مسعودى در مروج الذهب مى نويسد:
زيد دمشقى در دمشق براى ما نقل كرد كه وقتى مامون به جنگ رفت و در ((بديدون ))فرود آمد، فرستاده پادشاه روم بيامد و بدو گفت :
- پادشاه تو را مخير مى كند كه مخارج را كه در سفر ازمحل خود تا اينجا كرده اى به تو بدهد، يا همه اسيران مسلمان را كه در ديار روم هستندبى فديه و درهم و دينار آزاد كند و يا اينكه هر يك از شهرهاى مسلمانان را كه مسيحيانويران كرده اند، از نو بسازد و چنانكه بوده است به تو باز دهد و تو از اين جنگبازگردى .
ماءمون برخاست و به خيمه خود رفت و دو ركعت نماز خواند و از خداىعزوجل استخاره كرد. آنگاه برون آمد و به فرستاده گفت :
- اما اينكه گفتى مخارج ما مى دهى ، من شنيده ام كه خداوند تعالى در كتاب ما قرآن بهحكايت گفتار بلقيس مى گويد: من هديه اى سوى او مى فرستم ، ببينم فرستادگان چهخبر مى آورند و چون نزد سليمان شرفياب شد، گفت مرا بهمال مرد مى دهيد آنچه خدا به من داده بهتر از آن است كه به شما داده است ، شماييد كه بههديه خويش خوشدل هستيد. اما اينكه گفتى همه اسيران را كه در ديار روم هستند آزاد مىكنى اسيرانى كه در قلمرو تو هستند، دو فرقه بيشتر نيستند: يكى هست كه به طلبرضاى خداى عزوجل و آخرت برون شده كه به مقصود رسيده و يكى ديگر كه به طلبدنيا آمده است ، خدا او را از اسارت رها نكند. اما اينكه گفتى همه شهرهاى مسلمانان را كهروميان ويران كرده اند از نو مى سازى ، اگر من آخرين سنگ ديار روم را از جا برآرم ،تلافى زن مسلمانى كه در حال اسارت به زمين خورده و فرياد وامحمداه زده در نيامده است .پيش رفيقت برگرد كه ميان من و او به جز شمشير نيست ! اى غلامطبل را بزن !
پس از آن ، از حركت و از جنگ نماند تا پانزده قلعه را بگشود. آنگاه از جنگ باز آمد و برچشمه ((بديدون )) كه به نام ((قشيره )) معروف بود، فرود آمد و آنجا بماند تافرستادگانش از قلعه ها بازآيند. برچشمه و منبع آب توقف كرد و از خنكى و صفا وسپيدى آب و صفاى محل و فراوانى سبزه شگفتى مى كرد.
دستور داد تا چوبهاى دراز ببريدند و چون پل برچشمه افكندند و روى آن را با چوب وبرگ بپوشانيدند و درون خيمه اى كه براى او بپا كرده بودند، نشست و آب از زير وىروان بود. درمى به درون آب افكند و در صفاى آب نوشته درم را كه در قعر آب بودتوانست بخواند و هيچكس از شدت سردى آب نتوانست دست در آن برد. در اين اثنا ماهى اىرا بديد به اندازه يك ذراع كه به سپيدى چون شمش نقره بود. و براى كسى كه آن را ازآب بگيرد جايزه اى معين كرد، يكى از فراشان برجست و آن را برگرفت و بالا آمد. وقتىبه ساحل چشمه يا روى پلى كه مامون بر آن بود رسيد ماهى بجنبيد و از دست فراش رهاشد و چون سنگ در افتاد و آب به سينه و گلوگاه مامون پاشيد و لباسش خيس شد،فراش بار ديگر فرو رفت و ماهى را بگرفت و آن را كه همچنان مى جنبيد در دستمالىپيش روى مامون نهاد، مامون گفت هم اكنون آن را سرخ كنند و همان دم لرزه او را گرفت ونتوانست از جا برخيزد، وى را كه چون شاخى لرزان بود و فرياد ((سرد است ، سرد است)) مى زد بالحاف و روپوش بپوشانيدند و به خيمه گاه بردند و اطرافش را روشنكردند و او همچنان فرياد مى زد: ((سرد است سرد است )) آنگاه ماهى را كه سرخ كردند،بياورند و او نتوانست لب بزند و از شدت بيمارى از خوردن آب باز ماند. وقتى حالشسخت شد و به حال احتضار افتاد، معتصم از ((بختيشوع )) و ((ابن ماسويه )) ازحال او پرسيد كه در اين چه مى گويند و آيا ممكن است بهبود يابد، ابن ماسويه بيامد ويك دست او را گرفت و بختيشوع دست ديگر را گرفت و نبض هر دو دست او را بگرفتند وديدند كه از اعتدال بگشته و نمودار فنا و انحلال است و دست آنها به سبب عرقى كه ازتن او روان بود و چون روغن با آب دهن مار غليظ بود به پوستش چسبيد، قصد را بامعتصم بگفتند و وى در اين باره از آنها سئوال كرد كه چيزى نمى دانستند و گفتند دركتابهاى طب مطلبى در اين باب نديده اند، ولى اين حالت نشانهانحلال جسد است .
ماءمون از بى هوشى به خود آمد و چشم بگشود و بگفت تا كسانى از روميان را احضار كنندو نام آن محل و چشمه را از آنها بپرسند، آنگاه عده اى از اسيران و راهنمايان را بياوردند وبه آنها گفتند:
- معنى قشره چيست ؟
گفتند:
- قشيره يعنى پاهايت را دراز كن !
ماءمون وقتى اين سخن را بشنيد، مضطرب شد و آن را بهفال بد گرفت و گفت :
- از آنها پرسيد نام عربى اين محل چيست ؟
گفتند:
- رقه !
در زايچه مامون آمده بود كه وى در محلى به نام ((رقه )) خواهد مرد. او غالبا از بيممرگ از اقامت در رقه دريغ داشت . وقتى اين سخن را از روميان بشنيد دانست كه اين همانمحل است كه در زايچه او آمده است و در آنجا خواهد مرد.
به قولى معنى ((بديدون )) پاهايت را دراز كن است و خدا چگونگى اين را بهتر مى داند.مامون دكترها را احضار كرد و اميد داشت از بيمارى نجات يابد. وقتى سنگين شد، گفت :
- مرا بيرن ببريد كه سپاهم را نگاه كنم و مردانم را ببينم و ملك خويش را بنگرم !
و اين به هنگام شب بود. او را بيرون بردند و خيمه ها و سپاه را كه گسترده و فراوانبود با آتشها كه افروخته بودند، بديد و گفت :
- اى كه ملكت زوال ندارد، به كسى كه ملكش زوال يافته رحم كن !
آنگاه وى را به خوابگاهش بردند، چون حالش سخت شد، معتصم يكى را نشاند كه شهادترا به او تلقين كند. آن شخص صداى خود را بلند كرد كه شهادت بگويد. ابن ماسويهگفت :
- فرياد نزن كه او اكنون ما بين خدا و مانى تفاوت نمى گذارد.
مامون در آن دم چشم بگشود و چشمانش با دو دست خود، ابن ماسويه را بزند. آنگاه خواستبا او سخن كند، اما نتوانست و چشم به آسمان دوخت و ديدگانش از اشك پر شد، در دمزبانش گشوده شد و گفت :
- اى كه نمى ميرد به كسى كه مى ميرد رحم كن !
و جان داد
جنازه او را به طرسوس بردند و آنجا به خاك سپردند.