ID5111
bookidجامعه و تاریخ, استاد شهید آیت الله مطهرى
file163
Titleجامعه و تاريخ - صفحه : 163
content
همچنانكه كشورهای به اصطلاح سوسياليست امروز و رژيمهای حاكم بر آنها نيز
واژگون خواهد شد و به اين حال باقی نخواهد ماند ، اما رژيم آينده قطعا
رژيم سرمايه‏داری نخواهد بود .
متقابلا كشورهايی در اروپای شرقی ، آسيا و امريكای جنوبی به سوسياليسم‏
رسيدند كه هنوز موقع زادن آنها نرسيده است . امروز كشورهايی را می‏بينيم‏
كه از نظر زيربنا همسان و مشابه يكديگرند ، اما از نظر روبنا با يكديگر
مختلف‏اند . دو ابرقدرت ، يعنی امريكا و شوروی ، بهترين مثال است .
امريكا و ژاپن نيز دارای رژيم اقتصادی يكسان‏اند ( رژيم سرمايه‏داری ) اما
با رژيمهای سياسی ، مذهب ، اخلاق ، آداب و هنر متفاوت . متقابلا
كشورهايی هستند با روبناهايی متشابه و يكسان از نظر رژيم سياسی ، مذهب و
غيره با وضع اقتصادی كاملا متفاوت . همه اينها نشانه اين است كه "
تطابق ضروری زيربنا و روبنا " آنچنانكه ماترياليسم تاريخی ايجاب می‏كند
توهم محض است .

4 عدم تطابق پايگاه طبقاتی و پايگاه ايدئولوژيكی

همان‏طور كه قبلا بيان كرديم بنابر ماترياليسم تاريخی در هر دوره تاريخی‏
روبنا بر زيربنا به هيچ وجه نمی‏تواند پيشی گيرد ، بنابراين آگاهيهای هر
دوره و عصر و زمانی جبرا وابسته به همان عصر و زمان است و با گذشت آن‏
عصر و دوره ، كهنه و منسوخ می‏گردد و به بايگانی تاريخ سپرده می‏شود .
آگاهيها ، فلسفه‏ها ، طرحها ، پيش‏بينيها ،