بخش چهارم : آثار مثبت اجتماعى و فردى 
ما در اين فصل روايت آموزنده را مى آوريم كه از آن روايات اهميت پيوند برقرار كردن باخويشاوندان از ديدگاه ائمه هدى عليهم السلام و آثار مهم اجتماعى و فردى آن به خوبىو روشنى واضح مى گردد.
1- قال ابو جعفر عليه السلام : صله الارحام تزكىالاعمال و تدفع البلوى و تنمى الاموال و تنسى له فى عمره و توسع فى رزقه وتحبب فى اهل بيته فليتق اللّه و ليصل رحمة . ⁽⁶⁸⁾
امام باقر عليه السلام فرمودند پيوند برقرار كن با خويشاونداناعمال انسان را پاك ، و بلا را از انسان دور، و بهاموال انسان بركت ، و عمر انسان را به تاخير مى افكند و روزيش را وسعت مى بخشد و درميان خانواده محبوبش مى سازد پس بايد از خداوند پروا كرد و پيوند با خويشاوند راانجام داد.
2- عن ابى عبداللّه عليه السلام قال : ان صله الرحم تزكىالاعمال و تنمى الاموال و تيسر الحساب و تدفع البلوى و تزيد فى الرزق .⁽⁶⁹⁾
امام صادق عليه السلام فرمودند: ( صله رحماعمال را پاك ، و اموال را بسيار و حساب را آسان ، و بلا رازايل ، و روزى را فراوان مى كند.
در اين آيه شريفه هم مثل سابق تصريح شده است كه پيوند خويشاوندى چند اثر مهم ازجمله دفع بلا را در پى خواهد داشت .
3- قال ابو عبداللّه عليه السلام : صله الرحم تهون الحساب يوم القيامه و هى منساهالعمر و تقى مصارع السوء و صدقه الليل تطفى ء غضب الرب . ⁽⁷⁰⁾
امام صادق عليه السلام فرمودند پيوند برقرار كن با خويشاوند حساب روز قيامت راآسان ، عمر را طولانى ، و از مرگ بد حفظ مى نمايد و صدقه شب خشم خداوند را خاموشمى سازد.
4- عن اسحاق بن عمار قال : سمعت ابا عبداللّه عليه السلاميقول : ان صله الرحم و البر ليهونان الحساب و يعصمان من الذنوب فصلوا ارحامكم وبروا باخوانكم و لو بحسن السلام و رد الجواب . ⁽⁷¹⁾
امام صادق عليه السلام فرمودند صله رحم و احسان حساب روز قيامت را آسان ، و ازگناهان محفوظ مى دارد پس با خويشاوندان پيوند برقرار كنيد و به برادران خود احساننمائيد، اگر چه بوسيله سلام كردن خوب و جواب سلام كردن بوده باشد.
5- عن ابى جعفر عليه السلام قال : قالرسول اللّه صلى اللّه عليه و آله ان اعجل الخير ثوابا صله الرحم . ⁽⁷²⁾
رسول خدا فرمودند: ثواب صله رحم (پيوند برقرار كردن با خويشاوند) از ثوابهمه خوبيها زودتر به انسان مى رسد، چون بيشترين ثواب صله رحم به خود صله كنندهمى رسد در دنيا مانند فزونى عمر و مال و محبت در اقوام و مانند اينها.
6- عن ابى جعفر عليه السلام قال صله الار حام تحسن الخلق ، و تسمح الكف وتطيب النفس و تزيد فى الرزق و تنسى فىالاجل
امام باقر عليه السلام فرمودند: صله رحم خلق و اخلاق انسان را نيكو و دست انسان راباز، يعنى انسان را با سخاوت و بخشنده و نفس انسان را پاكيزه ، و روزى رازياد و مرگ را به تاخير مى اندازد.
مرحوم علامه مجلسى ( ره ) در اينكه صله رحم نفس را پاك مى كند توضيحى دارند كه مىفرمايد: اينكه صله رحم اخلاق انسان را نيكو مى كند چون بوسيله صله رحم حسن معاشرتدر انسان حالتى را بوجود مى آورند كه آن حالت انسان را از كارهاى زشت باز مى دارد
و اين خوشرفتارى به ديگران هم سرايت مى كند و همچنين سماحه الكف يعنى دست بازبودن براى صله كننده ، عادت مى شود و نفس انسان بوسيله صله رحم پاك مى شود يعنىپيوند بر قرار كردن با خويشاوند مخصوصا اگر بامال باشد انسان را بخشنده و عفوكننده بار مى آورد يا صله رحم نفس را پاك مى كند يعنىصله رحم انسان را از حسد و كينه و ساير صفات زشت پاك مى سازد.
و صله رحم انسان را فارغ البال قرار مى دهد يعنى صله كننده در فكر دفع دشمنان نيستچون به وسيله خود صله ، دشمنى از ميان او و خويشاوندان بر داشته مى شود و اين باعثمى شود كه از شر ساير مخلوقات نيز در امان باشد بلكه اين صفت (پيوند باخويشاوندان ). موجب دوستى ديگران نيز مى گردد.⁽⁷³⁾
امام صادق عليه السلام از رسول خدا نقل فرمودند كه آن حضرت فرمودند:
كارهاى نيك از بلاهاى بزرگ جلوگيرى مى كند و صدقه دادن خشم خداوند را خاموش ، وپيوند برقراركردن با خوشاوندان عمر را طولانى و فقر را از بين مى برد ⁽⁷⁴⁾
7- عن ابى بصير عن ابى عبداللّه عليه السلامقال : قال رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله (ان فى الجنه درجه لا يبلغها الا امامعادل ، او ذو رحم وصول ، او ذو عيال صبور) ⁽⁷⁵⁾
امام صادق عليه السلام فرمود رسول خدا فرمودند در بهشت درجه اى كه به آن درجهنمى رسد مگر رهبر عادل يا بيشتر صله كننده يا عيالمندى كه براى خرج آنها صبر وپايدارى كند امام در اين روايت مى فرمايند پيوند برقرار كردن با خويشاوندان موجبرسيدن به عالى ترين درجه بهشت خواهد بود.
8- عن ابى جعفر عليه السلام قال : قالرسول اللّه صلى اللّه عليه و آله : (بر الوالدين وصله الرحم يهونان الحساب ، ثمتلاهذه الايه (والذين يصلون ما امر اللّه به انيوصل و يخشون ربهم و يخافون سوء الحساب ⁽⁷⁶⁾
رسول خدا فرمودند: نيكى به پدر و پيوند برقراركردن با خويشاوند، حساب روزقيامت را آسان مى كنند سپس آن حضرت اين آيه شريفه را قرائت فرمودند: (و آنان كهپيوندهايى را كه خدا دستور به برقرارى آن داده است برقرار مى كنند و ازپروردگارشان مى ترسند و از بدى روز قيامت بيم دارند). در اين زمينه كه پيوندخويشاوندى حساب روز قيامت را آسان مى كند روايات فراوانى وارد شده است از جمله دررواياتى از امام صادق عليه السلام آمده است كه آن حضرت در قسمتى از آن روايتفرمودند:
صله الرحم تهون الحساب يوم القيامه .⁽⁷⁷⁾
پيوند برقرار كردن با خويشاوند، حساب روز قيامت را آسان مى كند و امام على عليهالسلام فرمودند كه رسول خدا فرمودند صله الرحم تهون الحساب ⁽⁷⁸⁾
و امام صادق عليه السلام در قسمتى از روايتى كه از آن حضرتنقل شده فرمودند صله رحم حساب را آسان مى سازد ⁽⁷⁹⁾
9- قال ابوالحسن الرضا عليه السلام : يكونالرجل يصل الرحمه فيكون قد بقى من عمره ثلاث سنين ، فيصرها اللّه ثلاثين سنه ويفعل اللّه ما يشاء . ⁽⁸⁰⁾
امام رضا عليه السلام فرمودند مردى كه سهسال از عمرش باقى مانده بود صله رحم مى كند خداوند عمرش را سىسال قرار مى دهد و خداوند هر چه بخواهد مى كند.
10 - و قال اميرالمونين عليه السلام : احسن يحسن اليك ، ارحم ترحمقل خيرا بخير صل رحمك يزد اللّه فى عمرك . ⁽⁸¹⁾
على عليه السلام فرمودند نيكى كن تا به شما نيكى كنند و با مردم مدارا و به آنها محبتكن تا با شما مدارا و محبت كنند پشت سر مردم خير و خوبيهاى آنها را بگو تا درباره شماهم خير و خوبيها گفته شود پيوند برقرار كن با خويشاوندت خداوند عمر شما را بيشترمى كند.
11- و قال رسول اللّه ، من ضمن لى واحده ، ضمنت له اربعهيصل رحمة فيحبه اللّه تعالى و يوسع عليه رزقه و يزيد فى عمره و يدخله الجنهالتى وعده ⁽⁸²⁾
رسول خدا فرمودند: (هر كدام از شما براى من يك چيز را ضمانت كند من براى او چهار چيزرا ضامن مى شوم ، 1- هركس از شما صله رحم كند خداوند او را دوست مى دارد.
2- خداوند روزى او را افزون مى كند، 3- عمر را مى افزايد، 4- اينكه خداوند او راداخل بهشتى كه وعده داده است نمايد.
و قال الحسين عليه السلام : من سره ان ينسا فى اجله ، و يزاد فى رزقه ،فليصل رحممه .
امام حسين عليه السلام فرمودند: (كسى كهخوشحال مى كند او را اينكه در مرگش تاخير افتاده شود و روزى او افزون شود پسپيوند برقرار كند با خويشاوندش . ⁽⁸³⁾
12- و قال ابوعبداللّه عليه السلام : (صله الرحم و حسن الجوار يعمر ان الديار ويزيدان فى الاعمار . ⁽⁸⁴⁾
امام صادق عليه السلام فرمودند: (صله و خوشرفتارى با همسايه ها، شهرها را آباد وعمرها را بيشتر مى كند.
13- عن ميسر عن احدهما (عليهما السلام ) قال يا ميسر انى لا ظنك وصولا لبنى ابيكقلت نعم جعلت فداك لقد كنت فى السوق و انا غلام و اجرتى درهمان و كنت اعطى واحدهعمتى و واحده خالى فقال : اما و اللّه لقد حضر اجلك مرتينكل ذالك يوخر . ⁽⁸⁵⁾
امام صادق يا امام باقر عليهما السلام فرمودند ميسر من به تو گمانم اين است كه پيوندخويشاوندان پدرت را مراعات مى كنى راوى مى گويد بلى فدايت شوم آنگاه كه دربازار و خودم غلام بودم هر روز به دو درهم كار مى كردم يكى را به عمه ام و يكى را بهخاله ام مى دادم امام عليه السلام فرمود: به خدا قسم مرگ تو دو بار رسيده است ولى هركدام از آن صله رحم تو مرگ و اجلت را به تاخير افكنده است .
14- و در حديثى از رسول خدا نقل شده است كه حضرت فرمودند كسى كه دوست دارد عمراو زياد شود و روزى او فراوان باشد پيوند برقرار كردن با آنان از اطاعت خداوندحساب مى شود ⁽⁸⁶⁾
15 - وقال الصادق عليه السلام : (من احب ان يخفف اللّهعزوجل عنه سكرات الموت فليكن لقرابته وصولا و بوالديه بارا فاذا كان كذالك هوناللّه عليه سكرات الموت ، و لم يصبه فى حياته فقر ابدا . ⁽⁸⁷⁾
امام صادق عليه السلام فرمودند: كسى كه دوست دارد كه خداوندمتعال شدائد مرگ را بر او سهل و آسان فرمايد (شدائدى كهعقل و فهم انسان را تغيير مى دهد و شعور را از انسان مى گيرد) بايد با خويشاوندشهميشه پيوند برقرار كند و پدر و مادر احسان كند، و وقتى كه اين كارها را انجام داد آنوقت خداوند متعال شدائد مرگ را بر او آسان مى گرداند و در زندگى او، هرگز به فقرمبتلا نمى شود.
حضرت فاطمه زهرا عليه السلام در قسمتى از خطبه شريفه فرمودند:
(و صله الارحام منماه للمدد).
يعنى خداوند پيوند برقرار كردن با خويشاوندان را تعيين فرموده است تا اينكه عددشما فزون شود. ⁽⁸⁸⁾
و حضرت اميرالمومنين عليه السلام هم در نهج البلاغه حكمت 244
فرموده : و صله الارحام منماه للمدد.
على عليه السلام وقتى كه علت وجوب پاره اى از احكام الهى را بيان مى فرمايد مىگويد: وصله رحم را واجب فرموده است تا اينكه عدد و افراد هر قبيله فزون شوند.
با رفت و آمد است كه افراد هر قبيله همديگر را مى شناسند و از مشكلات همديگر با خبرمى شوند و در رفع آن مى كوشند و رسول خدا در ضمن حديثى فرمودند صلوا قراباتكمو لا تجاوروهم
⁽⁸⁹⁾ حضرت فرمودند با نزديكانتان پيوند برقرار كنيد اما با آنها همسايه نباشيدهمسايگى با آنها در ميان شما كينه ها بوجود مى آورد.
17- امام صادق عليه السلام فرمودند سه چيز است از مكارم دنيا و آخرت مى باشند، ثلاث من مكارم الدنيا و الاخره تعفو عمن ظلمك وتصل من قطعك و تحلم اذا جهل عليك .
⁽⁹⁰⁾ امام صادق عليه السلام فرمودند سه چيز است كه از مكارم دنيا و آخرت مى باشد،1- عفو نمايى از كسى كه به تو ستم كرده است 2- پيوند برقرار كنى با كسى كه ازتو قطع ارتباط كرده است 3 - و با حلم و بردبارى رفتار كنى وقتى كه در حق توكوتاهى شود.
مكارم جمع مكرمه است و كريم يعنى كسى كه تمام صفات خير و شرف و فضيلت را داراباشد (يحلم يعنى كسى كه در كيفر نمودن شتاب و عجله نكند).
با در نظر گرفتن اين حديث شريف كه سه جمله با ارزش در آن ذكر شده است انسانها دردنيا از نظر اجتماعى و در پيش وجدان خودشان يك نوع آرامش روحى و جسمى ، احساس مىكنند و در آخرت هم از نظر امام عليه السلام از با فضيلت ترين انسانها شناخته مىشوند.
از مجموع روايات ذكر شده درباره پيوند خويشاوندى از نظر اجتماعى و فردى آثار متعددو مهمى را از ائمه معصومين سلام الله عليهم بيان شد اميدواريم كه مومنين اين واجب دينى ومهم اجتماعى را در تمام مراتب آن رعايت كنند كه موجب خرسندى ائمه اطهار (عليهم السلام )خواهد بود.
بخش پنجم : قطع رحم و آثار ناگوار فردى و اجتماعى 
براى گرفتاريهاى فردى و اجتماعى كه براى افراد در جامعه بوجود مى آيدعلل متعددى را مى توان بيان كرد از جمله عدم تهذيب اخلاقى افراد جامعه مى باشد اگردر افراد جامعه مخصوصا در خويشاوندان ، صلح و صفا حاكم باشد كار آن جامعه بهاستقامت منتهى مى شود و شاخه هاى آن جامعه محكم و ثمره اش اتحاد و همبستگى خواهد بود.
اسلام عزيز در اصلاح اجتماع تدريجا اقدام مى نمايداول به تهذيب فرد مى پردازد آنگاه به وضع خانواده مى پردازد و پس از آنكه اركانخانواده را مستحكم كرد سپس به خويشاوندان و ارحام مى پردازد و در تحكيم ارتباط ميانآنان مى كوشد و پيروان خود را وادار به وحدت نسبت به خويشاوندان مى كند و كسانى راكه ارتباط خويشاوندى را قطع مى كنند تهديد به عذاب مى كند و در اجتماعى كه اعضاىآن تكامل يافته و با نظم صحيح تربيت يافته اند اصلاح اين گونه اجتماع آسان خواهدبود پيامبر بزرگوار اسلام صلى اللّه عليه و آله براى فزونى و كمى عمر بوسيلهصله رحم و قطع رحم مثال روشنى فرموده است حضرت فرمودند انسان گاهى صله رحمبجاى مى آورد در حالى كه از عمرش بيش از سهسال باقى نمانده خدا عمر او رابه سى و سهسال امتداد مى دهد و چه بسا گاهى هم انسان قطع رحم مى كند در حالى كه سى و سهسال از عمرش باقى مانده است و خداوند عمر او را به سهسال تقليل مى دهد در وسائل الشيعه در قسمت پايانى روايت مى فرمايد: و انالمرء ليقطع رحمة و قد بقى من عمره ثلاث و ثلاثون سنة فصيرها الله الى ثلاث سنيناو ادنى ⁽⁹¹⁾
به درستى كه فردى قطع رحم مى كند در حاليكه از عمر او سى و سهسال باقى مانده است خداوند در اثر قطع ارتباط خويشاوندى آن سى سهسال را به سه سال يا كمتر برمى گرداند.
شكى نيست كه صله رحم ريشه فساد را از بين مى برد زيرا در بين اقوام هميشهكدورتهاى ايجاد مى شود و اين كدورتها اگر برطرف نشود سبب بروز فتنه هاىبزرگى خواهد بود روى همين اصل است كه گفته اند الارقاب كاالعقارب يعنىنزديكان همانند عقربهاى موذى مى باشند كه نزديكان را مى گزند بنابراين صله رحمكار نيكى است كه موجب حفظ اتحاد و از بين رفتن شر و فساد مى باشد از اين رو صلهرحم از نظر اسلام پاداش بيشترى هم دارد و اسلام به كمترين حد ارتباط كه موجببرقرارى همبستگى شود بسنده كرده است رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمودند:در دنيا ولو با يك سلام كردن هم با نزديكان ارتباط برقرار كنيد قطع رحم وبريدن از خويشاوندان از جمله گناهانى است كه خداوند در دنيا پيش از آخرت گناهكار رابه مكافات عملش دچار ميسازد امام على عليه السلام فرمودند: سه خصلت زشت است كهصاحب آن تا مكافات آن گناهان را نبيند نخواهد مرد ستمكارى بريدن از خويشاوندان وقسم دروغ ⁽⁹²⁾.
البته خويشاوندى از ديدگاه ائمه اطهار و پيامبر عظيم الشاءن با خويشاوند در عرفمردم متفاوت است زيرا از نظر پيامبر افراد اگر درچهل پشت هم به هم برسند باز خويشاوند محسوب مى شوند پيامبر خدا مى فرمايد:هنگامى كه مرا به معراج بردند خويشاوندى را ديدم كه به عرش الهى چسبيده و ازخويشاوند ديگرى به درگاه الهى شكايت مى كند به او گفتم : ميان تو و آن خويشاوندچه نسبتى هست گفت در چهل پشت ، پدران ما به هم مى رسند⁽⁹³⁾.
اينك عين روايت ، قالرسول الله صلى اللّه عليه و آله : لما اسرى بى الى السماء راءيت رحما متعلقةبالعرش تشكو الى الله رحما لها، فقلت : كم بينك و بينها من اءب ؟ فقالت : نلتقىفى اربعين ابا
در اين فصل به چند روايت هم اشاره مى كنيم و مى آوريم كه از آنها آثار ناگوار قطعحرحم از نظر اجتماعى و فردى به خوبى استفاده مى شود مسلم است كه قطع ارتباطخويشاوندى موجب قطع نعمت الهى مى شود.
آثار ناگوار قطع رحم 
1 - امام صادق عليه السلام در قسمتى از روايتى كه سليمان بنهلال از آن حضرت نقل مى كند فرمودند: فلا يزلون فى ذالك حتى يقاطعوا فاذافعلوا ذالك انقشع عنهم ⁽⁹⁴⁾.
راوى مى گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : قبيله اى نسبت به يكديگراحسان مى كنند و پيوند خويشاوندى برقرار مى سازند حضرت فرمودند آن وقت است كهاموالشان بيشتر مى شود فزونى مى گيرد و همواره چنين مى باشند تا زمانى كه ازيكديگر قطع ارتباط كنند و چون از هم بريدند آن وقت است كه آن فزونى از آنهابرداشته مى شود.
2 - امام باقر عليه السلام از جد بزرگوارشان اميرالمؤ منين عليه السلام در قسمتى ازروايتى نقل فرمودند كه قطع ارتباط خويشاوندى چه اثر ناگوارى را در پى خواهدداشت ؟ فرمودند: و ان اليمين الكاذبة و قطيعة الرحم لتذران الديار بلاقع من اهلها وتنقل الرحم و ان نقل الرحم انقطاع النسل ⁽⁹⁵⁾.
و به درستى كه قسم دروغ و قطع رحم خانه ها را ويران و خالى ازاهل و ديار مى كند و خويشاوندى را از جا برميكند و از جاى بركندن خويشاوندى مايه قطعنسل مى گردد.
در صورتى كه در اقوام كدورتى پيش آيد و يك ظرف قطع ارتباط كند و طرف ديگربه قطع ارتباط او اعتنا نكند وظيفه شرعى خودش را انجام دهد اين رفتار اثر سوء وناگوار را براى قطع رحم كننده در پى خواهد داشت اين مطلب را داود رقى از امام صادقعليه السلام نقل مى كند و مى گويد
3 - كنت جالسا عندا ابى عبدالله عليه السلام اذقال لى مبتدئا من قبل نفسه : يا داود لقد عرضت على اعمالكم يوم الخمس فراءيت فيماعرض على من عملك صلتك لابن عمك فلان فسرنى ذالك ، انى علمت ان صلتك له اسرعلفناء عمره وقطع اجله قال داود: و كان لى ابن عم معاندا خبيثا بلغنى عنه و عن عياله سوءحال فصككت له و الصك معرب چك با الفارسية نفقةقبل خروجى الى مكة ، فلما صرت بالمدينة خبرنى ابوعبدالله عليه السلام بذالك ⁽⁹⁶⁾.
داود رقى گويد: در خدمت امام صادق عليه السلام نشسته بودم ناگاه امام عليه السلامآغاز سخن نمودند و فرمودند اى داود روزهاى پنجشنبهاعمال شما بر من عرضه مى شود در چيزهائيكه بر من عرضه شده بودعمل تو را ديدم با فلان پسر كه عمويت كه پيوند خويشاوندى برقرارى كرده اى و اينعمل تو مرا خوشحال نمود به درستى كه پيوند برقرار كردن شما با او در نابودىعمر او و به پايان رساندن اجل وى سرعت بخشيده است داود مى گويد من پسر عمويىداشتم كه خبيث و معاند بود به من رسيد از او و عيالش كه وضع مالى آنها خوب نيستوقتى كه مى خواستم به مكه بروم براى آنها حواله اى چك كنار گذاشتم وقتىكه به مدينه رسيدم امام صادق عليه السلام به من از جريان خبر دادند.
كوتاهى عمر و محروميت از مال دنيا هم يكى ديگر از آثار نامطلوب قطع ارتباطخويشاوندى است .
4 - ابوحمزه ثمالى از اميرالمؤ منين عليه السلام روايت مى كند:
قال : قال اميرالمومنين عليه السلام فى خطبة اعوذبالله من الذنوب التىتعجل الفناء فقام اليه عبدالله بن الكواء اليشكرىفقال : يا اميرالمومنين او تكون ذنوب تعجل الفنا؟فقال نعم ويلك قطيعه الرحم ، ان اهل بيت ليجتمعون و يتواسون و هم فجره فيرزقهم اللهو ان اهل البيت ليترقون و يقطع بعضهم بعضا فيحرمهم الله و هم اتقياء. ⁽⁹⁷⁾
ابو حمزه ثمالى مى گويد: اميرالمومنين عليه السلام در خطبه اى فرمودند پناه مى برمبه خدا از گناهانى كه در نابودى مرتكب شونده شتاب مى كند عبدالله بن يشكرىبرخاست و گفت يا اميرالمومنين ! مگر گناهى هم هست كهعامل شتاب در نابودى باشد حضرت فرمودند، آرى واى بر تو آن گناه قطع رحم است ،چه بسا نواده هايى هستند گرد هم مى آيند و يارى هم مى كنند با اينكه از حق دورند خداوندبه آنان وسعت روزى مى دهد و چه بسا نواده هايى هستند كه از هم جدا مى شوند و ازهمديگر قطع رحم مى كنند پس خداوند آنان را محروم از روزى مى كند در حالى كهپرهيزكارند.
5- عن ابى عبدالله عليه السلام قال : قال اميرالمومنين عليه السلام : لن يرغب المرءعن عشيرته و ان كان ذامال و ولد و عن مودتهم و كرامتهم و دفاعهم بايديهم و السنتهم ، هماشد الناس ‍ حيطه من ورائه و اعطفهم عليه و المهم لشعثه ان اصابته مصيبته اونزل به بعض مكاره الامور، و من يقبض يده عن عشيرته فانما يقبض عنهم يدا واحده و تقبضعنه منهم ايدى كثيره و من يلن حاشيه يعرف صديقه منه الموده و من بسط يده باالمعروفاذا وجده يخلف الله له ما انفق فى دنياه و يضاعف له فى آخرته و لسان المصدق للمرءيجعله الله فى الناس خير من المال ، ياكله و يورثه لا يزدادن احدكم كبرا و عظما فىنفسه و نايا عن عشيرته ، ان كان موسرا فىالمال ، و لا يزدادن احدكم فى اخيه زهدا و لا منه بعدا اذا لم يرمنه مروة و كان معوذا فىالمال و لا ينفع احدكم عن القرابة بها الخصاصة ان يسدها بها لا ينفعه ان مسكه و لايضره ان استهلكه .⁽⁹⁸⁾
امام صادق عليه السلام فرمودند: كه اميرالمومنين عليه السلام فرمودند: انسان اگر چهمال و فرزند داشته باشد هرگز نبايد از خويشاوند خود و از دوستى و كرامت و دفاع ،دستى و زبانى آنها رو بگرداند آنها از مردم ، در كنار او محكمترند و به او مهربانترند و اگر مصيبتى به او برسد يا بدى براى او پيش بيايد پريشانى او را ساماندهنده ترند و هر كه دست كمك از فاميل خويش باز دارد از آنها يكدست گرفته شده و ازخود او دستهاى بسيار و هر كه نرمى و فروتنى نشان دهد دوستش از او مودت مى بيند و هركه چون دارا شود و دست به احسان بگشايد آنچه را داده در دنيا جبران مى كند و در آخرتهم برايش چند برابر مرحمت مى كند و نام نيكى كه خداوند براى كسى در ميان مى گذارداز مالى كه مى خورد و به ارث مى گذارد بهتر است هر كه از شما كه ثروت و مالى پيداكرد نبايد تكبرش زياد شود و خود را بزرگ بداند و از خويشاوندانش دور شود و هيچ يكاز شما نبايد نسبت به برادرى كه چون مال ندارد، به او احسان نمى كند از او دورى كند وهيچ يك از شما نبايد از كمك كردن مالى به خويشاوندى كه در فقر و نياز شديد به سرمى برد غفلت كند به مالى كه بودن و نبودن آن براى انسان اهميتى ندارد(زيرا گاهىممكن است خويشاوند به چيزى احتياج داشته باشند كه نزد انسان اضافه و بى فايدهباشد).
كسانى كه با ارحام و خويشاوندانشان قطع ارتباط مى كنند و دور از هم زندگى مى كننددر روز گرفتارى در خودشان احساس تنهائى مى كنند در همچو مواقعى خويشاوندان هستندكه بايد يار و ياور هم باشند در اين حديث شريف كه بيان كرديم ملاحظه فرموديد كهعلى عليه السلام فرمودند ارحام از همه بيشتر هواى همديگر را مى توانند داشته باشند.
6- شكايت از خويشاوندان 
در روايتى از امام على عليه السلام نقلشده است آمده است خويشاوندانى كه به هم ديگر كمك مالى نمى كردند و يكى از آنهابدهكار شده بود خدمت حضرت على عليه السلام آمد از بقيه شكايت كرد كه در آن روايتآمده است كه امام فرمودند قطع رحم كنندگان در آخرت وزر وبال و وخامت و سختى حساب روز قيامت را در پى خواهند داشت امااصل روايت : عن جابر: عن ابى جعفر عليه السلامقال : لما خرج اميرالمومنين عليه السلام ! يريد البصرهتنزل باالربذه فاتاه رجل من محارب ⁽⁹⁹⁾فقال : يا امير المومنين انى تحملت فى قومى حمالة و انى سالت فى طوائف منهمالمواساة و المعونه فسبقت الى السنتهم بالكند فمر هم يا اميرالمومنين بمعونتى و حثهمعلى مواساتى فقال : اين هم ؟ فقال : هوالاء فريق منهم حيث ترىقال : فنص راحله فادلفت كانها ظليم فادلف بعض اصحابه فى طلبها فلايا بلاى مالحقت فانتهى الى القوم فسلم عليهم و سالهم ما يمنعهم من مواساة صاحبهم ؟ فشكوه وشكاهم فقال اميرالمومنين عليه السلام : وصل امرو عشيرته فانهم اولى ببره و ذات يده ووصلت العشيرة اخاها ان عثر به دهر و ادبرت عنه دنيا فان المتواصلين المتباذلينماجورون و ان المتقاطعين المتدابرين موزورون(قال ) ثم بعث راحلة و قال : حل . ⁽¹⁰⁰⁾
ترجمه : امام باقر عليه السلام فرمود چون اميرالمومنين عليه السلام به عزم بصرهبيرون رفت در محل ربذه (كه مدفن و محل تولد ابى ذر عليه الرحمة است ) فرود آمد مردىاز قبيله محارب خدمت حضرت رسيد و عرض كرد: يا اميرالمومنين ! من از قبيله خود غرامتى راتحمل كرده ام ⁽¹⁰¹⁾ و چون از برخى از آنان تقاضاى كمك مالى كردم از تهيدستى دمزدند لطفا به ايشان امر فرما و وادارشان كن كه به من كمك كنند.
حضرت فرمود: آنها كجا هستند؟ عرض كرد دسته اى از آنها آنجا هستند كه مى بينىحضرت مركب خود را به سرعت هر چه تمام تر به حركت درآورد و مركب مانند شتر مرغ مىرفت ، جماعتى از اصحاب هم كه حركت كردند در خدمت حضرت بودند به سختى و كندىبه حضرت رسيدند حضرت به آنها رسيد بر آنها سلام كرد و پرسيد چرا با رفيق خودمواسات نمى كنيد؟ آنها از او و او از آنها شكايت كردند تا اميرالمومنين فرمودند: هر كسىبه خويشاوند خود پيوند برقرار كند زيرا خويشاوند به احسان و دستگيرى مالى ازديگران سزاوارترند و در صورتى كه حوادث روزگار به يكى از خويشاوندان فشارآورد و او را به زمين بزند خويشاوندان ديگر او را كمك كنند كه پيوندكنندگان وبذل و بخشش كنندگان از طرف خداوند پاداش دريافت خواهند كرد و آنهائى كه قطعارتباط و خويشاوندى نمايند و به هم پشت كنند بار آنها سنگين خواهد بود و مورد مواخذهقرار خواهند گرفت سپس مركب خود را برانگيخت و فرمود برو.
7- روايتى از امام سجاد (ع )  
عن على بن حسين عليه السلام قال : (قالرسول الله صلى اللّه عليه و آله من سره ان يمد الله فى عمره و ان يبسط له فى رزقهفليصل رحمة فان الرحم لها لسان يوم القيامه ذلقتقول : يا رب صل من وصلنى و اقطع من قطعنىفاالرجل ليرى بسبيل خير اذا اتته الرحم التى قطعها فتهوى به الىاسفل قعر فى النار. ⁽¹⁰²⁾
رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمودند: هر كه مى خواهد و دوست دارد كه خداوند عمرشرا طولانى كند و روزيش را توسعه بخشد بايد صله رحم كند زيرا روز قيامت رحم رازبان تند و تيزى است كه مى گويد: پروردگارا پيوند كن با هر كه با من پيوندبرقرار كرد و قطع كن با هر كه از من قطع كرد و مردى با ظاهر خوب ديده مى شود ولىچون خويشاوندى كه از او بريده نزدش بيايد او را به پائين ترين قعر دوزخ سرنگونمى كند.
بنابراين قطع پيوند خويشاوندى اين اثر ناگوار را - عذاب الهى و رسوائى اخروى درحضور ائمه اطهار عليهم السلام و مومنين باشد - در پى خواهند داشت .
8- سفارش به صعصعه  
در قسمتى از كلام اميرالمومنين (ع ) آمده است كه حضرت به صعصعه بن صوحانفرمودند: به سبب قطع روابط با خويشاوندان منافع فراوانى از انسان باز گرفتهمى شود ( يخلعون منه ايدى كثيرة ) يعنى نعمتهاى فراوان از طرف خويشاونداناز اين شخص قطع رحم كننده گرفته مى شود ما اينجا متنكامل اين روايت شريفه را مى آوريم .
عن صعصعه بن صوحان قال : عادنى اميرالمومنين عليه السلام فى مرض ثمقال : انظر فلا تجعلن عيادتى اياك فخرا على قومك و اذا رايتم فى امر، فلا تخرج منهفانه ليس باالرجل غنى عن قومه اذا خلع منهم يدا واحدة يخلعون منه ايدى كثيرة فاذا رايتمفى خير فاعنهم عليه و اذا رايتم فى شر فلا تخذلنهم ، و ليكن تعاونكم على طاعةالله فانكم لن تزلوا بخير ما تعاونتم على طاعة الله تعالى و تناهيتم عن معاصيه . ⁽¹⁰³⁾
صعصعه بن صوحان مى گويد: امام على عليه السلام از من عيادت فرمودند در مرضى كهداشتم سپس فرمودند بنگر عيادت من از شما را پيش نزديكانت براى خودت افتخار قرارمده وقتى قبيله ات را در امرى ديدى از آنها جدا مشو به درستى كه براى مرد بى نيازىنيست از اقوامش وقتى از آنها نعمتى گرفته شود از اين مرد نعمتهايى گرفته مى شودوقتى كه آنها را در امر خيرى ديدى آنها را بر آن امر خير كمك كن وقتى كه آنها را در امربدى ديدى آنها را رسوا مكن در اطاعت خداوند به همديگر كمك كنيد به درستى كه شمااگر در اطاعت خداوند به همديگر كمك كنيد و از گناه باز داريد هميشه در خير خواهيد بود.
در قسمت آخر اين روايت حضرت فرمودند اگر همديگر را از گناه باز داريد ( وتناهيتم عن معاصيه ) هميشه در خير خواهيد بود اجتناب از گناه عزت مومن را حفظ مى كند وهنگامى كه گناه مرتكب مى شود و بعد از آن خوفناك است و عده ديگرى كه گناه براىآنها در اثر سوء تربيت و رفاقت خطرناك و نامناسب بودن محيط زندگى ، عادى شده مىآيند و مى گويند ما وزر و بال گناهان شما را به گردن مى گيريم اجازه بدهيد در اينجايك روايت در اين رابطه از امام صادق عليه السلام بياوريم .
عن ابى عبدالله عليه السلام قال ان قوما اصابوا ذنوبا فخافوا منها و اشفقوا فجاءهم آخرون فقالوا: مالكم ؟ فقالوا انا اصبنا ذنوبا فخفنا منها و اشفقنا، فقالوا لهم : نحننحملها عنكم . ⁽¹⁰⁴⁾
امام صادق عليه السلام فرمودند: به درستى كه عده اى گناه مى كنند و از آن گناه مىترسند عده ديگر مى آيند و مى گويند چرا مى ترسيد مى گويند گناه كرده ايم و مىترسيم به آنها مى گويند ما گناهان شما را به گردن مى گيريم .
در قسمتى از روايت هشتم كه از امام على عليه السلامنقل كرديم در يكى از جملاتش فرمودند وقتى در خويشاوندانت امر بدى ديدى آنها رارسوا مكن ( و اذا رايتم فى شر فلا تخذلنهم ) در اين مورد امام سجاد عليه السلام همدر صحيفه سجاديه مى فرمايد خدايا در من تغيير بده بد رفتارى با خويشاوندان را بهخوشرفتارى و خوار گردانيدن نزديكان را بيارى كردن آنها اما عين جمله امام عليه السلام: و من عقوق ذوى الارحام المبرة و من خذلان الا قربين النصرة . ⁽¹⁰⁵⁾
9- مرگ زود رس  
يكى ديگر از آثار نامطلوب قطع رحم زود رس بودن مرگ قاطع رحم است مرحوم علامهمجلسى ره در بحار در قسمتى از حديث مفصلى كه از امام سجاد عليه السلامنقل فرموده آمده است كه شش چيز انسان را زود مرگ مى كند از جمله قطع رابطهخويشاوندى است مى فرمايد: والذنوب التىتجعل الفناء قطيعه الرحمم و اليمين الفاجره والاقوال الكاذبه و الزنا و سد طريق المسلمين و ادعا الامامه بغير حق . ⁽¹⁰⁶⁾
گناهانى كه مرگ انسان را زود مى رساند شش چيز است : 1 - قطع رابطه خويشاوندى 2- قسم خلاف واقع ،ياد كردن 3 - گفتارهاى دروغ 4- زنا وعمل نا مشروع 5 - بستن راه مسلمانها.
6 - ادعاى امامت براى كسى كه شايستگى امامت ندارد.
10 - بيم از چهار عمل  
قالرسول الله صلى الله عليه و آله : انى اخاف عليكم استخفافا باالدين ،و بيع الحكم (ومنع الحكم خ ل ) و قطيعه الرحم و ان تتخذ و القرآن مزامير تقدمون احدكم و ليسبافضلكم فى الدين . ⁽¹⁰⁷⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمودند: من بر شما از چهار چيز بيمناكم ، 1- اينكهنسبت به دينتان بى پروا باشيد و حكم الهى را بفروشيد و از اجزاء حكم الهى جلوگيرىكنيد و قطع ارتباط خويشاوندى بنماييد 2 - و اينكه قرآن را با غنا بخوانيد 4 - و اينكهكسى را مقدم بداريد در حالى كه از جهت دينى با فضيلت تر از شماها نيست .
توضيح : فروختن حكم كنايه است از اينكه بوسيله رشوه و غير رشوه جلو اجرا احكامالهى گرفته شود گو اينكه چيزى را به عنوان رشوه از طرف اخذ مى كند درمقابل حكم الهى را درباره او تغيير مى دهد و عرفا به اين يك نوع معامله (معامله فاسده )گفته مى شود و حضرت فرمودند از اين نوع كارها بر شما بيمناكم .
در پايان اين فصل آيه اى از قرآن مجيد در رابطه با كمك مالى به خويشاوندان را متذكرمى شويم و با ذكر اين آيه شريفه اين فصل را به پايان مى بريم .
خداوند متعال مى فرمايد: و لا ياتل او لوالفضل منكم و السعة ان يوتو اولى القربى و المساكين و المهاجرين فىسبيل الله . ⁽¹⁰⁸⁾
آنها كه از ميان شما داراى برترى (مالى ) و وسعت زندگى هستند نبايد سوگند ياد كنندكه از انفاق نسبت به نزديكان و مستمندان و مهاجران در راه خدا دريغ نمايند.
مفسر عظيم الشان مرحوم طبرسى در مجمع البيان درذيل آيه شريفه مى فرمايد: (قسم نخورد يا كوتاهى نكند از شما كسانى كه داراى وسعتمالى هستند بر اينكه به نزديكان كمك مالى نكند).