کتابخانه الکترونيکي انهار

خدا كند كه جوانان زحقّ جدا نشوند

به صحبت بد و بدخواه مبتلا نشوند

مقدّسات جهان را، به زير پا ننهند

شرور و مفسد و بيدين و بيحيا نشوند

ز درس و مدرسه تعليم و تربيت گيرند

هوا پرست و طمعكار خودستا نشوند

خدا كند كه جوانان ره هُنر پويند

شكسته حال و پريشان و بى نوا نشوند

به منصبى كه رسيدندخويش گم نكنند

به نارضائى بيچارگان رضا نشوند

پى سياست بدكارگان قدم نزنند

وطن فروش و خطاكار و بد ادا نشوند

بجان و مال و بناموس كس طمع نكنند

در اين معامله هم كيش اشقيا نشوند

خدا كند كه جوانان عقيده مند شوند

سبك عيار و تهى مغز و خودنما نشوند

سر عقيده خود پاى فشارند چو كوه

بسان كاه زهر باد جابجا نشوند

سخنى از مؤ لف
با اهداء عرض سلام و درود خالصانه بر انبياء سلف الهى ، فرستادگان خاص خداونداز حضرت آدم گرفته تا حضرت خاتم الانبياء محمّد مصطفى صلّى اللّه عليه و آله وذرّيه و پاك آن حضرت و ائمه هُدى ، راءس آنها على مرتضى و آخرين پيام رسان برجولايت مهدى (عج ) عدل و عدالت و حياتبخش راه آنحضرت سلاله فرزند زهرا حضرت امامخمينى ؛ بنيانگذار جمهورى اسلامى ايران و ادامه دهنده راه آن بزرگوار مرجع جهان تشيعرهبر معظم انقلاب حضرت آية ا... خامنه اى (ادام اللّه ظله العالى ) و شهداء راه حقّ و حقيقت ازصدر اسلام تا انقلاب اسلامى ايران .
از آنجا كه هر جامعه اى مى كوشد تا وطنى آباد ومستقل داشته باشد، و تا در تمام ملل جهان سرافراز و پيروز و مستحكم در زمينه هاى رشدو شكوفائى مادّى و معنوى پابرجا بماند، انقلاب اسلامى ايران مظهر اين قدرتهاستچون با دستاوردهاى امداد غيبى و الهى با آرمانهاى والاى حضرت امامراحل ؛ و خون دهها هزار مجروح و اسير و شهيدان بخون خفته توانسته است ايناستقلال بشرى را در زمينه آزادى و آزادگى و مادّى و معنوى به ارمغان آورد و كاخهاى سياهو سفيد جباران و ستمگران عالم را در هم شكند و آرزوهاى پوچ و بى هدف آنها را بهياءس و نابودى مبدّل سازد و آنها را به مرگ ذلت بار بكشاند، در دوران هشتسال دفاع مقدس توانسته است در برابر همه قدرتهاى پليد با قدرت اسلام و قرآن وبا همّت زاهدان شب و شيران روز جنگجويان كفر و نفاق يعنى رزمندگان دلاور اسلام و باپشتيبانى برادران و خواهران حزب اللّه در تمام صحنه هاى انقلاب ايستادگى كند واسلام را در برابر هر گونه حوادث و توطئه ها بيمه سازد، و الان در دوران سازندگى، كشورى آباد و آزاد و مستقل با رهبرى امام گونه و نائب امام مرجع تشيع حضرت آية ا...خامنه اى (مدظله العالى ) و دولت كريمه جمهورى اسلامى مى كوشند تا اسلام را آنطورقرآن فرموده به تشنه لبان فرهنگ غنى اسلام سيراب سازند، و در شرايط كنونىجامعه ما كه استكبار جهانى لحظه اى براى از بين بردن اين نظام مقدس جمهورى اسلامىآسايش و آرامش ندارد، وقتى در صحنه نبرد و مبارزه شكست خورد، امروزه با فرهنگ كاذب وفريب دهنده وارد ميدان شده است ، و بنابر فرموده رهبر معظم انقلاب كه همان ((شبيخونفرهنگى )) نامگذارى فرمودند، دشمن امروزه مى خواهدنسل پاك جوانان و نوجوانان عزيز ما را به آلودگى بكشاند و در شرايط كنونىبهترين روش براى خنثى ساختن اين حربه شيطانى آشنا ساختننسل جوان و نوجوان به معارف دينى و اسلامى است كه مى تواند ره گشاى آنان در جامعهباشد.
اين طلبه حقير احساس وظيفه نموده و اين تحقيقناقابل را در غالب (مسائل مورد نياز روزانه جوانان و نوجوانان عزيز) باتوسّل به درگاه احديت در جوار كريمه اهلبيت حضرت معصومه عليهاالسّلام در حوزهعلميه مقدسه قم به اتمام برسانم و حداقل قدم كوچك براى جوانان و نوجوانان عزيزبرداشته باشم . ( كتاب حاضر ((ره گشاى جوانان ))شامل مسائل تربيتى روزانه ، و اعتقادات دينى جوانان بهمراه گنجينه اى از داستان وشعر و مسابقه در پيرامون هر موضوع كه با مطالعه نمودن هر موضوع مى توانيدپاسخ سؤ الات مسابقه را بدست آوريد و جهت پاسخگوئى به مسابقه در ورقه پايانىكتاب مراجعه فرمائيد) كتاب موجود قابل استفاده در مراكز علمى و آموزشى ازقبيل حوزه هاى علميّه ، دانشگاهها، مراكز تربيتى (مدارس )، دفتر نمايندگيهاى سپاه (بسيجدانش آموزى ) دفتر عقيدتى نيروهاى نظامى و انتظامى ، مؤ سسات و ادرات و ... مى تواندره گشاى جوانان و نوجوانان عزيز باشد. اين كتابناقابل را تقديم به روح حضرت امام و شهداى جنگ تحميلى مخصوصاً شهداى منطقه خود(لنگرود - چاف ) مى نمايم .
خدايا جوانان و نوجوانان ما را به مسائل دينى و اسلامى آشنا فرما! آمين يا رب العالمين .
حوزه علميه مقدسه قم - على رستمى چافى
مهرماه / 78 برابر با جمادى الثانى 1420
ختم الله بالحُسنى
موضوع اوّل : جوانان و تحصيل علم و دانش
جوانان عزيز! يكى از چيزهايى كه مى تواند براى پيشرفت كارهاى انسان در زندگىنقش بسزايى را ايفاء كند فراگيرى ( علم و دانش ) است . معناى علم و دانش چيست ؟
علم و ايمان دو بالى هستند براى سير صعودى انسانها و شكوفا نمودن وجود انسانبراى رسيدن به كمال . چرا يادگيرى علم و دانش براى همگان ضرورى است ؟
حضرت على عليه السّلام مى فرمايد: ((بى سوادى مايه و ريشه هر شرّى است )). اولينآيه اى كه بر پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آلهنازل شد جمله (إ قرا) يعنى (بخوان ) بود حضرترسول صلّى اللّه عليه و آله گاهى كه در جنگها اسير مى گرفتند مى فرمودند: (اگرهر اسيرى ده مسلمان را تعليم دهد آزاد است ). اين نشان دهنده اهميّت علم و دانش است .
براى ياد گرفتن زمان و مكان مطرح نيست ، از گهواره تا گور و از شرق تا غرب .پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله وارد مسجد شدند، گروهى را ديدند كهمشغول عبادت هستند و گروه ديگرى را ديدند كهمشغول گفتگوى علمى هستند. حضرت هر دو را پسنديدند ولى خودشان در كنار گروهىقرار گرفتند كه گفتگوى علمى داشتند. به افرادى كه روز قيامت از خلافكارى خودعذرخواهى كرده و مى گويند: خداوندا! ما نمى دانستيم . گفته مى شود چرا ياد نگرفتيد؟
احترام معلم بر شاگرد لازم است . معلم پدر علمى انسان است . شاگردان امام صادق عليهالسّلام به امام مى گفتند: خداوند جان ما را قربان شما كند. ما بايد نسبت به معلم خودعلاقه شديدى داشته باشيم كه او چشم ما را به كتاب باز و دست ما را به قلم آشنانمود.
دنياى امروز دنياى علم است . دليل حكومت كفّار بر مسلمانان قدرت علمى آنهاست . همين كهآنها هواپيما و ماشين و تراكتور ساختند و ما نساختيم آنها بر ما مسلط مى شوند. قرآن مىفرمايد: نبايد كفار بر مسلمانان مسلط شوند. در قرآن و رواياتتحصيل علم بسيار سفارش شده است . مادرى كه سواد ندارد، فرزندش زودتر مريض وديرتر خوب مى شود.
كشاورزى كه سواد ندارد، نمى تواند درست از تراكتور استفاده كند، انسان بى سوادهميشه در جامعه خود را ضعيف مى داند. در انتخابات چون نمى تواند نام نماينده خود رابنويسد، گاهى ممكن است كلاه سرش برود و نام ديگرى را به جاى شخص مورد دلخواهخود نوشته و به صندوق بيندازند. درصدى از فرزندان كه درتحصيل نامؤ فقّ مى باشند، از خانواده هايى هستند كه پدر و مادرشان سواد ندارند. كسىكه سواد داشته باشد بهتر و بيشتر مى تواند از آب و خاك استفاده كند. به هرحال اكنون كه به فرمان امام ؛ كلاسهاى نهضت سوادآموزى در اختيار ما قرار گرفته است، آنهائى كه بى سواد هستند مى توانند با شركت در اين كلاسها باسواد شوند.⁽¹⁾ جوانان و نوجوانان عزيز بايد اين نكته را بدانند اگر جوانى باسواد و هميشه سرگرمتحصيل باشد مى بينيم كمتر يا اصلاً دنبال كارهاى خلاف و نامشروع نمى رود چرا؟ چونعلم و دانش و آگاهى مانع آن مى شود و انسان را نسبت به عاقبت آن كار آگاه مى كند و اينباعث مى شود كه انسان جوان در زندگى پاك سرشت بماند پس بشتابيم بسوى دوبال علم و ايمان ، تا در دنيا و آخرت رستگار شويم .(انشاءاللّه )
شعر در وصف علم و دانش

ارزش انسان ز علم و معرفت پيدا شود

بى هُنر گر دعوى بيجا كند رسوا شود

در مسير زندگى هرگز نمى افتد به چاه

با چراغ دين و دانش گر بشر بيناشود

هر كه بر مردان حقّ پيوست عنوانى گرفت

قطره چون واصل بدريا مى شود دريا شود

آدمى هرگز نمى بيند ز سنگينى گزند

از سبك مغزى بشرچون سنگ پيش پاشود

سر فرو مى آورد هر شاخه از بارآورى

مى كند افتادگى انسان گر دانا شود

قيمت گوهر شود پيدا بر گوهر شناس

قدر ما، در پاى ميزان عمل پيدا شود

مسابقه موضوع اوّل
1 - بنابر فرمايش على عليه السّلام بى سوادى نشانه چيست ؟
الف - بدنبال سواد نرفتن ب - بى اعتنائى نسبت به سواد
ج - اهميّت ندادن نسبت به سواد د - ريشه هر كار شرّ
2 - آموختن سواد در چه سنّى لازم است ؟
الف - در دوران كودكى ب - در دوران جوانى
ج - در دوران پيرى د - در هر سنّى لازم است
موضوع دوّم : جوانان و مشاركت در صحنه اجتماعى
جوانان عزيز! همه ما در برابراجتماعى كه در آن زندگى مى كنيم مسؤل هستيم .
جوانان و مشاركت در صحنه اجتماعى :
هر انسان در برابر سه چيز مسؤ ل هست ؟
1 - در برابر وظيفه الهى .
2 - در برابر وظيفه فردى .
3 - در برابر وظيفه اجتماعى :
بحث ما در اينجا با شما جوانان و نوجوانان عزيز درباره وظيفه اجتماعى است ، همانطوركه انسان مسلمان در برابر خدا و در برابر وظيفه فردى و شخصى خودمسئول هست در برابر اجتماع فعلى خود كه در آن بسر مى برد مسؤل مى باشد، و بايد در تمام صحنه هاى آن مشاركت داشته باشد و نقش خودش را در زمينههاى مختلف ايفاء كند، جوانان بايد در مسائل : (سياسى - اقتصادى - فرهنگى - اجتماعى )خود سهيم باشند و آگاهيهاى لازم را كسب نمايند.
جوانان و مشاركت در صحنه سياسى :
مشاركت سياسى و حضور مردم در صحنه از اساسى ترينعوامل حفظ انقلاب اسلامى و ارزش هاى حاكم بر جمهورى اسلامى است . بر همه ، به ويژهجوانان و نوجوانان عزيز جامعه ما كه رهبران آينده كشورند، لازم است با اداى وظايففردى و اجتماعى خويش ، حافظ و ضامن بقاى ارزش ها واصول به دست آمده از خون هزاران شهيد در خون تپيده انقلاب اسلامى ايران و جنگ تحميلىباشند. از وظايف مهمّ هر انسانِ مختار و با اراده ، مشاركت در امور مربوط به خود و جامعهاست .
جوانان و مشاركت در صحنه اقتصادى :
جوانان و نوجوانان عزيز بايد بدانند جمهورى اسلامى ايران ويژگيهاىقابل توجهى در زمينه اقتصادى دارد كه عبارتند از: 1 - وسعتقابل توجه جغرافيايى . 2 - جمعيت نسبتاً زياد و جوان . 3 - موقعيت سوق الجيشى و ممتازدر منطقه . 4 - انرژى بالقوه اسلام و انقلاب . 5 - سابقه فرهنگ غنى ملى .
اينها عوامل مهمّ و پشتوانه هاى بالقوه براى هر نوعتحول در ايجاد خط مشى هاى صحيح و سالم در منطقه به شمار مى روند. از سوى ديگرايران مى تواند به گونه اى با كشورهاى منطقه هماهنگى اقتصادى برقرار كند كهنوعى استقلال و خودكفايى منطقه اى به نفع همه ، جهت قطع وابستگى از قدرتهاىبزرگ جهانخوار فراهم آورد. در نهايت مى تواند ،فرهنگ غنى ملى ، منطقه اى و اسلامىبه نوعى ، اكتفا به مصرف ضرورى ، و دورى ازتجمل گرايى و اقتصادى سالم را براى منطقه نويد دهد.
جوانان و مشاركت در صحنه فرهنگى :
انقلاب اسلامى شكوهمند و بالنده ايران كه بر تمام محاسبات و معادلات سياسى ، نظامى، اقتصادى جهان خط بطلان كشيده و صفحه نوينى را در تاريخ بشريّت ثبت نموده است ودرس جديدى را به نسلهاى آينده و همگان آموخته است و درحال حاضر داراى فرهنگ غنى و پربار و جذابى برخوردار است از اين رو مى توان فرهنگجهاد، شهادت ، صبر و استقامت و ايثار، مساوات و اخوت و حرّيت ، فداكارى ، تعاون ، وحدتو غيره ... را نام برد. پس ‍ جوانان عزيز جامعه بايد در صحنه هاى فرهنگى اعم ازتحصيل علم و دانش ، شركت در راهپيمائيها و تظاهرات ، شركت در مراسمات و دعاها، شركتدر نماز جماعت مساجد و تشكيل كتابخانه ها و نمايشگاه و غيره ... پشتيبانى خودشان را نسبتبه انقلاب اسلامى و آرمانهاى شهداء و امام راحل ؛ و رهبر انقلاب حضرت آية ا... خامنه اى(مدظله العالى ) اعلام دارند.
شعر در وصف حفظ جامعه اسلامى

اى مسلمانان يارى اسلام وقرآن واجب است

بردن فرمان امر و نهى يزدان واجب است

دشمن اسلام را سركوب كردن هست فرض

پيروى از نهضت پير جماران واجب است

مسابقه موضوع دوّم
3 - هر انسانى در زندگى در برابر كداميك از موارد زير مسؤل است ؟
الف - در برابر وظيفه الهى ب - در برابر وظيفه فردى
ج - در برابر وظيفه اجتماعى د - در هر سه مورد
4 - جوانان و نوجوانان بايد در چه صحنه اى مشاركت داشته باشند؟
الف - در صحنه سياسى ب - در صحنه اقتصادى
ج - در صحنه فرهنگى د - در هر سه مورد
موضوع سوّم : جوانان و احترام به خانواده
جوانان عزيز! خداوند متعال در هفت جاى قرآن يعنى در هفت آيه بندگان را در حقّ (والدين )سفارش نموده است . يعنى به پدر و مادر احترام بگذاريد، نكته جالب اين است كه خداونداحترام به پدر و مادر را در رديف خداشناسى و توحيد و يگانگى خودش قرار داده استيعنى انسان مسلمان بعد از ادعّاى مسلمانى بايد به پدر و مادرش احترام بگذارد، در كتابجامع السعادة و معراج السعادة كه دو كتاب ارزشمند اخلاقى است ازرسول خداصلّى اللّه عليه و آله روايت كرده است كه مى فرمايد: ((نيكوئى در حقّ والدينافضل است از نماز و روزه و حجّ و عمره مقبوله و جهاد فىسبيل اللّه )) و همچنين مرحوم علامه مجلسى در كتاب شريف بحارالانوار از امام صادق عليهالسّلام روايت كرده است كه شخص ‍ راوى از امام صادق عليه السّلام سؤال كرده است از فرمايش خداى تعالى در آيه ، ((بالوالدين احساناً)) معنى احسان چيست ؟حضرت فرمود: احسان به پدر و مادر يعنى با آنها خوش سلوكى و خوشرفتارى كنى ونگذارى از تو سؤ ال كنند چيزى را كه محتاج به آن هستند اگر چه خودشان هم مستغنى ودارنده باشند ولى اگر فقير باشند با قدرت اولاد واجب است به آنها كمك كرد.
نيكى به پدر و مادرى كه از دنيا رفتند؟
نيكى فرزند در حقّ والدينى كه مرده اند اين است كه طلب مغفرت براى آنها كنند، قرضآنها را ادا كنند، اعمال صالحه به نيابت از آنها بجا آورند، نماز و روزه قضاء آنها رابجا آورند، چنانچه قرض معين دارند قرضشان را ادا كنند. مرحوم شيخ جعفر شوشترى((اعلى اللّه مقامه الشريف )) در كتاب ((منهج الرشاد)) مى نويسد: خانه پدر اگر چه بعداز مرگ منتقل به پسر مى شود و لكن مادامى كه قرض پدر را ادا ننموده نمى تواند درخانه پدر نماز بخواند به سبب حق غُرماء (يعنى حق طلبكارها) مگر آنكه طلبكارها اجازهبدهند يا راضى بشوند.
پس احترام به پدر و مادر در اسلام جايگاه خاصى دارد، جوانان و نوجوانان عزيز مبادا ازاين امر مهمّ غافل باشند خوب است كه در اين باره اشاره اى به داستان پيامبرصلّى اللّهعليه و آله داشته باشيم كه پيامبرصلّى اللّه عليه و آله دوستدار كيست ؟
پيامبر دوستدار كيست ؟
پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله خواهر رضاعى داشت . روزى وى به نزد پيامبرصلّىاللّه عليه و آله آمد، همين كه پيامبرصلاى اللّه عليه و آله و را ديد بسيارخوشحال شد و او را خيلى احترام كرد تا اين كه از خدمت پيامبرصلّى اللّه عليه و آلهمرخص شد و رفت ، اتفّاقاً همان روز برادر او نيز آمده ولى حضرترسول صلّى اللّه عليه و آله آن رفتارى كه با خواهر نمود با او انجام نداد. بعضى ازياران پرسيدند: اى رسول خدا به خواهرت بسيار احترام كرديد امّا با برادرت آن چناننكرديد؟ پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله فرمود: علّت زيادى احترام من اين بود كه آندختر به پدر و مادر خويش بيشتر احترام و نيكى مى كند.
حقوق والدين نسبت به فرزندان :
1 - خدمت بى منّت به آنان .
2 - بدون رضايت آنها به جايى نرفتن .
3 - هميشه با مهربانى به آنان نگاه كند.
4 - سخن گفتن با آنها با خوبى و نرمى .
5 - صُحبت آنها را قطع نكند.
6 - در غم و سختيها شريك و غمخوار آنها باشد.
7 - گفته هايشان را رد نكند.
احترام به بزرگترها و برادران دينى :
يكى از اصول تربيتى اسلام احترام به شخصيت و كرامت انسانى افراد است . ما همهافراد يك خانواده هستيم و توهين و تحقير ديگران توهين به ماست . با ورود اسلام بهجامعه بشرى انسان كرامت واقعى خود را پيدا كرد قشرهاىذليل و توسرى خور عزيز شدند. پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله به بانوان ،كودكان ،محرومان ، و روستائيان شخصيت مى داد و احترام مى گذارد. قرآن مى فرمايد: نامهمديگر را با احترام ببريد و به يكديگر لقب بد ندهيد. (لاتنا بزو بالالقاب )⁽²⁾
امام باقرعليه السّلام فرمودند: ((احترام به برادر دينى بيش تر از احترام به كعبه است)).⁽³⁾
امام صادق عليه السّلام هم فرمودند: ((احترام نمودن به بزرگترها و برادران دينى و همنوعان خود نوعى هديه به آنهاست )).
آداب احترام نسبت به ديگران :
1 - سلام كردن
2 - تشويق نمودن
3 - تشكر كردن
4 - سخن مؤ دبانه داشتن
5 - احوال پرسى كردن
6 - خنده بى جا نكردن
7 - داد و فرياد نزدن
8 - ميان سخن ديگران نپريدن
9 - در گوشى سخن نگفتن
10 - جا باز كردن در مجالس براى آنها
11 - ديد و بازديد
12 - از جا بلند شدن
13 - پذيرفتن دعوت
14 - عيادت از بيماران
15- خوشرويى
16 - پا دراز نكردن
17 - پشت به ديگران نكردن
18 - چيزى را پرتاب نكردن
19 - پذيرفتن هديه
21 - بى اعتنايى نكردن به سخن ديگران .
شعر در وصف احترام به پدر و مادر

فريضه است ز حق بر تو احترام پدر

پس از خدا و پيمبر بود مقام پدر

اگر چه حرمت ما در نگاه بايدداشت

به حكم شرع بود واجب احترام پدر

آبروى اهل دل ازخاك پاى مادراست

هر چه دارنداين جماعت ازدعاى مادر است

آن بهشتى را كه قرآن مى كند توصيف آن

صاحب قرآن بگفتا زير پاى مادر است

مسابقه موضوع سوّم
5 - در قرآن كريم احترام به پدر و مادر در كنار كداميك از موارد زير قرار دارد؟
الف - در كنار نبوّت ب - در كنار امامت
ج - در كنار توحيد د - در كنار معاد
6 - ادب و احترام نسبت به بزرگترها در كداميك از موارد زير صحيح است ؟
الف - سلام كردن ب - احوالپرسى كردن
ج - سخن مؤ دبانه نمودن د - در هر سه مورد
موضوع چهارم : جوانان و انتخاب دوست
جوانان عزيز! (دوست ، دوستان و دوستيابى ) در اين سنّ و خصوصاً سنّ جوانى يكى ازعوامل مؤ فقيّت يا به انحراف كشيده شدن جوانان و نوجوانان است لذا هدف توجّه دادن بهاين امر مهمّ و عدم سهل انگارى در اين زمينه يا ظاهر بينى در شناخت افراد مى باشد.
آن چيست كه هزار تاى آن هم كم است ؟ اما به سادگى بدست نمى آيد!
آن چيست كه گاه بيشتر از برادر به كمك انسان مى آيد! آرى آن (دوست ) است . هزار دوستكم است و يك دشمن زياد آيا مى دانيد هر كسى با دوستش شناخته مى شود؟ شاعر مىگويد:

تو اوّل بگو با كيان زيستى

من آنگه بگويم كه تو كيستى !

البتّه در اين زمينه مطالب و ضرب المثل هم زياد گفته شده است . كه به دو ضربالمثل اشاره مى كنيم :
((پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوّتش گم شد)) ((سگ اصحاب كهف روزى چند پىنيكان گرفت و مردم شد)) آرى اخلاق دوست در ما اثر مى گذارد و اين خيلى واضح است ،اگر با يك شاگرد درسخوان دوست شويم ، از فردا مى بينيم كه تلاشمان بيشتر ودرسخوانتر و فعّال تر مى شويم . امّا اگر با يك دوست منحرف كه حرفهاى زشت هم مىزند و دنبال كارهاى خلاف مى رود دوست شويم ، كم كم مى بينيم خودمان هممثل او شده ايم . لذا دوست مى تواند در سرنوشت آينده هر جواندخيل باشد. جوانان و نوجوانان عزيز! در انتخاب دوستان مناسب ، و دوستان نامناسب بايدصفات زير را مد نظر داشته باشيم :
صفات دوستان خوب و مناسب :
خيرخواه باشد - باوفا باشد - منصف و رازدار باشد - با تقواى و پرهيزكار باشد -گشاده رو و خنده رو باشد - مؤ من و شجاع باشد - عالم وعاقل باشد - راستگو و درستكار باشد - صبور و بردبار باشد - عابد و متديّن باشد.
صفات دوستان بد و نامناسب :
بدخواه است - بى وفا است - متقلّب است - بدگمان است - احمق و بى خرد است - منافق ومنحرف است - بخيل و حسود است - دروغگو و ظالم است - لجوج و كينه توز است - عيب جو وخُردگير است .
انواع دوستان :
1 - دوستان پَرِكاهى : (هر جائى و بى محتوى و بى بند و بار).
2 - دوستان شكمى : (كه رفيق ديگران در مال و خوراكيها هستند).
3 - دوستان زنبورى : (همانند زنبور به ديگران نيش و متلك مى زنند).
4 - دوستان بوقلمونى : (همانند بوقلمون ، ملّون و رنگارنگ هستند).
5 - دوستان جنگى : (دعوايى و جنجال به پا كن و آشوبگر هستند).
6 - دوستان پارسالى : (به كسانيكه دوستى ، آنان كمرنگ و بى تفاوت شده باشد).
7 - دوستان آيينه اى : (همانند آيينه بيان كننده صحيح عيب دوستان هستند)، ((از جمله دوستانخوب هستند.))
8 - دوستان پروانه اى : (همانند پروانه به دور انسان مى چرخند). ((از جمله دوستان خوبهستند)).
وظيفه انسان در مقابل دوست خوب چيست ؟
1 - احترام او را نگهداريم .
2 - نامش را زيبا صدا بزنيم .
3 - كمك در گرفتاريها.
4 - گذشت از لغزشها (دوست را كس به يك بدى نفروخت ).
5 - بى جهت او را متّهم نكنيم .
6 - تشكر از احسان او.
7 - بيش از سه روز با او قهر نكنيم .
8 - همانند آيينه عيب هاى او را صحيح به او متذكّر شويم . شاعر مى گويد:

دوست بايد جمله عيب تو را

همچون آيينه روبرو گويد

نه كه چون شانه با هزار زبان

پشت سر رفته مو به مو گويد

امام صادق عليه السّلام با بد زبان قطع رابطه كرد:
مردى مدتها با امام صادق عليه السّلام دوست بود، اما روزى در بازار كه او و غلامش همراهامام صادق عليه السّلام در حال عبور بودند و غلام شيفته زيبايى هاى ظاهرى بازار شده ،بارها عقب مانده بود تا بالاخره آن مرد عصبانى شدو در مرتبه ديگرى كه غلام عقب ماندهبود به او فحش داد و تا امام شنيد، فرمود: گمان نمى كردم تو اينقدر بد زبان باشىكه براى يك امر كوچك اينگونه حرف زشت بزنى ... و بعد از آن امام صادق عليه السّلامبا او قطع رابطه كرد.
لطيفه دوست باوفا:
مرد فقيرى در گوشه خيابان دو كلاه به دست گرفته بود و گدايى مى كرد. رهگذرىاز او پرسيد: ((چرا امروز دو كلاه به دست گرفته اى ؟)) - مرد فقير جواب داد: ((چوندوستم به مسافرت رفته و كارهايش را به من سپرده است )).
شعر در وصف دوستى

بيا تا مونس هم يار هم غمخوار هم باشيم

انيس جان هم فرسوده بيمار هم باشيم

شب آيدشمع هم گرديم وبهريكديگرسوزيم

شود چون روز دست وپاى هم دركارهم باشيم

دواى هم ، شفاى هم ، فداى هم ، براى هم

دل هم ، جان هم ، جانان هم ، دلدار هم باشيم

مسابقه موضوع چهارم
7 - بهترين دوست چه كسى است ؟
الف - عالم و عاقل ب - با تقوى
ج - راز دار د - هر سه مورد
8 - بدترين دوست چه كسى است ؟
الف - جاهل و نادان ب - بى تقوى
ج - بدگمان د - در هر سه مورد
موضوع پنجم : جوانان و آداب تكليف
جوانان عزيز! آيا تاكنون به اين مسئله فكر كرده ايد كه (تكليف و بلوغ ) در جوان يعنىچه ؟
معناى تكليف چيست ؟ تكليف يعنى :
# مسؤ ليت پذير شدن و زحمت كشيدن براى ترقّى
# لياقت بندگى الهى راپيدا كردن
# بلوغ و كامل شدن
در آستانه تكليف خدا چه مى كند؟
وقتى نوجوانى به سنّ تكليف مى رسد ديگر از آزادى و بى قيدى رها مى شود، زيرا دوفرشته بنامهاى (عتيد و رقيب )⁽⁴⁾ مرتب اعمال خوب و بد او را شبانه روز مى نويسند.و از طرف ديگر تمام اعضاى بدن حتّى زمين و درخت و لباس و غيرو ...مشغول ثبت اعمال ما مى شوند. بنابر فرموده قرآن : روزى كه زبان و دست و پا برآنچه كردند شهادت مى دهند.⁽⁵⁾
پيامبرصلّى اللّه عليه و آله به هنگام سفر در هيچ منزلى فرود نيامد و كوچ نكرده مگر آنكه در آن مكان دو ركعت نماز به جا مى آورد و مى فرمود: ((اين نماز را مى خوانم تا اينمحل در روز قيامت بر نماز خواندن من گواهى دهد)).⁽⁶⁾ بنابراين معلوم مى شود كه زمينو زمان مانند دوربين و ضبط صوت هستند، و تماماعمال ما را مخفيانه ثبت و ضبط مى نمايند.
سنّ تكليف براى دختران و پسران :
اكثر مراجع عظام (مجتهدين ) سنين تكليف را براى دختران 9 سالگى و براى پسران 15سالگى مى دانند. يعنى در اين سنّ تكليف بايد وقت خود را به سه قسمت تقسيم كنند: 1 -عبادت و پرستش خداوند 2 - كار و تلاش (درس ‍ خواندن و ...) 3 - بازى و تفريح سالم .
انواع تكليف و (بلوغ ):
1 - بلوغ جسمى 2 - بلوغ فكرى 3 - بلوغ سياسى 4 - بلوغ شرعى : به توضيح هركدام مى پردازيم :
1 - بلوغ جسمى :
نوجوان در اين سنّ از لحظ جسمى دچار تغييرات نابهنگامى مى شود اين تغييرات كهنوجوان را حيرت زده مى كند، عبارتند از: كلفت شدن تارهاى صوتى حنجره در نتيجهتغييرات صوتى ، بيرون آمدن جوش در صورت ، بلند شدن اندازه دست ها، رويش موىمخصوص در بعضى از نقاط بدن ، و از لحاظ عاطفى احساس خجالت و كمروئى ، بروزغرور و خشونت . لذا بايد به نوجوان اطمينان خاطر داد كه از اين تغييرات نهراسد.
2 - بلوغ فكرى :
از جهت فكرى نيز نوجوان به حدى مى رسد كه قدرت تفكر و تصميم گيرى در پاره اىاز موارد را دارد و بايد اين قدرت و نيرو را در جهت صحيح قرار داد.
3 - بلوغ سياسى :
نوجوانانى مانند حضرت قاسم و عبداللّه فرزندان امام حسن مجتبى عليه السّلام در كربلاو شهيد محمّد حسين فهميده به حدى از رشد سياسى رسيدند كه قدرت تصميم گيرى وانتخاب روش زندگى را پيدا كردند، آنگونه كه حاضر شدن مرگ را شيرين تر ازعسل ببينند يا با نارنجك خود را به زير تانك دشمن بياندازند! اظهار نظر درمسائل سياسى و شركت در انتخابات و قيام 13 آبان نمونه اى از اين نوع بلوغ مىباشد.
4 - بلوغ شرعى :
همانطور كه در مطالب گذشته به سمع شما خوانندگان محترم رسيد بلوغ شرعىبراى دختران در سنّ 9 سالگى و پسران در سنّ 15 سالگى مى باشد.
وظيفه تكليف شدگان چيست ؟
تلكيف شدگان اعم از دختر و پسر بايد از يك مجتهد جامع الشرايط ((تقليد)) نمايند. ومعنى تقليد اينست ، كه به دستورات مجتهد پيروى وعمل كنند. يعنى ميتوانند با تهيّه نمودن كتاب توضيحالمسائل (رساله ) از مجتهد مورد نظر خودشان از آن پيروى وعمل نمايند. در غير اين صورت عمل بدون تقليد به دستورات مجتهدباطل است .