برابر اهل سنت مغلوب مى‏كنيد زيرا آنها مى‏گويند: امام شما هم از لحاظ علم و دانش مانند امام ماست. اى شيعيان ضعيف و سست دل! چرا مقام ما را مى‏كاهيد و حجت خود را خرد مى‏كنيد؟! مگر ممكن است خدا شخصى را پيشواى دين مردم قرار دهد كه از جواب سؤالات مختلف ايشان عاجز بماند. ما در صفحه 303-300 راجع باين موضوع توضيح بيشترى داده‏ايم.
چقدر مايه تأسف و تأثر است كه اقيانوس علمى با آب شيرين و گوارايش در كنار مردمى جاهل و فقير و تشنه قرار گيرد و با كمال صفا و صميميت سرشارى و گوارائى آب خود را به آنها تذكر دهد و آن تشنگان بيچاره بجاى اينكه در طريق استفاده از آن اقيانوس با يكديگر مسابقه گذارند و جانبازى كنند، چشم روى هم گذاشته و بگويند تو گودال آبى بيش نيستى.
آفرين و صدها هزار آفرين بر روشندلان بيدارى چون زراره و ابو بصير و ابن مسلم كه چشم باز كردند و تا اندازه‏اى بعظمت آن اقيانوس پى بردند و قطراتى از آن بر گرفتند كه تا روز قيامت تشنه دلانرا سيراب كند و به آنها نشاط و خرمى دهد.
دنباله حديث- حمران عرض كرد قربانت گردم، پس بفرمائيد: موضوع قيام على بن ابيطالب و امام حسن و امام حسين عليه‏السلام چگونه شد كه ايشان براى يارى دين خداى عز ذكره خروج و قيام كردند و چه بلاها از طغيانگران سركش ديدند و بالاخره هم بر ايشان غلبه كردند و امامان كشته و مغلوب شدند.
امام باقر(ع) فرمود: اى حمران خداى تبارك و تعالى آن مصيبات را براى ايشان مقدر فرموده و از مرحله قضا و امضا و حتم گذرانيده و در اختيار خود آنها گذاشته بود و پس از آنكه خود آنها آن مصيبات را اختيار كردند، خدا هم آنرا بمرحله اجرا گذاشت، پس على و حسن و حسين عليه السلام با خبرى كه قبلا از پيغمبر صلى الله عليه و آله شنيده بودند و مى‏دانستند، قيام كردند و هر كس از ما هم كه سكوت كند، سكوتش از روى علم و بصيرت است:
اى حمران! اگر ايشان در زمان گرفتارى و غلبه طغيانگران از خداى عزوجل جدا بخواهند كه سلطنت طغيانگران را زايل كند و دولتشان را نابود سازد، خدا اجابت مى‏كند و آن گرفتارى را از ايشان برمى‏دارد و پس از آن سرآمدن مدت طغيانگران و نابودى سلطنتشان از پاره شدن و از هم پاشيدن يك گلوبند برشته كشيده زودتر انجام مى‏گيرد.
اى حمران بلاهائى كه به آنها ميرسد، بواسطه گناهى كه از آنها سر زده و يا براى عقوبت نافرمانى خدا نمى‏باشد، بلكه براى درجات و كرامتى است كه خدا خواسته بدان نائل آيند، نسبت بايشان گمانهاى ديگر مبر.

5- عَلِيّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع بِمِنًى عَنْ خَمْسِمِائَةِ حَرْفٍ مِنَ الْكَلَامِ فَأَقْبَلْتُ أَقُولُ يَقُولُونَ كَذَا وَ كَذَا قَالَ فَيَقُولُ قُلْ كَذَا وَ كَذَا قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ هَذَا الْحَلَالُ وَ هَذَا الْحَرَامُ أَعْلَمُ أَنّكَ صَاحِبُهُ وَ أَنّكَ أَعْلَمُ النّاسِ بِهِ وَ هَذَا هُوَ الْكَلَامُ فَقَالَ لِي وَيْكَ يَا هِشَامُ لَا يَحْتَجّ اللّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَلَى خَلْقِهِ بِحُجّةٍ لَا يَكُونُ عِنْدَهُ كُلّ مَا يَحْتَاجُونَ إِلَيْهِ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 391 رواية: 5
هشام بن حكم گويد: در منى از امام صادق عليه السلام پانصد مطلب از علم كلام پرسيدم و گفتم آنها (متكلمين) چنين و چنان مى‏گويند، امام مى‏فرمود: تو چنين و چنان بگو. (هشام از حاضر جوابى و تسلط آنحضرت بر مسائل علم كلام تعجب كرد، گويد) من گفتم: من مى‏دانم كه مسائل حلال و حرام در دست شماست و شما از همه مردم نسبت به آن داناتريد ولى اينها علم كلامست؟!! بمن فرمود: واى بر تو اى هشام خداى تبارك و تعالى براى خلقش حجتى مقرر نمى‏دارد كه همه احتياجات مردم نزد او نباشد (حجت خدا كسى است كه از هر چه پرسند جواب گويد).

6- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ لَا وَ اللّهِ لَا يَكُونُ عَالِمٌ جَاهِلًا أَبَداً عَالِماً بِشَيْ‏ءٍ جَاهِلًا بِشَيْ‏ءٍ ثُمّ قَالَ اللّهُ أَجَلّ وَ أَعَزّ وَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يَفْرِضَ طَاعَةَ عَبْدٍ يَحْجُبُ عَنْهُ عِلْمَ سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ ثُمّ قَالَ لَا يَحْجُبُ ذَلِكَ عَنْهُ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 391 رواية 6
ابو حمزه گويد: شنيدم امام باقر(ع) مى‏فرمود: نه بخدا عالم هرگز جاهل نباشد (يعنى عالمى كه خدا اطاعتش را بر مردم واجب كرده و او همان امامست) ممكن نيست چيزى را بداند و چيزى را نداند (او همه چيز مى‏داند) سپس فرمود: خدا والاتر از آنست كه فرمانبرى از بنده‏ئى را واجب كند كه علم آسمان و زمينش را از او نهان داشته است و باز فرمود: آنرا از او نهان نكند.


خداى عزوجل هر علمى كه به پيغمبرش‏ص آموخت امر فرمود كه باميرالمؤمنين‏ع بياموزد و او در علم وى شريكست

بَابُ أَنّ اللّهَ عَزّ وَ جَلّ لَمْ يُعَلّمْ نَبِيّهُ عِلْماً إِلّا أَمَرَهُ أَنْ يُعَلّمَهُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ أَنّهُ كَانَ شَرِيكَهُ فِي الْعِلْمِ‏

1- عَلِيّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ عَبْدِ اللّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع قَالَ إِنّ جَبْرَئِيلَ ع أَتَى رَسُولَ اللّهِ ص بِرُمّانَتَيْنِ فَأَكَلَ رَسُولُ اللّهِ ص إِحْدَاهُمَا وَ كَسَرَ الْأُخْرَى بِنِصْفَيْنِ فَأَكَلَ نِصْفاً وَ أَطْعَمَ عَلِيّاً نِصْفاً ثُمّ قَالَ رَسُولُ اللّهِ ص يَا أَخِي هَلْ تَدْرِي مَا هَاتَانِ الرّمّانَتَانِ قَالَ لَا قَالَ أَمّإ؛ الْأُولَى فَالنّبُوّةُ لَيْسَ لَكَ فِيهَا نَصِيبٌ وَ أَمّا الْأُخْرَى فَالْعِلْمُ أَنْتَ شَرِيكِي فِيهِ فَقُلْتُ أَصْلَحَكَ اللّهُ كَيْفَ كَانَ يَكُونُ شَرِيكَهُ فِيهِ قَالَ لَمْ يُعَلّمِ اللّهُ مُحَمّداً ص عِلْماً إِلّا وَ أَمَرَهُ أَنْ يُعَلّمَهُ عَلِيّاً ع‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 392 روايت 1
حمران گويد: امام صادق(ع) فرمود: جبرئيل (ع) دو انار براى پيغمبر صلى الله عليه و آله، آورد، رسولخدا صلى الله عليه و آله يكى را خورد و ديگرى را دو نيمه كرد، نيمى را هم خورد و نيمى را بعلى خورانيد پس پيغمبر صلى الله عليه و آله فرمود: برادرم! مى‏دانى اين دو انار چه بود؟ گفت: نه، فرمود اما اولى نبوت بود كه (مخصوص منست و) ترا از آن بهره‏جوئى نيست و اما ديگرى علم و دانش بود كه تو در آن با من شريك هستى.
من گفتم: چگونه على در علم شريك پيغمبر بود؟ فرمود: خدا هيچ علمى را بمحمد صلى الله عليه و آله نياموخت جز آنكه باو دستور داد كه آنرا بعلى(ع) بياموزد.

2- عَلِيّ‏ٌ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ نَزَلَ جَبْرَئِيلُ ع عَلَى رَسُولِ اللّهِ ص بِرُمّانَتَيْنِ مِنَ الْجَنّةِ فَأَعْطَاهُ إِيّاهُمَا فَأَكَلَ وَاحِدَةً وَ كَسَرَ الْأُخْرَى بِنِصْفَيْنِ فَأَعْطَى عَلِيّاً ع نِصْفَهَا فَأَكَلَهَا فَقَالَ يَا عَلِيّ أَمّا الرّمّانَةُ الْأُولَى الّتِي أَكَلْتُهَا فَالنّبُوّةُ لَيْسَ لَكَ فِيهَا شَيْ‏ءٌ وَ أَمّا الْأُخْرَى فَهُوَ الْعِلْمُ فَأَنْتَ شَرِيكِي فِيهِ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 392 رواية: 2
امام باقر(ع) فرمود: جبرئيل (ع) دو انار بهشتى آورد و هر دو را به آنحضرت داد، پيغمبر صلى الله عليه و آله يكى را خورد و ديگرى را از ميان دو نيمه كرد، سپس نيمى را بعلى عليه السلام داد تا بخورد، آنگاه فرمود: اى على! انار اولى را كه من خوردم نبوت بود كه ترا در آن بهره‏ئى نيست و ديگرى علم و دانش بود كه تو با من در آن شريك هستى.

3- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ نَزَلَ جَبْرَئِيلُ عَلَى مُحَمّدٍ ص بِرُمّانَتَيْنِ مِنَ الْجَنّةِ فَلَقِيَهُ عَلِيّ‏ٌ ع فَقَالَ مَا هَاتَانِ الرّمّانَتَانِ اللّتَانِ فِي يَدِكَ فَقَالَ أَمّا هَذِهِ فَالنّبُوّةُ لَيْسَ لَكَ فِيهَا نَصِيبٌ وَ أَمّا هَذِهِ فَالْعِلْمُ ثُمّ فَلَقَهَا رَسُولُ اللّهِ ص بِنِصْفَيْنِ فَأَعْطَاهُ نِصْفَهَا وَ أَخَذَ رَسُولُ اللّهِ ص نِصْفَهَا ثُمّ قَالَ أَنْتَ شَرِيكِي فِيهِ وَ أَنَا شَرِيكُكَ فِيهِ قَالَ فَلَمْ يَعْلَمْ وَ اللّهِ رَسُولُ اللّهِ ص حَرْفاً مِمّا عَلّمَهُ اللّهُ عَزّ وَ جَلّ إِلّا وَ قَدْ عَلّمَهُ عَلِيّاً ثُمّ انْتَهَى الْعِلْمُ إِلَيْنَا ثُمّ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى صَدْرِهِ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 393 رواية: 3
محمد بن مسلم گويد: شنيدم امام باقر(ع) مى‏فرمود: جبرئيل براى محمد صلى الله عليه و آله دو انار بهشتى آورد، على عليه‏السلام او را ملاقات كرد و گفت: اين دو انار كه در دست دارى چيست؟ گفت اما اين يكى نبوت است كه تو از آن بهره‏ئى ندارى و اما اين يكى علمست، سپس رسولخدا صلى الله عليه و آله آن را دو نيمه كرد، نيمى را بعلى داد و نيمى را خود گرفت، سپس فرمود: در اين تو با من شريك هستى و من با تو.
پس امام باقر(ع) فرمود: بخدا كه پيغمبر صلى الله عليه و آله از آنچه خدايش تعليم داد حرفى نياموخت جز آنكه آنرا بعلى تعليم داد، سپس آن علم بما رسيد، آنگاه دست بر سينه خود نهاد.


جهات علوم ائمه عليه السلام

بَابُ جِهَاتِ عُلُومِ الْأَئِمّةِ ع

1- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَمّهِ حَمْزَةَ بْنِ بَزِيعٍ عَنْ عَلِيّ‏ٍ السّائِيّ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوّلِ مُوسَى ع قَالَ قَالَ مَبْلَغُ عِلْمِنَا عَلَى ثَلَاثَةِ وُجُوهٍ مَاضٍ وَ غَابِرٍ وَ حَادِثٍ فَأَمّا الْمَاضِي فَمُفَسّرٌ وَ أَمّا الْغَابِرُ فَمَزْبُورٌ وَ أَمّا الْحَادِثُ فَقَذْفٌ فِي الْقُلُوبِ وَ نَقْرٌ فِي الْأَسْمَاعِ وَ هُوَ أَفْضَلُ عِلْمِنَا وَ لَا نَبِيّ بَعْدَ نَبِيّنَا
اصول كافى جلد 1 صفحه: 393 رواية: 1
موسى بن جعفر(ع) فرمود: علم ما بسه جهت رسائى دارد: گذشته و آينده و پديد شونده اما گذشته براى ما تفسير شده است (يعنى اخبار گذشته را پيغمبر براى ما توضيح داده است) و اما آينده (دو جامعه و مصحفى كه نزد ماست) نوشته شده و اما پديد شونده از راه الهام بدل و تأثر در گوش باشد (كه هر روز و هر ساعت مخصوصا شبهاى جمعه و قدر براى ما حاصل آيد) و آن بهترين دانش ماست، (زيرا مخصوص بما و از اسرار امامت است ولى با وجود همه اين علوم كه ما داريم پيغمبر نيستيم) و پيغمبرى بعد از پيغمبر ما نيست.

2- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي زَاهِرٍ عَنْ عَلِيّ بْنِ مُوسَى عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع قَالَ قُلْتُ أَخْبِرْنِي عَنْ عِلْمِ عَالِمِكُمْ قَالَ وِرَاثَةٌ مِنْ رَسُولِ اللّهِ ص وَ مِنْ عَلِيّ‏ٍ ع قَالَ قُلْتُ إِنّا نَتَحَدّثُ أَنّهُ يُقْذَفُ فِي قُلُوبِكُمْ وَ يُنْكَتُ فِي آذَانِكُمْ قَالَ أَوْ ذَاكَ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 394 رواية: 2
حارث بن مغيرة گويد: بامام صادق(ع) عرض كردم، از علم عالم خود (يعنى امام از شما خانواده) بمن خبر دهيد، فرمود: از رسولخدا صلى الله عليه و آله و از على (ع) بارث رسيده است. عرض كردم: بما گزارش مى‏دهند كه علم بدل شما الهام مى‏شود و در گوش شما وارد مى‏گردد، فرمود: گاهى هم چنين است.

3- عَلِيّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَمّنْ حَدّثَهُ عَنِ الْمُفَضّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ ع رُوّينَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع أَنّهُ قَالَ إِنّ عِلْمَنَا غَابِرٌ وَ مَزْبُورٌ وَ نَكْتٌ فِي الْقُلُوبِ وَ نَقْرٌ فِي الْأَسْمَاعِ فَقَالَ أَمّا الْغَابِرُ فَمَا تَقَدّمَ مِنْ عِلْمِنَا وَ أَمّا الْمَزْبُورُ فَمَا يَأْتِينَا وَ أَمّا النّكْتُ فِي الْقُلُوبِ فَإِلْهَامٌ وَ أَمّا النّقْرُ فِي الْأَسْمَاعِ فَأَمْرُ الْمَلَكِ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 394 رواية: 3
مفضل بن عمر گويد بحضرت ابوالحسن عليه السلام عرض كردم: براى ما از امام صادق عليه السلام روايت كرده‏اند كه فرموده است: همانا علم ما يا مربوط به گذشته است و يا نوشته شده و يا وارد شدن در دل و تأثير در گوش. فرمود: اما گذشته مربوط بامور پيشين است كه مى‏دانيم و اما نوشته شده مربوط به آينده است و اما وارد شدن بدل الهامست و اما تأثير در گوش امر فرشته است.
توضيح در كتاب بصائر الدرجات بعد از ذكر اين خبر گويد: زراره مثل اين خبر را از امام صادق عليه السلام روايت كرده، گويد بحضرت عرض كردم: امام كه شخص گوينده را نمى‏بيند چگونه مى‏فهمد كه آن امر از فرشته است و از شيطان نيست؟ فرمود: آرامش و سكونى بر امام القا شود كه بفهمد از جانب فرشته است و اگر از جانب شيطان باشد هراسى عارضش شود، علاوه بر آنكه اى زراره شيطان متعرض صاحب امر امامت نگردد. مرآت العقول -.


اگر راز ائمه حفظ شود سود و زيان هر كس را باو خبر دهند

بَابُ أَنّ الْأَئِمّةَ ع لَوْ سُتِرَ عَلَيْهِمْ لَأَخْبَرُوا كُلّ امْرِئٍ بِمَا لَهُ وَ عَلَيْهِ

1- عِدّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيّوبَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ الْوَاحِدِ بْنِ الْمُخْتَارِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع لَوْ كَانَ لِأَلْسِنَتِكُمْ أَوْكِيَةٌ لَحَدّثْتُ كُلّ امْرِئٍ بِمَا لَهُ وَ عَلَيْهِ‏
اصول كافى جلد 1 صفحه: 393 رواية: 1
امام باقر عليه السلام فرمود: اگر زبانهاى شما لجام و بندى مى‏داشت سود و زيان هر مردى را برايش گزارش مى‏دادم.



2- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اللّهِ بْنِ مُسْكَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا بَصِيرٍ يَقُولُ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللّهِ ع مِنْ أَيْنَ أَصَابَ أَصْحَابَ عَلِيّ‏ٍ مَا أَصَابَهُمْ مَعَ عِلْمِهِمْ بِمَنَايَاهُمْ وَ بَلَايَاهُمْ قَالَ فَأَجَابَنِي شِبْهَ الْمُغْضَبِ مِمّنْ ذَلِكَ إِلّا مِنْهُمْ فَقُلْتُ مَا يَمْنَعُكَ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ ذَلِكَ بَابٌ أُغْلِقَ إِلّا أَنّ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيّ‏ٍ صَلَوَاتٌ عَلَيْهِمَا فَتَحَ مِنْهُ شَيْئاً يَسِيراً ثُمّ قَالَ يَا أَبَا مُحَمّدٍ إِنّ أُولَئِكَ كَانَتْ عَلَى أَفْوَاهِهِمْ أَوْكِيَةٌ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 395 رواية: 2
ابو بصير گويد: بامام صادق عليه السلام عرض كردم: چرا باصحاب على عليه السلام مصيبت‏ها رسيد با وجود آنكه از مرگ و مصيبت خود آگاه بودند؟ حضرت بمانند شخص خشمگين بمن جوابداد: آن مصيبت‏ها تنها از ناحيه خودشان به آنها رسيد، عرض كردم: قربانت گردم مانع شما چيست؟ (كه مرگ و مصيبت اصحاب خود را به آنها نمى‏گوئيد؟) فرمود: اين دريست بسته شده، تنها حسين بن على صلوات الله عليهما اندكى از آنرا گشود (كه در شب عاشورا شهادت و مصيبت اصحابش را به آنها خبر داد) سپس فرمود اى ابا محمد: اصحاب آنحضرت بر دهان خود لجام و بندى داشتند.

شرح :
علامه مجلسى (ره) پس از آنكه (ما اصابهم) را ببلا و مصيبت تفسير كرده چنانكه گفتيم، احتمال ديگرى را هم ذكر نموده است و آن احتمال اينست كه مقصود از (ما اصابهم) قرب و منزلتى است كه اصحاب اميرامؤمنين عليه السلام نزد آنحضرت پيدا كردند و علم منايا و بلايا هم داشتند و حضرت در جواب فرمود: اين مقام و منزلت را آنها بواسطه قابليت و استعداد خويش بدست آوردند زيرا راز نگهدار بودند، شما توقع داريد كه به آن مقام و علوم برسيد اما چون راز نگهدار نيستند قابليت نداريد.
back page اصول كافي ثقةالاسلام كليني جلد اول