هنگامى كه حضرت رضا (ع ) در خراسان ، بود ماءمون (خليفه وقت ) روزهاى دوشنبه وپنجشنبه را روزهاى ملاقات مردم با او قرار داده بود، محمد بن سنان (ره ) مى گويد: دريكى از اين دو روز ملاقاتى ، حضرت رضا (ع ) حضور داشت ، و ماءمون در جانب راستحضرت رضا (ع ) نشسته بود، به ماءمون خبر رسيد كه يكى از پارسايان عابد، دزدىكرده است ، ماءمون دستور داد او را نزد او بياورند، ماءمورين رفتند و او را نزد ماءمونآوردند، ماءمون به چهره او نگاه كرد، ديد بر اثر عبادت و سجده هاى زياد، پيشانيش ‍پينه بسته است به او گفت :
(خجالت نمى كشى ، تو با اين سيماى مذهبى ، دزدى ميكنى ؟)
عابد: من از روى اضطرار و ناچارى دست به دزدى زدم ، زير مرا از حقى كه در خمس و بيتالمال دارم باز مى دارى ، و بر اثر تهيدستى ناچار به دزدى مى شدم .
ماءمون : تو چه حقى در خمس و بيت المال دارى ؟
عابد: خداوند مصرف خمس را در شش مورد، تقسيم و فرموده است :
و اعلموا انما غنمتم من شى ء فان لله خمسه وللرسول ولذى القربى واليتامى والمساكين و ابنالسبيل ان كنتم آمنتم بالله وما انزلنا على عبدنا يوم الفرقان يوم التقى الجمعان ... ⁽¹¹⁴⁾.
(بدانيد هر گونه غنيمتى كه به شما رسد، خمس آن براى خدا و پيامبر(ص ) و براىخويشان پيامبر(ص ) و يتيمان و مسكينان و درماندگان در سفر است اگر شما به خداوآنچه بر بنده خود، در روز جدايى حق از باطل ، و روز درگيرى دو گروه (با ايمان وبى ايمان - يعنى روز جنگ بدر) نازل كرده ايم ايمان آورده ايد).
(و همچنين اين مطلب در مورد بيت المال در آيه 7 سوره حشر آمده است ).
بنابراين چرا حق مرا به من نمى دهى ، با اينكه من درمانده در سفر هستم ، و بر اثرتهيدستى نمى توانم به وطن بازگردم ، وانگهى من از آگاهان به آيات قرآن هستم .
ماءمون : براى اجراى حد الهى و حكم اسلام كه درباره دزد، مقرر شده آماده باش ، ما نمىتوانيم به خاطر اين ياوه سرائى تو، حدود الهى راتعطيل كنيم .
عابد: نخست از خودت شروع كن ، و خود را با اجراى حد الهى پاكساز و بعد به ديگرىبپرداز.
ماءمون در اينجا به حضرت رضا (ع ) رو كرد و عرض نمود: اين شخص چه مىگويد؟(نظر شما چيست ؟)
امام رضا (ع ) فرمود: او مى گويد: تو دزدى كردى ، من هم دزدى كردم .
ماءمون ، بسيار خشمگين شد، سپس به عابد رو كرد و گفت : (سوگند به خدا به جرمدزدى ، دستت را قطع مى كنم ) .
عابد: آيا دست مرا قطع مى كنى ، با اينكه برده وغلام من هستى ؟!
ماءمون : واى بر تو، از كجا من غلام تو شده ام ؟!
عابد: مادر تو را (پدرت هارون ) از بيت المال مسلمانان خريده است بنابراين ، مادر توجزء اموال همه مسلمانان مغرب و مشرق است و تو كه از او به وجود آمده اى برده و غلام همهمسلمانان هستى ، تا وقتى كه آنها تو را آزاد كنند، ولى من از سهمى كه دارم تو را آزادنخواهم كرد، وانگهى تو خمس مردم را چپاول كردى و حقآل رسول (ص ) را به آنها ندادى و حق من وامثال مرا ندادى ، و از سوى ديگر چيز ناپاك ،پاك كننده ناپاك ديگر نيست ، بلكه ناپاك را چيز پاك ، پاك مى كند، و كسى كه برگردن او حد است ، حد ديگران را جارى نمى سازد تا نخست حد خود را جارى كند، و بعدبه ديگران برسد، آيا سخن خدا را نشنيده اى كه مى فرمايد:
اتاءمرون الناس بابر و تنسون انفسكم وانتم تتلون الكتاب افلا تعقلون
(آيا مردم را به نيكى دعوت مى كنيد، ولى خودتان را فراموش مى نمائيد، با اينكه شماخودتان كتاب (آسمانى ) را مى خوانيد، آيا هيچ فكر نمى كنيد؟!) ⁽¹¹⁵⁾.
ماءمون در برابر گفتار شيواى عابد، درمانده شده بود، متوجه حضرت رضا (ع ) شد وعرض كرد: (نظر شما درباره اين شخص چيست ؟)
حضرت رضا (ع ) فرمود: خداوند به محمد(ص ) فرمود:
قل فلله الحجة البالغة : (براى خدادليل رسا و قاطع هست ) ⁽¹¹⁶⁾ به طروى كه بهانه اى براى هيچ كس باقى نمىماند، و اين حجتها همان است كه نادان با وجود نادانى به آن پى مى برد، چنانكه شخصنادان با علم خود به آن آگاه مى گردد، و دنيا و آخرت بر اساس حجتودليل ، پابرجا است ، و اين مرد( عابد) هم براى خود حجت ودليل آورد.
در اين هنگام ماءمون دستور آزادى عابد را صادر كرد، و از مردم روى گردانيد با حضرترضا (ع ) به تنهايى به صحبت پرداخت (و تمام كنيه و فكر و ذكر خود را در موردقتل حضرت رضا (ع ) به كار برد) تا اينكه آن حضرت را مسموم كرده و به شهادترسانيد⁽¹¹⁷⁾.