نحوه برخورد
اسلام در برخورد با مردم ، سفارشات زيادى فرموده است كه نمونه اى از دستوران را دراينجا مى آوريم .
1 نسبت به مقدسات ديگران مؤ دب باشيم . قرآن مى فرمايد: حتى نسبت به معبود بتپرستان ، زخم زبان و ناسزا نگوئيد زيرا كه عواطف آنان جريجه دار مى شود و آنها همنسبت به خداوند متعال ، جراءت توهين پيدا مى كنند.⁽⁸⁶⁾
2 در نام بردن افراد، كمال ادب را از خود نشان بدهيم . قرآن مى فرمايد:
لا تَنابَزُوا بِالاَْلْقابِ⁽⁸⁷⁾ ((نام ديگران را سبك نبريد)).
3 در بحث ها، روى افراد تكيه نكنيد، بلكه معيارها را بگوييد. مثلاً بگوييد، قرآن مىفرمايد: ((از مسرف و مفسد و بدسابقه و جاهل پيروى نكنيد)). آيا طبق فرمان قرآن ،رهبران كشورهاى اسلامى ولخرج و فسادگر نيستند؟
4 مساءله اصلى كه نجات مسلمين از شر ابرقدرتها است ، فراموش نشود و تحت الشعاعبحثهاى تاريخى كه ديرتر به نتيجه مى رسد، قرار نگيرد.
گام اول : كه در تبليغات بايد مورد نظر قرار بگيرد، شكستن اينقالب فعلى از اسلام و مسلمانى است . آنجا بايد بگوييم كه نماز ما، روابط ما، بازارما، توليد و اخلاق ما اسلامى و طبق قرآن نيست .
قرآن مى گويد: ((از هيچكس نترسيد ولى ما از همه ابرقدرتها مى ترسيم )).
قرآن مى گويد: ((عزت و قدرت ، تنها به دست خدا است ولى ما عزت و قدرت را از شرقو غرب مطالبه مى كنيم )).
به نظر مى رسد كه اولين گام تبليغ در اين است كه به مسلمانان جهان بگوييم ، ماخوابيم و دشمن بيدار، بگوييم ، نبايد از كسى انتظار داشته باشيم . بايد روى پاىخودمان بايستيم ، بايد كار كنيم ، متحد شويم ،مسائل اختلافى را كنار بگذاريم . بايد خبرهاى دروع راديوها و تلويزيون ها را تحقيقنكرده نپذيريم .
گام دوم : آشنا شدن با سيره و تاريخ مسلمانان صدر اسلام وشكستن دژهاى قدرت هاى آن زمان و توجه به امدادهاى غيبى است .
گام سوم : نشان دادن طرح اجرايى و راه تجربه شده ملت قهرمانايران و چگونگى حل مشكلات و بيدار شدن نهادها، و ارگانهاى انقلابى و بازسازى هاو... است .
بهرحال اگر كسى بخواهد و درد و سوز دين داشته باشد، مى تواند صداى انقلاب رابه ديگران برساند.
قبرستان ابوطالب
زائران خانه خدا در مكّه بعد از انجام واجبات حج و عمره ، گاه و بيگاه به قبرستانابوطالب رفته ، در آنجا مزار شريف خديجه كبرى (عليها السلام ) و حضرت ابوطالبرا زيارت مى آنند.
بى مناسبت نيست كه ما در اينجا به گوشه اى از كمالات اين بانو اشاره كنيم .
خديجه (عليها السلام )
اول زنى كه به رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) ايمان آورد⁽⁸⁸⁾.
بانويى كه پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) درباره اش فرمود:((افضل زنان بهشت است ))⁽⁸⁹⁾.
زنى كه خداوند از طريق جبرئيل و پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله ) به او سلام مىرساند⁽⁹⁰⁾.
همسرى كه سالها بعد از وفاتش پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله )، نام او را مى برد وستايش و دعا مى كرد، و گاهى در فراق او اشك مى ريخت و به زنان خود مى فرمود:خيال نكنيد مقام شما بيش از اوست ، زمانى كه همه شما كافر بوديد، او به من ايمان آورد.او مادر فرزندان من است ⁽⁹¹⁾. عايشه مى گويد: هرگاه مى خواستيم خود را نزد پيامبر(صلّى اللّه عليه وآله ) عزيز جلوه دهيم ستايش از خديجه (عليها السلام ) مى كرديم⁽⁹²⁾.
بانويى كه تا زنده بود، رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) با ديگرى ازدواجنكرد⁽⁹³⁾.
بانويى كه عاشق كمال بود و به همين دليل ، همين كه از صداقت و امانت حضرت محمد(صلّى اللّه عليه وآله ) باخبر شد، شخصى را بااموال خود براى تجارت به سراغ حضرت فرستاد، و طى يك قرارداد⁽⁹⁴⁾،اموال را همراه يك غلام براى تجارت به شام در اختيار حضرتش قرار داد⁽⁹⁵⁾.
خديجه ، تنها يك همسر نبود، بلكه در حقيقت ، يار و همراه و بازوى صادقى براى پيامبراكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) بشمار مى رفت ⁽⁹⁶⁾
خداوند، بسيارى از ناگوارى هاى پيامبر عزيز (صلّى اللّه عليه وآله ) را از طريقخديجه آسان مى فرمود⁽⁹⁷⁾
اموال اين بانو در پيشبرد اهداف پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله )، نقش مهمى داشت⁽⁹⁸⁾.
او در راه حمايت از رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله )، آخرين فداكارى و ايثار را از خودنشان داد⁽⁹⁹⁾.
پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) بعد از وفات خديجه ، گاه و بيگاه گوسفندى ذبحو گوشت آن را ميان دوستان خديجه تقسيم مى كرد و بدين وسيله نام و ياد او را گرامى مىداشت ⁽¹⁰⁰⁾.
كمالات خديجه از يك سو، وفاى رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) از سوى ديگر، كاررا به جايى رساند كه عايشه مى گويد: هرگز پيامبر عزيز (صلّى اللّه عليه وآله ) ازخانه بيرون نمى رفت ، مگر ستايشى از خديجه مى نمود⁽¹⁰¹⁾.
خديجه ، زيباترين زنان قريش بود⁽¹⁰²⁾ در ميان زنان پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليهوآله ) بعد از خديجه ، ام سلمه در كمال و علاقه و ايثار از ساير همسران بهتر بود.
اموال خديجه در سه سالى كه مسلمانان مكّه در محاصره اقتصادى كفار قرار گرفتند، نقشمهمى داشت .
خديجه ، بانويى با اراده ، عاقل و شريف بود. شخصى را نزد حضرت محمد (صلّى اللّهعليه وآله ) فرستاد و پيام داد كه من به خاطر شرافت و قرابت و امانت و صداقت و اخلاق، به تو علاقه پيدا كرده ام . پيامبر عزيز (صلّى اللّه عليه وآله ) مساءله را با عموهاىخود مطرح كرد، مقدمات ازدواج حضرت آماده شد، و با اينكه فرزندان متعددى از پيامبراكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) پيدا كرد، ولى پس از فوت پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله )تنها، فاطمه زهرا (عليها السلام ) به يادگار ماند.
خديجه (عليها السلام ) به قدرى محبوب رسول اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) بود كه درتاريخ مى خوانيم ، پيرزنى خدمت پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله ) رسيد و مورد لطف قرارگرفت ، همينكه خارج شد، عايشه پرسيد: اين پيرزن كيست ؟ حضرت فرمود: كسى استكه در زمان حيات خديجه (عليهاالسلام ) به منزل ما مى آمد و با او رفت و آمد داشت ، اكنونما بايد همان پيمان دوستى آنان را حفظ نماييم ؛ زيرا كه خودش پيمانى از ايمان انساناست ⁽¹⁰³⁾.
خديجه (عليهاالسلام ) بيست و پنج سال در خدمترسول اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) بود و در سن شصت و پنج سالگى از دنيا رفت .رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) بيست شتر جوان ، مهريه خديجه (عليهاالسلام ) كردندو خطبه عقد را ابوطالب ، عموى حضرت خواندند⁽¹⁰⁴⁾.
فوت خديجه
و بالاخره ، دنيا جاى ماندن نيست ، خديجه (عليهاالسلام ) نيز، همچون ديگران از دنيا رفتو پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) را در سوگ خود نشاند. هنگام دفن خديجه(عليهاالسلام )، رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) وارد قبر شد⁽¹⁰⁵⁾ و به ياد اوگريست ⁽¹⁰⁶⁾ و در محله ((حجون ))⁽¹⁰⁷⁾ به خاك سپرده شد.
خديجه (عليها السلام ) كسى بود كه خداوند،رسول گرامى خود را ماءمور مى كند تا بشارت بهشت به او دهد .
خديجه (عليها السلام ) كسى بود كه امام حسين (عليه السلام ) بر سر قبر او آمد وگريست و مشغول نماز و مناجات شد، سپس ‍ دست به دعا برداشت .
پيمان خديجه
در اينجا مناسب است ، زنانى كه توفيق زيارت خانه خدا را پيدا كرده اند، توجه بيشترىنموده تا با تاريخ و كمالات حضرت خديجه (عليها السلام ) بيشتر آشنا شوند و برمزار آن بانو، پيمان ببندند كه همچون خديجه (عليها السلام ) در ايثارمال و جان ، كوتاهى ننمايند. اكنون كه سخنى از خديجه (عليها السلام ) داشتيم ، لازماست ، چند كلمه اى هم درباره ابوطالب بنويسيم ، زيرا قبر اين بزرگوار در كنار قبرپاك آن بانوى اسلام است .
ابوطالب (عليه السلام )
يكى از وظايف انسانى و مذهبى زائران خانه خدا، زيارت قبر مطهر حضرت ابوطالب(عليه السلام ) است ، ابوطالب (عليه السلام )، عموىرسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) و پدر بزرگوار حضرت على (عليه السلام ) بود.
او كسى است كه پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) درباره اش ‍ فرمود: يا عَمِّ!رَبَّيْتَ صَغيراً و كفلتَ يَتيماً و نَصْرتَ كَبيراً فَجَزاكَ اللّهُ عَنّى خَيْراً⁽¹⁰⁸⁾.
عموجان ، در كودكى تربيتم نمودى ، در يتيمى كفالتم فرمودى و در بزرگى ياريمكردى ، خداوند پاداش خير اين همه زحمت كه برايم كشيدى به تو مرحمت فرمايد.
ابوطالب (عليه السلام )؛ بزرگ مكّه و قريش ، با زبان و قدرت ازرسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) حمايت مى كرد تا جايى كه حضرت را بر فرزندانخود، مقدم مى داشت . در تهديداتى كه نسبت به پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله ) با جمعىاز يارانش در محاصره اجتماعى و اقتصادى قرار گرفته بودند، ابوطالب (عليه السلام) شبها جاى خواب رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) را عوض مى كرد و فرزندش على(عليه السلام ) را به جاى او مى خواباند كه اگر سوء قصدى پيش آمد، جانرسول خدا(صلّى اللّه عليه وآله ) در سلامت باشد⁽¹⁰⁹⁾ و در مواردى شخصاً، شمشيردست مى گرفت و از حضرت پاسدارى مى كرد و كفار، همين كه بزرگ مكّه و قريش راحامى پيامبر(صلّى اللّه عليه وآله ) مى ديدند از حركات ايذايى خود صرف نظر كرده ،متفرق مى شدند⁽¹¹⁰⁾.
در يكى از روزها، ابوطالب ، پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله ) را نيافت ،خيال كرد حضرت را گروگان گرفته يا شهيد كرده اند، فوراً بنى هاشم را جمع و همهرا مسلح نمود و هر كدام را براى انتقام به سراغ يكى از بزرگان كفار فرستاد.
بررسى افكار و اعمال
اكنون كه اعمال را انجام داديم :
آيا آگاهانه بود؟
آيا عاشقانه بود؟
آيا خالصانه بود؟
آيا اعمالم قبول شد؟
آيا اين چند ساعت و چند روزى كه به خدا توجه داشتيم ، با عمرى غفلت ،قابل قياس بود؟
آيا اين حركات و الفاظ، به وسيله گناهان تباه نخواهد شد؟
آيا شباهتى ميان اعمال ما با اعمال اولياى خدا هست ؟
آيا اين زاد و توشه اندك ، پاسخ طول راه قيامت را مى دهد؟
آيا همه توفيق هاى من از طرف خدا نبود؟
آيا من قابل بودم كه خداوند، اينقدر به من لطف كرد و مرا به خانه خود آورد؟
آيا مى دانى كه چقدر رسول اللّه (صلّى اللّه عليه وآله ) و خديجه (عليهاالسلام ) واصحاب پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله ) در اين شهر زجر كشيدند كه تو، امروز به راحتىنماز بخوانى ؟
آيا مى دانى كه آرزوى زيارت كعبه و حج ، بهدل ميليونها نفر ماند و عاقبت مردند و به اين مكان نيامدند؟
آيا در اين چند روزى كه مهمان خصوصى خدا هستى ، ميزبان را از خود ناراضى نكردى ؟
آيا به جاى پرشدن ساك از سوغاتى قلبت از ايمان پر شد؟
آيا از معنويات آن ديار، چيزى به ارمغان آوردى ؟
آيا دو ركعت نماز باتوجه ، كنار خانه خدا خواندى ؟
آيا ساعاتى كه در مسجد گذراندى ، بيشتر بود يا ساعاتى كه در بازارها وهتل ها؟
آيا تشكرت بيشتر است يا كفران نعمتت ؟
با خود فكر كن ، آيا در برگشتن ، احساس روح و نور تازه اى در خود مى كنى ؟ چقدرمتحول شدى و در چند نفر تحول به وجود آوردى ؟
آيا ديگر توفيق چنين سفرى را پيدا مى كنى ؟
آيا شوق زيارت ، براى نوبت هاى ديگر در دلت بيشتر شده است ؟
آيا اگر بعد از مراجعت ، مردم ترا حاجى صدا نزنند، احساس ‍ ناراحتى نمى كنى ؟
شايسته است ، انسان براى ايجاد روحيه عشق به خدا و غرورزدايى در خود، كمى فكر كندو پاسخ اين سوالات را از درون خود بشنود، سپس از مكّه خارج شود.
سفارشى از امام صادق (عليه السلام )
امام صادق (عليه السلام ) مى فرمايد: آنگاه كه خواستيد از مكّه خارج شويد، طواف وداعانجام دهيد و خود را به كعبه بچسبانيد و بعد از ستايش و حمد خداوند و صلوات برپيامبر گرامى (صلّى اللّه عليه وآله ) بگوئيد:
خدايا! پيامبرت (صلّى اللّه عليه وآله ) در راه تو سختى ها كشيد تا پيامت را به مردمرسانيد.
خدايا! اكنون كه در حال برگشتن از مكّه هستم ، مرا با دست پر و سعادتمند برگردان ،همانگونه كه نسبت به زائران خالص عنايت دارى ، به من نظر لطف بنما.
خدايا! اگر مرگم فرا رسيد كه بار ديگر به اينجا نيامدم ، مرا ببخش و اگر نزد توعمرى دارم ، باز هم توفيق زيارت خانه ات را نصيبم كن .
خدايا! اين سفر را آخرين سفر من قرار مده .
خدايا! مرا بر مركبى نشاندى و از شهرها عبور دادى تا به خانه ات وارد كردى ، با اينهمه لطف ، خيال مى كنم مرا بخشيده باشى .
خدايا! اگر عفوم كردى ، رضايتت را از من بيشتر نما، و اگر تاكنون نبخشيده اى ، اكنونكه از خانه ات مى روم ، مرا ببخش .
خدايا! از خانه ات بيرون مى روم ، ولى به تو و به خانه ات علاقه دارم .
خدايا!من و بستگانم را از هرگونه خطا و انحراف حفظ نما.
و در پايان اين جمله را بگو:
آئِبُونَ، تائِبُونَ، عابِدُونَ، لِرَبِّنا حامِدُنَ، اِلى رَبَّنا راغِبُونَ، اِلى رَبِّناراجِعُونَ.
((خدايا! ما از كردار خود برگشته ايم ، توبه كرده ايم ، بندگان توييم ، ستايشگرپروردگارمان هستيم ، به خداى خود عشق مى ورزيم و به سوى او باز مى گرديم )).
در حديث مى خوانيم كه امام صادق (عليه السلام ) همين كه خواست از مسجدالحرام خارجشود، سر به سجده گذاشت و براى مدتى طولانى درحال سجده بود، بعد سر برداشت و از مسجد خارج شد⁽¹¹¹⁾
به سوى مدينه
اى كاش ، جاده اى كه از مكّه به سوى مدينه كشيده اند، همان جاده اى مى بود كهرسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) بر آن حركت مى كرد تا در مسير هم ،پاى خود را جاىپاى آن بزرگوار مى گذاشتيم .
اى كاش ، جاده از كنار سرزمين غديرخم مى گذشت تا در مسير جايگاه انتصاب مقام رهبرىرا هم مى ديديم و به ياد مى آورديم كه :
اينجا، غدير خم است .
اينجا، محلى است كه رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله )حامل رساندن پيامى بس بزرگ شد.
اينجا، همان جايى است كه على بن ابى طالب (عليه السلام ) به فرمان خداوندمتعال ، به مقام رهبرى رسيد.
اينجا، مكانى است كه مردم با حضرت على (عليه السلام )بيعت كرده ، به وى تبريكگفتند، ولى چيزى نگذشت كه حضرت را رها كردند.
اينجا، محل آزمايش مردم است تا مؤ منان واقعى كه تسليم فرمان خداوند هستند، از منافقانجدا شوند.
به هر حال ، خداوند جزاى كسانى كه منطقه غديرخم و حوادث آن را ناديده گرفته اند،بدهد.
به سوى مدينه مى رويم ، به ياد آن روزى كهرسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) به سوى مدينه رفت ، (هجرت )، تو بعد از انجاماعمال ⁽¹¹²⁾، به سوى مدينه مى روى ، ولى پيامبر گرامى (صلّى اللّه عليه وآله )،بعد از ((سيزده )) سال رنج و شكنجه ، به سوى مدينه رفت .
هنگامى كه پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله ) به مدينه مى رفت ، تمام كفار مكّه آماده ريختنخود او شده بودند⁽¹¹³⁾، ولى ما در كمال رفاه و امنيت به مدينه مى رويم .
هنگامى كه حضرت على (عليه السلام ) (بعد از كمى توقف در مكّه ) به سوى مدينه حركتكرد و خود را قبل از ورود به مدينه به رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) رساند، پاهاىمباركش چنان صدمه ديده بود كه قدرت راه رفتن نداشت ، ورسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) او را در آغوش گرفته ، آب دهانش را به پاى اوماليد كه ورم و صدمه پاى او براى هميشه برطرف گرديد⁽¹¹⁴⁾.ما، به سوى مدينهمى رويم با هدايا و سوغاتى كه معمولاً تهيه كرده ايم . اما صُهيب (بر وزن حسين )، يكىاز ياران رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) ⁽¹¹⁵⁾همين كه خواست از مكّه خارج شود،كفار تمام اموالش را گرفته ، ضبط كردند، ولى او، دست از اسلام و هجرت و عشق بهرسول اللّه (صلّى اللّه عليه وآله ) برنداشت ، همين كه خبر به پيامبر گرامى رسيد،فرمود: ((او ضرر نكرد))⁽¹¹⁶⁾. به هر حال ، بسيار بجاست كه انسان ، گاه و بيگاه ،مقايسه اى ميان وضع خود با اولياى خدا و رفاه خود با شكنجه هايى كه آن بزرگوارانكشيده اند، داشته باشد تا روح قدردانى را در خود زنده كند.
مدينه ، مدفن پيغمبر ماست
كه خاكش سرمه چشم تِر ماست
مدينه ، مهبط جبريل بوده است
مدينه ، مرقد چار اختر ماست
مدينه ، سرفراز و سربلند است
مدينه ، داغدار و دردمند است
زديوار و زمين و كوچه هايش
صداى ناله زهرا، بلند است
بقيعِ دل خراش ما، در اينجاست
قبول اولياى ما، در اينجاست
درونش قبر بى نام و نشانى است
كه مى گويند آنجا قبر زهراست
خداوندا! بسى حسرت كشيديم
به شهر پاك پيغمبر رسيديم
مدينه آمديم ، اما دريغا
كه قبر حضرت زهرا نديديم
بقيع ما، نشانش بى نشانى است
بقيع ما، گلستان نهانى است
درون شب در اين گلزار خاموش
چراغش نور ماه آسمانى است
مدينه
شهرى كه زيبايى ها دارد. در غربت پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) حضرت را باآغوش باز پذيرفتند و هنگام ورودش ، سرودها خواندند، از آن بزرگواراستقبال شايانى كردند. حضرت را يارى نمودند، خانه هاى خود را در اختيار مهاجرانگذاشتند، رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) را در جبهه ها و جنگ ها يارى نمودند، پيامحضرتش را به اطراف رساندند.
شهرى كه بيشترين آيات حقوقى و اجتماعى و سياسى و اقتصادى و اخلاقى در آننازل گشت .
شهرى كه بنيان حكومت اسلامى در آن ريخته شد.
شهرى كه از آنجا، دانشجويان مكتب امام صادق (عليه السلام )، علم را به روى جهانيانگشودند. اينها، گوشه اى از زيبايى هاى اين شهر بود.
ولى در همين شهر، امامان ما شهيد شدند. جنازه مبارك امام حسن مجتبى (عليه السلام )، تيرباران شد، فاطمه زهرا (عليهاالسلام ) در آن كتك خورد و اشكها ريخت و خطبه ها خواند. دراين شهر، بزرگترين توطئه ها عليه اسلام صورت گرفت . در اين شهر، براىكوبيدن برنامه هاى مفيد، مسجد ضرار ساختند.
چهره هاى نفاق ، كارها كردند، تا جايى كه اين شهر ديگر نتوانست ، ابوذرغفارى ، آنصحابى بزرگوار را تحمل كند و...
وارد اين شهر مى شويم ، رسول گرامى اسلام (صلّى اللّه عليه وآله ) همين كه واردمدينه شد از هر سو، حضرتش را دعوت مى كردند، پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله ) كهديد، قبول هر دعوتى مساءله آفرين است ، فرمود: من خودم منزلى انتخاب نمى كنم ، بلكهشتر را رها مى سازم ، هر كجا كه خوابيد، آنجا را مسكن قرار مى دهم ، و اين در مديريت ،يك اصل است كه رهبر جامعه بايد بى طرف باشد و از هرگونه عملى كه شكافى درصفوف مسلمين به وجود آورد، خوددارى نمايد.
ورود پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) به مدينه و خوابيدن شتر در خانه ((ابو ايوبانصارى ))⁽¹¹⁷⁾ كه به قول سلمان فارسى (ره ): ((در مدينه از او فقيرتر نبود.))،چه درسى به ما مى دهد؟ جز توجه به محرومان و عزيز كردن طبقه بى بضاعت و بىاعتنايى به نام ها و نشانه ها و...؟
بزرگترين و سريعترين عملى كه رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) در مدينه انجامدادند، اقدام به ساختن مسجد بود و شخص ‍ پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله ) در ساختن اينمسجد، سنگ حمل و نقل مى كرد⁽¹¹⁸⁾ و مسلمانان هم كمك مى كردند تا مسجد ساخته شد.جالب اين است كه زنان مسلمان نيز، شبها در ساختن و سرعت بخشيدن به ساخته شدنمسجد، كار مى كردند.⁽¹¹⁹⁾
زيارت پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله )
در روايات شيعه و سنى مى خوانيم : كسى كه به حج رود و در مدينه به زيارترسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) نرود، جفا كرده است ⁽¹²⁰⁾. پيامبر عزيز فرمود:مَنْ زارَنى حَيَاً وَ مَيِّتاً كُنْتُ لَهُ شَفيعاً يَوْمَ الُقِيامَةُ⁽¹²¹⁾، كسى كه مرا درحيات يا بعد از مرگم ، زيارت نمايد، روز قيامت شفاعتش مى كنم .
در حديث ديگر از حضرت على (عليه السلام ) مى خوانيم : اَتِمُّوا بِرَسُولِ اللّهِ حَجَّكُمْاِذا خَرَجْتُمْ اِلى بَيْتِ اللّهِ، هرگاه حج شما تمام شد به زيارترسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) برويد كه در حقيقتتكميل حج شما بستگى به آن دارد.
پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) به امام حسن (عليه السلام ) فرمود: ((هركه من ياپدرت و يا تو را زيارت كند، بر من لازم است در قيامت به ديدن او روم و او را ازچنگال گناهان رهايى بخشم ))⁽¹²²⁾.
پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) فرمود: ((كسى كه امام حسن (عليه السلام ) را درقبرستان بقيع زيارت نمايد، روز قيامت كه بر صراط عبور مى كند، لغزشى نخواهدداشت ))⁽¹²³⁾.
در چند روايت مى خوانيم : زيارتى سبب ورود به بهشت مى شود كه تنها انگيزه انسان ،عشق و معرفت باشد، نه اينكه براى اهداف ديگرى مسافرت كند و زيارت در كنار سايرهدفها قرار گيرد⁽¹²⁴⁾.
رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) فرمودند: من در قيامت ، همسايه زائران خود خواهم بود.
در جاى ديگر فرمودند: زائران من ، همچون مهاجرانى هستند كه در زمان حياتم براى يارىمن به مدينه هجرت كرده باشند⁽¹²⁵⁾.
آن قدر در مورد زيارت رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) سفارش ‍ شه است كه براىكسانى كه توانايى رفتن به مدينه را ندارند، دستور داده شده از دور به پيامبر عزيز(صلّى اللّه عليه وآله ) سلام كنند، زيرا ماءموران الهى ، آن سلام را خدمت پيامبر (صلّىاللّه عليه وآله ) مى رسانند⁽¹²⁶⁾.
آثار و نقش تربيتى زيارت اولياى خدا
1 زيارت ، قدردانى از زحمات است
انسان با زيارت اولياى خدا اعلام وفادادرى مى كند و با حضور خود مى گويد: زحماتشما را فراموش نكرده ام ، راه مستقيمى كه خداوند به من مرحمت فرموده است از طريقرنجها، زحمتها و خون هايى است كه شما نثار مكتب نموديد.
2 تاييد عملى
اجتماع بر مزار شهيد، بسيار معنا و به مردم هشدار دارد، از حضور مردم در كنار قبراولياى خدا، مى توان سنجش افكار كرد و روحيه مردم را به دست آورد و خط فكرى ،سياسى و مكتبى مردم را شناسايى نمود.
3 شكوفا شدن خصلت مظلوم يابى
ارزش انسان به شكوفا شدن كمالات و خصلت هاى اوست وگرنه جماد است ويكى ازخصلت ها و كمالات ، روح مظلوم يابى است ، و انسان با حضور خود بر مزار مظلومانتاريخ ، اين روحيه را در خود زنده مى كند، هم به خود تلقين و هم به جامعه اعلام مى كندكه بايد انتقام خون اين شهدا را از ستمگران بگيريم .
4 هشدار به ستمگران
ستمگران تاريخ با ريختن خون اولياى خدا، مى خواهند آن بزرگواران را به دستفراموشى بسپارند اما حضور پرشور مردم بر مزار شهدا، مشت محكمى است بر دهانستمگران . عكس ‍ العملى است تا خيال نشود با شهيد كردن ، مى توان فكر و هدف آنان رانيز محو نمود.
5 مركز شناسايى همفكران
مزار شهيدان و زيارت اولياى خدا، بهترين مركز شناخت انقلابيون و همفكران است . شور وحماسه ، اشك ها و ناله هايى كه افراد از اطراف جهان در كنار قبر اوليا خدا دارند، مىتواند، عامل شناسايى و مزار شهيد مى تواند، سالن اجتماعات و سمينار انقلابيون وگزينش دردمندان و اتاق انتطار متعهدان و پيوند دهنده مبارزان باشد.
6 تقرب به اولياى خدا
اگر كسى از راه دور به انسان اظهار علاقه كند، يك نوع محبت و تقرب پيدا مى كند، ولىهرچه نزديك تر شود و علاقه خود را اعلام نمايد، محبت شديدتر مى شود. نزديك شدنبدنمان به مزار اولياى خدا، عامل نزديك شدن روحمان به روح آن بزرگواران است .
7 زيارت اولياى خدا؛ يعنى ، ارزيابى
در زيارت ، همين كه شخص در برابر انسان هاىكامل قرار گرفت و خود را با آنان (كه به حق ميزان انسان مى باشند)⁽¹²⁷⁾ مقايسهكرد، متوجه فاصله ها مى شود، آنان به كجا رسيدند ما كجا هستيم !
به آنان فرشتگان نازل مى شدند و بر ما وسوسه ها.
آنان ، معدن رحمت بودند و ما معدن بخل .
آنان ، خزينه دار علم بودند و ما يك پارچه ،جهل .
كلام آنان نور، فرمانشان رشد، سفارششان تقوا، عملشان خير، عادتشان احسان بود.
گوشه اى از سيماى امامان معصوم (عليه السلام ) را در زيارتنامه ((جامعه كبيره ))مطالعه كنيد، بعد به قضاوت بنشينيم كه ما در برابر چه افرادى و بر مزار چه كسانىقرار گرفته ايم ؟!
خوب است ، قبل از شروع زيارتنامه رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله )، كمى با پيامبرگرامى (صلّى اللّه عليه وآله ) گفتگو نموده و از محضرش عذرخواهى كنيم .
عذرخواهى از رسول اللّه (صلّى اللّه عليه وآله )
يا رسول اللّه (صلّى اللّه عليه وآله ) من به زيارتت آمده ام ، ولى از اينكه خود را از امتتو بدانم شرمنده هستم ، يا رسول اللّه (صلّى اللّه عليه وآله ) طبق آيه قرآن ، روز قيامتتو از قوم و امت خود به درگاه خدا شكايت كرده ، مى گويى : ((اى پروردگار من ، اينمسلمانان قرآن را رها كردند، گروهى نتوانستند، بخوانند، گروهى درعمل ، قرآن را رها كردند، و به آن عمل نكردند، گروهى درعمل به قرآن ، اخلاص نداشتند، گروهى در خط قرآن ، پايدار نبودند، گروهى ميان قرآنو اهل بيت (كه مفسران واقعى قرآن بودند) جدايى انداختند، گروهى به بعضى از آياتايمان آورده ، بعض ديگر را رها كردند و گروهى افكار غيرالهى را با آيات تو مخلوط ومكتبى التقاطى ساختند⁽¹²⁸⁾.
يا رسول اللّه (صلّى اللّه عليه وآله ) من به جاى تلاوت قرآن و تدبر در آياتش و بهكارگيرى فرمان هايش ، فقط اين كتاب را بالاى سر مسافر گرفتم ، با آن استخارهكردم . سر قبر مردگان خواندم ، وسيله كسب قرار دادم . به آن سوگند خوردم و...
يا رسول اللّه (صلّى اللّه عليه وآله ) هرچه گفتى ، خلاف كردم و اكنون به پيشگاه توآمده ام و عذرخواهى مى كنم ، زيرا قرآن اميد عفو به من داده كه فرموده است :
وَلَوْاَنَّهُمْ اِذْ ظَلَمُوا اَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاستْتَغْفَرُوا اللّه وَ اسْتَعْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدوااللّه تَوّاباً رَحيماً⁽¹²⁹⁾.
((هرگاه كسانى كه به خود ظلم كرده اند (گناهكاران )، نزد پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله) آمده ، از رفتار خود شرمنده باشند و استغفار نمايند ورسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) هم در حق آنان ، دعا و استغفار كند، خداوند آنان را مىبخشد)).
يا رسول اللّه (صلّى اللّه عليه وآله ) من نيز گناه كرده ام و شرمنده ام ، به زيارت توآمده ام ، تنها يك شرط براى عفو من باقى است و آن ، استعفار و دعاى توست .
خوب است ، زائرن خانه خدا كمى در كنار اين مسجد فكر كنند كه اينجا، كجاست ؟ اينمسجدى است كه رسول اللّه (صلّى اللّه عليه وآله ) با دست مبارك خود در ساختمان آنشركت كرد، چه حوادثى در آن واقع شده است ؟
از اين مسجد، جبهه هاى نظامى تشكيل و تقويت مى شد.
در اين مسجد مشورت ها مى شد، ديدارها و قراردادها، بسيج نيروها و حركتها واقع مى شد،پيام ها به اطراف صادر مى گشت .
امام صادق (عليه السلام ) از پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله )نقل مى كند كه نماز در مسجد النبى (صلّى اللّه عليه وآله ) مساوى با ده هزار نماز درمساجد ديگر است .
مسجدى است كه پايه هاى آن ، هر كدام خاطره ها دارد. در كتاب ((وفاء الوفاء)) جلداول از صفحه 453، نام پايه ها و استوانه ها (كه هر كدام نشان دهنده خاطراتى است )نوشته شده است ⁽¹³⁰⁾.
نام يك پايه ، استوانه توبه است ، همان ستونى كه ((ابولبابه )) خود را به آن بست. نام ستون ديگر، استوانه ((سرير)) است ، جايى كه مسند و جايگاهرسول اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) بوده است .
نام ستون ديگر، استوانه ((محرس )) است ، جايى كه على بن ابى طالب (عليه السلام )از رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) حراست و حفاظت مى فرمود و احياناً به مراجعين كمكمى كرد.
استوانه ((وفود))، يكى ديگر از ستون هايى است كه جايگاه مهمانان خارجىرسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) بود.
هدف ، شمردن ستون ها نيست ، مساله اصلى آن است كه بدانيم كجا هستيم و متوجه باشيم وخدا را شكر كنيم كه در دنيا به زيارت كسى آمده ايم كه ما را زنده كرد⁽¹³¹⁾ و ازظلمات جهل و شرك و تفرقه به نور توحيد و علم و وحدت ، فرا خواند.
فكر و تاءمّل در كنار مسجد
اى زائر قبر پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله )، كمى فكر كن .
مدينه موزه اى است كه اسرار تاريخى درآن حفظ شده است ، جاى رشد، فكرو بار گرفتناست .
به هرحال ، مسجد پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) جايگاه صدها و هزارها خاطره استكه انسان نبايد از كنار آنها بى تفاوت بگذرد. چه خاطراتى در اين مسجد واقع شده است!
زمانى از اين مسجد و شهر، نور هدايت و وحى ، نور ايمان و علم ، نور آزادى و عدالت بهسراسر دنيا تابيد تا آنجا كه نام آن ، ((مدينه منوره ))؛ يعنى ، شهر درخشنده شد. اماروز به روز در كم كردن نور آن ، تلاشها كردند.
از جمله :
1 با ساختن مسجد جامع اموى در دمشق ، فكر مردم را متوجه شام كردند.
2 مركز حكومت را از مدينه به بغداد، شام ، قاهره و...انتقال دادند.
3 در بغداد و اسلامبول و اندلس ، كتابخانه ها، مدارس و كاخ ها ساختند ولى امكاناتتحصيل در مدينه را كم كردند.
4 اهل بيت پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) را در اين شهر كشتند.
5 در برابر كرسى درس ائمه اطهار (عليه السلام ) رقيب تراشى كردند.
6 حدود نهصد سالقبل (سال 557)، چند جاسوس مسيحى به نام زائر مدينه ، نزديك قبر مطهر، مدتىطولانى منزلى اجاره كردند و شها مخفيانه از طريق نقب زدن تصميم داشتند، جنازه مقدسرسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) را بربايند كه توطئه كشف شد و آنها بهقتل رسيدند⁽¹³²⁾
ناله از وضع مسجد
گاه و بيگاه ، عاشقان حرم پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) به عنوان تبرك ، ضريحيا منبر يا ديوار و در مسجد را مى بوسند و بدين وسيله ، پاسخى به احساسات پاك خودمى دهند. اما گروهى كه فعلاً در عربستان قدرت را به دست دارند از اين بوسيدن واحترامات و تبرك جستن ، جلوگيرى مى كنند. و به عاشقانرسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) نسبت شرك مى دهند!
مى پندارند كه شرك و توحيد به دست افراد است تا به هر معنايىميل دارند تفسير كنند و هركه را خواستند، مشرك بنامند.
هيچ يك از رهبران چهار مذهب اهل سنت ، اين نوع كارها را تحريم نكرده اند⁽¹³³⁾.
مرحوم علامه امينى (ره )، بيست حديث از اهل سنتنقل كرده كه تبرك جستن به رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) مانعى ندارد و در صدراسلام معمول بوده است .⁽¹³⁴⁾
يكى از علما و مدرسين حوزه علميه قم ⁽¹³⁵⁾، كتابى به نام ((تبرك الصحابه ))،متجاوز از چهارصد صفحه ، درباره تبرك جستن اصحاب در زمان حياترسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) و بعد از رحلت آن حضرت نوشته اند و در اين كتابصدها حديث از مهمترين كتاب هاى اهل سنت به عنوان شاهد، بيان شده است كه انصافاً تحقيقو تتبّع كاملى است .
مگر در حديث نمى خوانيم كه ابوبكر بر سر جنازه مقدسرسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) حاضر شد و حضرت را بعد از رحلتبوسيد؟⁽¹³⁶⁾
مگر حضرت يوسف (عليه السلام ) به برادران نگفت : ((پيراهن مرا نزد پدر برده آن راروى صورتش بيندازيد تا چشمهاى او بينا شود))؟⁽¹³⁷⁾
آيا پارچه اى كه در جوار يوسف عزيز (عليه السلام ) بود، اثر دارد ولى اشيايى كهدر جوار رسول اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) است بى اثر است ؟!
چرا وقتى كه ما ((يااللّه ))، ((يا محمد)) (صلّى اللّه عليه وآله ) گفتيم ، مشرك مى شويم، در حالى كه آيات قرآن بارها رسول اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) را در كنار نام مقدسخداوند آورده است و يك عمل را به هر دو نسبت داده است ⁽¹³⁸⁾
آيا احترام به رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) و بوسيدن آستان قدس او شرك است ،ولى خم شدن و اطاعت از ابر جنايتكاران ، شرك نيست ؟
مگر فاطمه زهرا (سلام اللّه عليها) بر سر قبر پدر بزرگوارش ‍ نيامد و مگر خاك قبررا روى چشم خود نماليد⁽¹³⁹⁾؟
مگر ابو ايّوب انصارى ، آن صحابى بزرگ ، صورت خود را بر قبر مطهررسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) نگذاشت ؟⁽¹⁴⁰⁾
مگر بلال صورت خود را بر قبر رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) نگذاشت ؟⁽¹⁴¹⁾
مگر امام حسين (عليه السلام ) هنگام خروج از مدينه بر سر قبر مطهررسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) نيامد؟ و مگر صورت مباركش را بر قبرننهاد؟⁽¹⁴²⁾
مگر امام سجاد (عليه السلام ) به فرزندش امام باقر (عليه السلام ) نفرمود: ((بهزيارت قبر رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) برو، و دو ركعت نماز بخوان و به من دعاكن ))؟⁽¹⁴³⁾
مگر وهابى ها جلو فرياد زدن بر سر قبر پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) را باتمسك به آيه لا تَرْفَعْوا اَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبىَّ⁽¹⁴⁴⁾ نمى گيرند؟!
راستى ، اگر پيامبر عزيز (صلّى اللّه عليه وآله ) از دنيا رفته است و ديگر (العياذباللّه ) مطلبى نمى فهمد، پس چرا ما، حق فرياد نداريم ؟
در مسجد رسول اللّه (صلّى اللّه عليه وآله )، شما يك بام و دو هوا را تماشا مى كنيد!هرگاه با پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) گفتگو وتوسل و تبرك مى جوييم ، مى گويند: او از دنيا رفته ، گفتگوتوسل اثرى ندارد، ولى هرگاه بلند سخن مى گوييم ، مى گويند:رسول خدا حاضر است و طبق آيه قرآن حق نداريد، صداى خودتان را از صداىرسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) بلندتر نماييد، كسى نيست از اينهاسئوال كند كه اگر زنده است ، چرا جلوى توسل را مى گيريد، و اگر مرده است ، چراجلوى بلند حرف زدن را؟
شرك چيست ؟
شرك به معناى اين است كه انسان به غير خداوند، عقيده كارگشايى داشته باشد، آن همبطور استقلالى ، همانگونه كه انسان براى كسالت خود، به پزشكان متعددى مى تواندمراجعه كند، اگر براى كار خود نيز گاهى به خدا و گاهى به غير خداوند مراجعه نمايدشرك است .
آرى ، غيرخدا را دربرابر خدا قرار دادن شرك است . اگر حدود دويست مرتبه در قرآن كلمه((دون اللّه ))، يا ((دونه )) به چشم مى خورد به همين معناست كه ما براى غير خدا حسابىمستقل باز كنيم .
اما چنانچه اولياى خدا را واسطه لطف خدا بدانيم و كار را فقط از طريق خداوندمتعال بدانيم ، هرگز شرك نيست . زيرا:
خداوند با اينكه كارها را تدبير مى كند، يُدَبِّرُ اْلاَمْرَ فرشتگانى را هم براىتدبير امور قرار داده است وَالْمُدبِّراتِ اَمْراً⁽¹⁴⁵⁾
با اينكه تقسيم رزق مردم به دست خدا است ، ولى مامورانى براى اين كار نيز قرار دادهاست فَالْمُقَسِّماتِ اَمْراً⁽¹⁴⁶⁾.
با اينكه خودش فرموده كه ما اعمال شما را مى نويسيم : نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا⁽¹⁴⁷⁾ولى ماءمورانى را براى ثبت و ضبط اعمال نيز مقرر فرموده است كِراماًكاتِبينَ⁽¹⁴⁸⁾.
بااينكه خودش جان ما را مى گيرد، ولى براى جان گرفتن هم ،مسوول گذاشته است ؛ يَتَوَفّا كُمْ مَلَكُ الْمَوتِ⁽¹⁴⁹⁾.
آرى ، منشا همه قدرت ها و خيرها خداوند است ، ولى قانون را چنين قرارداده كه كارها ازطريق وسائل انجام شود.
بنابر اين اگر خداوند انسان يا فرشته يا موجودى را در عالم ، واسطه كارى قرار داده ،توجه به آن واسطه ، شرك نيست ، مگر زمانى كه ما از خداغافل باشيم و چشم خود را به واسطه دوخته و آن را تنهاعامل قرار دهيم .
توسّل و تبّرك و استشفاء
اكنون كه گفتيم ، كار اولياى خدا در حقيقت كار خداوند و با اذن اوست ، بنابر اين ،توسل و استمداد از اولياى خدا به منزله استمداد از خدا است ،
همانگونه كه اطاعت رسول اللّه (صلّى اللّه عليه وآله ) اطاعت خدا است : مَنْ يُطِعِالَّرسُولَ فَقَدْ اَطاعَ اللّه ⁽¹⁵⁰⁾
شاهد از تاريخ و سيره
حالا كه سخن به اينجا رسيد، خوب است ، نمونه هايى ازتوسل و تبرك را در اينجا نقل كنيم :
عايشه مى گويد: ((مردم اطفال خود را نزد رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) مى آوردندتا تبرك يابند⁽¹⁵¹⁾ پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) براى ايناطفال دعا مى كرد⁽¹⁵²⁾.
در تاريخ نام 24 طفل كه رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) براى تبرك غذا به دهانآنان گذاشت ، آمده است ⁽¹⁵³⁾ و نام 102 نفر را كهرسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) بر سر آنها دست ماليد و اين وسيله مباهات و افتخارآنان بود، مى خوانيم ⁽¹⁵⁴⁾.
در حديث مى خوانيم : كه پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله )، على بن ابى طالب (عليهالسلام ) را ديد، در حالى كه عرق بر صورت مباركش نشسته ، وارد شد، پيامبر عزيز(صلّى اللّه عليه وآله ) كمى از عرق صورت خود را به على (عليه السلام ) ماليد، سپسكمى از عرق حضرت على (عليه السلام ) به صورت مبارك خود ماليد⁽¹⁵⁵⁾
گاهى نزد رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) براى تبرك جستن ازدحام مى شد⁽¹⁵⁶⁾.
در حديث مى خوانيم كه آب براى وضو كم و جمعيت زياد بود،رسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) دست مبارك را در ظرف كم آب ، فرو برد و اصحابوضو گرفتند، گويا آب از لابلاى انگشتان مى جوشيد تا جايى كه همه اصحاب از آنوضو ساختند.⁽¹⁵⁷⁾
در بيست و هشت خاطره و حديث نقل شده كه اصحاب پيامبر (صلّى اللّه عليه وآله ) آبوضوى حضرت را براى تبرك مى بردند⁽¹⁵⁸⁾.
بحث ما، در اين نيست كه اين مساله چقدر پايگاه مكتبى دارد؟ و چقدر بايد در حفظ لباس وكفش اولياى خدا، سرمايه گذارى فكرى و مالى و... كنيم ، بلكه هدفمان اين است كهثابت كنيم ، مساله تبرّك جستن ، يك مساله عمومى و همگانى و مسلم و زير نظر شخصپيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله ) بوده است و چرا يك گروه سياسى و كج فكر بهعنوان شرك ، مانع بوسيدن ديوار مسجد يا قبر مطهررسول خدا (صلّى اللّه عليه وآله ) مى شوند؟ آنان چه دليلى از قرآن و حديث دارند، ولىما (بحمداللّه ) صدها حديث در زمينه تبرك جستن از كتاب هاى معتبراهل سنت داريم ، مگر مسلمانان در طول تاريخ تاكنون از آب زمزم به عنوان تبرك استفادهنمى كرده اند؟