ID5267
bookidجامعه و تاریخ, استاد شهید آیت الله مطهرى
file83
Titleجامعه و تاريخ - صفحه : 83
content
روشن می‏سازند ( داستان كتابسوزی اسكندريه كه از قرن هفتم - آری ، فقط از
قرن هفتم هجری - بر سر زبانها افتاد آنچنان شايع شد كه تدريجا در اكثر
كتابهای تاريخی راه يافت ، اما تحقيق محققان قرن اخير ثابت كرد كه‏
بی‏اساس محض است و ساخته مسيحيان مغرض بوده است ) همچنانكه گاهی‏
حقيقتی كتمان می‏شود اما پس از مدتی آشكار می‏شود . بنابراين به نقلهای‏
تاريخی نمی‏توان به طور كلی بدبين بود .

2 عليت در تاريخ

آيا اصل عليت بر تاريخ حكمفرماست ؟ اگر اصل عليت حكمفرماست ،
لازمه‏اش اين است كه وقوع هر حادثه‏ای در ظرف خودش حتمی و اجتناب‏
ناپذير بوده است و يك نوع " جبر " بر تاريخ حكمفرماست . اگر جبر بر
تاريخ حكمفرماست پس تكليف آزادی و اختيار انسانها چه می‏شود ؟ اگر
واقعا وقوع حوادث تاريخی جبری است پس هيچ فردی مسؤوليت ندارد و هيچ‏
فردی استحقاق تمجيد و ستايش و يا استحقاق ملامت و نكوهش ندارد . و اگر
اصل عليت حكمفرما نيست ، پس كليت وجود ندارد ، و اگر كليت وجود
ندارد پس تاريخ قانون و سنت ندارد ، زيرا قانون فرع بر كليت است و
كليت فرع بر اصل عليت .
اين است مشكلی كه در مورد تاريخ علمی و فلسفه تاريخ وجود دارد . برخی‏
به اصل عليت و به اصل كليت گراييده ، آزادی و