1- الميزان ، ج 10، صص 301 - 302.
2- كلكى موعود آخر الزمان است كه براى اصلاح جهان ، شمشير به دست و سوار براسب سفيد، ظاهر خواهد شد.
3- معبد سومنات بارها ويران شده و شالوده بناى كنونى آن درسال 1951 نهاده شده است .
4- شاعرى از روى طنز، چارپايى را مخاطب قرار داده و اين رباعى را گفته است :
اى رفته و باز آمده (بل هم ) گشته
|
نامت زميان مردمان گم گشته
|
ناخن همه جمع آمده و سم گشته
|
ريشت زعقب در آمده دم گشته
|
5- آداب و شرايط يوگا در كتاب پاتانجالى آمده است و دانشمند بزرگ مسلمانانابوريحان بيرونى آن را به عربى ترجمه كرده است .
6- لازم است تاءكيد شود كه در امثال اين امور، شايعات بى اساس و داستانهاى بىپايه به مراتب بيشتر از واقع است .
7- مجله Medicale Presse، ش 83، 14 اكتبر 1936.
8- اين داستان در مثنوى ، دفتر سوم ، ابيات 1259 - 1268 آمده است .
9- براى مثال رك .: اكمال الدين نوشته شيخ صدوق ، ج 2، صص 577-638 وبحار الانوار نوشته علامه مجلسى ، ج 78، صص 383-444 و ترجمه فارسى آن در عينالحيات نوشته علامه مجلسى و در رساله اىمستقل آمده است . در تحرير عربى اين داستان ، نامهاى آلارا و بودى ستو به بلوهر ويوذاسف تغيير يافته است .
10- قريب سال 1000 ه .ق . اكبر پادشاه مسلمان هندوستان تحت تاءثير اين آيين وبه كمك يكى از دانشمندان عصر خود آيين اكبرى را بنياد نهاد كه صلحكل بين اديان را تبليغ مى كرد.
11- آب درياچه مذكور در كتابهاى مذهبى زردشتيان مقدى شمرده شده است .
12- اصولا اعتقاد به دو مبداء در جهان باستان رايج بوده و گونه اى از آن را مكتبغنوصى مى خوانده اند. اين لفظ از يونانى مى آيد و در عصر ما ناستيك(Gnostic)تلفظ مى شود.
13- داستان تشكيلات خداى خير و خداى شر به حديث جنودعقل و جهل در كتاب الكافى ، نوشته مرحوم كلينى شباهت دارد.
14- امام خمينى ، صحيفه نور، ج 13، ص 209.
15- مشروح اعتقادات مانويان در دو سخنرانى مهم سيد حسن تقى زاده آمده و در كتابمانى و دين او چاپ شده است .
16- اين موضوع در سوره يوسف ، آيه 100 آمده است .
17- نام وى در احاديث اسلامى عمران و در تورات عمرام بن قهات بن لاوى بن يعقوباست (خروج 6: 14-20).
18- دفن كننده معلوم نيست و برخى مى گويند مقصود خداوند است .
19- از نظر اهل كتاب دريايى كه بنى اسرائيل از آن عبور كردند درياى سرخ بودكه در مرز مصر قرار داشت . جمعى از مسلمانان اين دريا را رودنيل دانسته اند.
20- البلاغى ، محمد جواد، الهدى الى دين المصطفى ، صيدا: مطبعة العرفان ،1331 ه .ق .، ج 1، صص 98 - 99.
21- VIII .ch ,Treatise Political - Theologico A ,de Benedict ,Spinoza
22- ابوالبخترى وهب بن وهب كه در آغاز عصر بنى العباس بنجعل حديث اشتغال داشت ، در يكى از احاديث ساختگى خويش ، ياهو را اسم اعظم خدا معرفىكرد و اين امر به مذاق صوفيان خوش آمد و آن را ترويج كردند. تركيب (ياهو) از نظردستور زبان عربى كاملا غلط است و از يهوه اقتباس شده است . يهو و ياهو نام برخى ازبتهاى خاورميانه قديم بوده است .
23- نام برخى از اين پيامبران در دعاى ام داوود كه در روز پانزدهم ماه رجب خواندهمى شود، آمده است .
24- اين مطلب بر اساس ديدگاه كلامى است و تاريخ قطعى پيشگوييها معلوم نيست .
25- چنان كه در 8، تاءسيس يهوديت گذشت .
26- شنبه را به عبرى شبات مى گويند و ريشه آن به معناى استراحت كردن و دستاز كار كشيدن است ، مانند كلمه (سبت ) در عربى ، واژه فارسى (شنبه ) از شباتگرفته شده است .
27- كلمه سنهدرين از واژه يونانى (سيندريون ) به معناى مجمع مى آيد.
28- الطبرى ، محمد بن جرير، تاريخ الرسل و الملوك ، چاپ ليدن ، 1964، ج 1،ص 2405.
29- ر.ك .: گنجينه اى از تلمود، ص 84.
30- مثلا به وسيله اصحاب اخدود كه در سوره بروج از آنان ياد شده است .
31- نمونه اى از اين هشدارها در تفسير المنار،ذيل آيه 45 سوره نساء آمده است .
32- تاريخ تمدن ، ج 3، فصل 26. براى تحقيق بيشتر در اين مساءله رك .:رابرتسون ، آرچيبالد، عيسى : اسطوره يا تاريخ ؟، ترجمه حسين توفيقى ، قم : مركزمطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب ، 1378.
33- عبدالله بن المعتز، طبقات الشعراء، ص 125.
34- همان طورى كه پيامبر عالى قدر اسلام نيز در دوران سختى كشيدن مسلمانان درمكه مكرمه به علت فراهم نبودن شرايط دفاع ، ايشان را از هر اقدام مسلحانه اى باز مىداشت .
35- براى نمونه رجوع شود به : نحل : 126-128، مؤ منون : 96، فرقان : 63 و72 و فصلت : 34-36.
36- نهح البلاغه ، خطبه 194.
37- نهج البلاغه ، نامه 31.
38- بحارالانوار ج 14، ص 287، اين عباراتانجيل در ضمن مواعظ حضرت مسيح (ع ) در آخر كتاب تحفالعقول تاءليف حسن بن شعبه بدون هيچ استنكارىنقل شده است .
39- شعبه آن در تهران (خيابان سى تير، جنب كليساى انجيلى ) پس از سالهافعاليت ، به تصميم نظام جمهورى اسلامى ايران درسال 1368 تعطيل شد. از ديدگاه فقه اسلامى ، تبليغ اعتقادات مسيحى (مانند فدا وتثليث ) كه در اسلام باطل شمرده شده ، در جامعه اسلامى ممنوع است . بديهى است كهاسلام در مقابل اين ممنوعيت ، داشتن آن اعتقادات را براى مسيحيان كاملا آزاد مى داند وگفتگوى انديشمندان اسلام و مسيحيت را توصيه مى كند. نسخه هاى فراوانى از كتابمقدس براى استفاده پژوهشگران در كتابخانه هاى عمده سراسر كشور وجود دارد.
40- انجيل برنابا كه مورد توجه مسلمانان قرار گرفته است و بشارتهاىفراوانى به ظهور حضرت رسول خاتم (ص ) در آن يافت مى شود، موردقبول مسيحيان نيست و آن را جعلى مى دانند. نامانجيل برنابا در فهرستى كه پاپ جلاسيوساول قبر از بعثت حضرت رسول (ص ) منتشر كرده است ، وجود دارد، ولى مسيحيان مىگويند آن انجيل مفقود شده است و ربطى به انجيل برناباى كنونى ندارد. همچنين نوشتهاى به نام رساله برنابا نزد مسيحيان وجود دارد كه تا اندازه اى مورد احترام آنان است ،ولى بايد دانست كه رساله ياد شده غير از انجيل برناباست .
41- ميشل ، توماس كلام مسيحى ، ترجمه حسين توفيقى ، قم : مركز مطالعات وتحقيقات اديان و مذاهب ، 1377، ص 26.
42- بر عكس اعتقاد مسلمانان در مورد بيانگرى پيامبر اسلام (ص ) نسبت به قرآنمجيد.
43- كلام مسيحى ، صص 43 - 44.
44- عهد عتيق نزد پروتستانها 39 كتاب است ؛ زيرا آنان 7 كتاب اپوكريفايى رانمى پذيرند.
45- كلام مسيحى ، صص 49-51.
46- مانند نيرنگ آنان در مورد ايمان صبحگاهى به اسلام و بازگشت شامگاهى بهيهوديت ، به منظور بر گرداندن ايمان مسلمانان(آل عمران : 72).
47- رك .: بقره : 104.
48- رك .: آل عمران : 64.
49- York New ,Scrolls Sea Dead the of Meaning The ,Powell .A,DaviesAmerican
.91-89 .PP ,1956 ,Library
50- تركيبهاى (ناخدا) به معناى ناو خدا و (كدخدا) در زبان فارسى تقريبا ازاين قبيل است .
51- تركيب ادبى (خداوند خانه ) نيز از اينقبيل است .
52- همچنين در قرن اخير، گاندى رهبر انقلاب هندوستان به منظور دلجويى از طبقهرنجديده نجسها آنان را به فرزندان خدا ملقب كرد.
53- ميلر، و.م .،تاريخ كليساى قديم در امپراطورى روم و ايران ، ترجمه على نخستين، تهران : انتشارات حيات ابدى ، 1981، ص 244.
54- مسيحيان انجيل برنابارا قبول ندارند.
55-براى نمونه رك .: بحارالانوار، علامه مجلسى ، ج 8، ص 311.
56- طوايفى از عرب مانند عاد و ثمود كه از ميان رفته اند عرب بائده ناميده مىشوند. قحطلانيان عرب عاربه و عدنانيان عرب مستعربه نيز خوانده مى شوند و اعراببيرون جزيرة العرب كه پس از گسترش اسلام ، فرهنگ و زبان عربى را پذيرفتهاند، نام خاصى ندارند.
|
