مقدمه مترجم
نهج البلاغه نامى آشنا است كه مردم كم و بيش از محتويات ارزندهى آن آگاه هستند ، ليكن از آنجا كه اين مجموعه از عمق خاصى برخوردار است و داراى سطح بسيار گستردهاى ميباشد ، شايد كمتر كسى آن را بطور كامل بررسى كرده و در مفاهيم عميق آن دقت نموده باشد .
نهج البلاغه مجموعهاى از سخنان زيباى على « ع » است كه از نظر اهميت در مرحلهاى قرار گرفته كه اگر بگوئيم ميان آثار نويسندگان ، كتابى در عظمت لفظ و معنى بپايهى آن نميرسد ، سخن به گزاف نگفتهايم تاريخ بياد ندارد كسى مانند على « ع » آن مرد دانش و سخن مفاهيم درخشانى را در ضمن گفتهها و نوشتههايش به بشريت ارائه داده باشد . آرى على « ع » مرد دانش و سخن بود . علم وسيعش از منبع عميقى سرچشمه ميگرفت ، زيرا او از نخستين روزى كه خود را
[ 16 ]
شناخت ، خود را در دامان پر محبت پيامبر اسلام « ص » ديد . از آن پس پيوسته مورد توجه رسول خدا « ص » بود . هنگامى كه پيامبر اسلام « ص » به رسالت مبعوث شد ، وى نخستين كسى بود كه اين رسالت آسمانى را تصديق كرد و با پيامبر اسلام « ص » همصدا گرديد . و مهمتر آنكه تا آخرين لحظات زندگى ، آن هدف پاك را دنبال كرد و لحظهاى دست از يارى حق برنداشت ، او بدين جهت پس از رحلت پيامبر اسلام « ص » از طرف خداوند پيشواى مسلمين گرديد .
على « ع » چنانكه در معلومات خود منحصر بفرد بود ، در سخن سازى و بيان نيز سرآمد سخنرانان گرديد ، زيرا بيان او داراى شرايط كامل سخنورى بود كه بدون تكلف بر زبانش جارى مىگرديد و افكار شنوندگان را به خود جلب ميكرد . او احيانا حقايق را در ضمن نامههائى براى افراد خاصى بيان مينمود و گاهى هم زير عنوان « توصيه و سفارش » مطالب ارزندهاى براى مردم بازگو ميكرد .
اينجا اگر من بخواهم انگشت روى يك يك از موضوعات نهج البلاغه بگذارم و دربارهى هر يك توضيحاتى بدهم سخن بدرازا ميكشد ، كافى است بطور خلاصه بگويم : نهج البلاغه نمايانگر اخلاق صحيح انسانى است . نهج البلاغه در طرفدارى از حقيقت و نابود ساختن باطل نيروئى فوق العاده است . در آشكار ساختن مظاهر طبيعت و بدنبال آن در تعظيم آفريدگار جهان و اثبات قدرت بىمانندش ،
سخنگوئى آگاه است .
[ 17 ]
در زمينهى حكومت و مسائل مربوط به دولت و ملت ، رهبرى روشن و عميق محسوب ميشود . در تحذير از لذتهاى فريبنده دنيا و توجهدادن به حوادث خطرناك پس از مرگ ، بزرگترين زنگ خطر است .
در شناساندن پيامبر اسلام « ص » و رهبران آسمانى ، بهترين معرف است و خلاصه در مسائل علمى ، اعتقادى ، اجتماعى ، سياسى و اخلاقى والاترين كتاب بشمار ميرود .
خوانندهى محترم ، كتابى كه اكنون در دست شما است ،
برگزيدهاى از همين كتاب والاى على « ع » است كه « جرج جرداق » نويسنده و اديب معروف لبنانى از ميان خطبهها و نامهها و سخنان كوتاه على « ع » استخراج نموده و به ترتيب خاصى جمعآورى كرده است .
علاوه بر اين ، مواردى كه احتياج به توضيح داشته ، توضيح داده و فصلهاى ويژهاى نيز به عنوان مقدمه ، در اطراف شخصيت على « ع » و ارزش سخنانش ، ضميمهى كتاب نموده است .
من معتقدم كه « جرج جرداق » على « ع » را از ديد عميقى نگريسته و به درستى به عظمت و شخصيت امام « ع » پى برده است . اين حقيقتى است كه من در ضمن اشتغال به ترجمهى كتاب ، آن را درك كردم و شايد قبل از ترجمه ، تا اين حد به آن اعتراف نميكردم . با وجود اين جرج جرداق در پاسخ نامهاى كه براى يكى از نويسندگان نوشته ،
اعتراف ميكند كه : « من هنوز هم در تجزيه و تحليل شخصيت على بن ابى طالب « ع » مقصر هستم ، زيرا نويسنده هر قدر كار كند و
[ 18 ]
هر قدر كوشش نموده و زحمت بكشد و هر قدر كه بزرگ باشد اگر بخواهد شخصيت يك انسان عادى را تشريح كرده و حقيقت آن را يافته و اركان وجود او را درك كند ، نمىتواند حق مطلب را ادا كند ،
پس چطور ميشود ( حق مطلب را ادا كرد ) اگر اين انسان شخص على بن ابى طالب « ع » و يا شبه على « ع » باشد ؟ » [ 1 ] .
در هر حال ، اكنون كتاب را در اختيار شما خوانندهى گرامى قرار ميدهيم تا پس از بازديد از فصول مقدمهى كتاب ، به سخنان ارزنده و عميق على « ع » نزديكتر شويد و با مفاهيم پر ارج آن بيشتر آشنا گرديد .
قم محمد رضا انصارى
[ 1 ] نشريهى در راه انقلاب فكرى اسلامى شماره 4
[ 19 ]
