كيفر گناهان در روايات

كيفر عبادت هاى خلاف دستور حق

عَنْ أَبي عَبْدِاللهِ قالَ :عَبَدَ اللهُ حِبْرٌ مِن أَحْبارِ بَني إِسْرائِيلَ حَتّى صارَ مِثْلَ الْخَلالِ
فَأَوْحَى اللهُ عَزَّوَجَلَّ إِلى نَبيِّ زَمانِهِ قُلْ لَهُ :وَعِزَّتي وَجَلالي وَجَبَرُوتي لَوْ أَنَّكَ عَبَدْتَني حَتّى تَذُوبَ كَما تَذُوبُ الاِْلْيَةَ في الْقَدْرِ ما قَبِلْتُ مِنْكَ حَتّى تَأتِيَني مِنَ الْبابِ الّذي أَمَرْتُكَ .

از امام ششم روايت شده :عابدى از عابدان بنى اسرائيل آن چنان عبادت كرده كه به سختى لاغر شد ، خداوند به پيامبر زمانش وحى كرد به او بگو :به عزّت و جلال و جبروتم سوگند ، اگر مرا آن چنان عبادت كنى كه بمانند چربى درون ديگ آب شوى ، از تو نمى پذيرم مگر به آن صورتى كه خودم معيّن كرده ام به بندگى من برخيزى ، و از آن درى كه دستور داده ام وارد شوى .

آرى عبادت واقعى ، عبادتى است كه براساس فرمانهاى الهى استوار باشد ، عبادت بى دستور ، و برنامه هاى منهاى فرمان حق بدعت است ، و بدعت ضلالت است ، و اهل بدعت در آتشند .

كيفر غفلت و سُستى نسبت به فرامين حق

عَنْ أَبي عَبْدِاللهِ قالَ :إِيّاكُمْ وَالْغَفْلَةَ فَإِنَّهُ مَنْ غَفَلَ فَإِنَّما يَغْفَلُ عَنْ نَفْسِهِ وَإِيّاكُمْ وَالتَّهاوُنَ لاَِمْرِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ فَإِنَّهُ مَنْ تَهاوَنَ بِأَمْرِ اللهِ أَهانَهُ اللهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ .

امام ششم فرمود :از غفلت بپرهيزيد ، زيرا غفلت به ضرر خود شماست ، و از سستى نسبت به او امر حق دورى كنيد ، زيرا سست شمردن امر حق ، باعث مى شود كه خداوند در قيامت شما را سبك بشمارد .

كيفر سرپيچى از رهبرى اهل بيت

ابى حمزه مى گويد :حضرت على بن الحسين از ما بپرسيد ، چه سرزمينى برترين زمين هاست ;گفتم خدا و رسول و فرزند رسول مى داند ، فرمود : بهترين مكانها بين ركن و مقام است ، اگر مردى بمانند نوح ، نهصد و پنجاه سال در آن مكان روز را به روزه و شب را به عبادت سپرى كند ، ولى عبادتش بر محور رهبريهاى ما نباشد ، از عبادات خود بهره اى نخواهد برد .

عَنْ أَبي عَبْدِاللهِ قالَ :مِنّا الإمامُ الْمَفْرُوضُ وَمَنْ طاعَتُهُ ، مَنْ جَحَدهُ ماتَ يَهُودِيّاً أَوْ نَصْرانيّاً وَللهِ ما تُرِكَ الاَْرْضُ مُنْذُ قَبَضَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ آدَمَ إِلاّ وَفيها إِمامٌ يَهْتَدي بِهِ إِلَى اللهِ حُجّةً عَلَى الْعِبادَ ، مَنْ تَرَكَهُ هَلَكَ ، وَمَنْ لَزِمَهُ نَجا حَقّاً عَلَى اللهِ .

امام ششم فرمود :پيشوايى كه اطاعتش واجب است ماييم ، منكر رهبرى ما يهودى يا نصرانى خواهد مرد ، به خدا قسم پس از مرگ آدم زمين بدون پيشواى بر حق نماند ، پيشوايى كه مردم را به سوى خدا هدايت كند ، پيشوايى كه در تمام برنامه ها حجّت خدا بود ، آرى كسى كه امام هدايت را رها كند هلاك شده ، و هركس زندگيش بر محور رهبرى حق باشد نجات يافته .

كيفر پيروى از پيشواى ستمكار

عَنْ أَبي جَعْفَر (عليه السلام) قالَ رَسُولُ اللهِ (صلى الله عليه وآله وسلم) : لأُعَذِّبَنَّ كُلَّ رَعِيَّة في الاِْسْلامِ أَطاعَتْ إِماماً جائِراً لَيْسَ مِنَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ وَإِنْ كانَتِ الرَّعِيَّةُ أَعْمالَهَا بَرَّةً تَقِيَّةً ، فَلاَعْفُوَنَّ عَنْ كُلِّ رَعِيِّة في الاِْسْلامِ أَطاعَتْ إِماماً هادِياً مِنَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ وَإِنْ كانَتِ الرِّعِيّةُ في أَعْمالِها ظالِمَةً مُسيئَةً .

امام باقر مى گويد :پيامبر فرمود :هر رعيّتى كه در اسلام از پيشواى ستمكار ، پيشوايى كه از طرف خدا نيست پيروى كند ، او را بدون شك دچار عذاب مى كنم ، گرچه آن رعيّت در اعمالش نيكوكار و پرهيزكار باشد ، و هر رعيّتى كه از پيشواى هدايت كننده به سوى حق ، فرمان ببرد ، او را مشمول عفو قرار مى دهم ، گرچه در اعمالش به خود ظلم كرده و مرتكب بدى شده باشد .

اين نكته را نبايد فراموش كرد كه اطاعت از پيشواى برحق ، اراده ى بر گناه را در آدمى به تدريج ضعيف كرده ، و گرايش به مسائل حق را در انسان تقويت مى كند ، در اين صورت حسنات زياد ، باعث آمرزش سيّئات شده ، و ريشه گناه را در وجود انسان خشك مى كند .

كيفر كسى كه به ناحق ادّعاى رهبرى كند

قالَ أَبُو عَبْدِاللهِ في قَوْلِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ : ( وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ تَرَى الَّذِينَ كَذَبُوا عَلَى اللَّهِ وُجُوهُهُم مُسْوَدَّةٌ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوىً لِلْمُتَكَبِّرِينَ )قالَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ إِمامٌ وَلَيْسَ بِإِمام .

امام ششم در ترجمه آيه اى كه مى فرمايد :روز جزا صورت آنان كه بر خدا دروغ بستند سياه مى بينى آيا جهنّم جايگاه متكبّرين نيست ؟ فرمود : اين آيه نشان دهنده عذاب كسى است كه خود را پيشوا بداند ، امّا صلاحيّت پيشوايى را ندارد .

كيفر دشمنان اهل بيت پيامبر

قالَ أَبُو عَبْدِاللهِ مُدْمِنُ الْخَمْرِ كَعابِدِ الْوَثَنِ ، وَالنّاصِبُ لاِلِ مُحَمَّد شَرٌّ مِنْهُ ، قُلْتُ جُعِلْتُ فِداكَ وَمَنْ أَشَرُّ مِنْ عابِدِ الْوَثَنِ ؟ فَقالَ إِنَّ شارِبَ الْخَمْرِ تُدْرِكُهُ الشَّفاعَةُ يَوْمَ القِيامَةِ وَإِنَّ النَّاصِبَ لَوْ شَفَّعَ فيهِ أَهْلُ السَّماواتِ وَالاَْرْضِ لَمْ يُشْفَعو .

امام ششم فرمود :معتاد به خمر همانند بت پرست است ، وناصبى كه در دشمنى اهل بيت غرق است بدتر از اوست ، راوى مى گويد :به حضرت عرض كردم فدايت شوم ، علّت بدترى او از معتاد به مشروب چيست ؟ فرمود : شفاعت شامل شرابخوار مى شود ، ولى اگر اهل آسمانها و زمين به شفاعت ناصبى برخيزند ، در مورد او قبول نخواهد شد .

البته بايد دانست كه شفاعت در قيامت شامل كسى است كه با توبه نسبت به گناه از دنيا رفته باشد ، و اين واقعيّتى است كه قرآن و روايات بر آن دلالت دارد .

كيفر تجاوز ، قطع رحم ، قسم دروغ

عَنْ أَبي جَعْفَر قالَ :في كِتابِ عَلِيٍّ ثَلاثُ خِصال لا يَمُوتُ صاحِبُها أَبَداً حَتّى يَرى وَبالِهِنَّ ، الْبَغْيُ ، وَقَطيعَةُ الرَّحِمِ ، وَالْيَمينُ الكاذِبَةِ يُبادِرُ بِه .

امام باقر (عليه السلام) از كتاب على (عليه السلام) نقل مى كند :دارنده سه خصلت ، نتيجه خصائلش را قبل از مرگ مى بيند ، تجاوز «زنا» قطع رحم ، قسم دروغ .

كيفر متكبّر

قالَ أَبُوجَعْفَر :أَلْعِزُّ رِداءُ اللهِ وَالْكِبْرِياءُ إِزارُه فَمَنْ تَناوَلَ شَيْئاً مِنْهُ أَكَبَّهُ اللهُ فيجَهَنَّمَ .

امام پنجم فرمود :عزّت و كبريائى از خداست ، متكبّر و عزيز بى جهت را در قيامت به جهنّم مى اندازند .

كيفر شادى از گناه

عَنْ أَبي جَعْفَر بْنِ مُحَمَّد عَنْ أَبيهِ (عليهما السلام) قالَ : قالَ رَسُولُ اللهِ (صلى الله عليه وآله) : مَنْ أَذْنَبَ ذَنْباً وَهُوَ ضاحِكٌ دَخَلَ النّارَ وَهُوَ باك .

امام ششم از پدرش ، از رسول اسلام نقل مى كند : گناهكارى كه نسبت به گناهش خندان باشد ، در حالى كه گريان است وارد جهنّم مى شود .

كيفر سبك گرفتن نماز

عَنْ أَبي بَصير قالَ :دَخَلْتُ عَلى أُمِّ حَميدَة أُعَزّيها بِأَبي عَبْدِاللهِ (عليه السلام) فَبَكَتْ وَبَكَيْتُ لِبُكائِها ثُمَّ قالَتْ :يا أَبا مُحَمَّد لَوْ رَأَيْتَ أبا عَبْدِاللهِ عِنْدَ الْمَوْتِ لَرَأَيْتَ عَجَب ، فَتَحَ عَيْنَيْهِ ثُمَّ قالَ :أَجْمِعُوا لِي كُلَّ مَنْ بَيْني وَبَيْنَهُ قرابَةً قالَتْ :فَلَمْ تُرِكَ أَحَدٌ إِلاّ جَمَعْناهُ قالَتْ : فَنَظَرَ إِلَيْهِمْ ثُمَّ قالَ :إِنَّ شَفاعَتَنا لا تَنالُ مُسْتَخِفّاً بِالصَّلاةِ .

ابوبصير مى گويد :به خاطر تسليت نسبت به شهادت حضرت صادق با ام حميده ملاقات كردم ، گريه كرد و من نيز از گريه او گريستم ، به من گفت : اگر به وقت شهادت امام حاضر بودى برنامه عجيبى مى ديدى ، حضرت به هنگام انتقال از اين عالم ديده باز كرد و فرمود :بين من و هركس خويشاوندى هست در كنار من حاضر كنيد ، همه را حاضر كرديم ، ديده به تمام آنان دوخت و فرمود :كسى كه نماز را سبك بشمارد به شفاعت ما نمى رسد .

كيفر رعايت نكردن طمأنينه در نماز

عَنْ زُرارَة قالَ :سَمِعْتُ أَبا جَعْفَر يَقُولُ دَخَلَ رَجل مَسْجِداً فيهِ رَسُولُ الله فَخَفَّفَ سُجُودَهُ دُونَ ما يَنْبَغي وَدُونَ ما يَكُونُ مِنَ السُّجُودِ ، فَقالَ رَسُولُ اللهِ : نَقَرَ كَنَقْرِ الغُرابِ لَوْ ماتَ ، ماتَ عَلى غَيْرِ دينِ مُحَمَّد .

زراره مى گويد از حضرت باقر شنيدم : مردى وارد مسجد شد ، و در نماز خود آن چنان كه لازم بود سجود را رعايت نكرد ، پيامبر فرمود : مانند كلاغ نوك به زمين زد ، اگر با اين وضع بميرد به دين محمّد نمرده .

كيفر بخل ورزيدن از زكات

عن أَبي عَبْدِاللهِ :مَنْ مَنَعَ الزَّكاتَ فَلْيَمُتْ إِنْ شاءَ يَهُودِيّاً أَوْ نَصْرانيّ .

امام ششم فرمود :كسى كه زكات نپردازد ، بايد بميرد ، يا به آئين يهوديّت يا نصرانيّت .

كيفر روزه خوارى بدون عذر

عَنْ يُونِس بن حَمادِ الرّازي قالَ :سَمِعْتُ أَبا عَبْدِاللهِ يَقُولُ : مَنْ أَفْطَرَ يَوْماً مِنْ شَهْرِ
رَمَضانَ خَرَجَ روحُ الإيمانِ مِنْهِ .

يونس رازى مى گويد :از حضرت صادق شنيدم فرمود :هركس يك روز از ماه رمضان را بخورد ، روح ايمان از او خارج شده .

كيفر گناه زبان

قالَ رَسُولُ اللهِ (صلى الله عليه وآله) : يُعَذِّبُ اللهُ اللّسانَ عَذاباً لا يُعَذِّبُ بِهِ شَيْئاً مِنَ الْجَوارِحِ فَيَقُولُ :أَيْ رَبِّ عَذَّبْتَني عَذاباً لَمْ تُعَذِّبَ بِهِ شَيئ ، فَيَقُولُ اللهُ : خَرَجْتَ مِنْكَ كَلِمَةٌ ، فَبَلَغْتَ مَشارِقَ الأَرْضِ وَمَغارِبِها فَيَسْفِكُ بِها الدّمُّ الحَرامِ ، وَانْتُهِبَ بِها المالُ الحَرامِ ، وَانْتُهِكَ بِها الْفَرَجُ الْحَرامِ وَعِزَّتي لأُعَذِّبَنَكَ عَذاباً لا أُعَذِّبُ بِهِ شَيْئاً مِنْ جَوارِحِكَ .

پيامبر اسلام فرمود :خداوند زبان را به عذابى دچار كند ، كه هيچ كدام از جوارح انسان دچار چنان عذابى نشوند ، زبان عرضه مى دارد خداوندا چرا به عذابى مبتلايم كرده اى كه هيچ چيز گرفتار چنين عذابى نيست ، پاسخ مى رسد :كلمه اى از تو صادر شد كه به خاطر آن خون ناحقى ريخت ، و مال محترمى به غارت رفت ، و به آبروى محترمى لطمه خورد ، قسم به عزّتم به عذابى دچارت كنم كه هيچ يك از جوارحت را آن گونه عذاب نكنم .

كيفر كسى كه دم از عدل مى زند ولى مخالفت با قواعد عدل دارد

عَنْ أَبي عَبْدِاللهِ (عليه السلام) إِنَّهُ قالَ : إِنَّ مِنْ أَشَدِّ النّاسِ عَذاباً يَوْمَ القِيامَةِ مَنْ وَصَفَ عَدْلاً وَعَمِلَ بِغَيْرِهِ .

امام ششم فرمود :كسى كه دم از عدل بزند ، و برخلاف آن عمل كند ، در قيامت داراى شديدترين عذاب است .

نتيجه خشم بيج

عَنَ أَبي عَبْدِاللهِ (عليه السلام) قالَ : قالَ رَسُولُ اللهِ (صلى الله عليه وآله) الغَضَبُ يُفْسِدُ الإيمانَ كَما يُفْسِدُ الخِلُّ العَسَلَ .

امام ششم فرمود :پيامبر فرمودند :خشم ايمان را فاسد مى كند ، چنانچه سركه عسل را از بين مى برد ، بدون شك فاسد الايمان در قيامت اهل نجات نيست .

كيفر تعصّب

عَنْ أَبي عَبْدِاللهِ (عليه السلام) قالَ : قالَ رَسُولُ اللهِ (صلى الله عليه وآله) مَنْ كانَ في قَلْبِهِ حَبَّةً مِنْ خَرْدَل مِنْ
عَصَبِيَّة بَعَثَهُ اللهُ يَوْمَ القِيامَةِ مَعَ أَعْرابِ الْجاهِلِيَّةِ .

امام ششم از نبى اسلام نقل مى كند ، هركس به اندازه دانه اى از خردل تعصّب داشته باشد ، در قيامت با اعراب جاهلى محشور مى شود .

در كتب لغت در باب تعصّب گفته اند :آن كس كه از اقوام خود در ستمكارى پشتيبانى كند ، و آن كه براى خود و قوم و قبيله خود خشم بيجا نموده از آنان حمايت كند ، و كسى كه در باطل خود پافشارى ورزد .

كيفر كسى كه مانع حق مؤمن شود

قالَ أَبُو عَبْدِاللهِ :يا يُونِسَ مَنْ حَبَسَ حَقَّ الْمُؤْمِنِ أَقَامَهُ اللهُ يَوْمَ القِيامَةِ خَمْسَ مِأَةَ
عام عَلى رِجْلَيْهِ حَتّى يَسيلَ مِنْ عَرَقِهِ أَوْدِيَةٌ وَيُنادي مُناد مِنْ عِنْدِ اللهِ هذَا الظّالِمُ الّذي حَبَسَ عَنِ الْمُؤْمِنِ حَقَّهُ فَيُوبَخُ أَرْبَعينَ يَوْماً ثُمَّ يُؤْمَرُ بِهِ إِلَى النَّارِ .

امام ششم فرمود :اى يونس آن كس كه از رسيدن مؤمن به حقّش جلوگيرى كند ، در قيامت پانصد سال به روى پا نگاهش مى دارند ، تا جايى كه ظرفهاى از عرق از بدنش جارى گردد ، آنگاه يك منادى از جانب حق فرياد كند ، اين است آن ستم پيشه اى كه نگذاشته مؤمن به حقّش برسد .سپس به مدت چهل روز او را توبيخ كرده ، آنگاه امر مى شود به جهنّم ببرندش .

كيفر پيروى از طاغوت و محبّت بيجا به دنيا

امام ششم مى فرمايد :عيسى بن مريم با يارانش بر قريه اى گذشتند كه مردم آن كوچه ها و خانه ها مرده بودند ، فرمود : اينان به سخط الهى دچار شده اند ، اگر به مرگ طبيعى مرده بودند دفن مى شدند ، ياران گفتند : علاقه منديم داستان آنان را بدانيم ، پروردگار به عيسى فرمود : با مردگان صحبت كن ، عيسى آواز داد اى اهل قريه ، يكى از افتادگان لبيك گفت ، عيسى پرسيد داستان شما چيست ؟ گفت : در خوشى زيستيم و به بدبختى دچار هاويه شديم ، عيسى پرسيد هاويه چيست ؟ آن مرد گفت : درياهايى از آتش كه در آن كوههايى از عذاب قرار دارد !

فرمود :چرا گرفتار آنجا شديد ؟ گفت : به خاطر دو گناه بندگى طاغوت ، عشق به دني .فرمود :محبّت به دنيا تا كج ؟ گفت : همانند كودكى كه به مادر عشق ورزد ، تا دنيا به ما رو مى كرد خوشحال مى شديم ، تا از ما برمى گشت محزون مى گشتيم .

فرمود :پيروى شما از طاغوت چگونه بود ؟ عرضه داشت : از كليه برنامه ها و اوامر او شنوايى داشتيم .

فرمود :تو چگونه به من جواب دادى ؟ گفت : بقيه اهل قريبه دهانشان به وسيله دهانه بند آتشين بسته و ملائكه غلاظ و شداد مواظب آنانند ، من گرچه در بين آنان بودم ولى در عمل با آنها نبودم ، امّا وقتى عذاب آمد مرا هم گرفت ، و فعلاً با موئى معلّقم و مى ترسم كه در آتش قرار بگيرم ! عيسى فرمود :خوابيدن در مزبله ه ، و خوردن نان جو در صورتى كه دين انسان براى انسان سالم بماند ، براى انسان آسان است .البته آيات و رواياتى كه كيفر گناهان را بيان مى كند بيش از اين است ، شما مى توانيد مفصّل آن را در كتابهاى« بحار » ، « عقاب الأعمال » ،« كافى » ،« محجّة البيضاء »ببينيد .

راستى وقتى انسان از طريق قرآن و روايات صادره از منابع وحى از كيفر و عذاب گناهان آگاه مى شود ، به خوف شديدى دچار شده ، و اين خوف بهترين عامل بازدارنده انسان از گناه ، و وسيله اى براى تدارك خطاهاى گذشته است ، و اين همان خوفى است كه در قرآن و روايات به آن اشاره شده ، و براى هر انسانى لازم و ضرورى است :

( وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى *فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَى ) .

دورى از طاغوت به خاطر ترس از خدا

از فضل بن ربيع نقل است كه هارون الرشيد به زيارت حج بود ، به هنگام شب كه من در خواب بودم صداى دق الباب شنيدم ، پرسيدم كيست ؟ پاسخ آمد : امير را اطاعت كن ، من با شتاب بيرون آمدن و او به راستى هارون بود !

گفتم :اى امير اگر كسى از دنبالم مى فرستادى نزد تو مى آمدم ، او گفت : واى بر تو هيجان مرا گرفت كه مردى خردمند مى تواند آن را فرو نشاند ; مردى را به من بنماى كه بتوانم از او سؤالى كنم .

گفتم :سفيان بن عيينه همين جاست ، گفت : مرا به نزد او هدايت كن ، ما نزد وى شديم و من در زدم و او پرسيد : كيست كه در مى كوبد ؟ پاسخ دادم : از امير اطاعت كن او با شتاب بيرون آمد و گفت :اى امير اگر تو كسى از پى من مى فرستادى ، نزدت مى آمدم ، او گفت : ما براى مهمّى نزد تو آمديم ، آنگاه هارون زمانى با وى گفتگو كرد و سپس پرسيد : آيا تو به كسى بدهكارى ؟ وى پاسخ داد : آرى ، هارون گفت : عباسى بدهكاريهاى او را بپرداز .

از نزد او بيرون شديم ، هارون گفت : آشناى تو به هيچ كار من نيامد !مردى را به من بنماى كه از او سؤالى كنم ، گفتم : عبدالرزّاق بن حمام اينجاست ، گفت : ما را نزد وى بر تا از او سؤالى كنيم ، نزد وى رفتيم و من دقّ الباب كردم ، پرسيد : كيست ؟ گفتم : از امير اطاعت كن ، وى با شتاب بيرون آمد و گفت :اى امير اگر مرا خبر كرده بودى خود نزدت مى آمدم هارون جواب داد : ما براى مهمّى نزد تو آمده ايم ، ساعتى با وى به گفتگو نشست و سپس پرسيد : آيا تو به كسى بدهكارى ؟ گفت : آرى ، هارون گفت : عباسى بدهكاريهاى او را بپرداز .

سپس بيرون شديم ، هارون گفت : آشناى تو به هيچ كار من نيامد ! مردى را به من بنماى كه از او سؤالى كنم ، گفتم : فضيل بن عياض اينجاست ، گفت : ما را نزد او هدايت كن .

به نزد او رفتيم ، در جايى بلند ايستاده بود و عبادت مى كرد ، و آياتى از كتاب خدا را به تكرار مى خواند ، من در كوفتم ، پرسيد : كيست ؟ گفتم : از امير اطاعت كن .در پاسخ گفت :مرا با امير كارى نيست !!گفتم :الله اكبر آيا تو نبايد از او اطاعت كنى ؟ جواب داد : آيا از پيامبر خبرت نيست كه گفته است :مؤمن نبايد خوار شود ، فضيل پايين آمد در گشود ، سپس بالا شد ، شمع را خاموش كرد و در گوشه اى نشست !!

ما كورمال به جستجوى او پرداختيم ، دست رشيد بر دست من پيشى گرفت و فضيل گفت : چه نرم دستى است امّا آيا فردا از عذاب الهى خلاصى مى يابد يا نه ؟ راوى مى گويد :با خود گفتم امشب وى با او با زبانى پاك و قلبى صاف گفتگو خواهد كرد .

هارون گفت :ما براى مهمّى نزد تو آمده ايم رحمت خداى بر تو باد ، فضيل لب به سخن گشود و گفت :آنچه تو را به اينجا كشانيد خلاف ميل تو بود ، و همراهانت نيز براى آمدن با تو رغبتى نداشتند ، و اگر پرده ميان تو و آنان را برگيرند ، و تو از آنان بخواهى كه اندكى از گناهان تو را بپذيرند ، آنها گردن نخواهند نهاد ، و در واقع از ايشان آن كه تو را بيشتر دوست دارد ، بيشتر خواهد گريخت !!

اى هارون همين كه عمر بن عبدالعزيز به خلافت رسيد ، سليم بن عبدالله و محمّد بن كعب و رجاء بن حيات را فرا خواند و به آنان گفت : من به بليّات مبتلا شدم تدبير من چيست ؟ او خلافت را بليّات مى دانست و تو و يارانت سعادت و نعمت ، سليم بن عبدالله به او گفت :اگر خواهى فردا از عذاب الهى رهايى يابى چون روزه دار دست از دنيا بكش و با مرگ افطار كن .

محمّد بن كعب به او گفت :اگر خواهى فردا از عذاب الهى رهايى يابى ، پيران مؤمنين را پدر دان ، مردان ميانه سال را بردار ، و خردتران را فرزند ، به والدين احترام بگذار ، با برادران مهربان باش ، و به فرزندان نيكويى كن .

رجاء بن حيات به او گفت :اگر خواهى فردا از عذاب الهى رهايى يابى ، آنچه را كه براى خود دوست دارى براى مؤمنين دوست بدار ، و آنچه بر خود نمى پسندى بر مؤمنين مپسند ، و سپس هرگاه خواستى بمير .

اكنون من همين را به تو مى گويم و براى تو در هراسم ، كه روزى پاهايت خواهند لرزيد ، چه بر سرت خواهد آمد ؟ آيا در كنار تو اين مردم خواهند بود كه بر تو مشورتى دهند ؟

هارون چنان گريان شد كه از هوش رفت ، من به فضيل گفتم : با امير نرمتر باش ، پاسخ داد : من با او نرمى مى كنم ، امّا تو و يارانت امير را هلاك مى كنيد .

چون هارون به هوش آمد ، به فضيل گفت : باز بگو ، فضيل گفت : اى امير شنيده ام كه يكى از حكّام عمر بن عبدالعزيز از بى خوابى به عمر شكايت كرد ، عمر به او نوشت : اى برادر من بى خوابى گناهكاران را در كام آتش دوزخ و طول ابديّت آن را به ياد آر ، تا در خواب و بيدارى راهنماى تو به سوى خدايت باشد ، امّا هشدار كه پاى تو از اين راه نلغزد ، زيرا خدا به تو وعده بيشترى نمى دهد ، و بر تو رحم نخواهد آورد . هنگامى كه حاكم نامه او را خواند ، از سرزمين هاى بسيارى گذشت و نزد عمر آمد عمر از او پرسيد چه سببى تو را نزد من آورد ، پاسخ داد : تو با نامه خود به دل من نيرو بخشيدى ، من ديگر تا به خدا نرسم ولايت تو را اداره نخواهم كرد ، هارون سخت گريست و گفت : باز بگو ، فضيل گفت :

اى امير بدان كه عبّاس نزد پيامبر آمد و گفت يا رسول الله مرا منصب امارت ده پيامبر گفت :يا عبّاس ، يا عم رسول ، نفسى را كه تو زنده مى دارى بهتر از امارتى است كه آن را حتّى نمى توانى بخورى ، در واقع امارت يعنى ندامت ، و پشيمانى در روز رستاخيز ، و اگر بتوانى امير نباشى امير مباش ، هارون دوباره سخت گريست و گفت :باز بگو خدا تو را رحمت كند .

فضيل گفت :اى امير پروردگار در روز قيامت ، درباره ى همه ى اين مردم از تو بازخواست خواهد كرد ، اگر مى توانى روى خود را از آتش دوزخ مصون دارى دريغ مكن ، هشيار باش كه نه پگاه نه بيگاه ، در دلت نسبت به رعايا فريب نباشد كه پيامبر گفته است : آن كه بامداد با نيّت فريب نسبت به مردم برخيزد رائحه باغ بهشت به او نرسد ، هارون گريان شد و سپس گفت : آيا تو به كسى بدهكارى ؟ پاسخ داد : آرى دين من نزد پروردگار است ، كه هنوز به حساب درنيامده ، واى بر من اگر او حساب كند ، واى بر من اگر نتوانم برائت حاصل كنم ، باز گفت : دين خود را در عبادت مى دانم ، باز گفت : راستى را كه پروردگار چنين امرى به من نكرده ، بل امر كرده كه وعده هاى او را باور كنم ، و از اراده ى او اطاعت ، و پروردگار گفته است : من جن و انس را خلق كرده ام تا از من اطاعت كنند ، و من از آنها قوّت و خوارك نمى خواهم ، به راستى خداوند است كه روزى مى دهد ، و صاحب نيرو و قدرت است .

هارون به او گفت :اين هزار دينار ديگر ، صرف عيال و اولاد كن ، و با خيالى آسوده به عبادت پروردگار مشغول باش ، فضيل گفت : من راه رستگارى به تو نماياندم ، تو اينها را به من مى دهى ؟!

آنگاه خاموش شد و ديگر سخنى نگفت ، از نزد او بيرون شديم ، هارون به من گفت :اگر تو مردى را به من مى نمايى ، مردى باشد همانند اين .

حكايت كنند كه زنى از زنان فضيل نزد وى رفت و گفت :مى بينى كه ما چه تنگدستيم اگر اين نقدينه را مى گرفتى ، مى توانستيم كار خود را سروسامان دهيم !

در پاسخ گفت :من و شما همانند مردمى هستيم كه شترى داشتند و از كار او نان به دست مى آوردند ، هنگامى كه شتر پير شد او را كشتند و گوشتش را خوردند ، اى عيال از گرسنگى بمير اما فضيل را نكش .

همين كه اين خبر به هارون رسيد ، گفت : نزد او رويم باشد كه دينار بپذيرد ، فضل مى گويد :ما رفتيم ، همين كه فضيل ما را شناخت ، بيرون آمد و به روى خاك نشست ، هارون نيز نزد او نشست و لب به سخن گشود   اما وى پاسخ نمى داد ، ما در اين حالت بوديم كه كنيزكى زنگى بيرون آمد و فرياد زد : از ديشب شيخ را آزار مى دهيد ، برخيزيد و برويد ، ما برخاستيم و رفتيم .

ابوالمحاسن درباره ترس فضيل از مقام خد ، حكايتى از قول بشر حافى بدين مضمون آورده ، من با فضيل در حج بوديم ، تا نيمه شب با هم نشستن داشتيم ، سپس او برخاست و تا بامداد به طواف پرداخت ، گفتم : يا ابو على آيا سر خفتن ندارى ؟ گفت : واى بر تو آيا كسى كه ذكر آتش دوزخ را مى شنود ، روحش آرام است كه بخوابد ؟!

در اين زمينه باز حكايتى بدين مضمون نقل شده : كه تيمور گوركانى يكى از خواصّ خود را نزد شيخ زين الدين تايبادى فرستاد و استدعاى ملاقات كرد ، شيخ پاسخ داد ، مرا با امير مهمّى نيست ، تيمور به ناچار خود به زيارت شيخ رفت ، شيخ زبان به نصيحت او گشود ، تيمور گفت : اى شيخ چرا پادشاه خود ملك غياث الدين را ارشاد نكردى ، شيخ گفت : او را نصيحت كردم نشنيد ، ل جرم خداى تعالى تو را بر وى گماشت ، و اگر تو نيز با بندگان خدا به عدل رفتار نكنى ديگرى بر تو مستولى خواهد شد ، تيمور پرسيد ، آن كيست كه بر من مسلّط شود ، شيخ گفت عزرائيل ؟!

آرى اين چنين خوف ، كه محصول ايمان به قرآن و روايات است ، بازدارنده انسان از گناه در آينده ، و علّت جبران معاصى در گذشته است ، و عارف هرگز از چنين خوفى جدا نيست .