بسم الله الرحمن الرحیم
 
نگارش 1 | رمضان 1430

 

صفحه اصلی | کتاب ها | موضوع هامولفین | قرآن کریم  
 
 
 موقعیت فعلی: کتابخانه > مطالعه کتاب نهج البلاغه کلمات قصار, ترجمه عبدالمحمد آیتی ( )
 
 

بخش های کتاب

     FEHREST -
     fehrest_asl -
     FOOTNT01 -
     IStart -
     QESAR001 -
     QESAR002 -
     QESAR003 -
     QESAR004 -
     QESAR005 -
     QESAR006 -
     QESAR007 -
     QESAR008 -
     QESAR009 -
     QESAR010 -
     QESAR011 -
 

 

 
 

 

next page نهج البلاغه - كلمات قصار حضرت عليه السلام

back page


 حكمت : 173 
  وَ قَالَ ع :

لاَ خَيْرَ فِي الصَّمْتِ عَنِ الْحُكْمِ، كَمَا اءَنَّهُ لاَ خَيْرَ فِي الْقَوْلِ بِالْجَهْلِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
آنكه سخنش حكمت آميز است خاموشيش سود ندارد، همانگونه كه ، سخن گفتن از روى نادانى رافايدتى نيست .

 حكمت : 174 
  وَ قَالَ ع : 
مَا اخْتَلَفَتْ دَعْوَتَانِ إِلا كَانَتْ إِحْدَاهُمَا ضَلاَلَةً.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
دو دعوى خلاف يكديگر نباشند، مگر آنكه ، يكى از آنها گمراهى باشد.

 حكمت : 175 
  وَ قَالَ ع : 
مَا شَكَكْتُ فِي الْحَقِّ مُذْ اءُرِيتُهُ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
از آن وقت كه حق را به من نموده اند، در آن ترديد نكرده ام .

 حكمت : 176 
  وَ قَالَ ع : 
مَا كَذَبْتُ وَ لاَ كُذِّبْتُ، وَ لاَ ضَلَلْتُ وَ لاَ ضُلَّ بِي .

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
دروغ نگفتم و دروغ نشنيده ام . گمراه نشدم و كسى را گمراه نكرده ام .

 حكمت : 177 
  وَ قَالَ ع : 
لِلظَّالِمِ الْبَادِي غَدا بِكَفِّهِ عَضَّةٌ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
آنكه نخست دست به ستم گشايد، انگشت ندامت به دندان خواهد گزيد.

 حكمت : 178 
  وَ قَالَ ع : 
الرَّحِيلُ وَشِيكٌ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
كوچ كردن نزديك است .

 حكمت : 179 
  وَ قَالَ ع : 
مَنْ اءَبْدَى صَفْحَتَهُ لِلْحَقِّ هَلَكَ عِندَ جَهَلَةِ النّاسِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
هر كه از چهره حق پرده برگيرد، به دست مردم نادان هلاك شود.

 حكمت : 180 
  وَ قَالَ ع : 
مَنْ لَمْ يُنْجِهِ الصَّبْرُ اءَهْلَكَهُ الْجَزَعُ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
هر كه را صبر رهايى ندهد، بيتابى و زارى تباهش سازد.

 حكمت : 181 
  وَ قَالَ ع : 
وَا عَجَبَا اءَ تَكُونُ الْخِلاَفَةُ بِالصَّحَابَةِ، وَ لا تَكُونُ بِالصَّحابَةِ وَ الْقَرَابَةِ؟!
وَ رُوِىٍَّ لَهُ شِعْرُ في هذا الْمَعْنى وَ هُوَ:
فَإِنْ كُنْتَ بِالشُّورى مَلَكْتَ اءُمُورَهُمْ     فَكَيْفَ بِهذا وَ المُشِيرُونَ غُيِّبُ
وِ إِنْ كُنْتُ بِالْقُرْبى حَجَجْتَ خَصِيمَهُمْ     فَغَيْرُكَ اءَوْلى بِالنَّبِىٍِّّ وِ اءَقْرِبُ


 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
شگفتا، آيا خلافت به سبب مصاحبت با پيامبر تواند بود و به سبب مصاحبت و خويشاوندى اونتواند بود؟
و در اين معنى شعرى از آن امام (ع ) نقل شده است :
(اگر به شورا كار آنان را به دست گرفته اى ، چگونه شورايى بود كه صاحبان راءى ومشورت در آن حاضر نبودند. و اگر به دستاويز خويشاوندى بر خصمان خود حجت آورده اى ،ديگران به پيامبر (ص ) از تو نزديكتر بوده اند.)

 حكمت : 182 
  وَ قَالَ ع : 
إِنَّمَا الْمَرْءُ فِي الدُّنْيَا غَرَضٌ تَنْتَضِلُ فِيهِ الْمَنَايَا، وَ نَهْبٌ تُبَادِرُهُ الْمَصَائِبُ، وَ مَعَ كُلِّجُرْعَةٍ شَرَقٌ، وَ فِي كُلِّ اءَكْلَةٍ غُصَصٌ، وَ لاَ يَنَالُ الْعَبْدُ نِعْمَةً إِلا بِفِرَاقِ اءُخْرَى ، وَ لاَيَسْتَقْبِلُ يَوْما مِنْ عُمُرِهِ إِلا بِفِرَاقِ آخَرَ مِنْ اءَجَلِهِ، فَنَحْنُ اءَعْوَانُ الْمَنُونِ، وَ اءَنْفُسُنَا نَصْبُالْحُتُوفِ، فَمِنْ اءَيْنَ نَرْجُو الْبَقَاءَ وَ هَذَا اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ لَمْ يَرْفَعَا مِنْ شَيْءٍ شَرَفا إِلااءَسْرَعَا الْكَرَّةَ فِي هَدْمِ مَا بَنَيَا وَ تَفْرِيقِ مَا جَمَعَا؟!

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
آدمى در اين دنيا همانند هدفى است كه تيرهاى مرگ به سوى آن روان است ، يا چون متاعى استكه رنجها و محنتها براى ربودنش ، پيشدستى كنند هر جرعه آبش ، گلوگير شود و هر لقمهاش در حلق بماند. هيچ بنده اى نعمتى را فراچنگ نياورد، مگر آنكه ، نعمت ديگرى را از دستبدهد و به استقبال هيچ روزى از روزهاى عمرش نرود، مگر آنكه ، يك روز از عمرش را سپرىسازد. پس ما ياران مرگ هستيم و جانهاى ما هدف تباه شدنها. چگونه به جاويد زيستن اميد بنديمو، حال آنكه ، اين شب و روز بنايى برنياورند، مگر آنكه ، بشتاب ويرانش كنند و هر جمع راپريشان سازند.

 حكمت : 183 
  وَ قَالَ ع : 
يَا ابْنَ آدَمَ مَا كَسَبْتَ فَوْقَ قُوتِكَ فَاءَنْتَ فِيهِ خَازِنٌ لِغَيْرِكَ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
اى فرزند آدم هر چه بيش از روزى هر روزه ات كسب كنى ، تو خزانه دار آن براى ديگرى هستى.

 حكمت : 184 
  وَ قَالَ ع : 
إِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَةً وَ إِقْبَالاً وَ إِدْبَارا فَأْتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَ إِقْبَالِهَا، فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَااءُكْرِهَ عَمِيَ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
دلها را ميل و هوايى است و روى آوردنى و پشت كردنى . هر زمان كه خود روى آوردند، بهكارشان گيريد. زيرا اگر دلها را به اكراه به كارى وادارند، كور شوند.

 حكمت : 185 
  وَ كَانَ ع يَقُولُ: 
مَتَى اءَشْفِي غَيْظِي إِذَا غَضِبْتُ؟ اءَ حِينَ اءَعْجِزُ عَنِ الاِنْتِقَامِ فَيُقَالُ لِي : لَوْ صَبَرْتَ؟ اءَمْحِينَ اءَقْدِرُ عَلَيْهِ، فَيُقَالُ لِي : لَوْ عَفَوْتَ؟

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
هنگامى كه خشمگين مى شوم ، چه هنگام خشم خود را فرو نشانم آيا زمانى كه از انتقام عاجز آمده امكه مى گويند صبر كن . يا آنگاه كه بر انتقام توانايم كه مى گويند، اگر عفو كنى ، بهتر.

 حكمت : 186 
  وَ قَالَ ع وَ قَدْ مَرَّ بِقَدَرٍ عَلَى مَزْبَلَةٍ: 
هَذَا مَا بَخِلَ بِهِ الْبَاخِلُونَ.
وَ فِي خَبَرٍ آخَرَ اءَنَّهُ قَالَ:
هَذَا مَا كُنْتُمْ تَتَنَافَسُونَ فِيهِ بِالْاءَمْسِ.

 ترجمه :  
  وقتى بر مزبله اى گذشت ، چنين فرمود: 
اينها چيزهايى است كه بخيلان از انفاقش خوددارى مى كردن . (و در روايت ديگر آمده است ) اينهاچيزهايى هستند كه ديروز براى به دست آوردنشان با هم رقابت مى كردند.

 حكمت : 187 
  وَ قَالَ ع : 
لَمْ يَذْهَبْ مِنْ مَالِكَ مَا وَعَظَكَ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
از مال تو آنچه از دستت رفته و سبب عبرت تو بوده است ، از دستت نرفته است .

 حكمت : 188 
  وَ قَالَ ع : 
إِنَّ الْقُلُوبَ تَمَلُّ كَمَا تَمَلُّ الْاءَبْدَانُ فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائِفَ الْحِكْمَةِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
اين دلها ملول مى شوند، آنسان ، كه بدنها ملول مى شوند. براى شادمان ساختنشان سخنان نغزو حكمت آميز بجوييد.

 حكمت : 189 
  وَ قَالَ ع : لَمَّا سَمِعَ قَوْلَ الْخَوَارِجِ (لاَ حُكْمَ إِلا لِلَّهِ): 
كَلِمَةُ حَقِّ يُرَادُ بِهَا بَاطِلٌ.

 ترجمه :  
  وقتى كه اين سخن خوارج را شنيد كه مى گويند: 
حكومت جز از آن خدا نيست فرمود:
سخن حقى است كه باطلى را بدان اراده كنند.

 حكمت : 190 
  وَ قَالَ ع فِي صِفَةِ الْغَوْغَاءِ: 
هُمُ الَّذِينَ إِذَا اجْتَمَعُوا غَلَبُوا، وَ إِذَا تَفَرَّقُوا لَمْ يُعْرَفُوا.
وَ قِيلَ: بَلْ قَالَ ع :
هُمُ الَّذِينَ إِذَا اجْتَمَعُوا ضَرُّوا وَ إِذَا تَفَرَّقُوا نَفَعُوا.
فَقِيلَ :
قَدْ عَرَفْنَا مَضَرَّةَ اجْتِمَاعِهِمْ، فَمَا مَنْفَعَةُ افْتِرَاقِهِمْ؟ فَقَالَ:
يَرْجِعُ اءَصْحَابُ الْمِهَنِ إِلَى مِهَنِهِمْ فَيَنْتَفِعُ النَّاسُ بِهِمْ كَرُجُوعِ الْبَنَّاءِ إِلَى بِنَائِهِ، وَالنَّسَّاجِ إِلَى مَنْسَجِهِ، وَ آلْخَبَّازِ إِلَى مَخْبَزِهِ.

 ترجمه :  
  در صفت اوباش و فرومايگان ، گفت : 
اينان چون گرد، آيند غلبه كنند و چون پراكنده باشند، شناخته نشوند.
(و گويند كه فرمود) اينان چون گرد آيند، زيان رسانند و چون پراكنده باشند، سود دهند.
پرسيدند :
زيان جمع آمدنشان را مى دانيم . اما سود پراكنده شدنشان در چيست ؟
فرمود :
پيشه وران به سر كارهاى خود باز مى گردند و مردم از آنها فايده مى برند، بنّا به كارساختن باز مى گردد و بافنده به كارگاهش و نانوا به نانواييش .

 حكمت : 191 
  وَ قَدْ اءُتِيَ بِجَانٍ وَ مَعَهُ غَوْغَاءُ فَقَالَ ع : 
لاَ مَرْحَبا بِوُجُوهٍ لاَ تُرَى إِلا عِنْدَ كُلِّ سَوْاءَةٍ.

 ترجمه :  
  جنايتكارى را نزد او آوردند و جمعى از اوباش همراه او بودند، امام فرمود: 
گشاده و خوش مباد، چهره هايى كه ديده نمى شوند، مگر در جايى كه رسوايى باشد.

 حكمت : 192 
  وَ قَالَ ع : 
إِنَّ مَعَ كُلِّ إِنْسَانٍ مَلَكَيْنِ يَحْفَظَانِهِ، فَإِذَا جَاءَ الْقَدَرُ خَلَّيَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَهُ وَ إِنَّ الْاءَجَلَ جُنَّةٌحَصِينَةٌ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
با هر انسانى دو فرشته است كه نگهبان اويند. چون تقدير فراز آيد از ميان او و تقدير بهكنارى روند و تسليمش كنند. مدت عمرى كه براى هركس معين شده ، او را، چون سپرى ، حفظ مىكند.

 حكمت : 193 
  وَ قَالَ ع : وَ قَدْ قَالَ لَهُ طَلْحَةُ وَ الزُّبَيْرُ: نُبَايِعُكَ عَلَى اءَنَّا شُرَكَاؤُكَ فِي هَذَاالْاءَمْرِفقال :  
لاَ وَ لَكِنَّكُمَا شَرِيكَانِ فِي الْقُوَّةِ وَ الاِسْتِعَانَةِ وَ عَوْنَانِ عَلَى الْعَجْزِ وَ الْاءَوَدِ.

 ترجمه :  
  طلحه و زبير به او گفتند با تو بيعت مى كنيم بدين شرط كه ما هم در امرخلافت با توشريك شويم فرمود:  
نه ، شما با من باشيد در نيرو بخشيدن و پايدارى كردن . و به هنگام سختى و درماندگىدويار من باشيد.

 حكمت : 194 
  وَ قَالَ ع : 
اءَيُّهَا النَّاسُ، اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِنْ قُلْتُمْ سَمِعَ، وَ إِنْ اءَضْمَرْتُمْ عَلِمَ، وَ بَادِرُوا الْمَوْتَ الَّذِي إِنْهَرَبْتُمْ اءَدْرَكَكُمْ وَ إِنْ اءَقَمْتُمْ اءَخَذَكُمْ وَ إِنْ نَسِيتُمُوهُ ذَكَرَكُمْ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
اى مردم ، از خدا بترسيد. خدايى كه اگر سخن گوييد، مى شنود و اگر چيزى دردل نهان كنيد، مى داندش . و بر مرگ پيشى گيريد، مرگى كه اگر بگريزيد به شما مىرسد و اگر بايستيد، مى گيردتان و اگر فراموشش ‍ كنيد، شما را ياد كند.

 حكمت : 195 
  وَ قَالَ ع : 
يزهِّدَنَّكَ فِي الْمَعْرُوفِ مَنْ لاَ يَشْكُرُهُ لَكَ، فَقَدْ يَشْكُرُكَ عَلَيْهِ مَنْ لاَ يَسْتَمْتِعُ بِشَيْءٍ مِنْهُ وَ قَدْتُدْرِكُ مِنْ شُكْرِ الشَّاكِرِ اءَكْثَرَ مِمَّا اءَضَاعَ الْكَافِرُ، وَ اللّ هُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
دلسرد نكند تو را از نيكوكارى ، كسى كه نيكوكاريت را سپاس ‍ نمى گويد. گاه كسى تو راسپاس گويد كه از نعمت تو بهره مند نشده است . و تو از سپاس گفتن ديگران ، بيش از آنكهناسپاسان تباه كرده اند، به دست خواهى آورد و خدا نيكوكاران را دوست مى دارد.

 حكمت : 196 
  وَ قَالَ ع : 
كُلُّ وِعَاءٍ يَضِيقُ بِمَا جُعِلَ فِيهِ إِلا وِعَاءَ الْعِلْمِ فَإِنَّهُ يَتَّسِعُ بِهِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
هر ظرفى از آنچه در آن مى نهند پر شود، مگر ظرف دانش كه هر چه در آن نهند فراختر مىگردد.

 حكمت : 197 
  وَ قَالَ ع : 
اءَوَّلُ عِوَضِ الْحَلِيمِ مِنْ حِلْمِهِ اءَنَّ النَّاسَ اءَنْصَارُهُ عَلَى الْجَاهِلِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
نخستين پاداشى كه بردبار از بردباريش مى گيرد، اين است ، كه مردم در برابر نادانانحمايتش مى كنند.

 حكمت : 198 
  وَ قَالَ ع : 
إِنْ لَمْ تَكُنْ حَلِيما فَتَحَلَّمْ، فَإِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ إِلا اءَوْشَكَ اءَنْ يَكُونَ مِنْهُمْ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
اگر بردبار نيستى ، خود را به بردبارى وادار، زيرا كم اتفاق افتد كه كسى خود را بهقومى شبيه سازد و همانند آنان نشود.

 حكمت : 199 
  وَ قَالَ ع : 
مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِحَ، وَ مَنْ غَفَلَ عَنْهَا خَسِرَ، وَ مَنْ خَافَ اءَمِنَ، وَ مَنِ اعْتَبَرَ اءَبْصَرَ، وَ مَنْاءَبْصَرَ فَهِمَ، وَ مَنْ فَهِمَ عَلِمَ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
هر كه حساب نفس خود كند، سود برد و هر كه بينا گردد، بفهمد و هر كه بفهمد، به دانش رسد.

 حكمت : 200 
  وَ قَالَ ع : 
لَتَعْطِفَنَّ الدُّنْيَا عَلَيْنَا بَعْدَ شِمَاسِهَا عَطْفَ الضَّرُوسِ عَلَى وَلَدِهَا.
وَ تَلاَ عَقِيبَ ذَلِكَ (وَ نُرِيدُ اءَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْاءَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ اءَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْو ارِثِينَ).

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
دنيا پس از كژتابيهايش به ما روى خواهد كرد و مهربان خواهد شد.چونان ماده شتر بدخويىكه به بچه خود مهربان شود. (سپس اين آيه برخواند) (و ما بر آن هستيم كه مستضعفان روىزمين را نعمت دهيم و آنان را پيشوايان سازيم و وارثان گردانيم .)(13)

 حكمت : 201 
  وَ قَالَ ع : 
اتَّقُوا اللَّهَ تَقِيَّةَ مَنْ شَمَّرَ تَجْرِيدا، وَ جَدَّ تَشْمِيرا، وَ اءَكَمَّشَ فِي مَهَلٍ، وَ بَادَرَ عَنْ وَجَلٍ، وَ نَظَرَفِي كَرَّةِ الْمَوْئِلِ، وَ عَاقِبَةِ الْمَصْدَرِ، وَ مَغَبَّةِ الْمَرْجِعِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
از خداى بترسيد، چونان كسى كه دامن بر كمر زده و خود را مجرد از علايق ساخته و كوشيده وچالاكى به خرج داده است و در مهلتى كه داشته از پاى ننشسته و ترسان روى به راه آورده ونگريسته است به مقصدى كه به سوى آن روان است و به آنجا كه جايگاه بازگشت اوست .

 حكمت : 202 
  وَ قَالَ ع : 
الْجُودُ حَارِسُ الْاءَعْرَاضِ، وَ الْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِيهِ، وَ الْعَفْوُ زَكَاةُ الظَّفَرِ، وَ السُّلُوُّ عِوَضُكَ مِمَّنْغَدَرَ، وَ الاِسْتِشَارَةُ عَيْنُ الْهِدَايَةِ، وَ قَدْ خَاطَرَ مَنِ اسْتَغْنَى بِرَاءْيِهِ، وَ الصَّبْرُ يُنَاضِلُالْحِدْثَانَ، وَ الْجَزَعُ مِنْ اءَعْوَانِ الزَّمَانِ، وَ اءَشْرَفُ الْغِنَى تَرْكُ الْمُنَى ، وَ كَمْ مِنْ عَقْلٍ اءَسِيرٍ عِنْدَهَوَى اءَمِيرٍ، وَ مِنَ التَّوْفِيقِ حِفْظُ التَّجْرِبَةِ، وَ الْمَوَدَّةُ قَرَابَةٌ مُسْتَفَادَةٌ، وَ لاَ تَأْمَنَنَّ مَلُولاً.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
سخاوتمندى ، پاسدار آبروهاست و بردبارى ، دهانبند بى خرد و عفو، زكات پيروزى . دورىكردن از كسى كه با تو بى وفايى كند، پاداش ‍ توست . مشورت كردن ، عين ره يافتن است .هر كه تنها به راءى و تدبير خويش بسنده كند، خود را به مخاطره افكنده . شكيبايى ، دوركننده سختيهاى روزگار است . بى تابى كردن از ياوران روزگار است بر آزار آدمى .شريفترين بى نيازيها ترك آرزوهاست . چه بسا عقلها كه گرفتار هوا و هوس اند. تجربهاندوزى نشان پيروزى است . دوستى با مردم ، خود، گونه اى خويشاوندى است . بر مردمرنجيده و ملول ايمن مباش .

 حكمت : 203 
  وَ قَالَ ع : 
عُجْبُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ اءَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ) : 
خودپسندى ، از حسودان عقل آدمى است .

 حكمت : 204 
  وَ قَالَ ع : 
اءَغْضِ عَلَى الْقَذَى وَ اِلاَّلَمْ تَرْضَ اءَبَدا.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
بر خاشاك چشم فرو بند و گرنه هرگز خشنود نگردى .

 حكمت : 205 
  وَ قَالَ ع : 
مَنْ لاَنَ عُودُهُ كَثُفَتْ اءَغْصَانُهُ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
آن كه چوبش نرم و تازه است ، شاخ و برگش فراوان بود.

 حكمت : 206 
  وَ قَالَ ع : 
الْخِلاَفُ يَهْدِمُ الرَّاءْيَ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
مجادله كردن ، تدبير را ويران سازد.

 حكمت : 207 
  وَ قَالَ ع : 
مَنْ نَالَ اسْتَطَالَ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
هر كه به خواستهايش رسد، گردن فرازى كند.

 حكمت : 208 
  وَ قَالَ ع : 
فِي تَقَلُّبِ الْاءَحْوَالِ عِلْمُ جَوَاهِرِ الرِّجَالِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
در گردش و دگرگونى هاى روزگار است كه گوهر مردان شناخته آيد.

 حكمت : 209 
  وَ قَالَ ع : 
حَسَدُ الصَّدِيقِ مِنْ سُقْمِ الْمَوَدَّةِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ) : 
رشك بردن دوست ، نشان خلل در دوستى اوست .

 حكمت : 210 
  وَ قَالَ ع : 
اءَكْثَرُ مَصَارِعِ الْعُقُولِ تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِعِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
جايى كه خردها به سر در آيند، آنجاست كه برق آزمنديها بدرخشد.

 حكمت : 211 
  وَ قَالَ ع : 
لَيْسَ مِنَ الْعَدْلِ الْقَضَاءُ عَلَى الثِّقَةِ بِالظَّنِّ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
از عدالت نيست ، داورى از روى گمان .

 حكمت : 212 
  وَ قَالَ ع : 
بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ، الْعُدْوَانُ عَلَى الْعِبَادِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
بدترين رهتوشه روز رستاخيز، دشمنى با بندگان خداست .

 حكمت : 213 
  وَ قَالَ ع : 
مِنْ اءَشْرَفِ اءَفْعالِ الْكَرِيمِ غَفْلَتُهُ عَمَّا يَعْلَمُ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
از بهترين كارهاى مرد بزرگوار، چشم پوشى اوست از آنچه مى داند.

 حكمت : 214 
  وَ قَالَ ع : 
مَنْ كَسَاهُ الْحَيَاءُ ثَوْبَهُ لَمْ يَرَ النَّاسُ عَيْبَهُ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
هر كه حيا جامه اى بر او پوشاند، كسى عيبى در او نبيند.

 حكمت : 215 
  وَ قَالَ ع : 
بِكَثْرَةِ الصَّمْتِ تَكُونُ الْهَيْبَةُ، وَ بِالنَّصَفَةِ يَكْثُرُ الْوَاصِلُونَ، وَ بِالْإِفْضَالِ تَعْظُمُالْاءَقْدَارُ، وَ بِالتَّوَاضُعِ تَتِمُّ النِّعْمَةُ، وَ بِاحْتِمَالِ الْمُؤَنِ يَجِبُ السُّؤْدُدُ، وَ بِالسِّيرَةِ الْعَادِلَةِيُقْهَرُ الْمُنَاوِئُ، وَ بِالْحِلْمِ عَنِ السَّفِيهِ تَكْثُرُ الْاءَنْصَارُ عَلَيْهِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
در خاموشى فراوان ، مرد را هيبت افزايد و انصاف سبب افزونى ياران و دوستان گردد و بهبخشش ، قدر و منزلت بزرگ شود و به تواضع ، نعمتها بهكمال رسد و با تحمل رنجها سرورى حتمى شود. و به عدالت ، دشمن از پاى در آيد و بهبردبارى ، در برابر نادان ، ياران افزون گردند.

 حكمت : 216 
  وَ قَالَ ع : 
الْعَجَبُ لِغَفْلَةِ الْحُسَّادِ عَنْ سَلاَمَةِ الْاءَجْسَادِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
شگفتا كه حسودان از تندرستى مردم غافل اند.

 حكمت : 217 
  وَ قَالَ ع : 
الطَّامِعُ فِي وِثَاقِ الذُّلِّ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
طمعكار به دام مذلت و خوارى خويش گرفتار است .

 حكمت : 218 
  وَ قَدْ سُئِلَ عَنِ الْإِيمَانِ فَقَالَ ع : 
الْإِيمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ، وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ، وَ عَمَلٌ بِالْاءَرْكَانِ.

 ترجمه :  
  هنگامى كه او را از معنى ايمان پرسيدند، چنين فرمود: 
ايمان شناخت است به دل و يا اقرار است به زبان و ياعمل است به اعضا.

 حكمت : 219 
  وَ قَالَ ع : 
مَنْ اءَصْبَحَ عَلَى الدُّنْيَا حَزِينا فَقَدْ اءَصْبَحَ لِقَضَاءِ اللَّهِ سَاخِطا، وَ مَنْ اءَصْبَحَ يَشْكُومُصِيبَةً نَزَلَتْ بِهِ فَاِنَّما يَشْكُو رَبَّهُ، وَ مَنْ اءَتَى غَنِيّا فَتَوَاضَعَ لَهُ لِغِنَاهُ ذَهَبَ ثُلُثَا دِينِهِ، وَمَنْ قَرَاءَ الْقُرْآنَ فَمَاتَ فَدَخَلَ النَّارَ فَهُوَ كَانَ مِمَّنْ يَتَّخِذُ آيَاتِ اللَّهِ هُزُوا، وَ مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّالدُّنْيَا الْتَاطَ قَلْبُهُ مِنْهَا بِثَلاَثٍ: هَمِّ لاَ يُغِبُّهُ، وَ حِرْصٍ لاَ يَتْرُكُهُ، وَ اءَمَلٍ لاَ يُدْرِكُهُ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
هر كه براى دنيا غمگين گردد، بر قضاى خداوندى خشم گرفته است و هر كه از مصيبتى كهبه او رسيده ، شكايت كند، از پروردگارش شكايت كرده و هر كه نزد توانگرى رود و به سببمالش فروتنى كند، دو ثلث دينش از دستش رفته است و هر كه قرآن خواند و مرد و به جهنمرفت ، آيات خدا را استهزا مى كرده است و هر كه دلش شيفته دنياست ، سه چيز بر قلبشچيرگى دارد اندوهى كه از او دست بر ندارد و حرصى كه رهايش نكند و آرزويى كه به اونرسد.

 حكمت : 220 
  وَ قَالَ ع : 
كَفَى بِالْقَنَاعَةِ مُلْكا، وَ بِحُسْنِ الْخُلُقِ نَعِيما.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
قناعت ، گونه اى پادشاهى است و حسن خلق ، گونه اى نعمت است .

 حكمت : 221 
  وَ سُئِلَ ع عَنْ قَوْلِ عَزَّ وَ جَلَّ (فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَي اةً طَيِّبَةً) فَقَالَ: 
هِيَ الْقَنَاعَةُ.

 ترجمه :  
  هنگامى كه از او درباره اين سخن خداى عز وجل پرسيدند:
فلنحبينه حياة طيبة (زندگى خوش و پاكيزه اى به او خواهيم داد)(14) فرمود: 
اين زندگى خوش و پاكيزه قناعت است .

 حكمت : 222 
  وَ قَالَ ع : 
شَارِكُوا الَّذِي قَدْ اءَقْبَلَ عَلَيْهِ الرِّزْقُ فَإِنَّهُ اءَخْلَقُ لِلْغِنَى ، وَ اءَجْدَرُ بِإِقْبَالِ الْحَظِّ عَلَيْهِ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
با مردم فراخ روزى شراكت كنيد، زيرا توانگرى را سزاوارتر و نيكبختى را شايسته ترند.

 حكمت : 223 
  وَ قَالَ ع : فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ (إِنَّ اللّ هَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْس انِ): 
الْعَدْلُ: الْإِنْصَافُ، وَ الْإِحْسَانُ: التَّفَضُّلُ.

 ترجمه :  
  در معنى اين سخن خداى عز و جلاز او پرسيدند: ان الله يامربالعدل و الاحسان خدا به دادگرى و نيكوكارىفرمان مى دهد)(15) فرمود:  
عدل ، انصاف دادن است و انصاف ، نيكى كردن است و بخشش ‍ داشتن .

 حكمت : 224 
  وَ قَالَ ع : 
مَنْ يُعْطِ بِالْيَدِ الْقَصِيرَةِ يُعْطَ بِالْيَدِ الطَّوِيلَةِ.
قال الرضى :
وَ مَعْنى ذلِكَ اءنَّ ما يَنْفِقُهُ الْمَرْءُ مِنْ مالِهِ فِي سَبِيلِ الْخَيْرِ وَ الْبِرِّ وَ إِنْ كانَ يَسِيرا فَإ نَّاللّهَ تَعالى يَجْعَلُ الْجَزاءَ عَلَيْهِ عَظِيما كَثِيرا، وَالْيَدانِ هاهُنا عبِارِتانِ عَنْ النَّعْمَتَيْنِ،فَفَرِقْ ع بَيْنَ نِعْمَةِ الْعَبْدِ وِ نِعْمَةِ الرَّبِّ بِالْقَصيرَةِ وَ الطَّويلَةِ؛ فَجَعَلَ تِلْكَ قَصيرَةٍ وَ هذِهِطِوِيلَةً، لا نَّ نِعَمَ اللّهِ اءَبَداء تَضْعُفُ عَلى نِعَمَ المَخْلوقْ اءَضْعافا كَثيرَةً، إ ذْ كانَتْ نِعَمُ اللّهِاءَصْلَ الِّنعَمْ كُلِّها، فَكُلُّ نِعْمَةٍ إ لَيْها تَرْجِعُ وَ مِنْها تُنْزَعُ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
كسى كه با دست كوتاه ببخشد او را با دست دراز ببخشند.
شريف رضى گويد :
معنى اين عبارت اين است كه انسان مالى را كه در راه خدا انفاق مى كند هر چند، اندك باشد خداىتعالى پاداش او را فراوان خواهد داد. و دو دست ، عبارت است از دو نعمت . امام ميان نعمت بنده ونعمت پروردگار فرق گذاشته و از نعمت بنده به دست كوتاه تعبير نموده و از نعمت خدا بهدست دراز. زيرا، نعمت خداوندى همواره چند برابر نعمت بنده است . نعمت اواصل همه نعمتهاست و هر نعمت به او باز ميگردد و از او افاضه مى شود.

 حكمت : 225 
  وَ قَالَ ع : 
لاِبْنِهِ الْحَسَنِ ع : لاَ تَدْعُوَنَّ إِلَى مُبَارَزَةٍ، وَ إِنْ دُعِيتَ إِلَيْهَا فَاءَجِبْ، فَإِنَّ الدَّاعِيَ بَاغٍ وَ الْبَاغِيَمَصْرُوعٌ.

 ترجمه :  
  به فرزند خود امام حسن (عليهما السلام ) چنين فرمود: 
كسى را در ميدان جنگ به مبارزت فرا مخوان و اگر تو را فرا خواندند، پاسخ گوى . زيراآنكه به جنگ فرا مى خواند، ستمكار است و ستمكار بر خاك هلاك مى افتد.

 حكمت : 226 
  وَ قَالَ ع : 
خِيَارُ خِصَالِ النِّسَاءِ شِرَارُ خِصَالِ الرِّجَالِ: الزَّهْوُ وَ الْجُبْنُ، وَ الْبُخْلُ، فَإِذَا كَانَتِ الْمَرْاءَةُمَزْهُوَّةً لَمْ تُمَكِّنْ مِنْ نَفْسِهَا، وَ إِذَا كَانَتْ بَخِيلَةً حَفِظَتْ مَالَهَا وَ مَالَ بَعْلِهَا، وَ إِذَا كَانَتْ جَبَانَةًفَرِقَتْ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ يَعْرِضُ لَهَا.

 ترجمه :  
  و فرمود : 
بهترين خصلتهاى زنان ، بدترين خصلتهاى مردان است نازش به خود، ترس وبخل .چون زن به خود نازد، به كس سر فرود نيارد و چونبخيل باشد، مال خود و شويش را نگه دارد و چون ترسو بود، از هر چه بدو روى آورد، هراسانگردد

 حكمت : 227 
  وَ قِيلَ لَهُ ع : صِفْ لَنَا الْعَاقِلَ فَقَالَ: 
هُوَ الَّذِي يَضَعُ الشَّيْءَ مَوَاضِعَهُ.
فَقِيلَ :
فَصِفْ لَنَا الْجَاهِلَ، فَقَالَ:
قَدْ فَعَلْتُ.
قال الرضى :
يعني اءَنَّ الْجاهِلَ، هُوَ الَّذي لا يَضَعُ الشَّىٍّْءَ مَواضَعَهُ، فَكاءنَ تَرْكُ صِفَتِهِ صِفَةً لَهُ، إ ذْ كانَبِخِلافِ وَصْفِ الْعاقِلِ.

 ترجمه :  
  به او گفتند عاقل را براى ما وصف كن ، فرمود: 
عاقل كسى است كه هر چيز را به جاى خود مى نهد. گفتندجاهل را براى ما وصف كن ، فرمود وصف كردم .
شريف رضى گويد :
يعنى جاهل كسى است كه هر چيز را به جاى خود نمى نهد. پس گويى وصف نكردن او وصف كردناوست . چه اعمال او خلاف اعمال عاقل است ).

 حكمت : 228 
  وَ قَالَ ع : 
وَ اللَّهِ لَدُنْياكُمْ هَذِهِ اءَهْوَنُ فِي عَيْنِي مِنْ عِرَاقِ خِنْزِيرٍ فِي يَدِ مَجْذُومٍ.

 ترجمه :  
  و فرمود (ع ): 
به خدا سوگند، كه دنياى شما در چشم من بى ارج تر از پاره استخوان خوكى است در دستشخصى جذامى .

next page نهج البلاغه - كلمات قصار حضرت عليه السلام

back page