کتابخانه الکترونيکي انهار

1- بحارالانوار، ج 15/105.
2- تورات ، سفر پيدايش ، باب 25، آيه 18 و باب 37، آيه 25.
3- تاريخ ‌الامم و الملوك ، ج 2/27؛ الكامل ، ج 2/21؛ ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج1/278.
4- در بعضى از منابع كلمه الياس به كسر همزه ، مانند الياس پيامبر ضبط شده ،ولى ظاهرا اين اشتباه است و چنان كه از كتاب تاج العروس (ماده الس و ياءس ) به دستمى آيد، كلمه الياس در الياس بن مضر از ماده ياءس است و الف و لام آن مانند الف و لامالفضل است .
5- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/285.
6- به قول ابن اسحاق ، امّا به قول طبرى نام وى (عمرو) بود.
7- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/289.
8- چه نام عبدمناف (مغيره ) بود.
9- تاريخ يعقوبى ، ج 1/241، چاپ بيروت .
10- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/330.
11- بحار، ج 15/553؛ الكامل ج 2/9.
12- كلينى نيز همين قول را اختيار كرده است (رك :اصول كافى ، ج 1/439).
13- بحار، ج 15/125، اسدالغابه ، ج 1/14.
14- و به قول كلينى ، چهار سال (رك ،اصول كافى ، ج 1/439).
15- اصول كافى ، ج 1/439.
16- مروج الذهب ، ج 2/280.
17- اين سخن با ولادت رسول اكرم (ص ) در ماه ربيعالاول سازگار نيست .
18- سيرة النبى ، ج 1/172 (به اختصار).
19- امتاع الاسماع ، ص 5.
20- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ص 362.
21- رك : سيرة النبى ، ج 1/177- 178؛ امتاع الاسماع ، ص 6؛ بحارالانوار، ج15/352 و...
22- مروج الذهب ، ج 2/275 و 285 (چاپ بيروت ).
23- طبقات ابن سعد، ج 1/116 (چاپ بيروت ).
24- مروج الذهب ، ج 2/275.
25- امتاع الاسماع ، ص 8.
26- مروج الذهب ، ج 2/277-278؛ التنبيه و الاشراف ، ص 179 - ايام فجار چهارمكه جنگهايى در آن روى داد عبارت است از: يوم نخله ، يوم شمطه ، يوم عبلاء، يوم عكاظ ويوم الحريره (رك : ايام العرب فى الجاهليّة ، ص 322-341).
27- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/370.
28- الطبقات الكبرى ، ج 1/128؛ التنبيه و الاشراف ، ص 178.
29- امتاع الاسماع ، ص 9؛ اما ابن اثير مى گويد كه : همراه عموهاى خويش در جنگفجار (يوم نخله ) كه از بزرگترين جنگهاى فجار بود، حضور يافت و به آنها تيرميداد و اثاثشان را نگه مى داشت .
30- الكامل ، ج 2/25 - 26.
31- مروج الذهب ، ج 2/277.
32- مادرش (فاطمه ) دختر (زائدة بن اصم ) بود.
33- سيرة النبى ، ج 1/203.
34- امتاع الاسماع ، ص 9؛ التنبيه و الاشراف ، ص 197.
35- سيرة النبى ، ج 1/205.
36- الكامل ، ج 1/25؛ ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/375.
37- امتاع الاسماع ، ص 9.
38- بعضى (عتيق ) را مقدم بر ابوهاله ذكر كرده اند (اصابه ، ج 4/281).
39- عابد و عائذ هر دو روايت شده است (اصابه : ماءخذ پيشين ).
40- التنبيه و الاشراف ، ص 200.
41- سيرة النبى ، ج 1/352، 391؛ 4/322.
42- الاصابه ، ج 4/339.
43- اسدالغابه ، ج 5/504.
44- ماءخذ پيشين ، ص 426.
45- به قول ابن هشام و ابن حزم ، شوهر زينب پيش ازرسول خدا (عبيدة بن حارث ) شهيد بدر بوده است . (سيرة النبى ، 1/297؛ جوامعالسيرة ، ص 33.)
46- سيرة النبى ، ج 1/243.
47- اسدالغابه ، ج 5/465.
48- (ماريّه قبطيّه ) يكى از كنيزان رسول خدا(ص ) بوده كه (مقوقس )(پادشاه اسكندريه ) او را به حضرت اهدا كرد و او درسال شانزدهم هجرى در زمان خلافت عمر وفات سافت . مجموع كنيزان آن حضرت از اينقرار بوده اند: 1 - سلمى امّرافع 2 - بركة امّايمن 3 - ماريه 4 - ريحانه 5 - ميمونه (بنتسعد) 6 - خضرة 7 - رضوى . (اسدالغابه ، ج 5/543، الوافى بالوفيات ، ج 1/87 وتنقيح المقال ، ج 3/باب فصل النساء، ص 82)
49- اصول كافى ، ج 1/457-458
50- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/512.
51- مصباح المتهجد، ص 561.
52- سيرة النبى ، ج 1/209-214؛ به روايت مسعودى و ابن سعد به چهار نفر ازبزرگان قريش بفرمود تا، چهار گوشه آن جامه را گرفته بلندش كنند (مروج الذهب ،ج 2/279؛ الطبقات الكبرى ، ج 1/146.)
53- سيرة النبى ، ج 1/264؛ الكامل ، ج 2/37.
54- سيرة النبى ، ج 1/252-254.
55- مروج الذهب ، ج 2/282.
56- الطبقات الكبرى ، ج 1/193-194.
57- امتاع الاسماع ، ص 15.
58- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/378.
59- ماءخذ پيشين ، ص 379.
60- پيش از همه خديجه ، سپس به ترتيب على ، زيد بن حارثه ، ابوبكر، ابوذر(ماءخذ قبل ، ص 379).
61- سيرة النبى ، ج 1/269-274.
62- اسدالغابة ، ج 1/278.
63- بحارالانوار، ج 18/184.
64- اسدالغابة ، ج 2/46.
65- اسدالغابه ، ج 2/46.
66- الاستيعاب ، ذيل اصابه ، ج 1/271.
67- سيرة النّبى ، ج 1/275.
68- سوره شعراء (26) كه آيات انذار عشيره در آن است ، بعد از سوره طهنازل شده است و سپس به ترتيب سوره هاىنمل ، قصص ، بنى اسرائيل ، هود، يوسف و آنگاه سوره حجر كه دستور علنى كردن دعوتو مقاومت و مخالفت مشركين در آن واقع است ، نازل گشته است (رك : ترجمه تاريخيعقوبى ، ج 2/390؛ مجمع البيان ، ج 2/467؛ الاتقان ، ج 1/26).
69- در كتاب تاريخ ‌الامم آمده است ، بر كوه (صفا) برآمد.
70- شعراء / 214.
71- تاريخ ‌الامم و الملوك ، ج 2/62-63.
72- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/379-380.
73- سيرة النبى ، ج 2/17.
74- طبقات ، ج 1/201 (سائب بن صيفى بن عابد)
75- ماءخذ پيشين ، ص 200(حارث بن قيس بن عدى )
76- در پاسخ اين پيشنهاد، آيه 47 از سوره سباءنازل شد.
77- فصّلت 1/27.
78- رعد /31.
79- آيات 9 - 19 از سوره اقراء در اين بابنازل شده است .
80- سيرة النبى ، ج 1/319 - 330.
81- نساء /97 (رك : سيرة النّبى ، ج 2/283؛ ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج2/385؛ امتاع الاسماع ، ص 20).
82- سيرة النّبى ، ج 1/345.
83- مصباح الاسرار، ص 28؛ بحارالانوار، ج 18/422، الطبقات الكبرى ، ج1/206؛ تاريخ ‌الامم ، ج 2/69 - 70.
84- طبقات ، ج 1/20.
85- سيرة النبى ، ج 1/356 - 357؛ اعلام الورى ، ص 55؛ بحارالانوار، ج18/418.
86- مريم /24 و 25.
87- بدگويان شما زيان كارانند (سه بار چنين گفت ).
88- سيرة النّبى ، ج 1/336 - 337.
89- ديوان ابوطالب ، ص 100 - 134 (بهنقل از ابن ابى الحديد، ج 14/79.)
90- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ص 389 - 390؛ الطبقات الكبرى ، ج 1/208 -210؛ سيرة النبى ، ج 1/399 - 400؛ الكامل ، ج 2/61؛ امتاع الاسماع ، ص 26 و...
91- مصباح المتهجد، ص 560.
92- سيرة النبى ، ج 1/397 - 399، الطبقات الكبرى ، ج 1/210 و...
93- سيرة النبى ، ج 1/400 - 404.
94- مائده /82 - 83؛ قصص /52 - 55 (سيرة النبى ، ج 1/418 - 419).
95- كوثر /1 - 3.
96- امتاع الاسماع ، ص 27؛ اءسدالغابه ، ج 5/439؛الكامل ، ج 2/63 و...
97- انسان العيون ، ج 1/386؛ اسدالغابه ، ج 5/484 - 485.
98- شرحش بعد از اين خواهد آمد.
99- تاريخ ‌الامم و الملوك ، ج 2/82.
100- سيرة النبى ، ج 1/266.
101- اسراء /1.
102- الطبقات الكبرى ، ج 1/213 - 216؛ سيرة النبى ، ج 2/2 - 7.
103- سيرة النبى ، ج 2/2 - 7؛ امتاع الاسماع ، ص 28 - 30.
104- مفاتيح الغيب ، ج 5/540 - 546؛ بحارالنوار، ج 18/282 - 410.
105- مفاتح الغيب ، ج 7/779.
106- الطبقات الكبرى ، ج 1/216 - 217؛ امتاع الاسماع ، ص 30 - 31.
107- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 2/395 - 396.
108- سيرة النبى ، ج 2/34 - 36؛ تاريخ ‌الامم و الملوك ، ص 2/84 و...
109- سيرة النبى ، ج 2/36-37؛ امتاع الاسماع ، ص 32؛ جوامع السيره ، ص 69.
110- اسامى شركت كنندگان در بيعت دوم عقبه در صفحه 191 كتاب (تاريخپيامبر اسلام ) مشروحا آمده است .
111- اءخرجوا الى منكم اثنى عشر نقيباً ليكونوا على قومهم بما فيهم .
112- بعضى به جاى رفاعه (ابوالهيثم بن تيهان ) را مى شمارند، چرا كه(كعب بن مالك ) در اشعار خود مشتمل بر اسامى دوازده نفر، از جمله ابوالهيثم را بدونذكر رفاعه آورده است (رك : سيرة النبى ، ج 2/51 - 52.)
113- اءنتم على قومكم بما فيهم كفلاء ككفالة الحواريين لعيسى بن مريم و اءناكفيل على قومى يعنى المسلمين .
114- الطبقات الكبرى ، ج 1/226.
115- سيرة النبى ، ج 2/76.
116- در اين جدول 79 سوره نام برده شده و اگر سوره هاى (84) (109) و (112)را كه مكى است به آن اضافه كنيم جمعا 82 سوره مى شود و بعضى گفته اند كه سورههاى مكى 86 سوره است .
117- سوره (40) در جدول سوره هاى مدنى آمده و مدنى است (در آينده خواهد آمد) وسوره (112) كه مكى است در اين جا ذكر نشده است .
118- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 2/390 - 391.
119- مراصدالاطلاع ، ج 2/508.
120- امتاع الاسماع ، ص 38.
121- سيرة النبى ، ج 2/95 - 98.
122- سيرة النبى ، ج 2/95 - 98.
123- مصباح المتهجد، ص 553.
124- دلائل الصدق ، ج 2/294، از مستدرك حاكم ، ج 3/5. (با تصريح به اين كهشب هجرت بوده است ).
125- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 2/398.
126- الطبقات الكبرى ، ج 1/230 - 232.
127- الطبقات الكبرى ، ج 1/230 - 232.
128- سراقة بن مالك از بنى مدلج بود كه در قديرمنزل داشت (اسد الغابه ، ج 2/264).
129- روضه كافى ص 263: اللهم اكفنى شر سراقة بما شئت .
130- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 2/399 - 400، اسدالغابه ، ج 2/266.
131- جايى است نزديك مدينه ميان رابغ و جحفه (مراصدالاطلاع ).
132- اسدالغابه ، ج 1/175.
133- الطبقات الكبرى ، ج 1/236.
134- امتاع الاسماع ، ص 49.
135- بعضيها سوره هاى : (83)، (32)، (56)، (100)، (113 و 114) را مكى دانستهاند.
136- سوره شماره (40) در جدول سوره هاى مكى (پيش از اين ) نام برده شده ، درحالى كه مدنى بوده است ضمنا در اين جا بايد سوره (99/زلزال ) كه مدنى است و در هر هيچ يك از دو جدول نيامده است افزوده شود.
137- بقره / 281.
138- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 2/402 - 403.
139- انفال / 75.
140- سيرة النبى ، ج 2/177 - 220.
141- اعلام الورى ، ص 81-82؛ الطبقات الكبرى ، ج 1/241-244.
142- سريه : به غزوه اى گفته شده كهرسول خدا شخصا در آن شركت نداشتند و يكى از اصحاب به سركردگى سپاه تعيين مىشده است .
143- سيرة النبى ، ج 2/223.
144- براى اطلاع نام و تربيت تاريخى سريه هاىرسول خدا، رك : تاريخ پيامبر اسلام ، تاءليف دكتر محمد ابراهيم آيتى ، ص 240.
145- سيره ابن هشام ، ج 2/251.
146- طبقات ابن سعد، ج 2/9.
147- امتاع الاسماع ، ص 81، شرح نهج البلاغه ، ج 3/330.
148- ماءخذ پيشين ، ج 1/126.
149- ماءخذ پيشين ، ج 2/23.
150- امتاع الاسماع ، ص 84.
151- شرح نهج البلاغه ، ج 4/385.
152- سيرة النبى ، ج 2/271 - 274.
153- اسدالغابه ، ج 4/3؛ سيره ابن هشام ، ج 2/290.
154- نساء /97.
155- الطبقات الكبرى ، ج 2/22؛ امتاع الاسماع ، ص 101.
156- يعنى : كشته هايى كه در چاه بدر افكنده شدند.
157- تاريخ پيامبر اسلام ، ص 284 - 290.
158- فهرست اسامى كشته شدگان و اسيران قريش در كتاب (تاريخ پيامبراسلام ) نوشته مرحوم دكتر محمد ابراهيم آيتى در صفحه 291 ذكر شده است .
159- ابن سعد تاريخ اين غزوه رانيمه محرمسال سوم هجرت نوشته است .
160- اين سريه پنج روز مانده از رمضان (19 ماه پس از هجرت ) اتفاق افتاد.(الطبقات الكبرى ، ج 2/27)
161- سيرة النبى ، ج 4/312؛ الطبقات الكبرى ، ج 2/28.
162- شوّالسال دوم ، بيست ماه پس از هجرت .
163- سيرة النبى ، ج 2/422؛ الطبقات الكبرى ، ج 2/30.
164- الطبقاتالكبرى ، 2/34؛ سيرة النبى ، ج 2/425.
165- بحران : نام سرزمينى است در ناحيه فرع ، بين فرع و مدينه 8 بريد است .
166- الطبقات الكبرى ، ج 2/35؛ سيرة النبى ، ج 2/425.
167- سيرة النبى ، ج 2/430؛ الطبقات الكبرى ، ج 2/31.
168- امتاع الاسماع ، ص 112؛ الطبقات الكبرى ، ج 2/36.
169- همان ابن هشام است .
170- امتاع الاسماع ، ص 121 - 122؛ بحارالانوار، ج 6/512؛ شرح نهج البلاغه، ج 3/365، از واقدى .
171- ابن اسحاق از هند، دو تصنيف روايت كرده است .
172- آبى است در احد و به همين مناسبت روز احد را (يوم المهراس ) گفته اند.
173- سيرة النبى ، ج 3/75-80.
174- سيرة النبى ، ص 80-81.
175- معارف ، ص 70.
176- الطبقات الكبرى ، ج 2/42 - 43؛ شرح نهج البلاغه ، 3/400.
177- اسدالغابه ، ج 3/132.
178- در سيرة النبى : به ضم نون ضبط شده (ج 3/86) ولى در اسدالغابه : بهفتح نون (ج 5/555).
179- امتاع الاسماع ، ص 133؛ سيرة النبى ، ج 3/30.
180- دلائل الصدق ، ج 2/301.
181- ماءخذ پيشين ، ص 271-274.
182- آل عمران / 173.
183- بعضى گفته اند: خالد بن سفيان (سيرة النبى ، 4/293؛ تاريخ يعقوبى ،2/58).
184- آبگاهى براى (هذيل ) در ناحيه حجاز.
185- و به قولى با چهار نفر ديگر از ده نفر.
186- بقره /204 - 207.
187- لقب است ، يعنى : شتابنده به سوى مرگ .
188- نام 32 نفر از شهداى بئر معونه در كتاب تاريخ پيامبر اسلام ، ص 360،نوشته مرحوم دكتر محمد ابراهيم آيتى آمده است .
189- سيرة النبى ، ج 4/310.
190- سوره حشر كه ابن عباس آن را (سوره بنى نضير) مى ناميد درباره ايشاننازل شده است .
191- به فتح جيم و تشديد حاء نيز خوانده اند، كسى بود كه مى خواست از بالاىبام سنگى بر رسول خدا بيندازد و از اين طريق نظر سوء بنى نضير را جامهعمل پوشد.
192- ابن هشام ، ج 3/214.
193- الطبقات الكبرى ، ج 2/61.
194- صحيح بخارى ، جزء 5، ص 145.
195- نساء /101 - 103.
196- ميان آن و دمشق 5 روز راه و تا مدينه 15 يا 16 روز راه است
197- فرهنگ معين به كسر قاف آورده است .
198- بقره /214؛ آل عمران /26-27، نور/62-64؛ احزاب /9-25.
199- نساء /51 - 55.
200- بعضى : مسعربن رخيله گفته اند.
201- آل عمران /173.
202- يليل : جايى است نزديك بدر كه عمرو بن عبدود، مردان قريش را از حمله بنىبكر يكتنه نجات داد.
203- سيره ابن هشام ، ج 3/240.
204- تاريخ يعقوبى ، ج 2/51.
.
205- سيره ابن هشام ، ج 3/248.
206- سيره ابن هشام ، ج 3/253 - 254.
207- در سيره ابن هشام به فتح سين و ميم (ج 3/255) و در جوامع السيره :شمويل (ص 195) آمده است .
208- سيره ابن هشام ، ج 3/255 - 256 و جوامع السيره ، ص 196.
209- سيرة النبى ، ج 4/284، غمره آورده است (غمر مرزوق ) آبگاهى از بنىاسد است .
210- ميان ذى القصه و مدينه 24 ميل راه فاصله است .
211- التنبيه و الاشراف ، ص 218.
212- ماءخذ پيشين ، ص 219.
213- هيفا، هفت ميلى مدينه .
214- سرزمين بنى سليم .
215- طبقات ابن سعد، ج 2/79.
216- التنبيه و الاشراف ، ص 218.
217- اين غزوه ، غزوه غابه و غزوه فزع نيز ناميده مى شود.
218- اى سواران خداوند، سوار شويد.
219- يكى از بنى سعد بن هذيل يا به گفته ابن هشام : سعد بن هذيم (ج 4/265).
220- سيره ابن هشام ، ج 4/265؛ تاريخ طبرى ، ج 3/1557؛ التنبه و الاشراف ،ص 219.
221- سيره ابن هشام ، ج 3/280.
222- از فدك تا مدينه شش روز راه است
223- اين غزوه مريسيع هم ناميده مى شود.
224- منافقون /7-8.
225- سيره ابن هشام ، ج 3/305 - 306.
226- همان ماءخذ، ص 307.
227- سيره ابن هشام ، ج 3 / 313-315.
228- نور /11-27.
229- سيره ابن هشام ، ج 3 / 288.
230- بر حسب ظاهر: اسير بن زارم ، همان يسير بن زارم است كه در سريه بعد خواهدآمد.
231- شش ميلى خيبر (سيره ابن هشام ، ج 4 / 266)
232- سيره ابن هشام ، ج 4 / 290 و در طبقات گفته است : در ذى الجدر واقع درناحيه قباء نزديك عير در شش ميلى مدينه (2/93).
233- سيره ابن هشام ، ج 3 / 322؛ جوامع السيره ، ص 207.
234- عبارت داخل پرانتز از كتاب بحارالانوار مجلسى گرفته شده است (ج2/333).
235- سيره ابن هشام ، ج 3/331-332.
236- فتح /10.
237- فتح /11.
238- سيره ابن هشام ، ج 3/337.
239- التنبيه و الاشراف ، ص 221-222.
240- عبارت (واى بر مادرش ) ترجمه عبارت عربى : (ويلمه )(ويل لامه ) است كه معناى دعايى دارد و غالبا براى تعجب به كار مى رود، در اين جا نيزهمين معنى مقصود است .
241- ممتحنه /9-11.
242- ر.ك : تاريخ پيامبر اسلام ، تاءليف دكتر محمد ابراهيم آيتى ص 480.
243- تاريخ يعقوبى ، ج 2/78.
244- يك بار براى هدايت يافتن خودت و بار ديگر براى پيروىاهل كشورت از تو، يا هم يك بار در دنيا به بقاى عزت و سلطنت و يك بار در آخرت بهدخول در بهشت و رسيدن به ثوابهاى الهى ، يا يك بار به سبب پيروى عيسى و يك بارديگر براى ايمان به محمد.
245- انسان العيون ، ج 3/245.
246- تاريخ ‌الامم ، ج 3/1566.
247- ماخذ پيشين ، در همان جا.
248- شرح پرسشهاى قيصر و پاسخهاى ابوسفيان در كتاب (تاريخ پيامبراسلام ) به تفصيل آمده است ، ص 487.
249- تاريخ يعقوبى ، ج 2/78.
250- انسان العيون ، ج 3/247.
251- سيره ابن هشام ، ج 1/72.
252- مكاتيب الرسول ، ج 1/121-133.
253- در سيره ابن هشام ، ج 4/254 به كسر شين و سكون ميم آمده است .
254- نامه هاى ديگر را در كتاب طبقات ابن سعد، ج 1/263-291 ملاحظه كنيد.
255- روم /1-3.
256- (به خدا سوگند: اگر خدا نبود ما به راه راست هدايت نمى شديم ، صدقهنمى داديم ، نماز نمى خوانديم ، چنانچه مردمى به ما ستم كنند و بخواهند آشوب كنند،نخواهيم گذاشت ، خدايا بر ما آرامش نازل فرما و ما را در مواقع برخورد با دشمنان ثابتقدم بدار.)
257- معجم البلدان ، ج 2/106.
258- قلعه قموص يا قلعه ناعم (ر.ك : تاريخ يعقوبى ، ج 2/56).
259- جوامع السيره ، ص 212.
260- سيره ابن هشام ، ج 3/352.
261- ماءخذ پيشين .
262- بعضى او را از شهداى (بثر معونه ) شمرده اند.
263- در سيرة النبى همين بيست نفر، به همين ترتيب ذكر شده است (ج 3/357).
264- التنبيه و الاشراف ، ص 224.
265- طبقات ابن سعد، ج 2/117.
266- ماءخذ پيشين .
267- ماءخذ پيشين ، ج 2/118.
268- امتاع الاسماع ، ج 1/334.
269- طبقات ابن سعد، ج 2/126.
270- طبقات ابن سعد، ج 2/120.
271- يا عمرة القياص يا عمرة الصلح ياغزوة القضاء(امتاع الاسماع ، ج 1/336).
272- اين ابيات ادامه دارد (رك : تاريخ پيامبر اسلام ، ص 524).
273- طبقات ابن سعد، ج 2/123.
274- ابن هشام : رفاعة بن قيس (ج 4/278).
275- التنبيه و الاشراف ، ص 229.
276- چون ابوقتاده نيز در اين سريه بوده است ، لذا آن را سريه ابوتقاده بهاضم ، هم گفته اند (طبقات ابن سعد، ص 133).
277- التنبيه و الاشراف ، ص 229.
278- سيره حلبيه ، ج 3/195.
279- رك : سيره ابن هشام ، ج 4/258، ولى در طبقات و سيره حلبيه : ميان دو چشم من. (طبقات ، ج 2/1224 و سيره حلبيه ، ج 3/188).
280- سيره ابن هشام ، ج 4/271؛ طبقات ، ج 2/126.
281- طبقات ابن سعد، ج 2/127-128.
282- ماخذ پيشين .
283- يا سريه موته : (طبقات ، ج 2/128).
284- امتاع الاسماع ، ج 1/246.
285- سيره ابن هشام ، ج 4/15.
286- جوامع السيره : بنى اراشه (ص 221).
287- ماخذ قبل : مالك بن راقله (ص 221).
288- سيره ابن هشام ، ج 4/21.
289- ماخذ پيشين ، ص 24.
290- يا: ذات السلسل : (امتاع الاسماع ، ج 1/352).
291- مجمع البيان ، ج 10/528.
292- يا: سريه خبط (امتاع الاسماع ، ج 1/354).
293- سيره ابن هشام ، ج 4/375-377؛ طبقات ، ج 2/133؛ امتاع الاسماع ، ج 6/356.
294- طبقات ، ج 2/133.
295- به آيات 1-4 و نيز آيات ديگر سوره ممتحنه رجوع كنيد.
296- سيره ابن هشام ، ج 2/42-43.
297- سيره ابن هشام ، ج 4/49.
298- امتاع الاسماع ، ج 1/379.
299- سيره ابن هشام ، ج 4/53.
300- ج 22/19، 84-85.
301- تاريخ الرسل و مملوك ، ج 3/1654.
302- سيره ابن هشام ، ج 4/55.
303- تاريخ يعقوبى ، ج 2/60؛ سيره ابن هشام ، ج 4/54.
304- منابع مختلف ، نام اءسيد را به اختلاف ضبط كرده اند: بر وزن كريم وزبير.
305- سيره ابن هشام ، ج 4/56.
306- ماخذ پيشين ، ص 59.
307- سيره ابن هشام ، ج 4/69.
308- سيره ابن هشام ، ج 4/69.
309- طبقات ابن سعد، ج 2/146.
310- التنبيه و الاشراف ، ص 233؛ امتاع الاسماع ، ج 1/398.
311- تاريخ يعقوبى ، ج 2/73؛ اعلام الورى ، ص 69.
312- اعلام الورى ، ص 69، تاريخ يعقوبى ، ج 2/73. (در اعلام الورى به جاىبنى ديل ، بنى هذيل آمده است .)
313- تاريخ يعقوبى ، ج 2/73.
314- اعلام الورى ، ص 69.
315- سيره ابن هشام ، ج 4/71-72.
316- تاريخ يعقوبى ، ج 2/61.
317- در اصل : سلمى . تصحيح از سيره ابن هشام ، ج 4/82؛ طبقات ، ج 2/150؛امتاع الاسماع ، ج 1/404 و غيره .
318- سيره ابن هشام ، ج 4/84 - 85؛ امتاع الاسماع ، ج 1/43-44.
319- سيره ابن هشام ، ج 4/84- 85: امتناع الاسماع ، ج 1/43 - 44 .
320- طبقات ابن سعد، ج 2/150، امتاع الاسماع ، ج 1/405.
321- توبه /25-26.
322- كه در حديبيه در زير آن بيعت كردند.
323- امتاع الاسماع ، ج 1/408.
324- وطيس : به معناى تنور است و اين جمله ، كنايه از شدت جنگ است .
325- توبه /25؛ سيره ابن هشام ، ج 4/91؛ امتاع الاسماع ، ج 1/410.
326- سيره ابن هشام ، ج 4/100.
327- ارشاد، ص 65.
328- سيره ابن هشام ، ج 4/100 - 101؛ امتاع الاسماع ، ج 1/413.
329- ابوعامر اشعرى كه در سريه اوطاس به شهادت رسيد، جزء شهداى حنين بهحساب آمده است .
330- سيره ابن هشام ، ج 4/97؛ طبقات ابن سعد، 2/151، جوامع السيره ، ص 241؛امتاع الاسماع ، ج 1/413؛ سيره حلبيه ، ج 3/199.
331- امتاع الاسماع ، ج 1/415.
332- ارشاد، ص 69.
333- امتاع الاسماع ، ج 1/420.
334- ماخذ پيشين ، ص 421.
335- سيره ابن هشام ، ج 4/125؛ طبقات ابن سعد، 2/158؛ امتاع الاسماع ، ج1/418.
336- ابن هشام : حباب هم گفته مى شود (سيره ، ج 4/129)
337- سيره ابن هشام ، ج 4/135.
338- اسامى مشروح كسانى كه غنيمت دريافت داشتند در كتاب تاريخ پيامبر اسلام(ص )، ص 603 آمده است .
339- طبقات ابن سعد، ج 2/153؛ امتاع الاسماع ، ج 1/425-426.
340- سيره ابن هشام ، ج 4/141؛ امتاع الاسماع ، ج 1/430.
341- امتاع الاسماع ، ج 1/432.
342- كامل ابن اثير، ج 2/276.
343- اصابه ، ج 3/296.
344- امتاع الاسماع ، ج 1/433.
345- كامل ، ج 2/229.
346- سال نهم هجرت را (سنة الوفود) گويند (سيره ابن هشام ، 4/205).
347- امتاع الاسماع ، ج 1/433-434.
348- طبقات ابن سعد، ج 2/162.
349- سيره ابن هشام ، ج 4/289؛ طبقات ، ج 2/163؛ امتاع الاسماع ، ج 1/443.
350- طبقات ابن سعد، ج 2/164.
351- سيره ابن هشام ، ج 4/159.
352- امتاع الاسماع ، ج 1/446.
353- سيره ابن هشام ، ج 4/159.
354- توبه /81-82 (سيره ابن هشام ، ج 4/160).
355- تاريخ يعقوبى ، ج 2/67.
356- مجمع البيان ، ج 5/257.
357- امتاع الاسماع ، ج 1/446.
358- ارشاد، ص 71.
359- سيره ابن هشام ، ج 4/162؛ امتاع الاسماع ، ج 1/450.
360- امتاع الاسماع ، ج 1/450.
361- سيره ابن هشام ، ج 4/163-164.
362- امتاع الاسماع ، ج 1/456.
363- سيره ابن هشام ، ج 4/170، طبقات ، ج 2/166، امتاع الاسماع ، ج 1/446-483.
364- امتاع الاسماع ، ج 1/451.
365- ناشناخته است .
366- ناشناخته است .
367- تاريخ يعقوبى ، ج 2/68 و منابع ديگر.
368- رك : تاريخ پيامبر اسلام ، ص 639 به بعد.
369- توبه /118.
370- توبه 95-/94. (رك : سيره ابن هشام ، ج 4/175-181؛ امتاع الاسماع ، ج1/583-588).
371- التنبيه و الاشراف ، ص 237.
372- ماخذ پيشين .
373- سيره ابن هشام ، ج 4/188-191؛ امتاع الاسماع ، ج 1/498-500.
374- طبقات ابن سعد، ج 1/291.
375- طبقات ابن سعد، ج 1/297.
376- ماءخذ پيشين ، ص 299.
377- ماءخذ پيشين .
378- ماءخذ پيشين ، ص 303.
379- سيره ابن هشام ، ج 4/215.
380- طبقات ابن سعد، ج 1/314.
381- البداية و النهايه ، ج 5/93، طبقات ابن سعد، ج 1/315.
382- طبقات ابن سعد، ج 1/316.
383- سيره ابن هشام ، ج 4/222.
384- صاحب صحاح گويد: اءوقيه در حديث و همچنين در گذشته :چهل درهم بوده است ، ليكن اكنون در متعارف مردم و اندازه گيرى پزشكان : وزن ده درهم وپنج دهم درهم است (ماده وقى ).
385- قبيله اى است از كنده (معجم البلدان ، ج 2/16).
386- قبيله اى است از يمن (سيره حلبيه ، ج 3/236)
387- طبقان ابن سعد، ج 3/324)
388- ماءخذ پيشين ، ص 325.
389- نام قبيله اى است از عرب (معجم البلدان ، ج 3/397).
390- طبقات ابن سعد، ج 1/326.
391- قبيله اى است در يمن .
392- الطبقات الكبرى ، ج 1/327.
393- ماءخذ پيشين ، ص 328.