ID5236
bookidجامعه و تاریخ, استاد شهید آیت الله مطهرى
file52
Titleجامعه و تاريخ - صفحه : 52
content
امكان اينكه ايدئولوژی واحد داشته باشند هست و اختلافاتشان در حدود
اختلافات فردی يك نوع است ، و هر ايدئولوژی زنده می‏تواند در حدود
اختلافات فردی انعطاف و قابليت انطباق داشته باشد ، اما اگر جامعه‏ها
دارای طبيعتها و ماهيتها و ذاتهای مختلفی باشند ، طبعا طرحها و برنامه‏ها
و ايده‏ها و كمالها و سعادتهای متنوعی خواهند داشت و يك ايدئولوژی‏
نمی‏تواند همه را دربر گيرد .
شبيه اين مسأله عينا در مورد تحولات و تطورات جامعه‏ها در توالی زمانی‏
وجود دارد . آيا جامعه‏ها در مسير تحولات و تطورات خود ، نوعيت و ماهيت‏
خود را تغيير می‏دهند و اصل تبدل انواع - اما در سطح جامعه‏ها - صورت‏
می‏گيرد ، يا تحولات و تطورات اجتماعی از قبيل تحولات و تطورات يك فرد
از يك نوع است كه نوعيتش و ماهيتش در خلال همه تحولات و تطورات‏
همچنان محفوظ است ؟
مسأله اول به جامعه مربوط است و مسأله دوم به تاريخ . ما فعلا مسأله‏
اول را طرح می‏كنيم و طرح مسأله دوم را به بحث تاريخ موكول می‏نماييم .
مطالعات جامعه‏شناسی می‏تواند درباره اين مسأله نظر بدهد كه آيا ميان‏
جامعه‏ها يك سلسله خواص مشترك ذاتی وجود دارد يا ندارد ؟ آيا اختلافات‏
جامعه‏ها با يكديگر در اموری است كه سطحی تلقی می‏شود و معلول بيرون از
ذات و طبيعت جامعه است و آنچه به ذات و طبيعت جامعه مربوط می‏شود همه‏
يكسان است ، يا اساسا جامعه‏ها در ذات و طبيعت خود مختلف‏اند ، فرضا از
نظر شرايط خارجی هم يكسان باشند دوگونه عمل می‏كنند ؟ اين راه خود يك‏
راهی است كه فلسفه برای تشخيص وحدت و كثرت نوعی اشياء كه