مرض لادررى 
يكى از خطرناكترين امراضى كه به وسيله گوشت خوك به انسان عارض ‍ ميشود مرضلادررى است ، كه عامل مولده آن ((تنيا)) يا كرم كدو مى باشد.
((تنيا)) كرمى است كه فاميل ((سستود))⁽⁴⁷⁾ كه داراى انواع چندى است ، و كرمكدويى كه در بدن خوك وارد مى شود به نام ((- teniasotium )) مشهور است .
بدن اين حيوان مركب از يك سر است ، كه دو رديف قلاب و چهار بادكش ‍ دارد، و به وسيلهآن خود را به جدار معده انسان مى چسباند، بعد از سر، زنجيرى خيلى طولانى از حلقه هابدن آن را تشكيل مى دهد، و گاهى مجموع اين حلقه ها داراى چندين مترطول مى شود.
حلقه نزديك سر خيلى كوچك است ؛ و هر چه از آنجا دور شود؛ حلقه ها متدرجا درشت ترميگردد، هر حلقه ((تنيا)) داراى دو جنس ((نر و ماده )) است ، و جفت گيرى در خون آنانجام مى گيرد و سوراخهاى تناسلى روى لبه هاى حلقه قرار دارد.
زيانهاى ديگر 
زيانهاى گوشت خوك منحصر به اين دو كه گفتيم نيست گوشت خوك اصولاثقيل الهضم است ، و معده را سخت در زحمت مى اندازد، در اثر خوردن گوشت خوك اغلبسميتى به وجود مى آيد، كه در اصطلاح علمى آنرا ((بوتوليسم )) مىگويند))⁽⁴⁸⁾
اين بود نمونه اى از زيانهاى گوشت خوك ، كه از نظر اسلام خوردن آن حرام شمرده شدهاست .
ت - سگ  
يكى از مسائل بديهى بين مسلمانان ، نجاست سگ و نهى از نگهدارى آن در مواقع غيرضرورى در خانه ، و اجتناب كردن از ظرفى است كه آن را ليسيده است ، البته خدمات اينحيوان به انسانها، از نظر اسلام ناديده گرفته نشده ، و براى سگهايى كه پاسدارىمى كنند و سگهاى شكارى ارزش قائل شده و به طورى كه اگر سگ گله يا سگ زراعتديگرى را نابود كند بايد اين خسارت را جيران كند⁽⁴⁹⁾ و نيز در بسيارى از كلماتپيشوايان دينى ، از صفات خوب آن حيوان ، مانند وفادارى ، و هوشيارى تعريف شده ولىبه خاطر جنبه هاى بهداشتى از نگهدارى آن درمنزل ، جلوگيرى شده ، زيرا به وسيله اين حيوان امراض بسيارى به انسانها سرايت مىكند.
روش نگهدارى سگ  
اگر كسى در صورت ضرورت خواسته باشد آن را در خانه نگهدارى ، طبق دستور اسلامبايستى كلبه جداگانه در يك طرف منزل بنا كند، كه زندگى آن حيوان ازاهل منزل جدا باشد.
عن ابى عبدالله (ع ) قال : لا تمسك كلب الصيد فى الدار الا ان يكون بينك و بينهباب ))⁽⁵⁰⁾
امام ششم (ع ) فرمودند: سگ شكارى ⁽⁵¹⁾ را در خانه ات نگهدارى مكن مگر اينكه بينتو و او درب ديگرى باشد.
كنايه از اينكه خانه اى جداگانه براى سگ خودت بساز كه زندگى آن و تو با همنباشد.
انواع بيماريها 
بيماريهايى كه ممكن است از سگ به انسان منتقل شوند از اين قرارند:
1 - امراض جلدى  
((جرب )) و ((كچلى ))، و ساير امراض جلدى و نيز انواع شپش و پشه در ((سگ ))فراوان است ، ((سگ )) بدن خود را كه مملو از ميكرب است با دهان مى ليسد، و ميكربهاىمختلف روى زبانش جمع مى شود. سپس زبان خود را به كاسه و كوزه و پرده و فرش مىزند؛ به بدن و دست ارباب خود زبان مى زند و به اين وسيله ميكروبها رامنتقل مى نمايد.
2 - هارى  
بيمارى هارى در ((سگ )) در روزهاى اوليه بسيار مخفى است ؛ ولى كم كم ظاهر مى شود،و اگر جلوگيرى از ميكرب نشود و به وسيله ((سگ )) وارد بدن انسان شود. پس ازمدتى در حدود چهل روز، انسان را به فجيع ترين وضعى مى كشد.
50
3 - كرم كدوى سگ  
((كيست هيداتيك )) از نوعى كرم كدو به وجود مى آيد، بيمارى مخصوصى كه ازاين كرمپيدا مى شود ((اكينو كوك )) ناميده شده علامت اين بيمارى در سگ سرگيجه و دوران است، روى هيمن اصل اروپائيان اين مرض را ((tournis)) مى گويند به معنى ((دوران )).
تنياى ((سگ )) بيشتر به قصابها؛ چوپانها؛ و كسانى كه ((سگ )) در منزلشان ودرون زندگيشان زندگى مى كند حمله مى كند.
اين كرم سه تا چهار ميليمتر طول دارد، و از سه تا چهار حلقه مركب شده ، جدار بيرونىآن مركب از قلابهايى چند است ، ابتدا وارد روده مى شود، بعدا ممكن استداخل كبد و ريه ، پوست و كليه و غيره گردد؛ اين بيمارى توليد دردهاى سخت مى كند، واگر به وسائل جراحى ريشه آنرا را از اعضاء نامبرده بيرون نكشند، به مرگ مى انجامد.
تنياى ((اكينوكوك )) كوچكترين تنياها است ، هر وقت بحد رشد برسد. حلقه آن جدا شدهبا تخمهايى كه در آنست (هر حلقه 400 تا 800 تخم دارد) بوسيله روده ها دفع مىشود.
4 - بيمارى ديگرى به نام ((echinococcosemu11itocutaire)) 
ميكرب اين بيمارى به وسيله ((سگ )) در انسان به وجود مى آيد، و توليد بحرانهاىسكته ، سر گيجه ، و صداع مى كند؛ اين بيمارى در انسان 69 در صد به كبد حمله مىكند و 11 در صد به اعضاى سفلى و 8 در صد به پوست و عضلات ، و خلاصه بهكليه ، طحال و مغز سرايت مى نمايد.
5 - سرايت سل  
يكى از دانشمندان بزرگ فرانسه بنام ((نوكارد)) ثابت كرده كه مرضسل ، از انسان به ((سگ )) و از ((سگ )) به انسان خيلى زياد سرايت مى كند، و ضمنانشان داده كه سگهاى شهرى جوان ، زياد دچارسل ميگردند، و بوسيله راههاى هوايى و جهاز هضم ميكرب ببدن سگداخل مى شود، زيرا سگ ((با سيل هاى كوخ )) يعنى ميكربسل را كه هميشه در كثافات هست مى ليسد اگر سگى در خانه يك نفرمسلول باشد براى تمام آن محله ، بلكه تمام آن شهر خطرناك است ))⁽⁵²⁾
بيماريهاى بى سابقه  
بسيارى از بيماريها كه ميان ملل اروپايى و آمريكايى فراوان به چشم مى خورد، در ميانملل اسلامى سابقه نداشته است و جهت اين امر بسيار روشن است ؛ زيراملل اسلامى از برنامه هاى دقيق و منظمى پيروى مى كنند كه آن برنامه ها با خلقت وسرش مردم سازى دارد و آن برنامه ها را براى سلامت و بهتر زيستى مردم ، خداوند معينكرده است و از اين جمله است مسئله خون ، مردار، سگ و خوك چه بيماريهايى خانمانسوزى كهاز جانب اين چيزهايى كه خدا حرام كرده دامنگير بشر مى شود؛ كه با ترك آنها و حرام ونجس دانستن آنها بجاى بيمارى ؛ تندرستى و بجاى بدبختى اجتماع -، سلامت اجتماع تامينميگردد ولى متاءسفانه با گشوده مدهاى جديد به سوغات آمده و اينجا است كه مى بايستاعتراف به فرمايش امام هفتم (ع ) نمود:
((كلما احدث الناس من الذنوب مالم يكونوا يعملون ، احدث الله لهم من البلاء مالميكونوا يعدون ))⁽⁵³⁾
هنگاميكه مردم مرتكب گناهان تازه اى بشوند كه قبلا آن گناهان را انجام نميداند، خداوندنيز براى آنان بلاها و مصيبت هاى غير منتظره ايجاد مينمايد.
در جايى كه اسلام دستور مى دهد در صورتيكه ظرفى را سگ بليسد مى بايست براىطهارت و نظافت آن ظرف را خاك مال كنند ما امروز در بعضى خانواده هاى مرفه مى بينيم ،همچون زمان جاهليت سگ را همبازى خود و كودكان قرار مى دهند، زبان سگ را در دهان مى كنندو مى مكند و تا اين اندازه با سگ خصوصى شده كه آنرا در رختخواب خودشان مىخوابانند.
البته اين كار نتيجه اى جز ميكرب و بيمارى امراض گوناگون چيزى به بار نمى آورد.
قبلا نوشتيم كه اگر ظرفى را سگ بليسد، بايد آنرا خاكمال كرد.
((ظرفى را كه سگ ليسيده يا از آن ظرف ، آب يا چيز روان ديگر خورده ، بايداول با خاك پاك ، خاك مال كرد، بعد يك مرتبه در آب كريا جارى ، يا دو مرتبه با آبقليل شست ))⁽⁵⁴⁾
آن آفريدگارى كه سگ را آفريده هم او نيز دستور به دفع ميكرب مى دهد ميكرب سگ رافقط خاك پاكيزه و تميز مى تواند نابود كند، و كشف يكى از دانشمندان بزرگ در اينقسمت خواندنى است . البته اين كشف چندان سر و ساده تمام نشده بلكه توام با هياهو وجنجال و سر و صدا بود.
شرح اين تجزيه كشف در يكى از مجلات فرانسوى ، بنام ((لوشا سورفرانسه )) كهدر شهر ((سنت اتين )) چاپ مى شد درج گرديده است .
كشف او اين بود كه اگر سگى ظروف را زبان بزند، و آنرا آلوده به ميكرب كند، تنهاچاره نابودى اين ميكرب خاك است ، و بايد ظروف را خاكمال كرد.
و از اينجا بايد بفهميم كه آنچه پيامبر اسلام كه بيان مى كرده از راه رابطه با مبدا وبا الهام پروردگار بوده است . پيامبرى كهتحصيل علم نكرده بود. بعد از گذشت چهارده قرن اينگونه سخنان و كلماتش استدلالى ومبرهن گرديد.

ث - استمنا 
استمنا يعنى انسان با خودكارى كند كه از او منى بيرون بيايد، كه به اصطلاحفارسى به آن ((جلق )) گفته مى شود، از نظر اسلام اين كار حرام است ؛ و اگر كسىروزه باشد روزه اش باطل مى شود، شخصى از حضرت صادق (ع ) از اينعمل نامشروع سئوال كرد. حضرت فرمود: هنگامى است بزرگ و كسى كه مرتكب اين كارزشت مى شود همانند كسى است كه با خود ازدواج كند، و اگر من بدانم كسى با خود اينعمل را انجام مى دهد با او غذا نخواهم خورد، آن شخص سپس به آن حضرت گفت آيا از قرآنمجيد دليلى بر حمت اين كار وارد شده ، حضرت اين آيه را قرائت فرمودند.⁽⁵⁵⁾
فمن ابتغى وراء ذالك فاولئك هم العادون ⁽⁵⁶⁾
يعنى ارضاء غرائز جنسى از هر طريقى كه باشد، جز ازدواج مشروع ، حرام و انجام دهندآن جزء تجاوز كاران محسوب مى شود))
زيانهاى استمنا 
متاءسفانه بعضى از جوانان ما، دچار اين نوع انحراف جنسى هستند، ممكن است بعضى متوجهحرام بودن آن نباشند و يا از زيانهاى همه جانبه آن بى خبر باشند ولى براى هوشيارىاين گروه و نيز براى دانستن اهميت دستورهاى اسلامى از نظر پزشكى ، نظريه بعضىاز دانشمندان را در اينجا نقل مى كنيم .
((مشاهدات دكتر ((هوچين سون )) ثابت مى كند عموم ناراحتيهاى مربوط به دستگاهتناسل ، از آثار استمنا است ، و نيز ناراحتيهاى شبكيه چشم ؛ و مشيميه از آن سرچشمه مىگيرد. نويسنده مزبور اضافه مى كند، نخستين نتيجه عادت به اين كار شنيع ، اين است ؛كه قوت و شفافيت چشمها زائل مى گردد، صورت ، رنگ اصلى خود را از دست مى دهد وپژمرده مى شود، در نگاه هاى مبتلايان به اين كار، هوش و ذكاوت اولى ديده نشده ، حالتگرفتگى در سيماى آنها ظاهر مى گردد، چشمهاى آنها با حلقه هاى كبود رنگى احاطه مىشود؛ بعد از آن سستى و تنبلى در اعضاى مختلف مشاهده مى گردد. نقصان حافظه ،خرابى اشتها، مشكل شدن هضم ، تنگى نفس ، تغيير اخلاق و مزاج بطور غيرقابل توضيح ، حسادت و غم و كدورت ، ماليخوليا، و فكر گوشه گيرى از نتايج شومابتلاى به اين انحراف جنسى است ، از اثرات و نشانه هاى اينعمل نيز كم خونى و ضايع شدن قواى جسمى و روحى ، دوران سر؛ صداى گوشها، كمردرد، سختى تنفس ، كم شدن حافظه ، لاغرى و ضعف و سستى است . و اين كار در اثررابطه نزديكى كه با حواس پنجگانه دارد، مخصوصا در چشم و گوش اثر مىگذارد))⁽⁵⁷⁾
يكى از مشكلات بزرگى كه مبتلايان به اينعمل با آن مواجه مى شوند، اعتياد به اين كار بد است . اعتياد شديد و مرگبارى كه افرادرا به دنبال خود مى كشاند، و به اين آسانى دست بردار نيست ، و به يقين مى توان گفت، كه اعتياد به اين كار ناپسند، از معتاد بودن به مواد مخدر شديدتر است .
ج - ميكروبها 
ميكروب ها موجودات ريزه ذره بينى اند كه با چشم عادى ديده نمى شوند، همه ميكروبهامضر نيستند؛ بلكه بعضى از آنها در زندگى انسانها كاملا لازم و موثرند.
ميكروبها را بدون ميكروسكپ ، و وسائل آزمايشى نمى توان ديد، كشف اين موجودات ريز،از زمان ((پاستور)) به بعد شروع شد.
در اسلام ، قرنها قبل از تولد ((پاستور)) و پيدايش ((ميكرسكوپ )) از اين موجوداتريزه ذره بينى خبر داده شده است .
((فتح ابن يزيد جر جانى )) كه از دوستان امام رضا(ع ) بوده ، از آن حضرتسئوال كرده است :
مقصود از اين كه خدا سميع و بصير است چيست ؟
امام (ع ) فرمود براى اين است كه خداوند از موجودات دقيق باخبر است ، آيا آثار قدرت اورا در گياهان ، و حيوانات ريز مانند پشه و كوچكتر از پشه ، آن حيواناتى كه چشم ما هيچگاه آنها را نمى بيند، مشاهده نمى كنيد حيواناتى كه به واسطه كوچكى ، نر و ماده ،بچه و بزرگ و نوزاد آنها از هم تميز داده نمى شوند.
اين حيوانات در امواج درياها، و در ميان پوستهاى درختان ، و در بيابانها و دشتها زندگىمى كنند، و در اثر كوچكى نه با چشم ديده مى شوند و نه با دست لمس مىگردند.⁽⁵⁸⁾
وبا 
وبا بيمارى مسرى و خطرناكى است ، كه ميكروب آن درسال 1883 شناخته شد. اين ميكروب مدت زيادى در آب رودخانه زندگى مى كند، سرايتغير مستقيم آن تقريبا در آب آلوده است . گاهى بطور ناگهانى بروز مى كند. و در ظرفچند ساعت جمعى را هلاك مى نمايد، و به اين سبب وباى صاعقه ناميده مى شود، عوارض آنقى و اسهال شديد، سنگينى در قلب و معده پيدا شدن دانه هاى سفيد شبيه برنج خيسخورده در مدفوع مريض ، كبود شدن لبها و گونه ها، انقطاعبول ، احساس برودت شديد و عطش مفرط، كند شدن نبض ، فرو رفتگى صدا وخشكيدگى پوست بدن به طورى كه اگر آن را با دست بكشند و فشار بدهند تقريبا بههمان حالت باقى مى ماند، زيرا حالت ارتجاعى خود را در اثر كم شدن مايعات بدن ازدست مى دهد ميكروب شناسان با زحمات فوق العاده دريافتند كه ميكروب وبا در ميان آبزندگى مى كند. ولى پيشوايان اسلام اين مطلب را با صراحت تمام بيان فرمودند.
امام چهارم (ع ) در كتاب صحيفه سجاديه ، در ضمن نفرين به دشمنان اسلام مى فرمايد:
و امزج مياههم بالوباء
خدايا، آبهاى آشاميدنى آنها را به ميكروب و با ممزوج كن على (ع ) در كتاب نهج البلاغهفرمودند:
وجد حوابينى و بينهم شربا و بيا⁽⁵⁹⁾
ميان من و خودشان ، آب وبا دار را آميختند و در هم نمودند.
جذام 
جذام بيمارى واگيرى است ، كه در آسيا و آفريقا و بعضى نقاط اروپا و آمريكا شيوعدارد و بر دو قسم است ، يك قسم آن داراى عوارضى ازقبيل بر آمادگيهاى مسى رنگ در روى پوست بدن مى باشد كه به تدريج تغيير مى كند،و تبديل به زخم جراحت مى شود، قسم ديگر آن عبارتست از لكه هاى سفيد شبيه برص وبى حسى بعضى اعضاء بدن از قبيل بينى و دست و پا، كه گوشت آنها را فاسد مى كند؛و از ميان مى برد، ((آكله وداء الاسد)) هم مى گويند، و در فارسى به آن ((خوره )) مىگويند.
ميكروب آن در سال 1873 كشف شد، از وقتى كه ميكروب خوره وارد بدن انسان مى شود تابروز بيمارى يعنى دوره كمون آن به طور متوسط ازيكسال تا 7 سال متغير است و به ندرت از دو ماه تا 30سال ديده شده است .
راه سرايت جذام ، از مخاطهاى تنفسى يا پوست آزرده مى باشد، خوره و جذام نيز ازبيماريهاى مسرى است . ميكروب جذام را امروزه باوسائل علمى مى بينند، ميكروب به شكل شير است ، و عجيب اين است كه پيامبر اسلام درضمن جمله كوتاهى كه مسرى بودن اين بيمارى را بيان فرمودند با تشبيه لطيفى بهانسانها آموختند كه از شخص جذامى فرار كنيد آن طورى كه از شير فرار مى كنيد.
فرمن المجذوم فراراك من الاسد⁽⁶⁰⁾
در اين روايت دو نكته تذكر داده شده 1 - بيانشكل ميكروب خوره ، به وسيله تشبيه به شير 2 - بيان مسرى بودن اين بيمارى كهبايستى از شخصى جذامى دورى كرد البته منظور از فرار اين نيست كه جذاميان را بهحال خودشان واگذارند، كسى به عيادت آنها نرود تا در كنج انزوا و تنهايى بميرند،بلكه منظور از كلمه ((فرار)) معاشرت و نزديك نشدن با شخصى جذامى است . ودليل اين مطلب سخن ديگرى است از پيامبر اسلام (ص )
كره ان يكلم الرجل مجذوما الا ان يكون بينه و بينه قدر ذراع ⁽⁶¹⁾
خداوند كراهت دارد از اينكه شخصى با جذامى سخن بگويد، مگر اينكه بين شخص سالم ومريض حداقل به اندازه يك ذارع فاصله باشد.
راه ديگر براى معاشرت با جذامى اينست كه شخص ، خود را واكسينه كرده باشد كه دراين صورت مصونيت يافته و اگر به خدمت آنها بپردازد كار خوبى انجام داده است .
دستور ضد عفونى در اسلام 
با توجه به اينكه ميكروبها با سرعت فوق العاده اى ، محيطهاى مجاور و افراد و آلودهمى سازند؛ اسلام براى مبارزه با انتشار و سرايت آنها، دستور ضد عفونى كردن مكانهاىپوشيده و سقف دار، مانند اطاقها و امثال آن را داده است ، كه مى توان بخور با((حرمل )) را يكى از آن دستورها دانست .
امام ششم (ع ) فرمودند:
((ان الشيطان لعنه الله ليتنك سبعين دارا، دون الدار التى هو فيها، و هو شفاء منسبعين داء اهونه الجذام ، فلا تغفلوا عنه ))⁽⁶²⁾
در خانه اى كه ((حرمل )) به طور بخور استعمال شود تا هفتاد خانه ، اطراف آنميكروبها دور مى شوند و بخور دانه ((حرمل )) شفاء از امراض ‍ بسيارى است ، كهكوچكترين آنها ميكروب جذام است از فوائد سر شار((حرمل )) غافل نشويد. ((حرمل نام درختى است مانند كنجد كه از بخور دانه هاى آناستفاده مى كنند.))⁽⁶³⁾
بعضى از ميكروبها مانند آنفلوآنزا با سرعت زيادى منتشر ميشوند حتى ممكن است در عرضيك ساعت در خانه هاى زيادى انتشار يابد. لذا در اين روايت گفته شده تا هفتاد خانه ازميكروب در امانند.
چ - بهداشت كبد، معده و روده 
يك اتومبيل را در نظر بگيريد، چراغها، بوق ، حرارت بخارى ، حركت و سرعت سير و حتىشيشه پاك كن هاى آنرا نيز بياد بياوريد حالا فكر كنيد كه ايناتومبيل را چه نيرويى به راه مى اندازد و با كدام نيرو چراغها آن روشن مى شود و نيزكدام نيرو به آن سرعت مى دهد. بعد از مطالعه به اين نتيجه مى رسيد كه همه كارها ازموتور است ، موتور است كه ايجاد انرژى و برق و حرارت مى كند.
به هر مقدار موتور ماشين بهتر كار كند، كارهاى ديگر ماشين مانند حركت و سرعت و...بهتر خواهد بود. بدن ما همان اتومبيل است و موتور آن دستگاه گواراش و جهاز هاضمه استو به هر مقدار كه در نگهدارى و حفاظت اين دستگاه توجه شود به همان مقدار كارش بهتر ودر آمدش بيشتر خواهد بود. و به همين دليل مى توان گفته كسانى كه پيرى زود رس رادر اثر اختلالات جهاز هاضمه مى دانند تاءييد نمود.
((عده اى ديگر از دانشمندان عقيده دارند آدمى وقتى پير مى شود كه دستگاه گوارش وهاضمه او از كار بيفتد و يا بخوبى كار نكند.))
((ميچنكوف )) دانشمند ميكروب شناس مى گويد:
((پيرى زود رس و بيمارى آن وقتى بر بدن چيره مى شود كه ميكروبهاى مسموم كننده وزهر دار بواسطه مسموميت غذاييى در داخل روده ها به فعاليت بپردازند و سموم خود را بهرگهاى بدن بفرستند))⁽⁶⁴⁾
بهترين دليل بر اهميت دستگاه گوارش براى سلامت انسان و نقش موثرى كه درطول عمر دارد آمارى است كه از 12 هزار نفر مردگان تهران گرفته شده كه فقط 98نفر آنها با امراض سل ، حصبه ، ذات الريه ، سياه زخم و ساير امراض عفونى مرده اند درحاليكه رقم قابل ملاحظه اى مربوط به عوارض ‍ دستگاه معده و جهاز هاضمه است كه اينكآمار آن از نظر شما مى گذرد.
(( 1 - مردگان بر اثر عوارض كبد 2930 نفر
2 - مردگان بر اثر عوارض سوء هاضمه 1432 نفر
3 - مردگان بر اثر عوارض مسموميت غذايى 1043 نفر
4 - مردگان بر اثر عوارض بيمارى قلب 1150 نفر
5 - مردگان بر اثر عوارض روماتيسم - سياتيك - نقرس 595 نفر
6 - مردگان بر اثر عوارض بيمارى قند 430 نفر
7 - مردگان بر اثر عوارض افراد در نوشابه 160 نفر
8 - مردگان بر اثر عوارض فشار خون 1300 نفر
9 - مردگان بر اثر عوارض سكته 360 نفر
10 - مردگان بر اثر عوارض سرطان 118 نفر
11 - مردگان بر اثر عوارض اوتيانوز (كمى ويتامين ) 1250 نفر
12 - مردگان بر اثر عوارض سموم 36 نفر
13 - مردگان بر اثر عوارض تصادف - تصادم - نزاع وقتل 194 نفر
14 - مردگان بر اثر عوارض امراض عفونى 98 نفر
15 - مردگان بر اثر عوارض نفريت و امراض كليه 970 نفر
جمع كل 12066 نفر))⁽⁶⁵⁾
بزرگترين رقمى را كه اين آمار به عنوان زنگ خطر به ما نشان مى دهد عوارض كبد وسوء هاضمه است .
((كسانيكه معده اى مرتب و صحيح دارند داراى مزاجى سلام و اراده اى قوى بوده و حوصلهكار كردن دارند و بر عكس كسانيكه مبتلا به يبوست مى باشند هميشهكسل بوده و به كار كردن علاقمند نيستند دائما خميازه مى كشند و چرت مى زنند و بهكائنات بد مى گويند، سرشان اغلب درد مى كند و به زندگى علاقه اى ندارندكسانيكه هاضمه اى منظم دارند كمتر مريض ميشوند، و هر موقع بيمار شدند زود معالجهمى شوند.
خداوندا آنرا كه هاضمه منظم دادى چند ندادى و آنرا كه ندادى چه دادى ؟))⁽⁶⁶⁾
پيامبر اسلام صل الله عليه و آله نيز اختلالات و منظم نبوده معده و جهاز هاضمه را ريشههر بيمارى دانسته اند.
قال النبى (ص ): ((المعدة بيت كال داء...))⁽⁶⁷⁾
پر خورى - تند خورى 
بدن را تشبيه به اتومبيل كرديم ، البته موتوراتومبيل براى كار كردن احتياج به نيرو و انرژى دارد چيزى كه به موتور انرژى مى دهدبنزين ، گازوئيل و... است ، همانطوريكه موتور بدون بنزين راه نمى رود اگر بنزينآن هم بيش ‍ اندازه باشد نمى گذارد موتور روشن شود، و از ابتدا زيادى بنزين سببخاموشى اش خواهد بود.
و به اصطلاح تا استارت بزنند خفه مى كند، پر خورى در انسان نيز چنين است .
پرخورى را مى توان ام الامراض يا ريشه بيماريها دانست .
قرآن مجيد در اين زمينه چنين بيان مى دارد:
((و كلوا و اشربوا و لا تسرفوا انه لا يحب المسرفين ))⁽⁶⁸⁾
بخوريد و بياشاميد ولى زياد روى نكنيد؛ زيرا خداوند، متجاوزين از حداعتدال را دوست نمى دارد.
ما ملاء آدمى و عاء شرا من بطن حسب الآدمى لقيمات يقمن صلبه ⁽⁶⁹⁾
هيچ ظرفى را فرزند آدم پر نكرد كه بدتر از ظرف شكم باشد در حاليكه براى ادامهزندگى او چند لقمه كافى است .
در اين سخن زبانهاى پر خورى به طور اختصار گوشزد شده است و اينكتفصيل آنرا مى خوانيم :
((الكليها سم را به شكل مواد نشاسته اى غيرقابل جذب كه در الكل ، فراوان وجود دارد بلع مى كنند. و اشخاص پر خور هيدرات دوكربن مواد نشاسته اى را به صورت غذاهاى نشاسته دار و قندى جذب نشدنى وارد بدنخود مى نمايند...
خطراتى كه متوجه پر خورها است كمتر از خطراتى نيست كه گريبانگير الكليها است .ولى از پر خورها زياد صحبت و گفتگويى در بين نيست زيرا آن ها افتضاح عمومى بر پانمى كنند و خانواده خود را سر افكنده نمى سازند.مثل مستها با مامورين پليس دست به يقه نشده و شبها را در زندانهاى كلانترى به سرنمى برند ولى از طرف ديگر مثل مستان روز به روز خود را فرسوده كرده ، نيرو و نشاطزندگى را بر باد مى دهند و در جوانى خود را به صورت پيران از كار افتاده و بدهيكل در مى آورند در حالى كه ممكن است سنى از آنها نگذشته و بيش از ثلث عمر خود رانكرده باشند.
چه مشكل است اشخاصى كه به جاى يك چانه سه چانه روى غبغبشان افتاده و سى ياچهل كيلو پيه و چربى اضافه دارند...
طبق آمارى كه شركتهاى بيمه عمر در باره اشخاص مختلف بر داشته و همگى آنراقبول دارند اشخاص پر خور عمر خود را كوتاه مى كنند زيرا هر گره اى كه در دور كمربه نسبت دور سينه زياد شود يكسال از عمر آدمى را كم خواهد كرد چه ، اندازه دور كمر وسينه هر كس ، بايد مساول باشد.
در حال حاضر در تمام كشورهاى مترقى ميليونها نفر مردمى كه پر خورى مى كنند يكپيرى زود رس و پر نكبتى را براى خود فراهم مى آورند كه دوران آن پر است ازبيماريهاى جسمى كه به اين وسيله با قدمهاى بلند سوى گور خود مى شتابند و سعادتزندگى خود و خانواده خود را تباه كرده و بهترين سالهاى خوشبختى و پر ثمر حياتخود را به باد مى دهند.
بعقيده من جنون پر خورى و شكم پرستى در دنياى متمدن امروز به صورت يك بلاىعمومى در آمده است كه خطر اجتماعى آن متوجه همه مى باشند.
بعقيده من چاقى مثل مستى يك نوع بيمارى است كه ظاهر زيباى زندگى حقيقى را بهصورت زشت و وحشتناكى در مى آورد و اشخاص پر خور با صرف غذاهاى پر چربى ونشاسته دار تازيانه بر مغز و جسم خود زده و قواى دفاعى بدن خود را معدوم مى كنند وبالاخره زمينه تمام بيماريها را در جسم و روح خود فراهم مى آورند))⁽⁷⁰⁾
پيامبر اكرم (ص ) مى فرمايد:
((كسى كه كمتر غذا بخورد بدنش سالم و قلبش با صفا است ، و افراد پر خور بدنىمريض و قلبى با قساوت دارند)).
((من قل طعمه صح بدنه و صفا قلبه و من كثر طعمه سقم بدنه و قسى قلبه))⁽⁷¹⁾
آدم شكم پرست در اثر پر خورى حس ترحم و صفاى باطن را از دست مى دهد و درمقابل ، قساوت قلب همراه بيماريها نصيبش مى گردد.
پر خورها علاوه بر آنكه از نظر اقتصادى و جسمى به خود زيان مى زنند، حق ديگران رانيز غصب مى كنند.
مثلا اگر فرض كنيم غذايى كه براى پنج كارگر كافى است يك انسان شكم گنده بهتنهايى بخورد در حقيقت حق پنج نفر را گرفته و بلعيده است و تازه با اين كار سلامتخود را در معرض انهدام قرار داده يا اگر فرض كنيم نيمى از مردم دنيا پر خور باشند، ونيمى ديگر فقير و گرسنه ، در حقيقت آنان غذاى گرسنه ها را مى خورند، و درصورتيكه يك سازمان عدالت بر قرار گردد كه به پر خورها جيره غذايى بدهد در دنياهيچ كس از گرسنگى تلف نخواهد شد.
در روايتى از امام صادق (ع ) مى خوانيم :
((...و اقرب ما يكون العبد من الله اذا جاع بطنه و ابغض ما يكون العبد الى الله اذامتلاء بطنه ))⁽⁷²⁾
نزديكترين حالت بنده به خدا وقتى است كه گرسنه باشد و مبغوضترين حالت او وقتىاست كه شكم خود را پر كرده باشد.
ولى اگر پرخورى باعث زيان و ضرر باشد از نظر اسلام حرام است چنانكه يكى ازفقها و بزرگان اسلام مى فرمايد:
يكره كثرة الاكل و ربما حرم اذ الى الضرر⁽⁷³⁾
پر خورى از نظر شرع ، مكروه و ناپسند است ، و بسا در اثر زيانى كه دارد حرامگردد.
غذاى كافى 
ممكن است اين پرسش بيايد كه پس انسان چه مقدار غذا بخورد كه رعايتاعتدال كرده باشد؟ زيرا احتياج به غذا نسبت به اندام و جثه افراد متفاوت است و نيز نسبتبه كار و فعاليت آنها كم و زياد مى شود، مثلا ممكن است 500 غذا براى يك فرد كمباشد در صورتيكه همين مقدار براى فرد ديگرى پر خورى به حساب بيايد. بنابرايننمى توان براى همه مردم مقياس و اعتدال معينى براى خوردن غذا تعيين كرد.
اما اسلام برنامه خورك را طورى طرح كرده كه براى هميشه طبقات ، دانشجو، كارگر،كار فرما، دانشمند، كشاورز، سياستمدار، فقير، غنى ، زن ، مرد، پير، جوان و كودك مناسبو معتدل است .
پيامبر اكرم (ص ) مى فرمايد:
كل وانت تشتهى وامسك وانت تشتهى .⁽⁷⁴⁾
در حالى غذا بخور كه اشتها داشته باشى و هنگامى دست از غذا بكش كه هنور اشتهايتباقى است .
و امام على (ع ) در ضمن سفارشى به فرزندش امام مجتبى (ع ) اينطور مى فرمايد:
لا تجلس على الطعام و انت جائع ، و لا تقم عن الطعام الا وانت تشتهيه .⁽⁷⁵⁾
بر سفره غذا منشين مگر در حالتى كه گرسنه باشى و دست از طعام بر مدار مگر وقتىكه هنوز ميل به خوردن دارى .
مشاهده مى فرمائيد بهترين مقياس طبيعى را اسلام اشتهاى افراد قرار داده است كهقابل تشخيص براى همه اشخاص است .
صبر كنيم تا گرسنه شويم ! 
غذا خوردن بدون اشتها زيانهايش كمتر از پر خورى نيست ، به همين جهت اسلام هر جا ميزانو مقدار خوراك را معين نموده ، همانجا نيز از خوردن با اشتها، سخن گفته چنانكه قبلانقل شد.
استفاده از غذاى مجدد قبل از آنكه غذاى سابق هضم شده باشد عواقبى وخيم تر از پرخورى خواهد داشت در روايتى است كه خوردن غذاقبل از هضم غذاى اول ، سبب ايجاد دردهاى شديد است .
((الداء الدوى ادخال الطعام على الطعام ))⁽⁷⁶⁾
بعضى در غذا خوردن به فكر ميل و و اشتها نيستند كه بلكه هر وقت سفره آماده شد وهمگى به دور آن نشستند شروع به خوردن مى كنند، و هيچ توجه ندارند كه اين سفره باغذاهاى رنگارنگش با توجه به اينكه معده آنها پر است آيا مناسب با وضع مزاج و معدهآنها هست ؟ همانطوريكه قبل از هر كار بايستى در باره عواقب آن فكر كرد، در غذا خوردننيز بايد بيش از ساير كارها دقت پيامبر اسلام مى فرمايد:
الا كل على الشبع يورث البرص ⁽⁷⁷⁾
خوردن غذا در اوقاتى كه انسان سير است باعث بيمارى برص است (برص ‍ لكه هاىسفيدى است كه روى پوست بدن ظاهر ميشود)
تند خورى 
غذايى كه ما ميل مى كنيم ، مراحلى را طى مى كند اولين مرحله آن دهان است .
غذا در دهان از جهت مزه و خارج ساختن اجزاء مضر و غير مناسب مانند: استخوان ، سنگ و... ونرم كردن و جويدن ، كنترل و بازرسى مى شود، بنابراين تند خوردن به معنىكنترل نكردن غذا است ، كسانى كه با عجله غذا مى خورند علاوه بر آنكه به خوبى از مزهغذاها لذت نمى برند زيانهايى خواهند ديد.
((نبايد فراموش كرد غذايى كه به تنديى و سرعت بلعيده شود نمى تواند در معده بهراحتى و آسانى با مواد تخميرى قابل حل ، مخلوط شده و هضم گردد و در نتيجه توليداختلال كرده و شكم درد و عوارض ديگر دستگاه هاضمه پيش مى آيد))⁽⁷⁸⁾
در برنامه غذايى اسلام ، جويدن غذا يكى از شروط اساسى غذا خوردن است على عليهالسلام ضمن سفارشى به فرزندش امام حسن (ع ) مى فرمود: جود المضغ⁽⁷⁹⁾
غذا را نيكو بجو،
((دهان ، گمرك خانه معده شماست ؛ و در اين جا است كه مامورين گارد سر حدى هر غذائىرا تفتيش مى كنند، اخلال گران را توقيف مى كنند و به زندان مى فرستند، و واردين راراهنمايى مى نمايند.
براى آنكه از خوردن غذا بيشتر لذت ببرند، تا مى توانيد لقمه را در دهانمعطل كنيد يعنى خوب آن را بجويد و با آب دهان مخلوط كرده و با تاءنى فرو بريد.اگر لا بلاى لقمه شما سمى باشد يا غذاى ناسازگارى وجود داشته باشد فورامامورين گارد سر حدى به سلطان غدد كه در مغز قرار دارد اطلاع مى دهند او فورادستورات لازم را به ساير غدد براى دفع شر آن خواهد داد.
غذاى نجويده زحمت معده را زياد مى كند و غدد هاضمه را خسته و ضعيف مى سازد و گفتهكسانى كه پيرى را از فرسودگى غدد مى دانند جامععمل مى پوشاند. در اينجا است كه معده ، متعفن مى شود و ميكروبهاى گندزا كهعامل ديگر پيرى مى باشند ميدان براى خود نمايى پيدا مى نمايند. عيب ديگر غذاىنجويده اين است كه مقدارى از مواد نشاسته اىمستحيل وارد معده مى شوند و به جاى هضم ، با زحمت دفع مى گردند. و از غذا حداكثراستفاده را نمى توان برد))⁽⁸⁰⁾
بعضى از دانشجويان يا كارگران به واسطه اشتغالات زياد، فرصت بيشترى براىجويدن خوب ندارند و ممكن است همه غذا خوردن آنان بيش از پنج دقيقهطول نكشد، آنها خيال مى كنند با اين تند خورى وقت گرانبهاى خود را از دست نداده و بهشكم پرستى نپرداخته اند در صورتيكه با اين كار علاوه بر ضربه اى كه بهسلامتى خود زده اند به يقين مى توان گفت كه از عمر طولانى و وقت عزيز خود كاسته اندامام ششم (ع ) مى فرمودند:
اطيلوا الجلوس الموائد فانها ساعة لا تحسب من اعماركم ⁽⁸¹⁾
((غذا خوردن را طولانى كنيد (آهسته آهسته و خوب بجويد) زيرا لحظات آن از عمرهاى شمابحساب نمى آيد))
اين سخن كوتاه با يك محاسبه دقيق ، مطالب ارزنده بهداشتى را به ما آموخته است .
در اين روايت آنات جويدن غذا را جزء عمر ما به حساب نياورده است :
دليلش هم اين است كه وقتى ما در غذا خوردن عجله نكنيم و خوب غذا را جويده و نرم نمائيمفشار زياد به معده و ساير دستگاههاى گوارشى وارد نمى شود. در نتيجه هاضمه ،سالم و قوى مى ماند. هاضمه سالم باعث عمر طولانى توام با نشاط بيشتر و نيروىكاملتر است روى اين حساب اگر يك كارگر به جاى 5 دقيقه ، بيست دقيقه از وقت خود راصرف خوردن غذا بكند پانزده دقيقه وقت اضافى مصرف كرده ولى درمقابل اين پانزده دقيقه به اندازه 45 دقيقه بر عمرش افزوده شده زيرا دستگاه گوارشاو ضربه نديده و به آسانى به كار خود ادامه داده است ، و اگر ما براى 15 دقيقه درهر وعده غذا خوردن ، 45 دقيقه عمر اضافه تصور نمائيم به اين نتيجه مى رسيم : بهرمقدار كه براى غذا خوردن طول داده شود از عمر به حساب نيامده است .
ح - دندان 
منفعت هايى كه براى خوب جويدن غذا بيان شد، مربوط به دندانهاى زيبا، محكم و سالماست دندان معيوب علاوه بر زيان هايى كه براى بلعيدن و كم جويدن غذا بيان شد زيانهاى ديگرى را نيز در بر دارد.
بلكه دندانهاى كثيف و چركين و پوسيده علاوه بر آنكه قدرت نرم كردن غذا را ندارند،خود ماه چركى خطرناكى است كه باعث امراض ديگرى خواهد بود.
اين مطالبى است كه دكتر ((اتر - ماير)) طى اعلاميه خود براى انجمن تتبعاتبيماريهاى پيرى فرستاده است .
((عقيده شخصى من اينست كه دندانهاى فاسد خطرى مهيب و كشنده دارد. عفونتهاى چركى ودندانهاى پوسيده و خراب كه در عين حال بى درد است در تمام بدن منتشر شده و سبببيماريهاى سخت و غير مترقبه در قلب و مفاصل مى شود))⁽⁸²⁾
بهداشت دندان 
براى آنكه اين مرواريدهاى گرانبها از دست نروند بايد طريقه نگهدارى آنان را فهميد.مهمترين عاملى كه مى تواند در نابودى آنها بسيار موثر باشد، شستشو و مسواك نكردن وخلال نكردن است البته عوامل ديگرى هم در اين مورد دخالت دارند كه به آنها اشاره مىشود.
((در حال عادى عده بى شمارى ميكروب در دهان زندگى مى كنند، چه گرماى محيط دهان ورطوبت آن درست مانند گرم خانه اى براى زنده ماندن ميكروبها گوناگون ، مساعد مىباشد، خورده هاى غذا كه هميشه كم يا بيش ‍ در ميان دندانها مى ماند براى تغذيهميكروبها به كار ميرود از اين رو دهان را بايد محيط ناپاكى دانست ))⁽⁸³⁾
سنگ دندان 
شايد شما هم به بعضى از دوستان بر خورد كرده باشيد كه در وقت سخن گفتن يا تبسمكردن جرم سياه رنگى ، اطراف دندانهاى آنها را احاطه كرده ، اين جرم سياه رنگ علاوه برآنكه زيبايى و قشنگى را از دندانها مى گيرد امراض ديگرى را نيز بهدنبال دارد، اين جرم سياه رنگ به اصطلاح پزشكان سنگ دندان ناميده مى شود، و بعضىاز دانشمندان ((تكلس )) دندان يا ((كلس )) دندان مى گويند.
علت اصلى به وجود آمدن سنگ دندان ، پاك نكردن دهان و دندان است ، زيرا ريزه هاى غذادر دهان مى ماند و به كمك رطوبت و هواى خارجى كم كم انباشته مى شود و لثه ها نيزپايه هاى بسيار مساعدى براى نگهدارى اين ذرات مى باشند كم كم به قدرى سفت و محكمميشوند كه بجز با مراجعه به دندان پزشك با وسيله ديگرى نمى توان آنها را از بينبرد.
((دندانها به واسطه عدم مواظبت تميز نبوده و سنگ هايى در اطراف آنها توليد مى گرددكه جز با مراجعه به طبيب دندان تميز نمى شود. و با يك مرتبه تميز كردن آنها مراقبتروزانه كافى است .
((تكلس )) (سنگ گرفتن اطراف دندانها) مخصوصا دندانهاى فك پايين آسانترين وسيلهاى است كه ناخوشى دندان و خرابى آن را دعوت كند.
كلس هاى مزبور به مرور زمان در دهان قوت يافته و رفته رفته تمام نصف قسم پائيندندان را پيچيده و ميناى دندان را مانع از مواجهه هوا و نشو و نما گرديده و با خرابى ميناعاج و يا پلپ دندان در مبارزه با ميكروبهاى موجود دهان استقامت نكرده و بزودى پوسيدهخواهد شد و علاوه بر آنكه وسيله اى براى نفوذ ميكروبها در پاى دندان شده و بعد از آنهم دهان فاقد صحت و نظافت مى گردد، لثه ها ملتهب شده و بوى بد هميشه از دهانمتصاعد و بالاخره پيوره را توليد خواهد كرد.⁽⁸⁴⁾
كرم خوردگى 
شكسته شدن ميناى دندان ، و نفوذ ميكرب در جاى شكسته را كرم خوردگى مى نامند. كه درواقع مى توان پوسيدگى دندان ناميد.
دانشمندان علت پوسيدگى را چند چيز مى شمارند.
1 - فقر غذايى و نداشتن كلسيم كافى
2 - خوردن و آشاميدن چيز گرم و داغ بعد از طرف خوراك و يا آشاميدنيهاى سرد يا برعكس
3 - خوردن و آشاميدن شيرينى ها بدون رعايت جهات بهداشتى
4 - شكستن چيزهاى سخت با دندان
5 - عدم نظافت و تميز نكردن دندان به وسيلهمسوال و خلال .
از ميان اين علل ، موثر از همه براى فساد و پوسيدگى ، كثافت دهان و دندان است . زيرابا ماندن يك ريزه گوشت در لاى دندان عفونت و بوى گند ايجاد مى شود. و از همان نقطهكم كم پوسيدگى و نفوذ ميكرب به داخل شروع مى گردد. و وقتى پوسيدگى زياد شددندان درد شروع مى شود.
((دندانه در نتيجه كثافت دهان و مصرف دخانيات و امراض مزمن عفونى ، خراب مى شوند،كه كرم خوردگى دندانها در درجه اول با تركيدن و ضايع شدن مينا توليد و پس ازخرابى و از ميان رفتن مينا، مواد مؤ ثر، داخل جرم دندان شده و پلپ دندان به مناسبت عدماستحكام از هر عارضه بزرگ و كوچكى صدمه ديده و از بين مى رود، و رفته رفته حفرهدر دندان توليد و محلى براى اجتماع ميكربها موجود گرديده و بقاياى خوراك در آن حفرهها مانده و تعفن كرده و دندان در آنوقت متاءثر از شيرينى و ترشى و سرد و گرم مىگردد.))⁽⁸⁵⁾
پيوره 
پيوره مربوط به لثه هاى دندان است در اين هنگام لثه ها قرمز رنگ و توام با التهابو سوزش مى باشند و پاى دندان در محل لثه ها چركهايى موجود مى شود كه تعفن آنبخارج از دهان سرايت مى نمايد.
((پيوره يكى از امراض مزمن در دهان مى باشد اسباب مولده اش عدم نظافت و وجودسنگهاى متكلسه اطراف دندان و تميز نبودن دهان مى باشد كه با زيادى كثافت و توالد وتناسل ميكربها انساج از بين رفته ، و لثه ها شروع به التهاب كرده و به رنگ قرمزدر مى آيند كه اين التهابات در اطراف دندانهاى جلو پائين و بالا واقع و در پاى دندانتوليد چركى مى كند، كه با فشار دادن لثه ها با دست از بيخ دندانها چرك فوران مىنمايد و يك تعفن غير قابل تحملى در دهان توليد خواهد شد، اين مرض از امراضى استكه معالجه آن قدرى صعب و بسيارى از اوقات با پيشرفت غيرقابل علاج و ناچار از كشيدن بعضى دندانها و خلاص كردن دهان از اين خستگى مزمن ، كهمانع از هر گونه راحتى و غذا خورى است مى باشد.))⁽⁸⁶⁾
خلال و مسواك  
با توجه به اينكه عامل مهم اين امراض عدم نظافت دندان با مسواك وخلال است مقررات اسلام در اين قسمت ، بسيار جالب توجه است .
پيامبر اكرم (ص ) مى فرمايد:
ان الاسنان و هى جوهرة صافية يتلوث بصحبة مضغ الطعام فيغيربها رائحة الفم ويتولد منها الفساد فى الدماغ . فاذا استاك زال عنها الفساد و عادت الىاصلها.⁽⁸⁷⁾
دندانها كه صاف و زيبايند واسطه جويدن غذا كثيف و آلوده مى شوند و كم كم بوى دهانتغيير مى يابد و ايجاد فساد در قواى دماغيه مى نمايد. وقتى كه انسان مسواك نمايدفساد از بين مى رود، و دندان دو مرتبه تميز و پاكيزه مى گردد.
و نيز مى فرمايد:
تخللوا فانها من النظافة ، و النظافة من الايمان ، و الايمان مع صاحبه فى الجنة⁽⁸⁸⁾
دندانهاى خود را خلال كنيد، زيرا خلال كردن جزء نظافت است و نظافت از ايمان است وشخص با ايمان داخل بهشت مى شود.
(خلال ، چوب باريكى است ، كه به وسيله آن ذرات غذا را از لابلاى دندانها بيرون مىكنند) امام حسين (ع ) چنين ميفرمود:
كان اميرالمومنين يامرنا. اذا تخللنا ان لا نشرب الماء حتى نمضمض ‍ثلاثا⁽⁸⁹⁾
پدر ما بما دستور مى داد بعد از خلال دندان ها، سه مرتبه آب را در دهان بگردانيم وبريزيم (مضمضه كنيم ) سپس آب بياشاميم .
اسلام تا به اين اندازه در بهداشت و نظافت دقت نموده كه دستور مى دهد نبايد ريزه هايىكه در لابلاى دندانها مانده به همراه آب خورده شود، چون آنها در اثر ماندن در محيط گرمو مرطوب دهان ممكن است تواءم با ميكروبهايى شده باشند و به وسيله آشاميدن آب ،داخل جهاز هاضمه گردند و موجب بيمارى شوند.
پيامبر گرامى اسلام براى وادار كردن همه مردم به نظافت دندان و دهان مى فرمودند:
ان من حق الضيف ان يعدله خلالا⁽⁹⁰⁾
يكى از حقوق كه مهمان به گردن ميزبان دارد اينست كه ميزبان براى او چوبخلال را در وقت غذا خوردن آماده كند.
توجه اسلام به جزئيات بهداشتى تا اين حد بوده كه به ما اجازه نداده با هر چيز يا باهر چوبى خلال كنيم . در يك روايت آمده كه خلال كردن با هر چيزى موجب فقر است .⁽⁹¹⁾
بعضى بمحض اينكه غذا خوردند از هر سيخ و خاشاكى كه كنار دستشان باشد استفاده مىكنند حتى گاهى ديده مى شود براى اين كار از نوك سوزن هم مدد مى گيرند. اسلام بهچنين مردمان غير منظمى مى گويد اين كار شما سبب فقر است .
امام هشتم (ع ) در روايت ديگر مى گويد:
لا تخللو بعود الرمان و لا بقضيب الريحان فانهما يحركان عرق الجذام ⁽⁹²⁾
با چوب درخت انار و شاخه هاى ريحان خلالنكنيد زيرا اين هر دو سبب تحريك رگ جذام اند.
ارتباط خلال نمودن با اين چوبها و بيمارى جذام با پيشرفت بيشتر علم در زمانهاى آيندهروشن خواهد شد.