بسم الله الرحمن الرحيم
فاطى كه زمن نامه عرفانى خواست
|
از مورچه اى تخت سليمانى خواست
|
گويى نشنيده ما عرفناك از آنك
|
جبرئيل از او نفخه رحمانى خواست
|
آخر پس از اصرار مرا وادار كردى از آنچه قلبم ناآگاه است و از آن اجنبى هستم طوطى وارچـنـد سـطـرى بـنـويـسـم . و ايـن در حالى است كه ضعف پيرى آنچه در چنته داشتم هر چندنـاچيز بود به طاق نسيان سپرده و گرفتارى هاى ناگفتنى و نانوشتنى بر آن اضافهشـده و كـافـى اسـت كه تاريخ اين نوشتار بگويم تا معلوم شود در چه زمانى براى ردنـكـردن تـقـاضـاى تـو شـروع نـمودم (شنبه 4 شعبان المعظم 1404 !!! 5 خرداد 1363)خوانندگان در اين تاريخ ملاحظه كنند اوضاع جهان و ايران را. از كجا شروع كنم ؟ بهترآن اسـت از فـطـرت بـاشـد (فـطـره الله التـى فـطـرالنـاس عـليـهـالاتـبـديـل لخـلق الله ). در اينجا به فطرت انسان ها بسنده كرده گرچه اين خاصه خلقتاست (وان من شى ء الا بسيج بحمده و لكن لاتفقهون تسبيحهم )) همه گويند:
ما سميعيم و بصيريم و هشيم
|
با شما نامحرمان ما خامشيم
|
مـا نـيـز اكـنـون به عرفاى فطرن انسان ها نظر مى اندازيم و گوييم در فطرت و خلقتانـسـان امـكـان نـدارد بـه غـيـر كـمـال مـطـلق تـوجـه كـنـد ودل بـبـنـدد. و همه جان ها و دل ها به سوى اويند و جز او نجويند و نخواهند جست و ثناخواناويـنـد و ثـناى ديگرى نتوانند كرد. ثناى هر چيز ثناى اوست گرچه ثناگو تا در حجاباسـت گـمـان كـنـد ثـنـاى ديـگرى مى گويد. در تحليل عقلى كه خود حجابى است نيز چنينبـاشـد. آن كـه كـمـال هـر چـه بـاشـد مـى طـلبـد عـشـق بـهكـمال مطلق دارد نه كمال ناقص . هر كمال ناقص محدود به عدم است و فطرت از عدم تنفردارد. طـالب عـلم طـلب عـلم مـطـلق مـى كند و عشق به علم مطلق دارد و هم چنين طالب قدرت وطـالب هـر كـمـال . بـه فـطـرت انـسـان عـاشـق كـمـال مـطـلق اسـت و دركمال هاى ناقص آنچه مى خواهد كمال آن است نه نقص كه فطرت از آن منزجر است و حجابهاى ظلمانى و نورانى است كه انسان را به اشتباه مى اندازد.
شاعران و مديحه سرايان گمان مى كنند مدح فلان امير قدرتمند يا فلان فقيه دانشمند رامـى كـنـنـد. آنـان مدح و ثناى قدرت و علم را مى كنند نه به طور محدود گرچه گمان كنندمـحـدود اسـت . و ايـن فـطـرت امـكـان تـبـديـل و تـغـيـيـر نـدارد(لاتبديل لخلق الله ذلك الدين القيم ). و تا انسان در حجاب خود است و به
خـود سـرگـرم اسـت و خرق حجب حتى حجب نورى را نكرده فطرتش محجوب است و خروج ازاين منزل علاوه بر مجاهدات محتاج به هدايت حق تعالى .
در مـنـاجـات مـبـارك شـعـبـانـيـه مـى خـوانـى (الهـى هـب لىكمال الانقطاع اليك و انر ابصار قلوبنا بضياء نظرها اليك حتى تخرق ابصار القلوبحجب النور فتصل الى معدن العظمته و تصير اروحنا معلقه بعز قدسك الهى واجعلنى ممننـاديـتـه فـاجـابـك و لا حـظـتـه فـصـعـق لجـلالك فـنـاجـيـتـه سـرا). ايـنكمال انقطاع خروج از منزل خود و خودى و هر چه و هر كس و پيوستن به اوست و گسستن ازغـيـر، و هـبـه اى الهـى اسـت بـه اوليـاى خـلص پـس از صـعـقحـاصـل از جـلال كه دنبال گوشه چشم نشان دادن اوست (ولاحظته الخ ) وابصار قلوبتـا بـه ضياء نظره او نور نيابد حجب نور خرق نشود و تا اين حجب باقى است راهى بهمـعـدن عـظـمـت نـيـسـت و ارواح تـعـلق بـه عـز قـدس را در نـيـابـنـد و مـرتـبـت تـدلىحـاصـل نـيـايـد (ثـم دنـى فـتـدلى ) و ادنـى از ايـن فـنـاى مـطـلق ووصول مطلق است .
صوفى ! زره عشق صفا بايد كرد
|
عهدى كه نموده اى وفا بايد كرد
|
تا خويشتنى به وصل جانان نرسى
|
خود را به ره دوست فنا بايد كرد
|
نـجـواى سـرى حـق بـا بـنـده خـاص خـود صـورت نـگـيـرد مـگـر پـس از صـعـق و انـدكـاكجبل هستى خود (رزقناالله واياك ).
دخترم ! سرگرمى به علوم حتى عرفان و توحيد اگر براى انباشتن اصطلاحات است كههـست و براى خود اين علوم است سالك را به مقصد نزديك نمى كند كه دور مى كند (العلمهـو الحجاب الاكبر). و اگر حق جويى و عشق به او انگيزه است كه بسيار نادر است چراغراه اسـت و نـور هـدايـت (العـلم نور يقذفه الله فى قلب من يشاء) و براى رسيدن بهگوشه اى از آن تهذيب و تطهير و تزكيه لازم است . تهذيب نفس و تطهير قلب از غير اوچـه رسـد بـه تهذيب از اخلاق ذميمه كه رهيدن از آن بسيار مجاهده مى خواهد و چه رسد بهتـهـذيـب عـمـل از آنـچـه خـلاف رضـاى او جـل و عـلاسـت و مـواظـبـت بـهاعـمـال صـالحـه از قبيل واجبات كه در راس است و مستحبات به قدر ميسور و به قدرى كهانسان را به عجب و خودخواهى دچار نكند.
دخـتـرم ! عجب و خودپسندى از غايت جهل به حقارت خود و عظمت خالق است . اگر اندكى بهعـظـمت خلقت به اندازه اى كه تاكنون بشر با همه پيشرفت علم به شمه از آن آگاه شدهاسـت تـفـكر شود حقارت خود و همه منظومه هاى شمسى و كهكشان ها را ادراك مى كند و عظمتخـالق آنها را اندكى مى فهمد و از عجب و خودبينى و خودپسندى خود اظهار خجلت و احساسجهالت مى نمايد.
در قـصـه حـضـرت سـليـمـان نـبـى الله عـليـه السـلام مـى خـوانـيـم آن گـاه كـه از وادىنـمـل مـى گذرد: (قالت نمله يا ايها النمل ادخلوا مساكنكم لايحطمنكم سليمان و جنوده و هملايـشعرون ). نمله ، سليمان نبى با همراهانش را به عنوان (لايشعرون ) توصيف كندو هـدهـد بـه او مـى گويد: (احطت بمالم تحط به ). و كوردلان نطق نمله و طير را نمىتـوانـنـد تـحمل كنند چه رسد به نطق ذرات وجود و آنچه در آسمان ها و زمين است كه خالقآنان مى فرمايد: (الا يسبح بحمده و لكن لاتفقهون تسبيحهم ). انسان كه خود را
مـحـور خـلقت مى بيند !!! هر چند انسان كامل چنين است !!! در نظر ساير موجودات معلوم نيستچـنـيـن بـاشـد و بـشـر رشد نيافته چنين نيست . (مثل الذين حملوا التوريه ثم لم يحملوهكمثل الحمار). اين مربوط به رشد علمى به استثناى تهذيب است و در وصف او (كالانعامبل هم اضل ) آمده است .
دخـتـرم ! پيمبران مبعوث شدند تا رشد معنوى به بشر دهند و آنان را از حجاب ها برهانندافـسـوس كـه شـيـطـان قـسم خورده به دست اذناب خود نگذاشت آنچه آنان مى خواهند تحققيـابـد (فبعزتك لاغوينهم اجمعين ). ما همه خوابيم و گرفتار حجاب ها (الناس نيام واذا مـاتـوا انتبهو). گويى جهنم محيط به ماست و خدر طبيعت مانع از شهود و احساس است .(و ان جـهـنـم لمـحيطه بالكافرين ). و كفر مراتب بسيار دارد خودبينى و جهان بينى ونـظـر به جز او نيز از مراتب آن است . نخستين سوره قرآن را اگر با تدبر و چشمى غيراز اين چشم انداز حيوانى بنگريم و بى حجاب هاى ظلمانى و نورانى به او برسيم چشمههـاى مـعارف به قلب سرازير شود، ولى افسوس كه از افتتاح آن نيز بى خبريم (آن راكه خبر شد خبرش باز نيامد).
مـن قـائل بى خبر و بى عمل به دخترم مى گويم در قرآن كريم اين سرچشمه فيض الهىتـدبـر كـن هـر چـنـد صـرف خـوانـدن آن كـه نـامه محبوب است به شنونده محجوب آثارىدلپـذيـر دارد لكـن تـدبـر در آن انـسـان را بـه مـقـامـات بـالاتر و والاتر هدايت مى كند.(افـلايـتـدبـرون القـران ام عـلى قـلوب اقـفـالهـا)؛ و تـا ايـنقـفـل و بـنـدهـا بـاز نـگـردد و بـه هـم نـريـزد از تـدبـر هـم آنـچـه نـتـيـجـه اسـتحاصل نگردد.
خـداونـد مـتعال پس از قسم عظيم مى فرمايد: (انه القران كريم فى كتاب مكنون لايمسهالا المـطـهـرون ). و سـر حـلقـه آنـهـا آنـان هـسـتـنـد كـه آيـه تـطـهـيـر در شـانـشـاننـازل گـرديـده . تـو نـيـز مـايـوس نـبـاش كـه يـاس ازاقـفـال بـزرگ اسـت . بـه قـدر مـيـسـور در رفـع حـجـب و شـكـسـتـناقـفـال بـراى رسـيـدن به آب زلال و سرچشمه نور كوشش كن . تا جوانى در دست توستكـوشـش كـن در عـمـل و در تـهـذيـب قـلب و در شـكـسـتـناقـفـال و رفـع حـجـب كه هزاران جوان كه به افق ملكوت نزديكترند موفق مى شوند و يكپـيـر مـوفـق نمى شود. قيد و بندها و اقفال شيطانى اگر در جوانى غفلت از آنها شود هرروز كه از عمر بگذرد ريشه دارتر و قويتر شوند.
درختى كه اكنون گرفته است پاى
|
به نيروى شخصى برآيد ز جاى
|
از مكايد بزرگ شيطان و نفس خطرناكتر از آن ، آن است كه به انسان وعده اصلاح در آخرعـمـر و زمـان پـيـرى مـى دهـد و تـهـذيـب و توبه الى الله را به تعويق مى اندازد براىزمـانـى كه درخت فساد و شجره زقوم قوى شده و اراده و قيام به تهذيب ضعيف بلكه مردهاسـت . از قـرآن دور نـيـفـتـم در ايـن مـخـاطبه بين حبيب و محبوب و مناجات بين عاشق و معشوقاسـرارى است كه جز او و حبيبش كسى را بر آن راه نيست و امكان راه يافتن نيز نمى باشد.شـايـد حـروف مـقـطـع در بـعـض سـور مـثـل (الم )، (ص ) (يـس ) از ايـنقـبـيـل بـاشـد و بـسيارى از آيات كريمه كه اهل ظاهر و فلسفه و عرفان و تصوف هر يكبـراى خـود تـفـسـيـر يـا تـاويـلى كـنـنـد نـيـز از هـمـانقبيل است . گرچه هر طايفه به قدر ظرفيت خود حظى دارد
يـا خـيـالى . و شـمـه اى از ايـن اسـرار بـه وسـيـلهاهل بيت وحى كه از سرچشمه جوشان وحى بر آنان جارى شده به ديگران به قدر استعدادمى رسد و گويى بيشتر مناجات ها و ادعيه براى اين امر انتخاب شده است . آنچه در ادعيهو مناجات معصومين عليهم صلوات الله و سلامه مى يابيم در اخبار كه اكثرا به زبان عرفو عـمـوم اسـت كـمتر يافت مى شود. ولى زبان قرآن زبان ديگرى است زبانى است كه هرعالم و مفسرى خود را با آن آشنا مى داند و آشنا نيست . قرآن كريم از كتبى است كه معارفآن بـى سـابـقـه اسـت و تـصـور بـسـيـارى از مـعـارف آن از تـصـديـقـشمشكل تر است چه بسا كه با برهانى فلسفى و ديد عرفانى مطلبى را بتوان ثابت كردولى از تصور آن عاجز بود. تصور ربط حادث به قديم كه در قرآن كريم در تعبيراتگـوناگونى از آن ياد فرموده است و كيفيت معيت حق با خلق كه بعضى گويند معيت قيومىاسـت كه تصور آن حتى براى آن گويندگان از معضلات است و ظهور حق در خلق و حضورخـلقت نزد حق و اقربيت او جل و علا از حبل الوريد به مخلوق و مفاد (الله نور السموات والارض ) و (هو الاول و الاخر و الظاهر و الباطن ) و (مايكون من نجوى ثلثه الخ )و (اياك نعبد و اياك نستعين ) و امثال اينها كه گمان نكنم جز بر مخاطب و به تعليم اوبر نزديكانش كه اهل اين گونه مسائل بوده اند تصورش تحقق يافته باشد و راه يافتنبـه روزنـه اى از آن مـجـاهـدت مشفوع با تهذيب لازم دارد. افسوس كه عمر اين شكسته قلمگذشت و
از قيل و قال مدرسه ام حاصلى نشد
|
جز حرف دلخراش پس از آن همه خروش
|
و امروز از جوانى كه بهار يافتن است خبرى نيست و بافته هاى سابق را جز مشتى الفاظنـمـى بـيـنـم و بـه تـو و سـايـر جوان ها كه طالب معرفتند وصيت مى كنم كه شما و همهموجودات جلوه اويند و ظهورويند كوشش و مجاهده كنيد تا بارقه اى از آن را بيايد و در آنمحو شويد و از نيستى به هستى مطلق رسيد.
پس عدم گردم عدم چون ارغنون
|
دخـتـرم ! دنـيا و هر چه در آن است جهنم است كه باطنش در آخر سير ظاهر شود و ماوراى دنياتا آخر مراتب بهشت است كه در آخر سير پس از خروج از خدر طبيعت ظاهر شود و ما و شما وهمه يا حركت به سوى قعر جهنم مى كنيم يا به سوى بهشت و ملا اعلا.
در حـديـث است كه روزى پيمبر اعظم صلى الله عليه و آله و سلم در جمع صحابه نشستهبـودنـد نـاگـهـان صداى مهيبى آمد عرض شد: اين صدا چه بود؟ فرمود: (سنگى از لبجـهـنـم افـتـاد و پـس از هـفـتـاد سـال اكـنـون بـه قـعـر جـهـنـم رسـيـد).اهـل دل گـفـتـنـد: در آن حـال شـنـيـديـم مـرد كـافـرى كـه هـفـتـادسـال داشـت اكـنـون درگذشت و به قعر جهنم رسيد. ما همه در صراط هستيم و صراط از متنجـهـنـم عـبـور مـى كـنـد بـاطـنـش در آن عـالم ظـاهـر مى شود و در اينجا هر انسانى صراطىمخصوص به خود دارد و در حال سير است يا در صراط مستقيم كه منتهى به بهشت مى شودو بالاتر و يا صراط منحرف از چپ يا منحرف به سوى راست كه هر دو به جهنم منتهى مىشوند. و ما از خداوند منان آرزوى صراط مستقيم مى كنيم . (اهدنا الصراط المستقيم صراطالذين انعمت عليهم غير المغضوب عليهم ) كه انحراف از
يـك سـوسـت (ولاالضـاليـن ) كه انحراف از سوى ديگر. و اين حقايق در حشر به طورعـيـان مـشـهـود مـى شـود. صـراط جـهـنـم كـه در تـوصـيـف آن از حـيـث دقـت وحـدت و ظـلمـتنـقـل گـرديده است باطن صراط مستقيم در اين جهان است چه بسيار راه دقيق و ظلمانى است وچـه مـشكل است عبور از آن براى ما واماندگان . آنان كه بى هيچ انحراف راه را طى نمودند(جـزنـا و هـى خامده ) گويند و هر كس به اندازه سيرش در اين صراط در آنجا نيز همينسـيـر مـنـعـكـس گـردد. غـرورهـا و امـيـدهـاى كـاذب شـيـطـانـى را كـنـار گـذار و كـوشـش درعـمـل و تـهـذيـب و تـربـيـت خـود كـن كـه رحـيـل بـسـيـار نـزديك است و هر روز كه بگذرد وغـافـل بـاشـى ديـر اسـت . بـازگـو مـكـن كـه تـو خـود چـرا مـهـيـا نـيـسـتـى (انـظـر الىمـاقـال و لا الى مـن قـال ). مـن هـر چـه هـستم براى خود هستم و همه نيز چنين . جهنم و بهشتهـركـس نـتـيـجه اعمال اوست هر چه كشتيم درو مى كنيم . فطرت و خلقت انسان بر استقامت ونيكى است . حب به خير سرشت انسانى است ما خود اين سرشت را به انحراف مى كشانيم وما خود حجب را مى گسترانيم و تارها را بر خود مى تنيم .
اين شيفتگان كه در صراطند همه
|
حق مى طلبند و خود ندانند آنرا
|
در آب به دنبال فراتند همه
|
شب گذشته اسماء كتب عرفانى را پرسيدى . دخترم ! در رفع حجب كوش نه در جمع كتب .گـيـرم كـتـب عـرفـانـى و فـلسـفـى را از بـازار بـهمـنزل و از محلى به محلى انتقال دادى يا آنكه نفس خود را انبار الفاظ و اصطلاحات كردىو در مـجـالس و محافل آنچه در چنته داشتى عرضه كردى و حضار را فريفته معلومات خودكردى و با فريب شيطانى و نفس اماره خبيث تر از شيطان محموله خود را سنگين تر كردىو بـالعـبـه ابـليس مجلس آرا شدى و خداى نخواسته غرور علم و عرفان به سراغت آمد !!!كه خواهد آمد !!! آيا با اين محموله هاى بسيار به حجب افزودى يا از حجب كاستى ؟ خداوندعـزوجـل بـراى بـيـدارى علما آيه شريفه (مثل الذين حملوا التواره ) را آورده تا بدانندانباشتن علوم !!! گرچه علم شرايع و توحيد باشد !!! از حجب نمى كاهد بلكه افزايش دهدو از حـجـب صـغـار او را بـه حـجـب كـبـار مى كشاند. نمى گويم از علم و عرفان و فلسفهبـگـريـز و بـا جـهـل عمر بگذران كه اين انحراف است . مى گويم كوشش و مجاهده كن كهانـگـيـزه الهـى و بـراى دوسـت بـاشد و اگر عرضه كنى براى خدا و تربيت بندگان اوباشد نه براى ريا و خودنمايى كه خداى نخواسته جزء علماى سوء شوى كه بوى تعفنشان اهل جهنم را بيازارد.
آنان كه او را يافتند و عشق او دارند انگيزه اى جز او ندارند و با اين انگيزه همه اعمالشانالهـى اسـت . جـنگ و صلح و شمشير زدن و نبرد كردن و هر چه تصور كنى (ضربه علىيوم الخندق الفضل من عباده الثقلين ). اگر انگيزه الهى نبود گر چه فتح بزرگ از آنحـاصـل شـود پـشـيـزى فضليت ندارد. گمان نشود كه مقام اوليا خصوصا ولى الله اعظمعليه و على اولاده الصلوات والسلام به اين جا ختم مى شود. قلم جرات ندارد كه پيش رودو بـيـان طـاقـت ندارد كه شرح دهد. و با محجوبان ما محجوبان چه گوييم و خود ما چه مىدانيم كه گوييم و آنچه هست گفتنى نيست و از افق وجود ما برتر است ولى باشد كه يادحبيب و ذكر او در دل و جان اثرى كند هر چند از آن خبرى دريافت نشود همچون
عـاشـق بـى سـوادى كـه بـه سـواد نـامـه مـحـبـوب نـظـر كـنـد ودل خـوش دارد كه اين نامه محبوب است و همچون پارسى زبان پريشان عربى ندانى كهقـرآن كـريـم را خـوانـد و چـون از اوسـت لذت برد و حالى به او دست دهد كه هزاران باربهتر از اديب دانشمندى است كه به اعراب و مزاياى ادبى و بلاغت و فصاحت قرآن سرخودرا گـرم كـنـد و فـيـلسـوف و عـارفـى اسـت كـه بـهمـسـايـل عـقـلى و ذوقـى آن بـيـنـديـشـد و از مـحبوب غافل باشد چون مطالعه كتب فلسفى وعرفانى كه به محتواى كتاب مشغول و به گوينده آن كارى ندارد.
دخترم ! موضوع فلسفه مطلق وجود است از حق تعالى تا آخرين مراتب وجود و موضوع علمعـرفان و عرفان علمى وجود مطلق است يا بگو حق تعالى است و بحثى به جز حق تعالىو جلوه او كه غير او نيست ندارد. اگر كتابى يا عارفى بحث از چيزى غير حق كند نه كتابعرفان است و نه گوينده عارف است و اگر فيلسوفى در وجود به آن طور كه هست نظركـنـد و بـحث نمايد نظرش الهى و بحثش عرفانى است . و همه اينها غير از ذوق عرفانىاست كه از بحث به دور است و غير از آن مهجور تا چه رسد به شهود وجدانى و پس از آننيستى در عين غرق در هستى (ادفع السراج كه شمس طالع شد).
دخـتـرم ! شـنـيدم مى گفتى مى ترسم ايام امتحان متاسف شوم كه چرا كار نكردم در روزهاىتعطيل . اين تاسف و امثال آن هر چه هست سهل است و زود گذر. آن تاسف دايمى و ابدى استكه چون به خود آيى توجه كنى كه همه چيز را مى بينى جز او و آن روز پرده ها افتادنىو حـجـاب هـا بـرداشـتـنـى نـيـسـت . امـيـرالمـومـيـن در دعـاىكـمـيـل عـرض مى كند: (فهبنى يا الهى و سيدى و مولاى و ربى صبرت على عذابك فكيفاصـبـر عـلى فـراقـك ). مـن كـوردل تاكنون نتوانستم اين فقره و بعض فقرات ديگر ايندعـاى شـريـف را بـه جـد بـخوانم بلكه آن را از زبان على مى خوانم و ندانم آن چيست كهصـبـر بـر آن از عـذاب خدا در جهنم مشكل تر است . آن عذابى كه (تطلع على الافئده ).گـويـى (عـذابـك ) هـمـان (نـارالله ) اسـت كه فواد را مى سوزاند. شايد اين عذابفـوق عـذاب جـهـنـم باشد. ما كوردلان نمى توانيم اين معانى فوق فهم بشرى را ادراك وتـصـديـق كـنـيـم بـگـذار و بـگـذاريـم آنـهـا را بـراى اهـلش كـه بـسـيـار كـم اسـت . در هرحـال كـتـب فـلسـفـى خـصـوصـا از فـلاسـفـه اسـلام و كـتـباهل حال و عرفان هر كدام اثرى دارد. اولى ها انسان را ولو به طور دورنما آشنا مى كند بامـاوراى طـبـيـعـت و دومـى هـا خـصـوصـا بـعـضـى از آنـهـا چـون(مـنـازل السـائريـن ) و (مصباح الشريعه ) كه گويى از عارفى است كه به نامحضرت صادق به طور روايت نوشته است دل ها را مهيا مى كنند براى رسيدن به محبوب .و از هـمـه دل انـگـيـزتـر مـنـاجات و ادعيه ائمه مسلمين است كه راهبرند به سوى مقصود نهراهـنما و دست انسان حق جو را مى گيرند و به سوى او مى برند. افسوس و صدافسوس كه ما از آنها فرسنگ ها دور هستيم و مهجور.
دخـتـرم ! سـعـى كـن اگـر اهـلش نيستى و نشدى ، انكار مقامات عارفين و صالحين را نكنى ومعاندت با آنان را از وظايف دينى نشمرى . بسيارى از آنچه آنان گفته اند در قرآن كريمبـه طور رمز و سربسته و در ادعيه و مناجات اهل عصمت بازتر آمده است و چون ما جاهلان ازآنها محروميم با آن به
مـعـارضـه بـرخاستيم . گويند صدرالمتالهين ديد در جوار حضرت معصومه !!! سلام اللهعـليـهـا !!! شـخـصـى او را لعـن مـى كـند. پرسيد: چرا صدرا را لعن مى كنى ؟جواب داد: اوقـايـل بـه وحـدت واجـب الوجـود اسـت . گفت : پس او را لعن كن اين امر اگر قصه هم باشدحـكـايت از يك واقعيت دارد. واقعيت دردناكى كه من خود قصه هايى را ديده يا شنيده ام كه درزمان ما بوده است . من نمى خواهم تطهير مدعيان را بكنم كه (اى بسا خرقه كه مستوجب آتشبـاشـد). مـى خواهم اصل معنى و معنويت را انكار نكنى همان معنويتى كه كتاب و سنت نيز ازآن ياد كرده اند و مخالفان آن يا آنها را ناديده گرفته و يا به توجيه عاميانه پرداختهانـد. و مـن بـه تو توصيه مى كنم كه اول قدم بيرون آمدن از حجاب ضخيم انكار است كهمـانـع هـر رشـد و هـر قـدم مـثـبـت اسـت . ايـن قـدم كـمـال نـيـسـت لكـن راهـگـشـاى بـه سـوىكـمـال اسـت چـنـانـچـه (يـقـظـه ) را كـه در مـنـازل سـالكـاناول مـنـزل مـحـسـوب شـده اسـت از مـنـازل نـتـوان شـمـرد بـلكـه مـقـدمـه و راهـگـشـاىمنازل سالكين است . در هر صورت با روح انكار نتوان راهى به سوى معرف يافت . آنانكـه انـكـار مـقـامات عارفانه و منازل سالكان كنند چون خودخواه و خودپسند هستند هر چه رانـدانـسـتند حمل به جهل خود نكنند و انكار آن كنند تا به خودخواهى و خودبينى شان خدشهوارد نشود. (مادر بت ها بت نفس شماست ) تا اين بت بزرگ و شيطان قوى از ميان برداشتهنشود راهى به سوى او جل و علا نيست . و هيهات كه اين بت شكسته و اين شيطان رام گردد.
از مـعـصـوم نـقـل شـده كـه (شـيـطـانـى آمـن بـيـدى )، از ايـننـقل معلوم شود كه هر كس را هر چه بزرگ مرتبت باشد شيطانى است و اولياى خدا موفقشـده انـد بـه مـهـار كردن بلكه مومن نمودن آن . مى دانى شيطان با پدربزرگ ما، آدم !!!صـفـى الله !!! چـه كرد؟ او را از جوار حق فرو كشيد و پس از وسوسه شيطان و نزديكىبه شجره !!! كه شايد نفس باشد يا بعضى مظاهر آن !!! فرمان (اهبطوا) رسيد و منشاهمه فسادها و عداوت ها شد. آدم !!! عليه السلام !!! با دستگيرى حق تعالى توبه كرد وخـداونـد او را صـفـى خـود فـرمود. من و تو نيز كه مبتلاى به شجره ابليسيه هستيم بايدتوبه كنيم و از حق جل و علا در خلوت و جلوت بخواهيم با استغاثه كه دست گيرد به هروسيله كه خواهد و ما را نيز به توبه رساند بلكه از اصطفاى آدمى بهره اى گيريم . واين نتواند بود مگر با مجاهدت و ترك شجره ابليس با همه شاخه ها و اوراق و ريشه هاىآن كـه در وجـود مـا منتشر و هر روز محكمتر و توسعه دارتر مى شود. با تعلق به شجرهخـبـيـثـه و شـاخـه هـا و ريشه هاى آن بى شك نتوان راهى به مقصد پيدا كرد و ابليس همينتـهديد را كرد و بسيار موفق بود و جز معدودى از عبادالله صالحين و نيز اولياى مقربين!!! عليهم السلام !!! از حيله هاى شيطان و نفس خبيث مظهر ابليس كس نتواند گريزد و اگربـتـوانـد از هـمـه شـاخـه هـا و ريشه هاى دقيق و بسيار پيچيده او نتواند مگر با دستگيرىخـداونـد مـتـعـال آن طـور كـه صـفـى الله را رهـانـد. ولى مـا كـجـا و آن اسـتـعـداد بـراىقـبـول كـلمـات . آيـه كـريـمـه در ايـن بـاب شـايـان تفكر بسيار است چه كه مى فرمايد:(فـتلقى آدم من ربه كلمات فتاب عليه ) نفرموده (والقى اليه كلمات ) گويى باسير (اليه ) كلمات را دريافت نموده است . گرچه اگر (القى اليه ) هم بود بىسـيـر كـمـالى قـبـول امـكـان نـداشت . و بايد در آيه ديگر كه راجع به همين قضيه اشارهفرموده نيز تفكر كرد.
مى فرمايد: (فلما ذاقا الشجره ) گويى ذوقى و طمعى بيشتر نبوده با اين وصف چوناز مـثـل ابـوالبـشـر بـوده آن پـيـامدها را داشته . حال بايد وضع خود را بنگريم كه بهتحقيق به همه شاخه ها و برگ ها و ريشه هاى شجره پيوند خورديم .
دخترم ! آفات زياد بر سر راه است . هر عضو ظاهر و باطن ماآفت ها دارد كه هر يك حجابىاست كه اگر از آنها نگذريم به اول قدم سلوك الى الله نرسيديم . من كه خود مبتلا هستمو جـسـم و جـانـم مـلعـبـه شيطان است به بعض آفات اين عضو كوچك و اين زبان سرخ كهسرسبز را به باد دهد و آن گاه كه ملعبه شيطان است و آلت دست او جان و روح و فواد راتـبـاه كـنـد اشـاره مـى كـنـم . از ايـن دشـمـن بـزرگ انـسـانـيـت و مـعـنـويـتغافل مشو. گاهى كه در جلسات انس با دوستان هستى خطاهاى بزرگ اين عضو كوچك را آنقـدر كه مى توانى شمارش كن و ببين با يك ساعت عمر تو كه بايد صرف جلب رضاىدوسـت شـود چـه مـى كـنـد و چـه مـصيبت ها به بار مى آورد كه يكى از آنها غيبت برادران وخـواهـران اسـت . ببين با آبروى چه اشخاصى بازى مى كنى و چه اسرارى را از مسلمانانروى دايره مى ريزى و چه حيثياتى را خدشه دار مى كنى و چه شخصيت هايى را مى شكنى. آن گـاه ايـن جـلسـه شـيـطـانـى را مـقـيـاس بـگـيـر و مـلاحـظـه كـن در يـكسـال در هـمـيـن امـر پـيـش پـا افـتـاده چـه كـردى و در پـنـجـاه شـصـتسـال ديـگـر چـه خـواهـى كـرد و چـه مـصـيـبـت هـا بـراى خـود بـه بـار خـواهى آورد. در عينحال آن را كوچك مى شمارى و اين كوچك شمردن از حيله هاى ابليس است كه خداوند به لطفخود ما را همگى از آن مصون دارد.
دخـتـرم ! نـگـاهـى كـوتـاه به آنچه درباره غيبت و آزار مومنين و عيب جويى و كشف سرآنان وتـهـمت آنان وارد شده دل هايى را كه مهر شيطان بر آنها نخورده مى لرزاند و زندگى رابـر انـسـان تـلخ مى كند. اينك براى علاقه اى كه به تو و احمد دارم توصيه مى كنم ازآفـات شـيـطانى خصوصا آفت هاى بسيار زبان خوددارى كنيد و همت به نگهدارى آن كنيد.البته در آغاز قدرى مشكل است لكن با عزم و اراده و تفكر در پيامدهاى آن آسان مى شود. ازتـعـبـيـر بـسيار تعيير كننده قرآن كريم عبرت بگير كه مى فرمايد: (و لا يغتب بعضكمبـعـضـا ايـحـب احـدكـم ان يـاكـل لحـم اخـيـه مـيـتـا). شـايـد اخـبـار از صـورت بـرزخـيـهعـمـل مـى دهـد و شـايـد حـديـثـى كـه از حـضـرت سـيـدالمـوحـديـنمنقول است در موعظه هاى بسيارى كه (نوف البكالى ) فرموده است اشاره به همين امربـاشـد بـه حـسـب يـك احـتـمـال . در آن حديث است كه نوف طلب موعظه كرد از مولا و ايشانفـرمـودنـد: (اجـتـنـب الغـيـبـه فـانـهـا ادام كـلاب النـار ثـمقـال يـا نـوف كـذب مـن زعـم انـه ولد مـن حـلال و هـويـاكـل لحـوم النـاس بـالغـيـبـه ). و از رسـول خـدا !!! صـلى الله عليه و آله و سلم !!!نـقـل شـده كه فرمود: (و هل يكب الناس فى النار يوم القيامه الا حصائد السنتهم ). ازايـن حـديـث و حـديـث هـايـى كـه كـم نـيـسـت اسـتـفـاده مـى شـود كـه جـهـنـم صـورت بـاطـنىاعمال ماست .
بـارالهـا! مـا را و ايـن خـانـمـان را و خانواده هاى مربوط به ما را از آفات شيطانى نجاتمـرحـمـت فـرمـا و مـا را از كـسـانـى كـه آزار مـسـلمـانـان بـه زبـان وعمل خود نموده اند قرار مده .
اين چند صفحه را به تقاضاى فاطى نوشتم و من خود اعتراف مى كنم كه خود نتوانستم ازمكايد شيطان بگريزم . اميد است فاطى كه نعمت جوانى را دارد اين توفيق را پيدا كند.
تاريخ : 7/4/1363
پـــاســـخ بـــه پــيـشـنـهـاد آيـت الله موسوى مبنى بر وحدت رويه در تعيين كيفر جرمهاىمشابه
بسمه تعالى
در وضـع كـنـونى جمعى از فقها موارد مذكور را بررسى نمايند و نظر بدهند مانع نداردلكن به طور موقت است تا انشاءالله تعالى وضع قضاوت درست شود.
روح الله الموسوى الخمينى
تاريخ : 26/4/1363
نامه عارفانه به حجت الاسلام والمسلمين حاج سيد احمد خمينى
بسم الله الرحمن الرحيم
نـامـه اى اسـت از پدرى پير فرسوده كه عمر خود را به مشتى الفاظ و مفاهيم به پايانرسانده و زندگى خويش را در لاك خويشتن تباه نموده و اكنون نفس هاى آخرين را با تاسفاز گذشته خود مى كشد به فرزند جوانى كه فرصت دارد تا چون عبادالله الصالحين درفكر رهانيدن خود از تعلق به دنيا كه دام ابليس پليد است باشد.
فرزندم ! كر و فر دنيا و نشيب و فراز آن به سرعت مى گذرد و همه زير چرخ هاى زمانخـرد مـى شـويـم . و مـن آنـچـه مـلاحـظـه كـردم و مـطـالعـه درحـال قـشـرهـاى مـخـتلف به اين نتيجه رسيده ام كه قشرهاى قدرتمند و ثروتمند رنج هاىدرونـى و روانـى و روحـى شـان از سـايـر اقـشـار بـيـشـتـر وآمال و آرزوهاى زيادى كه به آن نرسيده اند بسيار رنج آورتر و جگر خراش تر است . درايـن زمـان كـه مـا زنـدگـى مـى كنيم و دنيا گرفتار دو قطب قدرتمند است رنج عذابى كهسـران آن كـشـورهـا بـدان مـبـتـلا هستند و نگرانى هاى جانفرسايى كه هر يك از دو قطب درمقابل قطب ديگر دارند قابل مقايسه با رنج ها و گرفتارى هاى قشرهاى متوسط حتى فقيرنـيـسـت . رقابت آنان يك رقابت عملى نيست بلكه يك رقابت جانكاه است كه كمر هر يك زيرآن خـرد مـى شـود. گـويـى در مـقابل هر يك يك گرگ درنده با دهان باز و دندان هاى تيزايـسـتـاده و قـصـد شـكـار او را دارد. و ايـن رنـج رقـابـت در هـمـه اقـشار هست از ثروتمند وقـدرتـمـنـد گـرفـتـه تـا طـبـقات ديگر. لكن هر چه بالا برود به همان اندازه درد و رنجرقـابـت بالا مى رود و آنچه مايه نجات انسان ها و آرامش قلوب است وارستگى و گسستگىاز دنـيـا و تـعـلقـات آن اسـت كـه بـا ذكـر و يـاد دائمـى خـداى تـعـالىحاصل شود. آنان كه در صدد برترى ها به هر نحو هستند چه برترى در علوم حتى الهىآن يا در قدرت و شهرت و ثروت كوشش در افزايش رنج خود مى كنند. وارستگان از قيودمـادى كـه خـود را از اين دام ابليس تا حدودى نجات داده اند. در همين دنيا در سعادت و بهشترحمتند.
در آن روزهايى كه در زمان رضاخان پهلوى و فشار طاقت فرسا براى تغيير لباس بودو روحـانـيـون و حـوزه هـا در تـب و تـاب بـه سـر مى بردند كه خداوند رحمان نياورد چنينروزهـايى براى حوزه هاى دينى شيخ نسبتا وارسته اى را نزديك دكان نانوايى كه قطعهنانى را خالى مى خورد ديدم كه گفت : به من گفتند عمامه را بردار من نيز برداشتم و دادمبه ديگرى كه دو تا پيراهن براى خودش
بدوزد الان هم نانم را خوردم و سير شدم تا شب هم خدا بزرگ است . پسرم ! من چنين حالىرا اگـر بـگـويـم بـه هـمـه مـقـامـات دنـيـوى مـى دهـم بـاور كـن ولى هـيـهـات خـصوصا ازمثل من گرفتار به دام هاى ابليس و نفس خبيث .
پـسـرم ! از مـن گـذشـتـه (يـشـيـب بـن آدم و يـشـيـب فـيـه خـصـلتـان : الحـرص وطول الامل ) لكن تو نعمت جوانى دارى و قدرت اراده اميد است بتوانى راهى طريق صالحانبـاشـى . آنـچـه گـفـتم بدان معنى نيست كه خود را از خدمت به جامعه كنار كشى و گوشهگـيـر و كـل بـرخلق الله باشى كه اين از صفات جاهلان متنسك است يا درويشان دكان دار.سـيـره انـبـيـاى عـظـام !!! صـلى الله عـلى نـبينا و عليهم اجمعين !!! و ائمه اطهار !!! عليهمالسـلام !!! كـه سرآمد عارفان به الله و رستگان از هر قيد و بند و وابستگان به ساحتالهـى در قـيـام به همه قوا عليه حكومت هاى طاغوتى و فرعون هاى زمان بوده و در اجراىعدالت در جهان رنج ها برده و كوشش ها كرده اند به ما درس ها مى دهد و اگر چشم بينا وگـوش شـنـوا داشـته باشيم . راهگشايمان خواهد بود (من اصبح ولم يهتم بامور المسلمينفليس بملسم ).
پـسـرم ! نـه گـوشـه گـيرى صوفيانه دليل پيوستن به حق است و نه ورود در جامعه وتـشـكـيـل حـكـومـت شـاهـد گسستن از حق . ميزان در اعمال انگيزه هاى آنهاست . چه بسا عابد وزاهـدى كـه گـرفـتـار دام ابليس است و آن دام گستر با آنچه مناسب اوست چون خودبينى وخـودخـواهـى و غـرور و عـجـب و بـزرگ بـيـنـى و تـحـقـيـر خـلق الله و شـرك خـفـى وامثال آنها او را از حق دور و به شرك مى كشاند. و چه بسا متصدى امور حكومت كه با انگيزهالهى به معدن قرب حق نايل مى شود چون داود نبى و سليمان پيامبر !!! عليها السلام !!!و بـالاتـر و والاتـر چـون نـبى اكرم !!! صلى الله عليه و آله و سلم !!! و خليفه برحقشعلى بن ابى طالب !!! عليه السلام !!! و چون حضرت مهدى !!! ارواحنا لمقدمه الفداء !!!در عـصـر حـكـومـت جهانى اش . پس ميزان عرفان و حرمان انگيزه است هر قدر انگيزه ها بهنـور فـطرت نزديك تر باشند واز حجب حتى حجب نور وارسته تر به مبداء نور وابستهترند تاآنجا كه سخن از وابستگى نيز كفر است .
پسرم ! از زير بار مسووليت انسانى كه خدمت به حق در صورت خدمت به خلق است شانهخالى مكن كه تاخت و تاز شيطان در اين ميدان كمتر از ميدان تاخت و تاز در بين مسووليت ودسـت اندركاران نيست . و دست و پا براى به دست آوردن مقام هر چه باشد چه مقام معنوى وچـه مـادى مـزن بـه عـذر آنـكـه مى خواهم به معارف الهى نزديك شوم يا خدمت به عباداللهنمايم كه توجه به آن از شيطان است چه رسد كه كوشش براى به دست آوردن آن . يكتامـوعـظـه خـدا را بـا دل و جـان بـشـنـو بـا تـمـام تـوان بـپـذيـر و در آن خـط سـيـرنـمـا؛(قـل انـمـا اعـظـكـم بـواحـده ان تـقـومـوالله مـثـنـى و فـرادى ). مـيـزان دراول سـيـر قـيـام لله اسـت ، هـم در كـارهاى شخصى و انفرادى و هم در فعاليت هاى اجتماعىسعى كن در اين قدم اول موفق شوى كه در روزگار جوانى آسانتر و موفقيت آميزتر است .مـگـذار مـثـل پـدرت پـيـر شـوى كـه يا در جا زنى و يا به عقب برگردى و اين محتاج بهمـراقبه و محاسبه است . اگر با انگيزه الهى ملك جن و انس كسى را باشد بلكه اگر بهدست آورد عارف بالله و زاهد در دنيا است و اگر انگيزه
نـفـسانى و شيطانى باشد هر چه به دست آورد اگر چه يك تسبيح باشد به همان اندازهاز خداوند تعالى دور است و فاصله گرفته .
تصحيح شد توسط آقاى حسن حسينى
پسرم ! سوره مباركه حشر را مطالعه كن كه گنجينه هايى از معارف و تربيت در آن است وارزش دارد كـه انـسـان يـك عـمر در آنها تفكر كند و از آنها به مدد الهى توشه ها برداردخصوصا آيات اواخر آن از آنجا كه فرمايد: (يا ايها الذين امنوا اتقوالله و لتنظر نفسمـا قـدمـت لغـد و اتـقوا الله ان الله خبير بما تعلمون ) تا آخر سوره . در همين آيه كوچكلفظا و بسيار بزرگ معنا احتمالاتى است سازنده هشيار دهنده كه به بعض آنها اشاره مىشود.
1!!! مـى تـوانـد خـطـاب بـه كـسـانـى بـاشـد كـه اول مـرتـبـه ايـمـان را دارنـدمثل ايمان عامه . در اين احتمال امر به تقوا امر به اولين مراتب آن است كه تقواى عامه استو آن پـرهـيـز از مـخـالفـت احـكـام ظـاهـرى الهـى اسـت و مـربـوط بـهاعمال قالبى است . به اين احتمال جمله (ولتنظر نفس ما قدمت لغد) تحذير از پيامدهاىاعـمـال مـاسـت و شـاهـد اسـت برآنكه آنچه عمل مى كنيم خود آنها به صورت مناسب در نشئهديـگـر وارد مـى شـونـد و به ما خواهند رسيد. و آيات و اخبار زيادى در اين باره آمده است .تـفـكـر در هـمـيـن امـر دل هـاى بـيـدار را كـفـايـت مـى كـنـد بـلكـهدل هـاى مستعد را بيدار مى نمايد و ممكن است راهگشاى مراتب ديگر و مقامات بالاتر شود. وظـاهـر آن اسـت كـه امـر بـه تـقـوا مـكـررا تـاكـيـد بـاشـد گـرچـهاحـتـمـال ديـگـر هـم هـسـت و قـوله : (ان الله خبير بما تعلمون ). باز تحذير جديد استبراى اينكه اعمال شما از محضر حق تعالى پنهان نمى ماند چه همه عالم محضر حق است .
2!!! مـمـكن است خطاب به كسانى باشد كه ايمان را به قلب خويش رسانده اند. چه بساكـه انـسـان بـه حـسب ظاهر ايمان و اعتقاد به شهادتين داشته باشد لكن قلب او از آن بىخـبـر بـاشـد عـلم و اعـتـقـاد بـه اصـول خمسه داشته باشد لكن اين علم و ايمان به قلبشنرسيده باشد. شايد جز خواص مومنين ديگران چنين باشند. معصيت هايى كه از بعض مومنينصادر مى شود منشاش همين است . اگر دل به روز جزا و عقاب آنچنانى آگاه باشد و ايمانآورده بـاشـد بـه آن صـدور مـعصيت و نافرمانى بسيار بعيد است و كسى كه قلبش ايمانبـه عـدم اله الا الله دارد گـرايـش بـه غـير حق تعالى و ستايش از ديگران نكند و خوف وهراس از غير او نخواهد داشت .
