|
|
 |
|
 |
|
301-سوره نساء، آيه 87 . 302-سوره حشر، آيه 7 . 303-تفسير الكاشف ، ج 1، ص 15. 304-الجامع لاءحكام القرآن ، ج 1، ص 44 . 305-تفسير عياشى ، ج 1، ص 10 . 306-بصائر الدرجات ، ص 216 . 307-نورالثقلين ، ج 1، ص 24 25 . 308-تفسير عياشى ، ج 1، ص 10 . 309-سوره مائده ، آيه 55 . 310- سوره آل عمران ، آيه 61 . 311-سوره احزاب ، آيه 33 . 312-سوره انبياء، آيه 69 . 313-سوره بقره ، آيه 129 . 314-تفسير برهان ، ج 1، ص 18 . 315-تفسير برهان ، ج 1، ص 18 . 316-همان ، ص 19 . 317-تفسير برهان ، ج 1، ص 19 . 318-بحار، ج 75، ص 247 . 319-سوره اسراء، آيه 36 . 320-سوره اعراف ، آيه 169 . 321-سوره اعراف ، آيه 28؛ سوره يونس ، آيه 68 . 322-بحار، ج 89، ص 110 . 323-همان ، ص 111 . 324-سوره اعراف ، آيه 33 . 325-تفسير طبرى ، ج 1، ص 27 . 326-سوره زخرف ، آيه 3. 327-سوره شعراء، آيه 195 . 328-سوره ابراهيم ، آيه 4. 329- سوره انعام ، آيه 38 . 330-سوره نساء، آيه 83 . 331-سوره محمد صلى الله عليه و آله و سلم ، آيه 24 . 332-سوره اعراف ، آيه 187 . 333-سوره لقمان ، آيه 34 . 334-سوره انعام ، آيه 151 . 335-سوره بقره ، آيات 43 و 83 . 336-سوره آل عمران ، آيه 97 . 337- سوره انعام ، آيه 141 . 338-سوره معارج ، آيه 23 . 339- تفسير تبيان ، ج 1، ص 3 6 . 340-نور الثقلين ، ج 5، ص 706 . 341-خبر، اجماع ، شهرت قطعى كاشف و مانند آن ، به سنت بر مى گردد و اجماع بههر تقريبى كه تقرير شود، داخل در محدوده سنت است ، نه خارج از آن . 342- سوره غافر، آيه 83 . 343-سوره نحل ، آيه 53. 344-سوره علق ، آيه 5. 345-سوره نساء، آيه 46 . 346-سوره مائده ، آيه 13 . 347-سوره بقره ، آيه 75. 348-نهج البلاغه ، خطبه 186، بند 2 . 349-مثنوى دفتر سوم ، ابيات 2517، 2520 و 2525 . 350-سوره آل عمران ، آيه 26 . 351-سوره نساء، آيه 139 . 352-سوره فاطر، آيه 10 . 353-مفاتيح الجنان ، دعاى ابوحمزه الثمالى . 354-مفاتيح الجنان ، دعاى ابوحمزه ثمالى . 355-در عصر مرحوم جهانگير خان قشقايى و حاج آخوند كاشى كه مرحومفاضل تونى (قدس الله اسرارهم ) از محضر آن دو حكيم سترگ تتلمذ كرده است . 356-مثنوى كتاب درسى عميقى است كه فارسى بودن ، منظوم بودن واشتمال آن بر برخى داستانها، طنزها و تمثيلها از ابهت و عظمت علمى آن نمى كاهد تابتوان بدون استاد متضلع و عارف متخصص فرا گرفت . 357-ر.ك شريعت در آينه معرفت ، مبحث همراهى وحى وعقل ، ص 207 . 358-سوره الرحمن ، آيات 3 4 . 359- سوره علق ، آيه 5 . 360- ديوان حافظ . 361- ديوان حافظ . 362-سوره غافر، آيه 26 . 363-اصول كافى ، ج 1، ص 11 . 364-سوره انبياء، آيه 30 . 365-سوره فصلت ، آيات 11 12 . 366-نهج البلاغه ، خطبه 1، بند 41 . 367-سوره زخرف ، آيات 3 4 . 368-سوره بقره ، آيه 151 . 369- سوره سجده ، آيه 17 . 370- سوره اعراف ، آيه 43 . 371-الميزان ، ج 3، ص 75 87 . 372- 373- نهج البلاغه ، خطبه 176، بند 12 . 374-همان ، خطبه 138، بند 1. 375-الميزان ، ج 3، ص 87 . 376-مناهج البيان ، ج 1، ص 45 53 . 377-سوره واقعه ، آيه 79 . 378-سوره احزاب ، آيه 33 . 379-سوره زخرف ، آيه 71 . 380-سوره رعد، آيه 35 . 381-سوره ابراهيم ، آيه 24 . 382-سوره بينه ، آيه 3. 383-تاريخ با حديث دو فرق اساسى دارد: يكى اين كه متن حديث سخن معصوم (عليهالسلام ) است و متن تاريخ سخن غيرمعصوم و ديگر آن كه سند مطالب تاريخى ، مانندسند حديث مورد مداقه و بررسى كارشناسانه دانشمندانرجال قرار نگرفته است . 384-تفسير عياشى ، ج 1، ص 10 . 385-بصائر الدرجات ، ص 216 . 386-بحار، ج 89، ص 15 . 387-احاديث مربوط به شاءن و سبب نزول در كتباهل سنت به چندين هزار و در كتب شيعه به چند صد مى رسد . ر.ك شيعه در اسلام ، ص103 . 388-بنابراين ، صرف تقارن تاريخى يك پديده بانزول آيه موجب نمى شود كه آن پديده ، شاءننزول آيه مزبور باشد . 389-سوره احزاب ، آيه 60 . 390-سوره ذاريات ، آيات 22 23 . 391-سوره آل عمران ، آيه 19 . 392-سوره مائده ، آيه 48 . 393-بحار، ج 75، ص 269 . 394-سوره محمد صلى الله عليه و آله و سلم ، آيه 4 . 395-سوره انفال ، آيه 67 . 396-سوره ابراهيم ، آيه 1 . 397- جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15،ص 6. 398-سوره شورى ، آيه 53. 399-جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 7 . 400-سوره زخرف ، آيات 3 4 . 401-جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 7 . 402-جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 9 . 403-همان ، ص 10 . 404-بحار، ج 89، ص 17 . 405- جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 9 (سورهآل عمران ، آيه 79) . 406-اصول كافى ، ج 1، ص 34 . 407-جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 15 . 408- در يكى از جنگهاى صدر اسلام كه اميرالمؤ منين (عليه السلام ) از سوىرسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرماندهى لشكر را بر عهده داشت ، پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم پس از بازگشت لشكر، از برخى سپاهيان گزارش سفرخواست و پرسيد فرمانده لشكر خود را چگونه يافتيد؟ آنان از مداومت حضرت اميرالمؤ منين(عليه السلام ) بر قرائت سوره توحيد در نمازها، نزد پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم شكايت كردند . رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم از اميرالمؤ منين پرسيدند:درباره اين گزارش چه مى گوييد؟ حضرت اميرالمؤ منين در پاسخ عرض كرد: من تلاوت(قل هو الله اءحد) را دوست دارم (بحار، ج 89، ص 348 ) . 409- جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 15 . 410-همان ، ص 27 . 411-همان ، ص 17 . 412-سوره علق ، آيات 1 و 3 . 413- جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 17 . 414-بحار، ج 77، ص 319 . 415- جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 19 . 416-جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 20 . 417-همان ، ص 21 . 418-سوره انبياء، آيه 68 . 419-سوره صافات ، آيه 97 . 420-بحار، ج 68، ص 156 . 421- جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 24 . 422-نهج البلاغه ، خطبه 110، بند 6 . 423-سوره اسراء، آيه 82 . 424-سوره يونس ، آيه 57 . 425-سوره احزاب ، آيه 32 . 426-سوره مائده ، آيه 52 . 427-نهج البلاغه ، خطبه 198، بند 25 . 428- جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 7 . 429-همان ، ص 16 . 430- جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 26 . 431-سوره حجر، آيه 87 . 432-بحار، ج 82، ص 54 . 433-نور الثقلين ، ج 1، ص 6 . 434-مجمع البيان ، ج 1، ص 87 . 435-تفسير برهان ، ج 1، ص 41؛ نور الثقلين ، ج 1، ص 6 . 436-تفسير برهان ، ج 1، ص 42 . 437- جامع اءحاديث الشيعه ، ج 15، ص 89 . 438- جامع الاءخبار، فصل 22، ص 43؛ مجمع البيان ، ج 1، ص 88 . 439-عوالى اللئالى ، ج 1، ص 196 . 440-سوره حجر، آيه 87 . 441-تفسير القرآن الكريم ، ج 1، ص 163 164 . 442-زمخشرى مى گويد: بيشتر مفسران برآنند كه سوره مباركه فاتحة الكتابنخستين سوره اى است كه بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلمنازل شده است (كشاف ، ج 4، ص 775 ) و طبرسى نيز حديثى از اميرالمؤ منين (عليهالسلام ) نقل مى كند كه به اين مطلب تصريح دارد:فاءول ما نزل عليه بمكة ، فاتحة الكتاب ، ثم اقراء باسم ربك ، ثم ن و القلم (مجمع البيان ، ج 9 10، ص 613، تفسير سوره انسان ) . پژوهشگران علوم قرآنى نيز در بحث اولين و آخرين سورهنازل شده ، آن را به عنوان يكى از اقوال دانسته اند (برهان زركشى ، ج 1، ص207؛ اتقان سيوطى ، ج 1، ص 32 ) . از آيه كريمه (اءرءيت الذى ينهى * عبدا اذا صلى) (سوره علق ، آيه 9 10 ) نيز بر مى آيد كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلمقبل از رسالت و نزول قرآن ، نماز مى گزارده و آنچه در شب معراج آن حضرت تشريعشد، نمازهاى پنجگانه با ويژگيها و هيئت خاص آن بود، نهاصل نماز (الميزان ، ج 20، ص 325 ) و از طرفى در روايات فريقين آمده است كه قوامنماز به فاتحة الكتاب است و در اسلام نماز بدون فاتحه ، ناشناخته است . بنابراين ،قول به اين كه سوره مباركه حمد اولين سوره اى است كه به طوركامل ، بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلمنازل شده است ، چندان بعيد نيست . 443-عوالى اللئالى ، ج 1، ص 196 . 444-وسائل الشيعة ، ج 6، ص 37؛ صحيح بخارى ، ج 1، ص 192 . 445-سوره حجر، آيه 87 . 446-تفسير برهان ، ج 2، 353؛ نيز ر.ك بحار، ج 89، ص 235 236 و نورالثقلين ، ج 3، ص 27 . 447-سوره زمر، آيه 23؛ ر.ك الميزان ، ج 12، ص 191 192 . 448- نهج البلاغه ، خطبه 133، بند 8 . 449-سوره آل عمران ، آيه 164 . 450-سوره اسراء، آيه 82. 451-سوره يونس ، آيه 57 . 452-مجمع البيان ، ج 1، ص 87 . 453-نورالثقلين ، ج 1 ص 4 . 454-مجمع البيان ، ج 1، ص 87 . 455-تفسير ابوالفتوح ، ج 1، ص 13 . 456-مجمع البيان ، ج 1، ص 87 . 457-تفسير ابوالفتوح ، ج 1، ص 13 . 458-روح المعانى ، ج 1، ص 67 . 459- روح المعانى ، ج 1، ص 67 . 460-نور الثقلين ، ج 1، ص 4 . 461-همان ، ص 6. 462-در المنثور، ج 1، ص 10 . 463-سوره مائده ، آيه 44 . 464-سوره مائده ، آيه 46 . 465-سوره تغابن ، آيه 8 . 466-سوره ابراهيم ، آيه 1. 467- سوره هايى كه با ماده حمد آغاز مى شود و آنها عبارتاست از: فاتحة الكتاب ،انعام ، كهف ، سباء و فاطر . 468-در المنثور، ج 1، ص 10 . 469-مجمع البيان ، ج 1، ص 17 . 470- كشاف ، ج 1، ص 1؛ الكاشف ، ج 1، ص 31 . 471-سوره حجر، آيه 87 . 472- بحار، ج 89، ص 235؛ تفسير برهان ، ج 1، ص 41؛ صحيح مسلم ، ج 2، ص9؛ مستدرك حاكم ، ج 1، ص 238 . 473-عوالى اللئالى ، ج 1، ص 196 . 474- سوره علق ، آيات 9 10 . 475-الميزان ، ج 20، ص 325 . 476-درالمنثور، ج 1، ص 10؛ الاتقان ، ج 1، ص 12 . 477-مجمع البيان ، ج 10، ص 405 . 478-بحار، ج 82، ص 52 . 479-الاتقان ، ج 1، ص 25؛ تاريخ يعقوبى ، ج 2، ص 26 . 480-مفاتيح الاءسرار شهرستانى ، ج 1، ص 223 . 481- نور الثقلين ، ج 1، ص 9 . 482-سوره حجر، آيه 87 . 483- تفسير برهان ، ج 1، ص 41. 484- بحار، ج 18، ص 335؛ تفسير عياشى ، ج 1، ص 19؛ تفسير برهان ، ج 1،ص 42 . 485-بحار، ج 89، ص 238؛ تفسير عياشى ، ج 1، ص 21 . 486- نورالثقلين ، ج 1، ص 8 . 487- تفسير عياشى ، ج 1، ص 19 . 488-مفتاح الفلاح ، ص 762، با تصرف . 489-بحار، ج 67، ص 236 . 490-نهج البلاغه ، حكمت 237 . 491-نور الثقلين ج 1، ص 4 . 492-نهج البلاغه ، خطبه 99، بند 1 . 493-همان ، خطبه 2، بند 1 . 494-همان ، خطبه 114، بند 1 . 495-سوره انعام ، آيه 79 . 496- تفسير القرآن الكريم ، ج 1، ص 178، با تصرف . 497-مجمع البيان : ج 1، ص 110، با تصرف . 498-نور الثقلين ، ج 1، ص 6 . 499-همان ، ص 4. 500-مجمع البيان ، ج 1، ص 88 . 501-مفردات راغب ؛ تفسير كبير؛ الجامع لاءحكام القرآن ؛ منهج الصادقين . 502-سوره نحل ، آيه 51 . 503-سوره فرقان ، آيه 43 . 504-سوره انبياء، آيه 62 . 505-سوره حشر، آيه 24 . 506-نهج البلاغه ، خطبه 179، بند 3 . 507-مفردات راغب ، رحم . 508-سوره مريم ، آيه 75 . 509-سوره احزاب ، آيه 43 . 510-التحقيق ، ج 4، ص 91؛ مفردات راغب ، رحم ؛ الميزان ، ج 1، ص 18 . 511-قشيرى چنين گفته است : گروهى از حرف باء بر و نيكى خدا بهاولياى خود را متذكر مى شوند و از سين سر و راز او با اصفياى الهى را متذكرمى گردند و از ميم منت خدا بر اهل ولايت او را به ياد مى آورند و گروه ديگر ازحرف باء برائت خدا از هر بدى و از حرف سين سلامت خدا از هر عيب و ازحرف ميم مجد خداى سبحان ...، و گروه ديگر از باء بها و از سين سنا و از ميم ملك او را به ياد مى آورند ( لطائف الاشارات ، ج 1، ص 56 ). 512-تفسير القرآن الكريم ، ج 1، ص 29 30 . 513-الميزان ، ج 1، ص 15 . 514-سوره انعام ، آيه 118 . 515-سوره انعام ، آيه 121 . 516-وسائل الشيعه ، ج 16، ص 327 . 517-تفسير طبرى ،ج 1، ص 78 . 518-لطائف الاشارات ، ج 1، ص 56 . 519-تفسير طبرى ، ج 1، ص 81 82 با تصرف . 520-ايجاز البيان فى الترجمة عن القرآن ، چاپ شده در حاشيه تفسير و اشاراتابن عربى ، ج 1، ص 21 . 521-تاءويلات كاشانى ، ج 1، ص 7 . 522- نورالثقلين ، ج 1، ص 11 . 523-بيان السعاده ، ج 1، ص 25. 524-بحار، ج 8، ص 133 . 525- چنانكه نظامى گنجوى در آغاز مخزن الاءسرار مى گويد:
و در طليعه ليلى و مجنون چنين مى سرايد:
بى نام تو نامه كى كنم باز
| و در آغاز هفت پيكر مى سرايد:
اى جهان ديده بود خويش از تو
| در مبداء اسكندرنامه چنين مى فرمايد:
خدايا جهان پادشاهى تو راست
|
زما خدمت آيد خدايى تو راست
|
همه نيستند آنچه هستى تويى
| و در آغاز اقبالنامه مشابه طليعه و مخزن الاءسرار چنين سروده است :
ز نام خدا سازد آن را كليد
|
همان ناخردمند را چاره ساز
| البته بينش توحيدى همه سرايندگان ادب پرور يكسان نيست . از اين رو آنچه جناب حكيمابوالقاسم فردوسى فرموده است :
كزين برتر انديشه بر نگذرد
| با آنچه جناب شيخ محمود شبسترى فرموده است ، همتاى هم نيست :
به نام آنكه جان را فكرت آموخت
|
چراغ دل به نور جان بر افروخت
| زيرا گرچه فردوسى خداوند را خالق جان و خالق خرد ناميد، اما مطلب سوم كه تنظيمرابطه بين جان انديشور و بين انديشه است در نظم دلپذير وى نيامد؛ ليكن عارفشبستر گذشته از اشاره ضمنى به خالقيت خداوند نسبت به مطلباول و دوم يعنى آفرينش جان و آفرينش فكرت و انديشه ، به مطلب سوم ، يعنى ربوبيتخداوند در تعليم انسان و ايجاد فروغ انديشه در جان انديشور توجه كرد، تا كسىنپندارد كه گرچه خداوند اصل جان و اصل علم را آفريد، ليكن فراگيرى علم از ناحيهخود روح انسانى انجام مى شود و دانشمند در فراگيرى دانش نيازمند افاضه علم ازخداوند نيست . خلاصه آن كه ، فردوسى (رحمه الله ) به دوجعل بسيط اشاره كرد و شبسترى (رحمه الله ) به دوجعل بسيط و يك جعل تاءليفى اشاره كرد . به هر تقدير، عرفان گلشن راز مشهود صاحبدلان است ، چنانچه حماسه شاهنامه معلوم صاحب نظران و هر دو درساحت توحيد الهى ، به نظم منضود مى پردازند؛ گرچه امتياز بصر از نظر را نبايد ازنظر دور داشت و رجحان بصر بر نظر را بايد مقتضاى بصيرت دانست . مناسب است عنان كلام از مسير مشهود عدول نكند و به معبر مستور وارد نگردد كه كاميابان ازآن اندكى از راهيان طريق معرفت و قليلى از سالكان صراط عبادت شكرى و مسافت حبىهستند . آرى حريت از غير صمد بهره بندگان اجوف نخواهد شد و شهود شهيد مطلق نصيبهر اءكمه و اءعور و اءحول و اءعمى نيست . 526-آيه 30 . 527-نور الثقلين ، ج 1، ص 6. 528-مراد از مشترك لفظى در اين جا، اشتراك لفظى مصطلح حكيمان است ، نه اديبان. توضيح اين كه ، عنوان مشترك لفظى بين حكيم و اديب ، خود مشترك لفظى است؛ زيرا اشتراك لفظى نزد اهل ادب تابع وضع است ؛ لفظى كه در موارد گوناگون بهكار مى رود، اگر وضع واحد داشته باشد مشترك معنوى و گرنه مشترك لفظى است . ازاين رو اگر واژه اى براى يك جامع انتزاعى ذهنى ( و نه خارجى و داراى حقيقت عينى ) وضعشده باشد، اديب به لحاظ وحدت وضعش ، آن را مشترك معنوى مى داند . اما اشتراك لفظى نزد حكيمان تابع برهان و بر مدار واقعيت خارجى است ، نه وضعواضعان ؛ اگر چيزى فاقد جامع مشترك خارجى بود و آنچه در خارج است انواعگوناگونى بود كه تنها به يك نام ناميده مى شود، حكيم آن را مشترك لفظى مى داند؛چنانكه واژه نفس كه بر نفس نباتى ، حيوانى و انسانى اطلاق مى شود، اديب آنرا مشترك معنوى و حكيم مشترك لفظى مى داند؛ زيرا اديب به وحدت وضع اين واژه نظرمى كند، ولى حكيم كه براى آن جامع مشترك خارجى نمى يابد، گر چه جامع انتزاعىمفهومى و ذهنى دارد، آن را مشترك لفظى مى داند و از اين رو از نفوس نباتى ، حيوانى وانسانى در فصولى مستقل بحث مى كند . آيه كريمه (بسم الله الرحمن الرحيم ) مشتمل بر اسماى حسناى الله ، الرحمن و الرحيم است و چون خداى سبحان با نامهاى الله و الرحمن ، در جهان هستىتجليات و ظهورات گوناگونى دارد: الحمد لله المتجلى لخلقه بخلقه (نهجالبلاغه ، خطبه 108)؛ گاهى در چهره قهار منتقم مجرمان را كيفر مى دهد: (انا من الجرمينمنتقمون ) (سوره سجده ، آيه 22 ) و گاهى در چهره لطيف و رحيم ، پرهيزكاران را بهبهشت مى رساند: (تلك الجنة التى نورث من عبادنا من كان تقيا) (سوره مريم ، آيه 63 )و نامهاى تدوينى خداى سبحان مبين تجليات گوناگون تكوينى اوست ؛پس اين الفاظ در همه جا به يك معنا نيست ؛ مثلا بسم الله در سوره مباركه حمد با بسمالله سوره مسد در معنا و تفسير متفاوت و مشترك لفظى است . 529-تبيين اين مطلب در بخش لطايف و اشارات همين آيه در ص 307 خواهد آمد . 530- بنابراين ، عدم ذكر بسم الله در آغاز سوره توبه براى آن نيست كه محتواىآن سوره با بسم الله سازگار و هماهنگ نيست ؛ زيرا بر اساس اين توجيه ، آيه كريمه(بسم الله ...) با سوره مسد (تبت ) نيز ناهماهنگ است ، بلكه احتمالا از آن روست كه سورهتوبه ادامه سوره انفال است و اگر سوره مستقلى مى بود با آيه كريمه (بسم اللهالرحمن الرحيم ) ناهماهنگ نبود . در قرآن كريم برخى آيات با قهر آغاز مى شود و با مهرپايان مى پذيرد؛ مانند: (فقطع دابر القوم الذين ظلموا و الحمد لله رب العالمين )(سوره انعام ، آيه 45 ) و اين قهر و مهر هماهنگ است ؛ زيرا قهر بر ظالم همان مهر بهمظلوم است و اين قهر از مصاديق و مظاهر رحمت مطلق خداى سبحان است . 531-سوره اعراف ، آيه 156 . 532-سوره غافر، آيه 7 . 533-مفاتيح الجنان ، دعاى كميل . 534-همان ، دعاى جوشن كبير . 535- مراد از تناهى ، محدوديت نسبت به رحمت مطلق است و گرنه رحمت خاص نيز ازنظر دوام و استمرار نامتناهى است . 536-چون توفيق يارى دين از بهترين مظاهر رحمت خاص الهى است و گروهى براثر ناشايستگى از آن محرومند، خداى سبحان با خطابى عتاب آميز به آنان مى گويد:بنشينيد ( كه دين خود را به دست ديگران يارى مى كنم ): ( و لكن كره الله انبعاثهمفثبطهم و قيل اقعدوا مع القاعدين ) ( سوره توبه ، آيه 46 ) . 537-سوره عنكبوت ، آيه 21 . 538-سوره اعراف ، آيه 56 . 539-سوره يس ، آيه 23 . 540-سوره الرحمن ، آيات 1 2 . 541-سوره الرحمن ، آيات 43 45 . 542-سوره انعام ، آيه 147 . 543-محتمل نيز هست كه اين آيه ناظر به رحمت خاص و مفادش اين باشد كه رحمتهاىالهى فراوان است و در برابر تكذيب دشمنان دين بايد بر رحمتهاى خاص خدا تكيه كرد. 544-سوره اعراف ، آيه 156 . ضميرها در (فساءكتبها) كه حاكى از رحمتخاص است ، به نحو استخدام به همان رحمت مطلق كه در كلمه (رحمتى ) مطرح است، بر مى گردد . بنابراين ، مقصود از ضمير مؤ نث (ها) در (فساءكتبها)، قسم خاصى ازرحمت است . 545-تفسير ابن عربى ، ج 1، ص 26 27 . 546- بحارالانوار، ج 73، ص 305 . نيز ر.ك در المنثور، ج 1، ص 26، با اندكىتفاوت . 547-سوره اسراء، آيه 80 . 548-سوره طلاق ، آيات 2 3 . 549- سوره كوثر، آيه 3. 550-سوره مؤ منون ، آيه 101 . 551-سوره نمل ، آيات 29 30 . 552-نورالثقلين ، ج 1 ص 6. 553-سوره نمل ، آيه 31. 554- شايسته است در مكاتبات رسمى حكومتى نيز ذكر مبداء و مقصد ( از ... به ...)پس از آيه كريمه بسم الله قرار گيرد . 555-سوره الرحمن ، آيات 26 27 . 556-سوره قصص ، آيه 88. 557-كلمه هالك و فانى مشتق است واستعمال مشتق در مورد آينده ، به اتفاق ، مجاز و نيازمند قرينه است و اما اختلاف در حقيقت يامجاز بودن مشتق ، نسبت به گذشته (ما انقضى عنه التلبس ) است . 558-سوره بقره ، آيه 115 . 559- سوره نور، آيه 39 . تعبير لطيف اين كريمه (لم يجده شيئا) است ، نه وجدهلا شى ء؛ زيرا لا شى ء، قابل وجدان و يافتن نيست . 560-سوره فرقان . 561-سوره بقره ، آيه 264 . 562-سوره واقعه ، آيات 74 و 96 . 563- سوره اعلى ، آيه 1 . 564-وسائل الشيعه ، ج 6، ص 328 . 565-سوره الرحمن ، آيه 78 . مرحوم فيض كاشانى قرائتذوالجلال را نيز نقل مى كند . در اين صورتذوالجلال نعت مقطوع براى اسم خواهد بود و بدين معناست كه اسم خدا داراىجلال و اكرام است (تفسير صافى ، ج 5، ص 117 ) . 566-سوره يس ، آيه 82 . 567- تقديم (بسم الله ) بر (مجريها) و (مرسيها) همانند تقديم (اياك ) بر (نعبد)و (نستعين ) مفيد حصر است ؛ حضرت نوح (عليه السلام ) نگفت مجريها و مرسيها بسمالله ، بلكه (بسم الله ) را مقدم داشت تا مفيد حصر باشد . 568- سوره هود، آيه 41 . 569-نور الثقلين ، ج 1، ص 8 . 570-مثنوى ، دفتر دوم ، بيت 147 . 571-ديوان حافظ . 572-روضه كافى ، ص 170،ح 251 . 573-بحار، ج 88، ص 187 . 574-همان ، ج 55، ص 36 . 575-توحيد صدوق ، ص 219 . 576- نور الثقلين ، ص 219 . 577-تفسير عياشى ، ج 1، ص 22 . 578-اين مطلب در لطيفه بعد بيان خواهد شد . 579-سوره بقره ، آيه 40 . 580-مفاتيح الجنان ، زيارت اءمين الله . 581-سوره نحل ، آيه 78 . 582-سوره حج ، آيه 5 . 583-سوره انسان ، آيه 9 . 584-بحار، ج 4، ص 83 . 585-سوره زمر، آيه 7 . 586- اين ضابطه دقيق ، در تشخيص و بازشناسى صفات ذات از صفاتفعل را مرحوم كلينى با عنوان جملة القول فى صفات الذات و صفاتالفعل چنين بيان كرده است : ان كل شيئين و صفت الله بهما و كانا جميعا فىالوجود فذلك صفة الفعل (اصول كافى ، ج 1، باب حدوث الاءسماء) . بحث مبسوطدر معيار تشخيص صفات ذات و صفات فعل در سوره مباركه حشر خواهد آمد . 587-سوره حج ، آيه 36 . 588-سوره انعام ، آيه 121 . 589-منهج الصادقين ، ج 1، ص 95 . 590-نورالثقلين ، ج 1، ص 11 . 591-تفسير عياشى ، ج 1، ص 22 . 592-نورالثقلين ، ج 1، ص 11 . 593-همان ، ص 13 . 594-نورالثقلين ، ج 1، ص 9 . 595-تفسير صافى ، ج 1، ص 70 . 596-در المنثور، ج 1، ص 20 . 597-نور الثقلين ، ج 1، ص 12 . 598- همان ، ص 14 . 599-مجمع البيان ، ج 1 2، ص 93 . 600-نور الثقلين ، ج 1، ص 14 .
|
|
|
|
 |
|
 |
|