2ـ از غرر الحكم
حكم كامثال النجوم تبلجت من ضوء ما ضمنت من الاسرار و ترى من الكلم القصار جوامعا يغنيك عن سفر من الاسفار
1ـالوله بالدنيا اعظم فتنة.
ترجمه:
بدنيا شيفته شدن بزرگترين گرفتارى است.
2ـالعلم كنز عظيم لا يفنى.
ترجمه:
علم و دانش گنجينه بزرگى است كه فانى نشود.
3ـالدين شجرة اصلها التسليم و الرضا.
ترجمه:
دين درختى را ماند كه ريشهاش تسليم و رضا (بر مقدرات الهى) است.
4ـالجهاد عماد الدين و منهاج السعداء.
ترجمه:
جهاد (در راه خدا) ستون دين و روش نيكبختان است.
5ـالرضاء بقضاء الله يهون عظيم الرزايا.ترجمه:
بقضاى الهى راضى بودن مصائب و گرفتاريهاى بزرگ را آسان گرداند.
6ـالامل يقرب المنية و يباعد الامنية.
ترجمه:
آرزوى (دراز) مرگ را نزديك گرداند و انسان را از مقصد خود دور سازد.
7ـالعاقل لا يتكلم الا لحاجته او لحجته و لا يشتغل الا بصلاح اخرته.
ترجمه:
خردمند جز براى حاجتش و يا براى حجت و دليل آوردن (بر مطلب حقش) سخن نگويد و جز باصلاح امور آخرتش اشتغال نجويد.
8ـالخشية من عذاب الله شيمة المتقين.
ترجمه:
از عذاب خدا ترسيدن روش و خوى پرهيزكاران است.
9ـالمؤمن حذر من ذنوبه يخاف البلاء و يرجو رحمة ربه.
ترجمه:
مؤمن (هميشه) از گناهانش بيمناك است از بلا و گرفتارى خوفناك و برحمت پروردگارش اميدوار است.
10ـالبكاء من خيفة الله للبعد عن الله عبادة العارفين.
ترجمه:
گريه از ترس خدا براى دور ماندن از درگاه خدا عبادت عارفان است.
11ـالجبن و الحرص و البخل غرائز سوء يجمعها سوء الظن بالله.
ترجمه:
ترس و حرص و بخل خويهاى زشتى هستند كه بدگمانى بخدا آنها را يكجا گرد آورد.ـالعاقل اذا سكت فكر و اذا نطق ذكر و اذا نظر اعتبر.
ترجمه:
خردمند چون خاموشى گزيند ميانديشد و چون سخن گويد ياد خدا كند و زمانيكه نگاه نمايد عبرت گيرد.
13ـالسعيد من خاف العقاب فامن و رجا الثواب فاحسن.
ترجمه:
نيكبخت كسى است كه از عقوبت (آخرت) بترسد در نتيجه ايمن گردد و بپاداش اميدوار باشد و كار نيك انجام دهد.
14ـالزهد تقصير الامال و اخلاص الاعمال.
ترجمه:
زهد كوتاه كردن آرزوها و خالص نمودن اعمال (براى خدا) است.
15ـالعلم خير من المال،العلم يحرسك و انت تحرس المال.
ترجمه:
علم و دانش بهتر از مال و دارائى است علم ترا نگهدارى كند در حاليكه مال را تو بايد نگهداريش كنى.
16ـالصبر عن الشهوة عفة و عن الغضب نجدة و عن المعصية ورع.
ترجمه:
صبر كردن از شهوتهاى نفسانى پاكدامنى است و از اعمال خشم بزرگوارى است و از معصيت و گناه پارسائى است.
17ـالمتقون اعمالهم زاكية و اعينهم باكية و قلوبهم و جلة.
ترجمه:
پرهيزكاران (كسانى هستند كه) اعمالشان پاكيزه و چشمانشان گريان و دلهايشان (از خوف خدا) ترسان است.ـالطمأنينة الى كل احد قبل الاختبار من قصور العقل.
ترجمه:
خاطر جمع شدن بهر كسى پيش از آزمايش از كم خردى است.
19ـالصبر صبران،صبر فى البلاء حسن جميل و احسن منه الصبر فى المحارم.
ترجمه:
صبر دو گونه است يكى صبر در موقع بلا و گرفتارى كه (چنين صبرى) نيكو و زيبا است و بهتر از آن صبر در (عدم ارتكاب) محرمات است.
20ـالبكاء من خشية الله ينير القلب و يعصم عن معاودة الذنب.
ترجمه:
از خوف خدا گريستن قلب را نورانى كرده و از بازگشت بارتكاب گناه باز دارد.
21ـالكلام فى وثاقك ما لم تتكلم به فاذا تكلمت به صرت فى وثاقه.
ترجمه:
سخن در اختيار و بندتست ماداميكه آنرا تكلم نكردهاى پس چون آنرا تكلم نمودى تو در بند آن در آمدى.
22ـالتوبة ندم بالقلب و استغفار باللسان و ترك بالجوارح و اضمار ان لا يعود.
ترجمه:
توبه و بازگشت بخدا بدل پشيمان شدن و بزبان آمرزش خواستن و ترك (عمل بد) باعضاء و جوارح،و نيت بعدم بازگشت (بسوى گناه) است.
23ـالانس فى ثلاثة:الزوجة الموافقة،و الولد البار،و الاخ الموافق.
ترجمه:
آرامش و انس در سه چيز است:زن سازگار،و فرزند نيك رفتار،و دوست موافق.ـالعدل انك اذا ظلمت انصفت و الفضل انك اذا قدرت عفوت.
ترجمه:
عدل آنست كه چون تو خود ستم كردى از خودت داد خواهى و فضل و برترى آنست كه چون قدرت يافتى عفو كنى.
25ـالخوف من الله فى الدنيا يؤمن الخوف فى الاخرة منه.
ترجمه:
در دنيا از خدا ترسيدن شخص را از ترس خدا در آخرت ايمن گرداند.
26ـاحسن الى من اساء اليك و اعف عمن جنى عليك.
ترجمه:
بكسى كه بتو بدى كرده نيكى كن و از كسى كه بتو ستم كرده در گذر.
27ـالزم الصدق و الامانة فانها سجية الاخيار.
ترجمه:
ملازم راستى و امانت باش كه آنها روش و خوى نيكان است.
28ـاد الامانة الى من ائتمنك و لا تخن من خانك.
ترجمه:
امانت را بكسى كه بتو سپرده رد كن و بكسى كه بتو خيانت كند خيانت مكن.
29ـاكرم ضيفك و ان كان حقيرا و قم عن مجلسك لابيك و معلمك و لو كنت اميرا.
ترجمه:
مهمانت را گرامى دار اگر چه شخص حقيرى باشد و براى احترام پدر و معلمت از جاى خود برخيز اگر چه امير باشى.
30ـانظر الى الدنيا نظر الزاهد المفارق و لا تنظر اليها نظر العاشق الوامق.ترجمه:
بدنيا مانند نگاه شخص زاهد و كنارهگير نگاه كن و مانند نگاه عاشق دلباخته نگاهش مكن.
31ـاجعل نفسك ميزانا بينك و بين غيرك و احب له ما تحب لنفسك و اكره ما تكره لها و احسن كما تحب ان يحسن اليك و لا تظلم كما تحب ان لا تظلم.
ترجمه:
خودت را ميان خود و ديگران ميزان سنجش قرار بده آنچه بر خود پسندى بديگرى نيز بپسند و آنچه بر خود ناخوشايند دانى بر او نيز ناخوشايند بدان و نيكى كن همچنانكه دوست دارى با تو نيكى كنند و ستم مكن همچنانكه دوست دارى بتو ستم نكنند.
32ـاجعل من نفسك على نفسك رقيبا و اجعل لاخرتك من دنياك نصيبا.
ترجمه:
از خودت بر خويشتن نگهبان و مراقبى قرار ده و از دنياى خود براى آخرتت بهره بردارى كن.
33ـاتعظوا بمن كان قبلكم قبل ان يتعظ بكم من بعدكم.
ترجمه:
از پيشينيان عبرت بگيريد قبل از آنكه آيندگان از شما عبرت گيرند.سعدى از اين كلام الهام گرفته و گويد:
نرود مرغ سوى دانه فراز
چون دگر مرغ بيند اندر بند
پند گير از مصائب ديگران
تا نگيرند ديگران ز تو پند.
34ـاخرجوا الدنيا من قلوبكم قبل ان يخرج منها اجسادكم،ففيها اختبرتم و لغيرها خلقتم.ترجمه:
محبت دنيا را از دلتان خارج كنيد پيش از آنكه بدنهاى شما از دنيا بيرون شوند،شما در دنيا آزمايش ميشويد و براى غير دنيا (آخرت) آفريده شدهايد.
35ـاستديموا الذكر فانه ينير القلب و هو افضل العبادة.
ترجمه:
هميشه بياد خدا باشيد كه ذكر خدا دل را روشن نمايد و آن برترين عبادتها است.
36ـاعملوا ليوم تدخر له الذخائر و تبلى فيه السرائر.
ترجمه:
كار كنيد براى روزى كه ذخيرهها براى آنروز (قيامت) اندوخته شود و پنهانيها در آنروز آشكار گردد.
37ـاحذر كل عمل اذا سئل عنه صاحبه استحيى منه و انكره.
ترجمه:
بترس از هر كارى كه چون صاحب آنكار مورد سؤال از آن واقع شود شرمنده گردد و آنرا انكار نمايد.
38ـاحذر كل امر يفسد الاجلة و يصلح العاجلة.
ترجمه:
بترس از هر كارى كه آخرت را تباه كند و دنيا را آباد سازد.
39ـاحذر مصاحبة الفساق و الفجار و المجاهدين معاصى الله.
ترجمه:
از مصاحبت فاسقان و فاجران و كوشش كنندگان در راه نافرمانيهاى خداوند بر حذر باش.
40ـاحذر الدنيا فانها شبكة الشيطان و مفسدة الايمان.ترجمه:
از دنيا بترس كه آن دام شيطان و خراب كننده ايمان است،41ـاياك و فعل القبيح فانه يقبح ذكرك و يكثر وزرك.
ترجمه:
از كار زشت دورى گزين كه آن نامت را زشت سازد و گناهت را زياد گرداند.
42ـاياك و النميمة فانها تزرع الضغينة و تبعد عن الله و عن الناس.
ترجمه:
از سخن چينى اجتناب كن كه آن كينه را (در دلها) ميكارد و شخص را از خدا و مردم دور گرداند.
43ـاياك و الظلم فانه اكبر المعاصى و ان الظالم لمعاقب يوم القيامة بظلمه.
ترجمه:
از ظلم و ستم دورى كن كه آن بزرگترين گناهان است و ستمگر در روز قيامت براى ستمكاريش معذب خواهد بود.
44ـاياك و حب الدنيا فانها رأس كل خطيئة و معدن كل بلية.
ترجمه:
از دوستى دنيا بدور باش كه آن سر آمد تمام خطاها و مجمع همه بلاها است.
45ـالا و انى لم ار كالجنة نام طالبها و لا كالنار نام هاربها.
ترجمه:
بدان كه من چيزى مثل بهشت نديدم كه خواهان آن بخوابد و نه مثل دوزخ كه گريزنده از آن خواب باشد.
46ـالا ان اخوف ما اخاف عليكم اتباع الهوى و طول الامل.
ترجمه:
بدانيد كه ترسناكترين چيزى كه من بر شما از آن ميترسم (دو چيز است) پيروى هواى نفس و طول آرزو است.ـالا و انكم فى ايام امل من ورائه اجل فمن عمل فى ايام امله قبل حضور اجله نفعه عمله و لم يضرره اجله.
ترجمه:
بدانيد كه شما در روزهاى اميد و آرزو بسر مىبريد كه بدنبال آن مرگ است پس هر كه در روزهاى اميد و آرزويش پيش از رسيدن اجلش اعمال (نيكى) انجام دهد عملش او را سود بخشد و اجلش باو زيان نرساند.
48ـافضل الناس انفعهم للناس.
ترجمه:
برترين مردم سودمندترين آنها است بمردم.
49ـافضل العبادة عفة البطن و الفرج.
ترجمه:
برترين عبادت پاك نگهداشتن شكم و فرج (از حرام) است.
50ـاقوى الناس من قوى على نفسه.
ترجمه:
قوىترين مردم كسى است كه بر نفس خود چيره شود.
51ـاكثر الناس املا اقلهم للموت ذكرا.
ترجمه:
آرزوى كسانى از مردم بيشتر است كه كمتر در ياد مرگ باشند.
52ـاحمق الناس من ظن انه اعقل الناس.
ترجمه:
سفيهترين مردم كسى است كه گمان كند كه خردمندترين مردم است.
53ـافضل الحكمة معرفة الانسان نفسه و وقوفه عن قدره.ترجمه:
معرفت انسان نسبت بخود و آگاه بودن وى از قدر و منزلت خويش برترين حكمت است.
54ـاقوى الناس ايمانا اقواهم توكلا على الله سبحانه.
ترجمه:
قوىترين مردم از نظر ايمان كسى است كه توكلش بخداوند سبحان قوىتر باشد.
55ـاشقى الناس من باع دينه بدنيا غيره.
ترجمه:
بدبختترين مردم كسى است كه دينش را بخاطر دنياى شخص ديگرى بفروشد.
56ـاحق الناس بالرحمة عالم يجرى عليه حكم جاهل و كريم يستولى عليه لئيم و بر يسلط عليه فاجر.
ترجمه:
سزاوارترين مردم بترحم عالمى است كه حكم نادانى بر او جارى باشد (محكوم حكم جاهل باشد) و شخص كريمى است كه آدم پستى بر او مستولى شود و نيكوكارى است كه بدكارى بر او مسلط گردد.
57ـاغنى الاغنياء من لم يكن للحرص اسيرا.
ترجمه:
غنىترين توانگران كسى است كه اسير حرص و آز نباشد.
58ـاعقل الناس من كان بعيبه بصيرا و عن عيب غيره ضريرا.
ترجمه:
خردمندترين مردم كسى است كه بعيب خود بينا و از عيب ديگران نابينا باشد.
59ـاسعد الناس بالدنيا التارك لها و اسعدهم بالاخرة العامل لها.
ترجمه:
نيك بختترين مردم دنيا كسى است كه دنيا را رها كند و خوشبختترين آنهادر آخرت كسى است كه براى آخرت كار كند.
60ـان انفاسك اجزاء عمرك فلا تفنها الا فى طاعة تزلفك.
ترجمه:
نفسهاى تو اجزاء عمرتست پس آنها را تمام مكن مگر در طاعتى كه ترا بخدا نزديك گرداند.
61ـان النفس لامارة بالسوء الفحشاء فمن ائتمنها خانته و من استأمن اليها اهلكته و من رضى عنها اوردته شر الموارد.
ترجمه:
يقينا نفس آدمى بسيار ببدى و فحشاء فرمان ميدهد پس هر كه آنرا امين بداند نفس نسبت باو خيانت كند و هر كس از آن ايمنى خواهد او را هلاكش كند و هر كه از آن خرسند و راضى شود نفس او را ببدترين جايگاه وارد سازد.
62ـان دعوة المظلوم مجابة عند الله سبحانه لانه يطلب حقه و الله تعالى اعدل من ان يمنع ذا حق حقه.
ترجمه:
البته دعاى ستمديده در نزد خداوند سبحان مستجاب است زيرا كه او حق خود را ميخواهد و خداى تعالى عادلتر از آنست كه صاحب حقى را از حقش باز دارد.
63ـان الله سبحانه يعطى الدنيا من يحب و من لا يحب و لا يعطى الدين الا من يحب.
ترجمه:
خداوند سبحان دنيا را بكسى كه دوست دارد و بآنكه دوست ندارد عطاء ميكند (اما) دين را نميدهد مگر بكسى كه دوستش دارد.
64ـان العاقل من نظر فى يومه لغده و سعى فى فكاك نفسه و عمل لمالا بد له و لا محيص عنه.
ترجمه:
عاقل كسى است كه در امروز فردايش را بنگرد و در آزاد كردن نفسش كوشش كند و كار كند براى روزى كه راه چاره و فرارى از آنروز ندارد.
65ـان افضل الناس عند الله من احيا عقله و امات شهوته و اتعب نفسه لصلاح آخرته.
ترجمه:
برترين مردم در نزد خدا كسى است كه عقلش را (با علم و تقوى) زنده بدارد و شهواتش را بميراند و براى اصلاح امور آخرت خود نفسش را بزحمت افكند.
66ـاذا اكرم الله عبدا شغله بمحبته.
ترجمه:
چون خداوند بندهاى را گرامى دارد او را بمحبت و دوستى خويش سر گرم سازد.
67ـاذا سألت فسأل تفقها و لا تسأل تعنتا فان الجاهل المتعلم شبيه بالعالم و ان العالم المتعنت شبيه بالجاهل.
ترجمه:
هر گاه (مطلبى) بپرسى براى دانستن بپرس نه براى خردهگيرى زيرا كه نادان ياد گيرنده شبيه عالم است و عالم خردهگير شبيه نادان.
68ـبادروا الموت و غمراته و مهدوا قبل حلوله و اعدوا له قبل نزوله.
ترجمه:
بر مرگ و سختىهاى آن پيشدستى كنيد و پيش از رسيدنش مهيا شويد و قبل از اينكه فرود آيد (با اعمال صالحه براى آخرت) آماده شويد.ـبئس الزاد الى المعاد العدوان على العباد.
69ـبئس الزاد الى المعاد العدوان على العباد
ترجمه:
ستم كردن بر بندگان خدا بد توشه ايست براى روز رستاخيز.
70ـتدبروا آيات القران و اعتبروا به فانه ابلغ العبر.
ترجمه:
آيات قرآن را تدبر كنيد و بآن پند گيريد زيرا كه آن رساترين پندها است.
71ـتجنبوا البخل و النفاق فهما من اذم الاخلاق.
ترجمه:
از بخل و نفاق دورى گزينيد كه آندو از نكوهيدهترين خلقها ميباشند.
72ـتعلم علم من يعلم و علم علمك من يجهل فاذا فعلت ذلك علمت ما جهلت و انتفعت بما علمت.
ترجمه:
علم دانشمند را فراگير و علم خود را بنادان بياموز پس چون چنين كردى بدانچه نادانى دانا شوى و بوسيله آنچه آموختهاى سود مىبرى.
73ـثمرة التقوى سعادة الدنيا و الاخرة.
ترجمه:
نتيجه تقوى و پرهيزكارى خوشبختى دنيا و آخرت است.
74ـثلاثة هن زينة المؤمن تقوى الله و صدق الحديث و اداء الامانة.
ترجمه:
سه چيزند كه آنها زينت مؤمناند:از خدا ترسيدن و راستگوئى و اداى امانت.
75ـجانبوا الكذب فانه مجانب الايمان.
ترجمه:از دروغ دورى گزينيد كه آن دور كننده ايمان است.
76ـجالس اهل الورع و الحكمة و اكثر مناقشتهم فانك ان كنت جاهلا اعلموك و ان كنت عالما ازددت علما.
ترجمه:
با پارسايان و حكماء همنشينى كن و با آنها زياد به بحث و گفتگو بپرداز كه اگر تو نادان باشى يادت دهند و اگر دانشمند باشى علمت را زياد ميكنى.
77ـحسن توكل العبد على الله سبحانه على قدر يقينه به.
ترجمه:
حسن توكل بنده بر خداوند سبحان باندازه يقين او بخداوند است.
78ـحسن الظن ان تخلص العمل و ترجو من الله ان يعفو عن الزلل.
ترجمه:
خوشگمانى (بخدا) اينست كه عمل را خالص گردانى و بخدا اميدوار باشى كه از لغزشها در گذرد.
79ـحسن الخلق يورث المحبة و يؤكد المودة.
ترجمه:
خوشخلقى توليد محبت مىكند و رشته دوستى و مودت را محكم نمايد.
80ـحب الدنيا يفسد العقل و يصم القلب عن سماع الحكمة و يوجب اليم العقاب.
ترجمه:
دوستى دنيا عقل را فاسد نموده و (گوش) قلب را از شنيدن حكمت كر ميكند و موجب عذاب دردناك گردد.
81ـحلاوة الظفر تمحو مرارة الصبر.ترجمه:
شيرينى پيروزى تلخى صبر را از بين مىبرد.
82ـحصلوا الاخرة بترك الدنيا و لا تحصلوا بترك الدين الدنيا.
ترجمه:
با ترك دنيا آخرت را بدست آوريد (اما) با ترك دين دنيا را تحصيل نكنيد.
83ـحاسبوا انفسكم قبل ان تحاسبوا و وازنواها قبل ان توازنوا.
ترجمه:
از خودتان حساب بكشيد پيش از آنكه از شما حساب كشند و (اعمال خود را) بسنجيد پيش از آنكه شما را بسنجند.
84ـخير الناس من اخرج الحرص من قلبه و عصى هواه فى طاعة ربه.
ترجمه:
بهترين مردم كسى است كه حرص را از دلش خارج سازد و در راه طاعت پروردگارش با هواى نفس مخالفت كند.
85ـخذ من قليل الدنيا ما يكفيك ودع من كثيرها ما يطغيك.
ترجمه:
از دنيا بمقدار كمى كه ترا كفايت ميكند بگير و از مقدار زياد آن كه ترا بسركشى و طغيان و ادارت ميكند صرفنظر كن.
86ـخف ربك و ارج رحمته يؤمنك مما تخاف و ينيلك ما رجوت.
ترجمه:
از پروردگارت بترس و برحمتش اميدوار باش تا ترا از آنچه ميترسى امان دهد و بدانچه اميدوارى برساند.
87ـذكر الله مسرة كل متق و لذة كل موقن.
ترجمه:ياد خدا موجب سرور هر پرهيزكار و لذت هر صاحب يقين است.
88ـرحم الله امرء قصر الامل و بادر الاجل و اغتنم المهل و تزود من العمل.
ترجمه:
خدا رحمت كند مردى را كه آرزو را كوتاه كند و بمرگ پيشدستى نموده و مهلتها را غنيمت شمارد و از اعمال (نيك و شايسته براى آخرتش) توشه بگيرد.
89ـرأس الايمان حسن الخلق و التحلى بالصدق.
ترجمه:
سر آمد ايمان خوشخلقى و آراسته شدن براستى و درستى است.
90ـردع النفس عن الهوى هو الجهاد الاكبر.
ترجمه:
نفس را از هوى و هوس باز داشتن جهاد اكبر است.
91ـزلة العالم كانكسار السفينة تغرق و يغرق معها غيرها.
ترجمه:
لغزش دانشمند مانند شكستن كشتى است كه (در دريا) غرق ميشود و ديگران نيز با آن غرق شوند.
92ـزاد المرء الى الاخرة الورع و التقى.
ترجمه:
توشه انسان در سفر بآخرت پارسائى و تقوى است.
93ـسنة الاخيار لين الكلام و افشاء السلام.
ترجمه:
روش نيكان بنرمى سخن گفتن و آشكار كردن سلام است.ـسرور المؤمن بطاعة ربه و حزنه على ذنبه.
ترجمه:
شادى مؤمن بطاعت پروردگارش و اندوهش بر گناهش مىباشد.
95ـسهر الليل فى طاعة الله ربيع الاولياء و روضة السعداء.
ترجمه:
بيدارى شب در طاعت خدا بهار دوستان (خدا) و بوستان پر گل نيك بختان است.
96ـصن ايمانك من الشك فان الشك يفسد الايمان كما يفسد الملح العسل.
ترجمه:
ايمانت را از شك و شبهه محفوظ دار زيرا كه شك و ترديد ايمان را تباه ميسازد همچنان نمك عسل را فاسد ميكند.
97ـصمت يكسبك الوقار خير من كلام يكسوك العار.
ترجمه:
آن خاموشى كه براى تو وقار كسب كند بهتر از سخنى است كه ترا لباس ننگ بپوشاند.
98ـطوبى لمن الزم نفسه مخافة ربه و اطاعه فى السر و الجهر.
ترجمه:
خوشا بحال كسى كه از خوف پروردگارش ملازم نفس خود باشد و در پنهانى و آشكار خدا را اطاعت نمايد.
99ـطوبى لمن اخلص لله عمله و علمه و حبه و بغضه و اخذه و تركه و كلامه و صمته.
ترجمه:خوشا بحال كسى كه (تمام كارش) عمل و علم و حب و بغض و گرفتن و واگذاردن و سخن گفتن و خاموشيش همه را براى خداوند پاك و خالص گرداند.
100ـطوبى لمن استشعر الوجل و كذب الامل و تجنب الزلل.
ترجمه:
خوشا بكسى كه ترس از خدا را شعار خود قرار دهد و آرزو را دروغ پندارد و از لغزشها دورى گزيند.
101ـطاعة الهوى تفسد العقل.
ترجمه:
هوى پرستى عقل را تباه گرداند.
102ـطول القنوت و السجود ينجى من عذاب النار.
ترجمه:
قنوت و سجود را در نماز طول دادن شخص را از عذاب آتش (دوزخ) نجات بخشد.
103ـظلم نفسه من رضى بدار الفناء عوضا عن دار البقاء.
ترجمه:
كسيكه بعوض خانه جاودانى آخرت بسراى فانى دنيا راضى و خرسند باشد بر خويشتن ستم كرده است.
104ـعند حضور الشهوات و اللذات يتبين ورع الاتقياء.
ترجمه:
هنگام حاضر بودن شهوتها و لذتها پارسائى پرهيزكاران روشن ميشود.
105ـعجبت لمن نسى الموت و هو يرى من يموت.
ترجمه:در شگفتم از كسى كه مرگ را فراموش ميكند در حاليكه كسانى را كه ميميرند مىبيند.
106ـغرى يا دنيا من جهل حيلك و خفى عليه حبائل كيدك.
ترجمه:
اى دنيا كسى را بفريب كه بحيلههاى تو نادان است و ريسمانهاى مكر تو از نظر او پوشيده است (و الا با تمام زرق و برقت على را هرگز نميتوانى فريب دهى) .
107ـقصر الامل فان العمر قصير و افعل الخير فان يسيره كثير.
ترجمه:
آرزو را كوتاه گردان كه عمر كوتاه است و نيكى كن كه اندكش هم بسيار است.
108ـكم من لذة دنية منعت سنى درجات.
ترجمه:
چه بسا خوشى پست و ناچيزى آدمى را از درجات بالا باز دارد.
109ـكيف يصلح غيره من لم يصلح نفسه.
ترجمه:
چگونه ديگرى را اصلاح ميكند كسى كه خودش را اصلاح نكرده است.
110ـكفى بالرجل غفلة ان يضيع عمره فيما لا ينجيه.
ترجمه:
در غفلت و بى خبرى مرد همين بس كه عمرش را در چيزى ضايع كند كه او را رهائى نبخشد.
111ـكن بالمعروف امرا و عن المنكر ناهيا و بالخير عاملا و للشر مانعا.
ترجمه:
(مردم را) بمعروف امر كن و از منكر باز دار و خود بخير و نيكى عمل كن وشر و بدى را مانع باش.
112ـكما ان الشمس و الليل لا يجتمعان كذلك حب الله و حب الدنيا لا يجتمعان.
ترجمه:
همچنانكه آفتاب (روز روشن) و شب (تاريك) با هم جمع نميشوند محبت خدا و دوستى دنيا هم با يكديگر جمع نشوند.
113ـللمؤمن ثلاث علامات الصدق و اليقين و قصر الامل.
ترجمه:
مؤمن سه علامت دارد راستگوئى و يقين و كوتاهى آرزو.
114ـلن يحوز الجنة الا من جاهد نفسه.
ترجمه:
هرگز ببهشت نخواهد رسيد مگر كسى كه با نفس خود مجاهده كند.
115ـلو ان السموات و الارض كانتا على عبد رتقا ثم اتقى الله لجعل له مخرجا و يرزقه من حيث لا يحتسب.
ترجمه:
اگر آسمانها و زمين بر بندهاى تنگ گيرند و او از خداوند تقوى داشته باشد خدا راه خروج از اين بن بست را براى او قرار دهد و از جائيكه بگمانش نرسد او را روزى رساند.
116ـمن توكل على الله سبحانه كفى و استغنى.
ترجمه:
هر كه بر خداوند سبحان توكل كند خدا (امور او را) كفايت كند و بى نيازش گرداند.
117ـمن اكثر من ذكر الموت نجا من خداع الدنيا.ترجمه:
هر كس بيشتر بياد مرگ باشد از حيلهها و فريبهاى دنيا رهائى يابد.
118ـينبغى للعاقل ان يكثر من صحبة العلماء الابرار و يجتنب مقاربة الاشرار و الفجار.
ترجمه:
سزاوار است كه شخص خردمند با علماء نيكو كردار زياد همنشينى كند و از نزديكى بدان و بد كاران اجتناب نمايد.
119ـلا يدرك احد ما يريد من الاخرة الا بترك ما يشتهى من الدنيا.
ترجمه:
هيچكس از آخرت آنچه را كه ميخواهد بدست نياورد مگر بترك آنچه از دنيا ميل و دلخواه اوست.
120ـلا تفرح بالغنى و الرخاء و لا تغتم بالفقر و البلاء فان الذهب يجرب بالنار و المؤمن يجرب بالبلاء.
ترجمه:
بتوانگرى و آسايش شادمانى مكن و بفقر و گرفتارى اندوهگين مباش زيرا كه طلا بوسيله آتش آزمايش شود و مؤمن بگرفتارى امتحان گردد.
