301- پيغمبر طبق معمول نوشت اين نامه از كى به سوى كى از كى ، يعنى نشانبدهد كه من كوچك هستم ، در صورتى كه اين كه از كى به كى باشد علامت بزرگ نيستچون قاعده طبيعى است ولى (او فكر مى كرد) اگر بنويسند (به كى از كى ) علامت ايناست كه تو خيلى بت بزرگى هستى .
302- مجموعه آثار، ج 14 ص 79 78.
303- در فصل چهارم همين مجموعه بيان خواهيم داشت .
304- سيرى در سيره نبوى ، صص 245 244.
305- سوره نحل ، آيه 125.
306- سيرى در سيره نبوى ، صص 254 253.
307- سوره بقره ، آيه 256.
308- سيرى در سيره نبوى ، صص 248 245.
309- بحارالانوار، ج 20، ص 203.
310- همان ، ص 215.
311- گفتارهاى معنوى ، ص 266.
312- سيرى در سيره نبوى ، صص 249 248.
313- خاتميت ، صص 25 24.
314- مجموعه آثار، ج 14، صص 71 68.
315- سوره تكوير، آيه 27.
316- سوره سباء، آيه 28.
317- سوره انبياء، آيه 105.
318- سوره اعراف ، آيه 158.
319- سوره انعام ، آيه 89.
320- سوره نساء، آيه 133.به نقل تفسير الميزان ، بيضاوى در تفسير خود آوردهاست كه وقتى اين آيه نازل شد پيغمبر دست به پشت سلمان گذاشت و گفت : آنها قوم اينهستند.
321- سوره محمد صلى الله عليه و آله ،آيه 38.
322- رجوع شود به مجمع البيان ، ج 9،ص 164.
323- آيه 27 از سوره تكوير، آيه 28 از سوره سباء، آيه 105 از سوره انبياء وآيه 158 از سوره اعراف .
324- آيه 89 از سوره انعام ، آيه 133 از سوره نساء و آيه 38 از سوره محمدصلى الله عليه و آله .
325- سيرى در نهج البلاغه ، صص 155 146.
326- ، ترجمه دكتر شهيدى ، خ 2، ص 9.(گردآورنده )
327- ، ترجمه دكتر شهيدى ، خ 6، ص 13. (گردآورنده )
328- همان ، خ 172، ص 178. (گردآورنده )
329- همان
330- همان ، خ 162، ص 165. (گردآورنده )
331- همان ، خ 3، ص 10. (گردآورنده )
332- هما، صص 10 ). (گردآورنده )
333- همان ، خ 197، ص 231. (گردآورنده )
334- همان ، خ 162، ص 165. (گردآورنده )
335- سيرى در سيره نبوى ، صص 241 239.
336- سوره آل عمران ، آيه 159.
337- (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه 3، معروف به شقشقيه ، (ص 10).
338- استاد مطهرى در سيرى در نهج البلاغه ، ص 160 مى فرمايد: (دره عرم )يعنى تازيانه او ضرب المثل هيبت بود تا آنجا كه بعدها گفتند: ( درة عمر اهيب من سيفحجاج ) . (گردآورنده )
339- (مانند نيل ).
340- (فيض الاسلام )، خطبه 215 (و همان ، ترجمه دكتر شهيدى ، خ 224، ص259). (عقيل ! داغديدگان به عزايت بنشينند! آيا از آهنى كه يك انسان از روى بازى وشوخى داغ نموده فرياد مى كنى ، و مرا به سوى آتشى مى كشى كه خداوند جبار از روىخشم خود آن را بر افروخته است ؟!)
341- حماسه حسينى ، ج 2، صص 246 241.
342- (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه سوم معروف به شقشقيه ، (ص 10).
343- حماسه حسينى ، ج 2، صص 250 249.
344- همان ، ج 1، صص 265 264.
345- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام ، صص 31 30.
346- همان ، ص 30.
347- جاذبه و دافعه على (ع )، ص 153.
348- سيرى در سيره ائمه اطهار(ع )، ص 31.
349- جاذبه و دافعه على عليه السلام ،صص 154-153 و هم چنين براى اطلاعاتبيشر ر.ك به : سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام ، ص 32.
350- نهجالبلاغه ، (فى ظلال )، خطبه 236، (و همان ، ترجمه دكتر شهيدى ،، خ 238، ص 267).
351- سيرى در نهج البلاغه ، صص 260 258.
352- مجموعه آثار، ج 1، صلى الله عليه و آله 349 348.
353- تمدن اسلام و غرب ، (چاپ چهارم )، ص 751.
354- تاريخ تمدن ، ج 11، ص 317.
355- همان ، ص 319 و 320.
356- همان ، ص 322.
357- مجموعه آثار، ج 14، صص 137 136.
358- همان ، صص 142 142.
359- هنر اسلامى ، ترجمه مهندس هوشنگ طاهرى ، ص 6.
360- همان ، ص 8.
361- مجموعه آثار، ج 14، ص 151.
362- تاريخ تمدن اسلام و عرب ، چاپ چهارم ، ص 552.
363- تاريخ ادبيات ، مستر براون ، ج 1،ص 303.
364- مجموعه آثار، ج 14، صص 336 335.
365- نگاهى به تاريخ جهان ترجمه محمود تفضلى ، ج 2، ص 1038.
366- همان ، ص 1042.
367- مجموعه آثار، ج 14، صلى الله عليه و آله 314-313.
368- همان ، صص 318-317.
369- همان ، صص 322-321.
370- (الله لا اله هو الحى القيوم ). (سوره بقره ، آيه 255)
371- (سبحان ربك رب العزة عما يصفون ). (سوره صافات ، آيه 180)
372- (و هو معكم اينما كنتم ). (سوره حديد، آيه 4)
373- (هو الاول و الاخر و الظاهر و الباطن ). (سوره حديد، آيه 3)
374- (لاتدركه الابصار و هو يدرك الابصار). (سوره انعام ، آيه 103)
375- (قد افلح من زكاها. و قد خاب من دساها). (سوره شمس ، آيات 11-9.
376- (قل من حرم زينة الله التى اخرج لعباده و الطيبات من الرزق ). (سورهاعراف ، آيه 32)
377- مجموعه آثار، ج 14، صص 325-324.
378- پيرامون انقلاب اسلامى ، صص 144-143.
379- سيرى در سيره نبوى ، صص 71-70.
380- سيرى در سيره ائمه اطهار(ع )، صص 61-60.
381- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه 74، (ص 56).
382- سيرى در نهج البلاغه ، صص 262-261.
383- نهج البلاغه ، ترجمه دكتر شهيدى ، خ 151، ص 147. (گردآورنده )
384- همان ، خ 187، ص 204. (گردآورنده )
385- حكمتها و اندرزها، صص 134-132.
386- پيرامون انقلاب اسلامى ، صص 145-144.
387- سيرى در نهج البلاغه ، صص 168-167.
388- حكمتها و اندرزها، صص 135-134. و هم چنين براى اطلاعات بيشتر ر.ك به :سيرى در نهج البلاغه ، صص 170-168.
389- اقتباس از آيه 18، سوره احزاب .
390- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، نامه 28 (ص 293).
391- همان ، نامه 37، (ص 37).
392- همان ، خطبه 22، (ص 22)؛ (فىظلال ، خطبه ) 135 (و نهج البلاغه ، ترجمه دكتر شهيدى ، خ 137، ص 134)
393- ر.ك : نهج البلاغه خطبه 6 و 170.
394- ر.ك : نهج البلاغه خطبه شقشقيه و خطبه 195.
395- ر.ك : نهج البلاغه خطبه 65 و 160.
396- همچون حكومتهاى مصر، كوفه و بصره .
397- سيرى در نهج البلاغه ، صص 166-156.
398- نهج البلاغه ، ترجمه دكتر شهيدى ، خ 3، ص 9.
399- همان ، ص 10.(گرد آورنده )
400- همان .
401- همان .
402- همان .
403- سيرى در نهج البلاغه ، صص 171 170.
404- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه 30، (ص 31).
405- حكمتها و اندرزها، صص 129 128 و هم چنين براى اطلاعات بيشتر ر.ك . به: سيرى در نهج البلاغه ، صص 172 171.
406- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه 164، (ص 168).
407- سيرى در نهج البلاغه ، صص 173 172.
408- نهج البلاغه ، ترجمه دكتر شهيدى ، خ 30، ص 31.(گرد آورنده )
409- (همان ، خ 164، ص 168 و فى ظلال )، خطبه 162.
410- حكمتها و اندرزها، صص 128-127 و هم چنين براى اطلاعات بيشتر ر.ك به :سيرى در نهج البلاغه ، صص 174-173.
411- ينبع مزرعه ايى است كه متعلق به حضرت على عليه السلام است و در حدود دهفرسنگى مدينه واقع شده بود.(گرد آورنده )
412- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه 240، (ص 269).
413- حكمتها و اندرزها، صص 175-174.
414- نهج البلاغه ، ترجمه دكتر شهيدى ، خ 3، ص 10.(گردآورنده )
415- سيرى در نهج البلاغه ، 185-176.
416- نهج البلاغه ، ترجمه دكتر شهيدى ، خطبه 26، ص 26.(گردآورنده )
417- (همان )، خطبه 5، (ص 13).
418- همان ، خطبه 3، (ص 10).
419- همان ، خطبه 5،(صص 13-12)
420- همان ، خطبهة 74،(ص 56).
421- همان ، نامه 62، (صص 347-346).
422- مجموعه آثار، ج 2، ص 111 و جهان بينى توحيدى ، ص 52.
423- حكمتها و اندرزها، ص 129.
424- پيرامون انقلاب اسلامى ، ص 145.
425- حكمتها و اندرزها، صص 130-129.
426- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه 229، (ص 262).
427- حماسه حسينى ، ج 2، صص 288-287.
428- (صعصعه بن صوحان عبدى )... از اصحاب خاص اميرالمؤ منين است ، از آنتربيت شده هاى حسابى على ، مرد خطيب سخنورى هم هست ... صعصعه همان كسى است كهروى قبر على عليه السلام آن سخنرانى بسيار عالى پرسوز را كرده است .(حماسهحسينى ، ج 2، ص 287)
429- تاريخ يعقوبى ، ج 2، ص 179.
430- بيست گفتار، صص 21-19 و هم چنين براى اطلاعات بيشتر ر.ك به : جهانبينى توحيدى ، صص ‍ 53-52 و حماسه حسينى ، ج 2، صص 276-275 و سيرى درسيره ائمه اطهار (ع )، صص 24-22.
431- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، (خطبه 3، (ص 11).
432- هم چنين براى اطلاعات بيشتر ر.ك به : سيرى در سيره ائمه اطهار (ع )، صص24-23.
433- نهج البلاغه ، ترجمه دكتر شهيدى ، خطبه 92. ص 85. (گردآورنده )
434- نهج البلاغه ، خطبه 1)
435- مجموعه آثار، ج 4، صص 902-901 و امامت و رهبرى ، صص 140-.139
436- نهج البلاغه ، فيض الاسلام ، خطبه 1
437- حكمتها و اندرزها، صص 127-126.
438- مجموعه آثار، ج 2، ص 112 و جهان بينى توحيدى ، ص 53 و هم چنين براىاطلاعات بيشتر ر.ك به : داستان راستان ، ج 2-1، شماره 110، صص 333-328.
439- بيست گفتار، ص 21.
440- نهج البلاغه ، ترجمه دكتر شهيدى ، خطبه 15، ص 16.(گردآورنده )
441- پيرامون انقلاب اسلامى ، صص 149-146.
442- براى اطلاعات بيشتر ر.ك به : شرح ابن ابى الحديد، ج 2، چاپ بيروت ،صص 273-271، شرح خطبه 90 (گردآورنده )
443- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج 1، ص 90.
444- بيست گفتار، صص 28-23.
445- سوره حجرات ، آيه 13.
446- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 1، ص 90
447- همان .
448- بيست گفتار، صص 31 29
449- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى ) نامه 67، (صص 352 351).

450- اين ترجمه از پاورقى به متن آورده شده است . (گرد آورنده )
451- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، نامه 53، (ص 336).
452- اين ترجمه از پاورقى به متن آورده شده است . (گرد آورنده )
453- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى ) نامه 53 (ص 337)
454- اين ترجمه از پاورقى به متن آورده شده است (گرد آورنده )
455- آشنايى با قرآن ، ج 4، صص 63 62.
456- حكمتها و اندرزها، صص 152 151.
457- آشنايى با قرآن ، ج 3، صص 153 151.
458- مسئله اى است كه اهل كتاب را گاهى با شرايط ذمه مى پذيرد و گاهى با آنهاقرار داد صلح مى بند. در اينجا كلمه دشمن به كار رفته كه اعم (ازاهل كتاب و غيره ) است .
459- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، نامه 53، صص 339 338. (گردآورنده )
460- بيست گفتار، ص 106
461- (و ليس احد من الرعية اءثقل على الوالى موونة فى الرخاء، واقل معونة له فى البلاء و اءكره للانصاف ، واءشال بالالحاف ، و اءقل شكرا عند الاعطاء و ابطا عذرا عند المنع و اءضعف صبرا عندملمات الدهر من اءهل الخاصة و انما عمود الدين و جماع المسلمين و العدة للاعداء العامة فليكنصغوك لهم و ميلك معهم ). (نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، نامه 3 (ص 327).
462- پيرامون انقلاب اسلامى ، ص 44
463- حكمتها و اندرزها، ص 156.
464- همان ص ص 155 152.
465- نهج البلاغه ، ترجمه دكتر شهيدى ، خطبه 126، ص 124. (گرد آورنده )
466- همان .
467- (همان ) و نهج البلاغه ، (ابن ميثم )، خطبه 124
468- بيست گفتار، ص ص 210 209 .
469- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيد) نامه 45 (ص 318)
470- گفتارهاى معنوى ، ص 230 229 و همچنين براى اطلاعات بيشتر ر.ك به :انسان كامل ، صص ‍ 85 83
471- نهج البلاغه ، فيض الاسلام ، نامه 45، ص 966
472- غاية المرام ، باب 29.
473- حكمتها و اندرزها، 132 130)
474- نهج البلاغه خطبه 151.
475- همان ، خطبه 156.
476- سوره عنكبوت ، آيه 2.
477- سيرى در ائمه اطهار عليه السلام ، صص 25 24.
478- در چهارده جاى نهج البلاغه على عليه السلام در موضوع كشته شدن عثمانبحث كرده است .
479- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام صص 28 27
480- نهج البلاغه ، (ابن ميثم ) خطبه 124، (نهج البلاغه ترجمه دكتر شهيدى ،ص 124.
481- سيرى در سيره نبوى ، ص 53.
482- حكمتها و اندرزها، صص 159-156 و هم چنين براى اطلاعات بيشتر ر.ك به :سيرى در سيره نبوى ، صص 55-53 و سيرى در سيره ائمه اطهار (ع )، صص 29-28.
483- نهج البلاغه ، خطبه 124 و نهج البلاغه ، صبحى صالح ، ص 318، كلام200، (گردآورنده ).
484- جاذبه و دافعه على عليه السلام ، صص 176-174.
485- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، نامه 27، (صص 291-290).
486- اين قسمت از پاورقى به متن آورده شود.(گردآورنده ).
487- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام صص 27-25 و هم چنين براىاطلاعات بيشتر ر.ك به : آشنايى با قرآن ، ج 2-1، صص 166-164.
488- سوره اسراء، آيه 33.
489- براى اطلاعات بيشتر ر.ك به : مجموعه آثار، ج 3، ص 445.
490- هنگامى كه انقلابيون ريختند كه عثمان را بكشند، او خودش را انداخت روى بدنعثمان ، يك شمشيرى كه خواستند بزنند به تن عثمان به دست آن زن خورد و انگشت او(يكى يا بيشتر) قطع شد.
491- آشنايى با قرآن ، ج 2-1، ص 166.
492- همان ، ص 164.
493- همان ، ص 166.
494- جاذبه و دافعه على عليه السلام ، صص 113-111.
495- و قبل از آن حضرت ، پيعمبر آنان را به اين نامها ناميد كه به وى گفت : (ستقاتل بعدى الناكثين و القاسطين و المارقين ) پس از من با ناكثين و قاسطين و مارقينمقاتله خواهى كرد. اين روايت را ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه ، ج 1، ص 201نقل مى كند و مى گويد: اين روايت يكى از دلائل نبوت حضرت ختمى مرتبت است ، زيرا كهاخبارى صريح است از آينده و غيب كه هيچ گونهتاءويل و اجمالى در آن راه ندارد.
496- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، شقشقيه ، خطبه 3، (ص 11).
497- جاذبه و دافعه على (ع )، صص 137-134.
498- سوره احزاب ، آيه 6.
499- على و بنوه ، ص 40.
500- گفتارهاى معنوى ، صص 184-182 و براى اطلاعات بيشتر ر.ك به : انسانكامل ، صص ‍ 110-108.
501- سيرى در سيره نبوى ، صص 141-140.
502- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد خطبه 51، ج 1، چاپ بيروت ، صص428 419. (گردآورنده )
503- حماسه حسينى ، ج 1، صص 302-301.
504- سوره بقره ، آيه 194.
505- وقعة الصفين ، نصربن مزاحم المنقرى ، ص 315.
506- جاذبه و دافعه على عليه السلام ، صص 123-117 و هم چنين براى اطلاعاتبيتش ر.ك به : داستان راستان ، ج 2-1، شماره 112، صص 340-338.
507- و هم چنين براى اطلاعات بيشتر ر.ك به : سيرى در سيره ائمه اطهارعليهالسلام ، صص 35-33.
508- چون او به دستور حضرت على عليه السلام از مقام تصدى حكومتعزل شده بود.(گردآورنده )
509- براى اطلاعا بيشتر ر.ك به : سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام ، ص62 و حكمتهاى و اندرزها، ص 126.
510- (رجوع شود به گفتار ماه ، سخنرانى امر به معروف و نهى از منكر)
511- (در كتاب بيست گفتار صفحه 57 آمده است كه ) اين جهت كهاعمال بصيرت در امر به معروف و نهى از منكر واجب است مورد اتفاق جميع فرق اسلامىاست به استثناى خوارج . خوارج روى همان جمود و خشكى و تعصب خاصى كه داشتند مىگفتند: امر به معروف و نهى از منكر تعبد محض ‍ است ؛ شرطاحتمال اثر و عدم ترتب مفسده ندارد؛ نبايد نشست در اطرافش حسابگرى كرد؛ تكيلفى استكه بايد چشم بسته انجام داد. خوارج طبق همين عقيده با علم به اين كه كشته مى شوند وخونشان هدر مى رود و با علم به اين كه هيچ اثر مفيدى بر قيامشان متربت نيست قيام مىكردند، ترور مى كردند، شكم پاره مى كردند، و لهذا اينها نه فقط درعمل بصيرت نداشتند بلكه منكر بصيرت درعمل در باب امر به معروف و نهى از منكر بودند و از اين راه مصيبتى بزرگ براى عالماسلام به وجود آوردند.(گردآورنده )
512- جاذبه و دافعه على عليه السلام ، صص 157-155.
513- سوره انعام ، آيه 57.
514- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه 40، (ص 39).
515- مساءله شناخت ، صص 226-226.
516- نهج البلاغه عبده ، خطبه 25 و (نهج البلاغه ، ترجمه دكتر شهيدى ، خطبه25، ص 25).
517- همان .
518- آشنايى با قرآن ، ج 3، صص 161 158.
519- در قديم خوش نويسى معمول بود.
520- حكمتها و اندرزها، صص 161 159
521- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى ) نامه 47، (ص 321)
522- همان .
523- سيرى در سيره نبوى ، صص 93-92
524- نهج البلاغه فيض الاسلام نامه 53 ص 1027.(گرد آورنده )
525- سوره توبه ، آيه 7.
526- جاذبه و دافعه على عليه السلام صص 173 169.
527- غوالى اللالى ، ج 4 ص 39 (گردآورنده )
528- خطبه 40
529- سوره حجرات ، آيه 9
530- همان .
531- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهدى )، خطبه 147، (ص 144)
532- جاذبه و دافعه على عليه السلام صص 116 114
533- كلمه (خروج )اگر به (على )متعدى شود دو معناى نزديك به يكديگردارد: يكى در مقام پيكار و جنگ بر آمدن و ديگرى تمرد و عصيان و شورش . خرج فلانعلى فلان : برزلقتاله . و خرجت الرعية على الملك : تمردت المنجد.
كلمه (خوارج ) كه معادل فارسى آن (شورشيان ) است از (خروج )به معناى دومگرفته شده است اين جمعيت را از آن نظر خوارج گفتند كه از فرمان على تمرد كردند وعليه او شوريدند و چون تمرد خود را بر يك عقيده و مسلك مذهبى مبتنى كردند نحله اىشدند و اين اسم به آنها اختصاص ‍ يافت و لذا به ساير كسانى كه بعد از آنها قيامكردند و بر حاكم وقت طغيان نمودند خارجى گفته نشد. اگر اينها مكتب و عقيده خاصى نمىداشتند مثل ساير ياغى هاى دوره هاى بعد بودند ولى اينها عقائدى داشتند و بعدها خود اينعقائد موضوعيت پيدا كرد. اگر چه هيچ وقت موفق نشدند حكومتىتشكيل دهند اما موفق شدند فقه ادبى براى خود به وجود بياورند (به ضحى الاسلام ، ج3 صص 347 340 طبع ششم مراجعه شود).
اشخاص بودند كه هرگز اتفاق نيفتاد كه خروج كنند ولى بر عقيده خوارج بودندمثل آنچه درباره عمروبن عبيد و بعضى ديگر از معتزله گفته مى شود افرادى از معتزلهكه در عقيده امر به معروف و نهى از منكر و يا در مسئله مخلد بودن مرتكب كبيره با خوارجهمفكر بوده اند درباره شان گفته مى شود (وكان يرى راءى الخوارج ) يعنى همچونخوارج مى انديشد. حتى بعضى از زنها بوده اند كه عقيده خارجى داشته اند. دركامل مير7 ج 2، ص 154 داستان زنى را نقل مى كند كه عقيده خارجى داشته است .بنابراين بين مفهوم لغوى كلمه و مفهوم اصطلاحى آن عموم (و خصوص ) من وجه است .
534- ظهورشان در نيمه اول قرن اولهجرى ، يعنى حدود سال 37 هجرى مقارن با خلافت اميرالمؤ منين على عليه السلام بودهاست .(گردآورنده )
535- حكمتها و اندرزها، صص 137 136.
536- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )خطبه 17 (ص 19)
537- همان ، خطبه 149، ص 145. (گرد آورنده )
538- اسلام و مقتضيات زمان ، ج 1، ص 115.
539- بيست گفتار، صص 54 51.
540- نهج البلاغه (ترجمه دكتر شهيدى ) خطبه 36، (ص 37)
541- سوره مائده ، آيه 1.
542- نهج البلاغه ، ترجمه دكتر شهيدى ، خطبه 36 ص 37 (گرد آورنده )
543- جاذبه ودافعه على عليه السلام ص 139 و هم چنين براى اطلاعات بيشتر ر.ك.به : سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام صص 37 36و بيست گفتار ص 59
544- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام ص 36.
545- جاذبه و دافعه على عليه السلام صص 141 140
546- سوره زمر، آيه 65.
547- در كتاب سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام ص 36 به صورت (ابنالكواب ) ثبت شده است . (گردآورنده )
548- سوره اعراف آيه 204
549- سوره روم ، آيه 60.
550- ابن ابى الحديد، ج 2، ص 311.
551- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام صص 38 37
552- براى اطلاعات بيشتر ر.ك .به : مجموعه آثار، ج 3 ص 76
553- مجموعه آثار، ج 3، ص 76
554- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام صصص 39 38
555- جاذبه و دافعه على عليه السلام ، صلى الله عليه و آله 128-124.
556- ضحى الاسلام ، ج 3، ص 330، بهنقل از كتاب الفرق بين الفرق .
557- همان ، ص 332.
558- خطبه 40 و شرح ابن ابى الحديد، ج 2، ص 308.
559- كامل ابن اثير، ج 3، ص 336.
560- الملل و النحل ، شهرستانى .
561- جاذبه و دافعه عليه السلام صلى الله عليه و آله 151-145 و هم چنين براىاطلاعات بيشتر ر.ك به : سيرى در ائمه اطهار عليه السلام ، صلى الله عليه و آله44-42.
562- فجر الاسلام ، ص 263، به نقل از العقد الفريد.
563- همان ، ص 243.
564- كامل مبرد، ج 2، ص 116.
565- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه 61، (ص 48).
566- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه 93، (ص 85 و هم چنين براىاطلاعات بيشتر ر.ك به : سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام ، صص 42-39 وسيرى در نهج البلاغه ، صص 186-184).
567- جاذبه و دافعه على عليه السلام ، صص 165-157.
568- سوره توبه ، آيه 84.
569- نهج البلاغه ، خطبه 127.
570- همان .
571- اين قسمت ، از پاورقى صفحات 161 تا 165 كتاب جاذبه و دافعه على عليهالسلام به متن آورده شده است . (گردآورنده )
572- سوره توبه ، آيه 122.
573- سوره انفال ، آيه 29.
574- سوره عنكبوت ، آيه 69.
575- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، نامه 77، (ص 358).
576- لغت صحيح (مستور) مى باشد.(گردآورنده )
577- سوره نساء، آيه 59.
578- خ ل ؛ فنحن احق الناس و اءولاهم بها.(گردآورنده )
579- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه 125،(ص 123.)
580- همان ، خطبه 2، قسمت آخر.
581- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام ، صص 44-42.
582- همان ، صص 33-29
583- جاذبه و دافعه على عليه السلام ، صص 143-142.
584- الامامة و السياسة ، صص 143-141 وكامل مبرد، ج 2.
585- همان .
586- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام ، صص 40-39.
587- در صفحه 143 از كتاب جاذبه و دافعه على عليه السلام آمده است كه پرچمامان به دست ابوايوب انصارى داده شد.(گردآورنده )
588- جاذبه و دافعه على عليه السلام ، صص 130-129.
589- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام ، ص 49 و هم چنين براى اطلاعاتبيشر ر.ك به : بيست گفتار، صص 58-57 و داستان راستان ، ج 2-1، شماره 112،صص 345-344.
590- سه نفر از خوارج به نامهاى عبدالرحمن بن ملجم و برك بن عبدالله و عمرو بنبكر تميمى در كعبه با هم پيمان بستند كه عبدالرحمن نامزدقتل على عليه السلام و برك ماءمور قتل معاويه و عمروبن بكر متعهد كشتن عمروبن العاصگردند.(گردآورنده )
591- بيست گفتار، ص 58.
592- براى اطلاعات بيشتر ر.ك به : اسلام و مقتضيات زمان ، ج 1، ص 122.
593- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام ، صص 50-49.
594- انسان كامل ، صص 117 113.
595- يكى از معيارهاى انسان كامل ، چگونگى عكسالعمل در مواجه با مرگ است .
596- بحارالانوار، ج 20، ص 148 و ج 41، ص 2. (گردآورنده )
597- نوشته اند رگى از شش گوسفند را كه گرم بود لاى زخم گذاشت .
598- نه معجزه اى كه براى اثبات حقانيت است ، بكله معجزه اى كه بيشتر براى يكعالم ، معجزه است .
599- نهج البلاغه
600- بيست گفتار، ص 51.
601- همان ، ص 59
602- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام ص 49.
603- همان ، صص 52 50
604- براى اطلاعات بيشتر ر.ك . به : بيست گفتار، ص 58
605- نهج البلاغه ، (ترجمه دكتر شهيدى )، خطبه 61. (ص 48).
606- سوره زمر، آيه 19.
607- سيرى در سيره ائمه اطهار عليه السلام صص 53 52 و براى اطلاعاتبيشتر ر.ك به : انسان كامل ، صص 146 144.
608- نهج البلاغه ، خطبه 124
609- همان .
610- ر.ك به : فجرالاسلام ، ص 263، بهنقل از العقد الفريد.
611- ر.ك به : الكامل فى اللغة و الادب ، ابوالعباس مبرد، ج 2 ص 134