ID5112
bookidجامعه و تاریخ, استاد شهید آیت الله مطهرى
file164
Titleجامعه و تاريخ - صفحه : 164
content
مذاهب همه زاده قهری مقتضيات خاص همان عصری هستند كه پديد آمده‏اند و
نمی‏توانند با مقتضيات عصر ديگر تطابق داشته باشند .
ولی عملا خلاف آن ثابت شده . بسياری فلسفه‏ها ، شخصيتها ، انديشه‏ها ،
آگاهيها - چه رسد به اديان و مذاهب - پيدا می‏شوند كه بر عصر و زمان خود
يا بر طبقه خود پيشی گرفته‏اند . چه بسيار انديشه‏ها كه مقتضيات مادی عصری‏
كه [ در آن ] پديد آمده اند يكسره از ميان رفته است و اما خود آن‏
انديشه‏ها همچنان برفراز تاريخ بشريت می‏درخشند .
عجيب اين است كه ماركس در اينجا نيز در بعضی سخنان خود از ماركسيسم‏
جدا شده است . وی در كتاب معروف ايدئولوژی آلمانی گفته است :
" آگاهی گهگاه به نظر می‏رسد كه بر روابط تجربی همعصر پيشی گرفته است‏
به قسمی كه در پيكارهای يك دوران بعدی می‏توان به گفتار تئوری دانان‏
پيشين همچون حجتی استناد و اتكا جست " ( 1 ) .

5 استقلال رشد فرهنگی

بنابر ماترياليسم تاريخی نهاد فرهنگی و علمی جامعه مانند همه نهادهای‏
ديگر از قبيل سياست ، قضاوت و مذهب وابسته به نهاد

پاورقی :
. 1 تجديد نظرطلبی . . . ، ص . 173