نماز عيد 
بدان كه عيد، روزى است كه قسمت ميكنند در آن جايزه ها را و پراكنده مى كنند رحمت ها را وافاضه مى كنند موهبت ها را بر كسانى كه روزه داشته اند آن را و قيام نموده اند بهوظايف آن . پس زياد كن خشوع خود را در نماز آن روز، و تضرع كن نزد خداى تعالى پيشاز نماز و بعد از نماز، و بخواه كه اعمالت راقبول و از تقصيراتت درگذرد. و شرمنده باش از اينكه مباداعمل تو مردود شود و خودت رسوا و مطرود گردى به درستى كه عيد نيست تنها براىكسى كه لباس فاخر و نو پوشيده باشد، بلكه عيد از براى كسى است كه ايمن و سالمماند از تهديد و وعيد الهى . و مستحق استقبال كن روز عيد را به آنچهاستقبال كردى روز جمعه را از وظائف پاكيزگى واستعمال بوى خوش و غير اينها از اسبابى كنه سبب مهيا شدن و رو آوردنددل به جانب پروردگار خود است . بسا باشد كه صلاحيت مناجات و حضور نزدپروردگار را به هم رسانى از جهت آنكه اين روز، روز تشريف و زمان بلند قدرى استقبول مى شود در اين روز اعمال و مستجاب مى گردد در آن دعوتها. ناچار برگردان شادىخود را در آن به جانب آن چيزى كه خلق شده است عيد براى آن ، و عيد را قرار نداده اند،براى آن كه از خوردنيها و پوشيدنيها و غير اينها از لذائذ فانيه دنيويه ، محظوظ وبهره مند گردانى نفس ‍ خود را، بلكه ناميده اند آن روز را عيد، جهت آنكه مى رسد در آنروز عوائد و اضافات الهى به كسانى كه اعمال خير و تجارت ، جهت روز واپسين انجامداده اند و انجام مى دهند.
نماز آيات 
پس ياد كن زمان صدور علامتهاى وحشتناك ، هولهاى آخرت و زلزله هاى آن و هنگام گرفتنخورشيد و ماه ، تاريكى روز قيامت و ترس مردم و التجاء ايشان و ازدحام آنها را درعرصه قيامت و وحشت ايشان را از مواخذه و عقوبت واستيصال ، وزياد كن در دعا و تضرع و خضوع و خشوع و بيم از رهائى از اين گونهگرفتاريها را در قيامت و برگشتن نور بعد از ظلمت و مسامحه فرمودن خدا از لغزشهاىتو در آن روز. و توبه كن از همه گناهان خود و نيك توبه كن ، شايد خدا نظر كند بهتو در حالى كه تو شكسته دل ، و سربزير و شرمنده باشى از تقصير خود پسقبول كند توبه تو را و مسامحه فرمايد از لغزش تو چه آنكه خداى تعالى توجه مىكند به دلهاى شكسته و دوست مى دارد نفسهاى خاشع و گردنهاى خاضع را و وحشت كن اززير بار گناه ماندن و بيمناك باش از بازگشت بسوى مكافات .
نماز طواف 
پس حاضر گردان در دلت جلالت صاحب خانه را، و بدان به درستى كه تو ايستاده اىدر اين منزل نزد حضرت ملك و حاكم بر حق ، كه بر جميعاحوال تو مطلع است و بر پنهانيهاى تو محيط و به ظاهر و باطن تو عالم است و در اينموضع بيشتر مراقبت احوال خود كن و تمامتر و زيادت احتراز بنما از غفلت كردن زيرا كهاينجا اصعب و مشكل ترين جاهاست ، و با خود بگو: كجائى اى تقصير كننده ؟ چرا غافلىاز تعظيم الهى در پيش روى او؟ و چرا در برابر او مى باشى و دورى از او؟ و اگرچنانچه مى دانى كه علم او سبحانه ، شامل است به جميع اشياء و محيط است بهكل مخلوقات پس باز گرد بر سر خشوع و روى بياور به او، و البته حذر كن به سبباين غفلت و اهمالت از رو گردانيدن خدا از تو و از اين جهت است كه گناهان در اين بقعههاى شريفه مضاعف و حسنات نيز مضاعف است و فكر كن از آنهائى كه گذشته اند از انبياءو اولياء و صلحاء، پس ببين آثار ايشان و قرب و منزلت آنان را، و آنچه ميراث برده اندبه عمل خود و دوست داشتن ايشان سعادت مخلده و نعمتهاى مؤبده آخرت را پس تاءسى كنبه ايشان در اعمال عامه و كمال توجه به خدا خاصه ، و ترقى كن از اين درجه ها بهسوى غير اينها از معارج شريفه و مقامات عاليه .
نماز جنازه 
پس ياد كن نزد مشاهده جنازه و گذاشتن آن را در برابر خود، آنچه را كه مردگان گذاشتهاند از اهل و عيال و اولاد و تركه و اموال خود، و رفته اند به نزد خداى تعالى با دستخالى از جميع چيزها. و همراه نياورده اند مگر اعمال صالحه و آنچه را كه تجارت كرده انداز اعمال آخرت سود كننده و فكر كن در بهجت و تازگى بدنشان كه درحال حيات داشتند، و الحال چگونه تغيير يافته است رنگ پوستشان و رنگ صورتشان وعن قريب محو مى كند مرگ صورتشان را و زايل مى گرداند زمين طراوتشان را و آنچهحاصل شده بوده از براى او. و به ياد بياور با خود كه همين است كه يتيم شده اند اولادشو بيوه مانده اند زنانش و ضايع شده است اموالش و خالى مانده جايش و منقطع شده املش وكثرت حيله و مكرهايش ، كه از براى توافق اسباب دنيا مى كرد و غفلت داشت ازداخل شدن در اين خاك و رسيدن به آنچه نوشته شده است در كتاب و به ياد آوردميل او را به قوت و جوانى ، و اشتغال او را از آنچه در برابر او بود از مرگ سريع وچگونه بود كه مى رفت و تشييع جنازه اموات مى كرد و حالا از كار افتاده است پاهايش وقوت گيرائى نمانده است در مفصلهايش و فكر كن كه چگونه قبلا حرف مى زد و اكنونزبانش از كار افتاده و چگونه مى خنديد و فعلا متغير شده دندانهايش و چگونه تدبيرمى نمود در كارهاى خود نسبت به چيزهايى كه محتاج بود از قوت ساليانه يا زيادتر،در حالى كه نمانده بود ميانه و و مرگش ‍ مگر يك ماه يا كمتر، وغافل بود، از آنچه از عالم غيب درباره او اراده داشتند تا ناگهان مرگ دامن او را گرفت دروقتى كه گمان نمى كرد و نمى دانست ، ناگاه رسيد به گوشش نداى ملك جبار، به جانبنعمت بهشت يا به جانب آتش و جهنم .
فكر كن تو نيز با خودت كه اكنون تو نيز مانند او هستى در غفلت و زود باشد كه عاقبتتو مانند عاقبت او بگردد لاجرم برخيز در اين هنگام به سوى مهيا شدن مرگ ومشغول شو به بسيار كردن زاد و توشه آخرت خود، چه آنكه مسافت راه بسى دور است وعقبه بسى بلند مى باشد و خطر آن بسيار و پشيمانى بعد از مرگ سودى ندارد. پساينگونه فكرها، آرزوى تو را كوتاه و استعداد تو را به صوالحاعمال افزون مى گرداند.
و آگاه باش كه محل به فكر افتادن جهت اعمال خير، خارج از نماز است ، چنانچه تحقيق آنذكر شد.
نماز نذر و عهد و... 
و اما نذر و عهد و مانند آن البته متذكر باش و اهتمام داشته باشقبول شدن آنها را و در نظر بگير وفا كردن به عهد خدا وامتثال اوامر او را و مبادا واگذارى آنها را، به توهم آنكه اينها در ابتداء واجب نبوده و خودتبراى خودت واجب كرده اى زيرا نمازهاى نذرى و عهدى كه ملحق گشته به نمازهاى اصلى، همانا مانند خود نمازهاى اصلى مى باشد در وجوب و در اهميت و عظمت و جلالت و به خاطرخود درآور كه اگر وعده و عهد كنى با پادشاهى از پادشاهان دنيا، جهت بجا آوردن كارىاز كارهاى معين كه آن كار در برابر آن پادشاه بجاى بياورى به طوريكه خود پادشاهآن را ببيند و لفظ آن را بشنود چگونه كسى كه اين عهد را با پادشاه كرده باشد، متوجهآن كار مى شود وجد و جهد در آن عمل و اصلاح و محكمى آن مى نمايد و اوقات خود را صرفو سعى خود را تمام مى كند در آنكه آن كار خوب بجا آورده شود چه آنكه پادشاه متوجه آنعمل مى باشد از جهت وعده اى كه شده است خصوصا در موقعى كه آن كار، مؤكد شده باشدبه عهد. پس مبادا نظر خداى تعالى را كمتر از نظر يك بنده خدا بدانى ، چرا كه اين فكرو اين عمل منشاء نفاق و نمودار شكر مى باشد.
بارى ، همچنين مراعات وظيفه بنما در هر نمازى به حسب آن نماز، و قيام كن در خور رتبهآن و ادب آن را اتيان كن و البته اكتفامكن بر آنچه ما بيان كرديم از وظايف بلكه تو خودترقى كن به بالاتر از اينها بانظرى كه خداوند گشوده است بر روى دلت از ابوابمعارف چه آنكه درهاى فيوضات الهى مفتوح و بى نهايت است و انوار جود او فائض وبيكران است و دم به دم نفوس انسانى ، از عالم غيب مدد مى رسد به اندازه استعداد هر كسى.
وفقنا الله و اياكم لتلقى الاسرار، و ادرجنا فى عداد عباده الاخيار الابرار، و اخذبنواصينا الى رضاه و رحمته ، و عاملنا بعفوه و كرمه و مغفرته و استعملنابما علمناه واشركنا فى ثواب من افدناه ، فان ذلك منه و به وله ، و هو حسبنا و نعمالوكيل ، و هيهنا نقطع الكلام فى هذه الرسالة ، حامدين لله تعالى علىكل حالة .
و فرغ منها مؤلفها، العبد المفتقر الى عفوالله تعالى و كرمه و رحمته زين الدين بن علىبن احمد الشامى العاملى ، عامله الله تعالى بفضله ، يوم السبت تاسع شهر ذى الحجةالحرام ، و هو اليوم المبارك ، يوم عرفة سنة احدى و خمسين و تسعمائة ، حامدا مصليا مسلمامستغفرا من ذنوبه خدا توفيق دهد ما و شمارا براى برخوردارى اسرار و دقائقمعنويه ، و داخل فرمايد ما را در عداد بندگان نيك خود، و بكشاند ما را به سوى خشنودى ورحمت و خود معامله نمايد با ما به كرم و آمرزش و احسانش ، و وادار كند ما را بهعمل نمودن بر آنچه به ما آموخته است (يا آن را ياد گرفته ايم ، يا ياد داده ايم ) وشريك بفرمايد ما را با ثواب هر كسى كه ما چيزى به او افاده داده ايم ، چه آنكه ايننعمت افاده از خود مى باشد و خدا ما را بس است و او نيكو وكيلى مى باشد.
و اكنون كلام خود را در اينجا تمام كرده در حالى كه سپاس مى گويم خداى تعالى را برهر حالتى از احوال .
مؤلف اين رساله ، بنده نيازمند به بخشش و كرم و رحمت خدا، زين الدين بن على بناحمد شاملى عاملى كه خداى تعالى بهفضل خود با او معامله فرمايد در روز شنبه نهم ذى الحجة الحرام كه روز مبارك عرفه مىباشد، از سال نهصد و پنجاه و يكم هجرت صاحب شريعت غراء عليه و على اله الافالتحية و الثناء از تاءليف آن فراغت يافت در حالتى كه خداى را حمد ميكرد ورسول و آل او را درود مى فرستاد و از گناهان خود طلب آمرزش از خداى تعالى مى كرد.
نكته مهم در اسرار باطنى نماز 
از يحيى بن معاذ رازى ، مكنى به ابو زكريا، يكى از مشايخ طريقت قرن سوم هجرىقمرى منقول است : كه اقسام و انواع طاعاتى كهموصل و رساننده است بنده را به اصل سعادت اخروى ، بسيار است اما مجموع آنها به دودرجه باز گردد: بدنى ، مالى .
و افضل قسم اول كه عبادت بدنى است ، نماز است كه قيام به اداى حقيقت حقوق اين قسم ،جز از ارباب قلوب متصور نشود زيرا كه حقيقت نماز مناجات است با حضرت صمديت . كماقال النبى (صلى الله عليه وآله ): الصلوة مناجاة الرب و مناجات مخاطبه بود ومخاطبه معروف مطلق از عارف كامل محقق درست آيد قيام و قرائت و ركوع و سجود و تشهد وتكبير و تسليم ، صورت اركان ظاهر نماز است و اين صورت را روحى و اين ظاهر راسرى و معنائى بايد، تا آن حقيقت كه مطلوب استحاصل آيد.
اى عزيز! حقيقت نماز، قدامه نار (آتش ديرينه ) عنايت است كه ازمشعل انوار هدايت ، در دل مخصوصان ؛ عنايت ازلى مى افروزد كه : الصلوة نور قلبالمؤمن تا مصلى محقق به واسطه شعله ضياى آن ، معنى انعكاس ‍ انوار جبروتى رادر مراتب ملكوتى مشاهده مى كند و رقوم آيات اسرار سنريهم اياتنا فى الافاق وفى انفسهم سوره فصلت آيه 53 رااز صفحات اوراق كائنات مىخواند تا آنگاه كه سوابق جذبات ، از بوداى كرم ،استقبال حال او كند. و كون صغرى و كبرى را شواهد ودلائل در كتم عدم اندازد و خاشاك وجود تعينات و همى را، به آتش فنا بسوزد، و بى زحمتاثقال وجود حدوث براق همت ، در فضاى ساحات عالم جبروت راند و در مطالعه سبحاتانوار جمال و جلال معبود، از رؤ يت ظلمات تكليف رسوم عبادت عابد، فانى گردد.
اين چنين نماز گزارنده كه شنيدى ، كى برابر بود با غافلى كه باظلمات هوا و هوسنفسانى و كدورات وساوس شيطانى ، سر بر زمين مى نهد و برمى دارد. و از سر رسم ،قيامى و ركوعى مى آورد و فاتحه اى به غفلت مى خواند.
اى عزيز! از فاتحه يك آيه اين است : اياك نعبد و اياك نستعين تو راپرستيم و از تو يارى خواهيم پس چون تو هوا و نفسى را پرستى ، و بندگى بهفرمان شيطان كنى و در كارها، يارى و مراد ومال از خزينه طلبى اين آيت خواندن از تو دروغ بود و دروغ در شرع حرام است خاصهدروغ بر حق و آيه و من اظلم ممن افترى على الله كذبا سوره انعامآيه 21 بيان اين معنى مى كند و چون اين مقدمات معلوم كنى ، بدانيكه عامه خلق ازحقيقت و اسرار نماز بى خبرند.
روشن تر بيانى مى خواهى گوش دار: اى عزيز!قيام به اداى حقوق اسرار نماز، از قومىدرست آيد كه چون قصد مقام عبوديت كنند، نقوش وجود كائنات از لوح تقصير خود محو كنندو به آب ترك ماسوى الله دستها بشويند و به شراب طهور ذكر مضمضمه كنندو به روائح نفخات ربانى استنشاق كنند و رذائل اخلاق بشرى را به استنشاق ، طرحكنند و به آب حيات حيا روى بشويند و به زلالتوكل ، غسل مرافق كنند و از ينبوع ذلت و افتقار مسح سر كشند و اقدام سعى به آباستقامت مسح كنند و در استقبال كعبه ، روى دل به قبله حقيقى آرند و در نيت تحريم عهودمخاطبات روحانى ، تجديد كنند و در تكبير پستى ذرات موجودات را در اشعه آفتابكبريا، محو ببينند و در رفع يدين تعلقات اوهام فساده و تصورات باطله را، پس پشتاندازند و در سبحانك اللهم و بحمدك به جناح تنزيه ، در فضاى عالم قدسطيران كنند و در تعويذ پناه به حصن عصمت فاطر كائنات گيرند و در) بسم الله بدايت صبح دولت عاشقان از مشرق ، عنايت ، طلوع كند و در الحمدلله سريان افضال و انعام حضرت نامتناهى ، در مظاهر مراتب علويات و سفليات مشاهده افتد ودر الرحمن الرحيم درياى راءفت و رحمت بيكران بيند كه درجداول اعيان وجود، روان گشته پس سفينه وجود اين طايفه در تلاطم امواج اسرار بحراحديت غرق گردد و بحر ازل با بحر ابد، آميزد و حقيقت مالك يوم الدين اشكارگردد پس سباحان قضا آن غرق شدگان درياى وحدت را به كمند تقدير، بهساحل تكليف كشند، پس كمر عبوديت بر ميان جان بندند تا اياك نعبد گفته آيدپس مشرفان عالم اسباب عظم ، اثقال امانت تكليف را، بر نظر آن سوختگان باديه فراقعرضه دهند .بلبل زبان حال ايشان به استمداد عنايت حضرتلايزال و اياك نستعين سرائيدن گيرد چون روح بزرگ را كه عنقاى فضاحتساحات لاهوتى است از قعر چاه طبيعت نظر بر مراتب درجات سالكان بارگاه حضرتذوالجلال افتد كه در معراج ترقى ، عروج مى كند، خواطف طمعفضل وى را دريابد و اهدنا الصراط المستقيم ناطق وقت شود پس از نديمان مجلسانس ، كه در عالم ارواح ، شراب خطاب الست با هم مى خورند، ياد آرند وصراط الذين انعمت عليهم بگويند اين مردودان بيچاره مهجور و مطرودانسرگشته مبتور را بينند، بركنار بساط قبول محروم مانده ، و در ظلمات تيه غفلت گمگشته ، غير المغضوب عليهم ولاالضالين گفته آيد.
اى عزيز! نمى دانم از اين سخنان چه فهم خواهى كرد، اگر در همه عمرت ، يكبار اينچنينفاتحه خواندن دست دهد، گوى دولت از ميدان مسابقت مبارزان صفوف ولايت بردى و بهآنجا كه بايد برسى ، رسيدى .
شعر