ID5269
bookidجامعه و تاریخ, استاد شهید آیت الله مطهرى
file85
Titleجامعه و تاريخ - صفحه : 85
content
و مقابله با مسير تاريخ خواهد بود . . . اقدام كردن در جهت سازگار با
اين داده‏ها به معنای حركت در جهت تاريخ و قرار گرفتن در مسير تاريخ‏
است ، اما اين سؤال مطرح خواهد شد كه آزادی چه می‏شود ؟ مكتب ماركس‏
پاسخ می‏دهد كه آزادی عبارت خواهد بود از آگاهی يافتن فرد به ضرورت‏
تاريخی و به مسير جمعی كه وی به سوی آن كشانيده می‏شود " ( 1 ) .
بديهی است كه اين گفته‏ها مشكلی را حل نمی‏كند . سخن در رابطه انسان با
شرايط تاريخی است كه آيا انسان حاكم بر شرايط تاريخی است و می‏تواند به‏
آنها جهت بدهد و يا جهت آنها را تغيير دهد يا نه ؟ اگر انسان قادر
نيست كه به تاريخ جهت بدهد و يا جهت تاريخ را تغيير دهد ، پس قهرا
اگر خودش در جهت تاريخ قرار گيرد می‏تواند به بقای خود ادامه دهد و بلكه‏
تكامل يابد ، و اگر در خلاف جهت تاريخ قرار گيرد قهرا نابود می‏شود .
اكنون اين پرسش مطرح است كه آيا انسان در قرار گرفتن و قرار نگرفتن در
جهت تاريخ آزاد است يا مجبور ؟ و آيا بنابراصل تقدم جامعه بر فرد و
اينكه وجدان و شعور و احساس فرد يكسره ساخته شرايط اجتماعی و تاريخ ،
مخصوصا شرايط اقتصادی است جايی برای آزادی باقی می‏ماند ؟ وانگهی "
آزادی همان آگاهی به ضرورت است " يعنی چه ؟ آيا فردی كه در يك سيل‏
بنيان كن قرار گرفته و آگاهی كامل دارد كه ساعتی بعد سيل او را تا اعماق‏
دريا فرو خواهد برد و يا فردی كه از قله‏ای بلند پرت شده و آگاهی دارد كه‏
به حكم ضرورت قانون ثقل

پاورقی :
. 1 همان مأخذ ، ص 37 و . 38