اهميت افشاگرى
اين نوع دوم در حقيقت افشاگرى است ، امير المؤمنين « عليه السلام » براى اينكه فتنه را از بين ببرد و بخواباند بر آن است كه چهرهها را روشن كند ، اين بهترين راه است ، فتنه يعنى چه ؟ دو گروه به هم افتادهاند ، گرد و غبار است ، چهرهها شناخته نمىشوند ، گاهى انسان به برادر خودش شمشير مىزند ، از برادر خودش خنجر مىخورد ، گاهى هم با يك دشمن در كنار هم راه مىروند به او اعتماد مىكند ، و اين فتنه است . علاج فتنه چيست ؟ افشاگرى ، اصلا هيچ چيزى مثل افشاگرى فتنه را علاج نمىكند و امير المؤمنين افشاگرى مىكند ، اين افشاگرى حاكى از وجود اين بيمارى در آن روز
[ 48 ]
است . من در بحث خود سه نكته يا مفهوم را مطرح كردم : دنيا ، كبر ، فتنه ، صدگونه موضوع از اين دست در نهج البلاغه پيدا مىكنيد ، من احصاء نكردهام كه بگويم دقيقا صد موضوع . به حدس و تخمين تصور مىكنم كه شايد بيش از صد موضوع كلى از اين دست بشود پيدا كرد . امير المؤمنين « عليه السلام » اشاره مىكنند به درمانى كه آن درمان حاكى از وجود يك بيمارى است ، و اگر آن بيمارى نبود ، آن حكيمى كه مسؤوليت مضاعف نسبت به اين جامعه داشت اين حرفها را نمىزد ، مسلما چيز ديگر در منبر مىگفت . گفتن اين حرفها حاكى از اين است كه آن مردم به آن بيماريها مبتلا بودهاند و علاجش اين توصيههاست . اكنون بعد از گذشت هزار و سيصد و چند ده سال از آن روز ، به نسخه درمان احتياج داريم ، هم براى خود آن درمان و هم براى اينكه بدانيم كدام بيماريها ما را تهديد مىكند .
امروز ما هم در شرايط مشابهى هستيم ، ما را هم دنياطلبى تهديد مىكند ، ما را هم ابتلاء به كبر و خودپرستى و تبعيض تهديد مىكند ، طوفانهاى فتنههاى اجتماعى ما را هم به فرو ريختن تهديد مىكند . بنابراين ما هم به آن درمانها احتياج داريم ، و بيش از هميشه به نهج البلاغه احتياج داريم ، مخصوصا از اين ديدگاه ، و من نديدهام از اين ديدگاه كسى دنبال نهج البلاغه رفته باشد ، مىدانيد كه البته خيلى كار شده اما اين يك ديدگاه جديد است . اينك در آيينه نهج البلاغه نگاه كنيد و ببينيد شما از وضع كنونى خودتان چه چيزى را در آن مىبينيد ، كدام درد را ، كدام خطر را مىبينيد ؟ كدام هشدار متوجه ماست ؟ و بدانيد كه درمانش در نهج البلاغه موجود است . امروز بسيار لازم است كه محققان ، نهج البلاغه را از اين جهات تفسير كنند .
در پايان سخن ، اولا تشكر مىكنم از برادران عزيزى كه به احياى نهج البلاغه برخاستهاند و به پژوهشهاى نهج البلاغه ابعاد علمى جدى بخشيدهاند ، و به طرح و مداوم آن اهميت دادهاند و اين كتاب مقدس و زندگى آموز و دوران ساز را از زير غبارهاى نسيان خارج كردهاند ، و تشكر مىكنم از محققينى كه درباره نهج البلاغه كوشيدهاند ، تفسير و شرح نوشتهاند ، ترجمه كردهاند ، لغتنامه ساختهاند و كوششهاى ارجمند ديگر . اما خواهش مىكنم كه مسأله نهج البلاغه را از اين هم جدىتر بگيريم .
امروزه براى ما نهج البلاغه از جهات مختلفى حساس است ، من اينجا دو بعدش را
[ 49 ]
ذكر كردم ، و خيلى بيش از اينها هم هست . تأكيد مىكنم كه اين كتاب ، گنجينه بىنظيرى است ، تمام نشدنى است و امروز هم بيشتر از هميشه ملت ما و جامعه اسلامى ما به آن نيازمند است ، ما امروز به اين كتاب احتياج داريم .
و السلام عليكم و رحمة اللّه و بركاته .
-----------
( 1 ) نهج البلاغه ، نامه 77 ، فيض 1081
-----------
( 2 ) سوره بقره ، آيه 207
-----------
( 3 ) سوره بقره ، آيه 269
-----------
( 4 ) بحار الانوار ، ج 92 ، ص 177
-----------
( 5 ) نهج البلاغه ، خطبه غراء شماره 82 ، فيض 183
-----------
( 6 ) نهج البلاغه ، خطبه 234 ( قاصعه ) ، فيض 785
-----------
( 7 ) نهج البلاغه ، خطبه 50 ، فيض 137
-----------
( 8 ) نهج البلاغه ، خطبه 2 ، فيض 43
