بسم الله الرحمن الرحیم
 
نگارش 1 | رمضان 1430

 

صفحه اصلی | کتاب ها | موضوع هامولفین | قرآن کریم  
 
 
 موقعیت فعلی: کتابخانه > مطالعه کتاب نهج البلاغه از دیدگاه مقام معظم رهبری, محمدمهدی علیقلی ( )
 
 

بخش های کتاب

     Fehrest -
     63245500 -
     63245501 -
     63245502 -
     63245503 -
 

 

 
 
از تاريخ تدوين كتاب نهج البلاغه حدودا هزار سال مى‏گذرد، يعنى مرحوم سيد رضى كه اين كتاب را تدوين كردند و اين خطبه‏ها و نامه‏ها را جمع‏آورى كردند، در حدود سال 400 هجرى و اواخر قرن سوم به اين كار دست زدند بنابراين نهج البلاغه كتابى هزار ساله است. -درسهايى از نهج البلاغه، ص 3. ?
بخشى از نهج البلاغه مجموعه‏ى سخنرانى‏هاى امير مؤمنان است. چه قدر اين خطابه‏ها پر مغز است كه از زمان تدوين اين كتاب تا امروز صدها كتاب درباره‏ى اين سخنرانى‏ها و شرح و بيان مسايل آنها نوشته شده است. شما ملاحظه كنيد كه اين سخنرانيهاى سطح بالا كه علماى بزرگ و متفكران نيرومند - از شيعه و سنى - در حاشيه و شرح آن سخنورى كرده‏اند، در كجا ادا مى‏شد؟ در مسجد كوفه، چه زمانى؟ ميان سالهاى سى و پنج و چهل هجرى (هزار و سيصد و شصت سال قبل). سطح فرهنگ و انديشه‏ى مردمى كه در جامعه‏ى اسلامى آن روز زندگى مى‏كردند، آن چنان بالا بود كه وقتى على بن ابى طالب عليه‏السلام اين سخنان عميق و پر مغز را در منبر ادا مى‏كرد، زن و مرد و كوچك و بزرگ سخن او را مى‏فهميدند... .
پس همان طور كه مى‏بينيد سطح فرهنگ جامعه‏ى علوى بالاست و در آن حدى است كه نهج البلاغه را مى‏فهمد. -گفتارى درباره حكومت علوى، ص 4. ?
ما امروز بعد از گذشت هزار سال از تدوين نهج البلاغه، بيشتر قدر اين كتاب را مى‏دانيم تا يك عالم بزرگ در قرن چهارم هجرى. ما در قرن چهاردهم هجرى هستيم؛ يعنى بشريت به طور طبيعى رو به سختى پيش رفته و سخن و پيام على عليه‏السلام و آهنگ اسلام از حنجره‏ى او برايش مغتنم‏تر است تا قرنها پيش. -درسهايى از نهج البلاغه، ص 15. ?
اولا اين كتاب يك كتاب دست اول اسلامى است و در اين شرايط تاريخى كه با صدر اسلام تقريبا 1400 سال فاصله داريم، منابع دست اول و اصيل اهميت ويژه‏يى دارد. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه، 1364. ?
اگر ما بتوانيم متون صدر اسلام را احيا كنيم، كمك زيادى به ايجاد يك محور اصلى براى اين اجتهادها كرده‏ايم. نهج البلاغه را از اين ديدگاه نگاه كنيم. نهج البلاغه با اين ديدگاه هرگز با كتاب حديث فلان صحابى يا تابعى كه پنجاه سال، شصت سال صد سال و يا صد و چهل سال بعد از هجرت بوده قابل مقايسه نيست. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه، 1364. ?
بسيارى از كارهاى لازم در طول بيش از هزار سالى كه از تدوين اين كتاب شريف مى‏گذرد انجام گرفته است. شايد در كتابخانه‏ها نسخ خطى اين آثار ارزشمند محفوظ باشد كه بايد جستجو و پيدا كرد. احتمال هم دارد كه بعضى از آنها در طول زمان، در معرض حوادث قرار گرفته و از بين رفته باشد در حال اين كارها بايد انجام بگيرد. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363. ?
محققان، نهج البلاغه را براى اين زمان بسيار قدر بدانند. حقيقت اين است كه اگر ما امروز ((هزاره‏ى نهج البلاغه)) را مى‏گيريم، بايد بدانيم كه اين كتاب عزيز اقلا نهصد و پنجاه سال از هزار سال را در انزوا و سكوت بوده است و جز دانشوران و خواص، كسى از نهج البلاغه جز نامى نمى‏دانست. يك بعد ديگر از ابعاد ارزش و اهميت نهج البلاغه ترسيم شخصيت اميرالمؤمنين عليه الصلاه و السلام است؛ چيزى كه ما امروز به آن كمال احتياج را داريم.
اميرالمؤمنين على عليه‏السلام اين چهره‏ى ناشناخته، اين انسان والا، اين نمونه‏ى كامل مسلمانى كه اسلام مى‏خواهد انسانها آنچنان ساخته بشوند؛ در لابلاى اوراق و سطور نهج البلاغه كاملا شناسايى و تعريف مى‏شود.
نهج البلاغه در حقيقت كتاب معرفى على بن ابى طالب عليه‏السلام است. چگونه ممكن است كسى به افقهاى اسرارآميز و شگفت آور، و واديهاى گوناگون معرفتى - كه در نهج البلاغه است - دست نيافته باشد و بتواند آنها را اين گونه زيبا و جذاب ترسيم و توصيف كند.
در نهج البلاغه همه‏ى ابعاد يك شخصيت والاى انسانى وجود دارد و يك انسان كامل در نهج البلاغه مجسم مى‏شود و آن انسان كامل، خود اميرالمؤمنين عليه‏السلام است. و اين نه فقط از باب شناسايى چهره‏ى اميرالمؤمنين عليه‏السلام مهم است؛ بلكه از باب شناسايى اسلام و اين كه اسلام چگونه انسانى را مى‏خواهد بسازد، حايز اهميت است.
امروز بشريت معاصر از ما سؤال مى‏كند: ((اين اسلامى كه شما از آن دم مى‏زنيد و فكر مى‏كنيد رسالت آن جهانى است، در صدد ساختن چگونه انسانى است؟)) براى پاسخ چه كسى را بهتر و زيباتر و جامعتر و والاتر از على بن ابى طالب عليه‏السلام مى‏توان نشان داد؟ چهره‏ى على بن ابيطالب عليه‏السلام در هيچ جا مانند نهج البلاغه آشكار نمى‏شود. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363. ?
در حقيقت نهج البلاغه شخصيت خطى و رسمى اميرالمؤمنين است؛ يعنى على عليه‏السلام خود نهج البلاغه‏ى مجسم است و اين يكى ديگر از خصوصيات امير مؤمنان است. به آنچه كه مى‏گويد عمل مى‏كند و آنچه را كه مى‏خواهد در زندگى خود پياده مى‏كند.
شخصيت اميرالمؤمنين خود، كلمه به كلمه و سطر به سطر تفسير نهج البلاغه و قرآن است؛ لذا شما وقتى نهج البلاغه را مى‏خوانيد هم تاريخ و زندگى على عليه‏السلام را دانستيد و هم اسلام را شناختيد. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363. ?
ليكن مطالب اين كتاب كه در مجموع، درس زندگى اجتماعى براى مسلمانهاست، به طور مجرد از زندگى مطرح نشده است. گوينده‏ى اين كلمات رئيس مملكت، حاكم و فرمانرواى بزرگى است كه حكومت او بر كشور پهناور و عظيمى گسترش داشته است. اين انسان بزرگ كه مسؤوليت ملك دارى و زمامدارى را هم بر دوش داشته، با احساس اين مسؤوليت عظيم چنين مطالبى را بر زبان جارى كرده است. نهج البلاغه مانند گفته‏هاى حكيمى نيست كه دور از غوغاى زندگى و فارغ از واقعيتها و مسايل گوناگونى كه در يك جامعه ممكن است مطرح باشد، مى‏نشيند و معارف اسلامى را بيان مى‏كند؛ بلكه سخنان انسانى است كه بار مسؤوليت اداره‏ى يك جامعه‏ى عظيم را بر دوش خود احساس مى‏كند و داناى دين و بصير به همه‏ى معارف اسلامى و قرآنى است و با دلى مالامال از معرفت و روحى بزرگ و در مقامى پرمسؤوليت، با مردم رو به رو مى‏شود، با آنها حرف مى‏زند و به سؤالات و استفهامات آنها پاسخ مى‏دهد. اين است زمينه و موقعيت صدور نهج البلاغه. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363. ?
اين بزرگوار يكى از معجزات شگفت آور خدا در تاريخ بود و حادثه‏ى شگفت آور ديگر اين بود كه قدر اميرالمؤمنين را در زمان خودش ندانستند. اين هم واقعا از آن حوادث شگفت آور و تلخ است. كار را به جايى رساندند كه - بر اساس آنچه كه در نهج البلاغه آمده است - ايشان به طور مكرر در زمان حكومت خودشان از دست مردم به خداى متعال شكوه مى‏كردند. دل آن بزرگوار پر از خون بود. با اين همه سعه‏ى صدر و با اين همه گذشت در راه خدا و احكام الهى، آن بزرگوار در نهايت ضيق و عسرت در دوران زندگيش قرار گرفته بود. -خطبه‏هاى نماز جمعه تهران، 7/1/1371 / روزنامه جمهورى اسلامى، 8/1/1371. ?
اولين ترجمه‏يى كه از نهج البلاغه شده، توسط آقاى سيد على نقى فيض الاسلام - مترجم روحانى محترم - انجام گرفته است. او اولين كسى بود كه اين كتاب را همه فهم كرد و به دست مردم داد. كار ايشان كار مهمى بود كه من به آن ارج مى‏گذارم و قدردانى مى‏كنم. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره هزاره نهج البلاغه (كنگره اول) 1360. ?
از عالم جليل آقاى فيض الاسلام كه اولين بار اين كتاب را به فارسى ترجمه كرد و در اختيار مردم قرار داد و صداى نهج البلاغه را براى اولين بار به گوش مردم رساند؛ تشكر كردم و باز هم تشكر مى‏كنم. همچنين از چند نفر نويسندگان محترمى كه از نهج البلاغه ترجمه‏هاى منتخب يا آزاد و به صورت بيان محتوا به دست داده‏اند؛ به سهم خود سپاسگزارم. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363. ?
اولين كسى كه در زمان ما نهج البلاغه را به ميان آورد، مرحوم فيض الاسلام بود. ايشان يكى از علماى بزرگ تهران و يك عالم آگاه و با اخلاص و روشنفكر بود اما رفت؛ لكن ترجمه‏ى غنى نهج البلاغه را به دست مردم داد.
من مقيدم كه خدمت آن سيد بزرگوار را - كه حتى يك بار در عمرم او را از نزديك نديدم و اخيرا ايشان به رحمت ايزدى پيوستند - همه جا ذكر كنم تا خدمت بزرگ او براى جامعه‏ى ايرانى فراموش نشود.
قبل از آن كه ترجمه‏ى فيض الاسلام در اختيار ما قرار گيرد، جز ترجمه‏ى‏-مرحوم حاج سيد علينقى محمد ديباچ ((فيض الاسلام)) در سال 1290 ه.ش، در يكى از روستاهاى اصفهان متولد شد. طبق شجره نامه موجود چهل نسل مرحوم ((فيض الاسلام)) به اميرالمؤمنين على عليه‏السلام مى‏رسد. مرحوم ((فيض الاسلام)) از سن پنج سالگى نزد برادرش آقاى سيد غياث الدين به تحصيل علوم شريعه مى‏پردازد. وى تحصيلات خود را در حوزه‏هاى تهران، مشهد و نجف تكميل كرده، و نزد اساتيدى چون مرحوم سيد ابوالحسن اصفهانى، مرحوم شيخ ضياء الدين عراقى، مرحوم شيخ على اكبر نهاوندى و مرحوم شيخ محمد كاظم شيرازى تلمذ نموده و در اين مدت ترجمه و شرح نهج البلاغه را نيز به طور خيلى جدى دنبال مى‏كرد. تنها جمع آورى مدارك و يادداشت بردارى كتاب ((نهج البلاغه)) مدت هفده سال طول كشيد و تحرير آن در شش سال از 1365 تا 1371 ه.ق انجام پذيرفت و در شش جلد تنظيم گرديد و تاكنون بيش از يك ميليون نسخه از اين نهج البلاغه چاپ و در اختيار عموم قرار گرفته است. و سرانجام مرحوم فيض الاسلام در 24 ارديبهشت 1364 ه.ش در سن 73 سالگى دارفانى را وداع گفت. به نقل از روزنامه كيهان‏ ? ملا فتح الله كاشانى و كتابهاى قديمى و شرحهاى عربى چيزى در دست نداشتيم. قبل از اينها هم در محيطهاى مردمى و روشنفكرى و دانشجويى و دانش آموزى و حتى در محيط طلبگى و حوزه‏ى علميه، از نهج البلاغه نشانى نداشتيم و ما امروز بايد اين موهبت را با عمل به نهج البلاغه جبران كنيم. -بيانات مقام معظم رهبرى در جمع دانش‏آموزان شركت كننده در مسابقات نهج البلاغه 1365. ?
اين كتاب وقتى در كنار قرآن قرار بگيرد، يقينا تالى قرآن است، يعنى ما ديگر كتابى نداريم كه داراى اين حد از اعتبار و جامعيت و قدمت باشد. لذا احياى نهج البلاغه فقط وظيفه‏ى ما شيعيان نيست، بلكه وظيفه‏ى همه‏ى مسلمانهاست، يعنى هر كس على بن ابى طالب عليه‏السلام را قبول دارد و مسلمان است - چون در اسلام كسى نيست كه اين بزرگوار را قبول نداشته باشد - به عنوان احياى يك ميراث بى نظير اسلامى بايد نهج البلاغه را زنده كند و اين احيا نه فقط به معناى كثرت چاپ - كه زياد هم چاپ شده - بلكه به معناى كار كردن و تحقيق كردن در زمينه‏ى آن است.
همچنان كه در زمينه‏ى قرآن كريم كار شده و تفسيرهاى زيادى نوشته شده است، درباره‏ى نهج البلاغه هم بايد اين كارها انجام گيرد. همان طور كه قرآن خوانده مى‏شود، نهج البلاغه هم بايد خوانده شود؛ چون تالى و دنباله‏ى قرآن است. همان طور كه مسلمانها خودشان را موظف مى‏دانند با قرآن انس پيدا كنند و ندانستن قرآن را براى خود نقص مى‏شمارند؛ دانستن نهج البلاغه هم بايد نقص به حساب بيايد. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه، 1364. ?
جاى يك ترجمه‏ى كامل و همه جانبه از نهج البلاغه و جاى يك ترجمه‏ى كامل و روشن و رسا از قرآن در جامعه‏ى ما همچنان خالى است.
براى چندمين بار از همه‏ى كسانى كه مى‏توانند ترجمه‏ى خوبى از قرآن كريم به فارسى تهيه كنند و ارايه دهند، خواهش مى‏كنم اين كار را بكنند جمهورى اسلامى بعد از پنج سال به نظرم قدرى دير كرده است؛ بايد اين كار زودتر انجام مى‏گرفت و هر چه مى‏گذرد ديرتر مى‏شود. به نظر من اشكالى ندارد كه چندين نفر شروع كنند به ترجمه‏ى اين دو اثر مقدس و هر مقدار را كه مى‏توانند پيش ببرند؛ چون به هر حال هيچ ترجمه‏يى كامل نخواهد بود. يعنى اين طور نباشد كه اگر كسانى شنيدند فلان نويسنده‏ى خوب و آشنا به زبان عربى، مشغول ترجمه‏ى نهج البلاغه يا قرآن شده است، از كار خود دست بكشند و كارى نكنند هر كسى شوق اين كار را در خود احساس مى‏كند، شروع كند. اگر ده ترجمه‏ى بسيار خوب هم از قرآن كريم و نهج البلاغه‏ى شريف داشته باشيم، زيادى نيست، هيچ اشكالى ندارد كه علايق و ذوقهاى گوناگون و ديدگاههاى مختلف از يك آيه يا يك جمله بتوانند خواننده را قدرى به ابعاد واقعى آن جمله نزديكتر كنند بنابراين به نظر من اين كار امروز در اولويت قرار دارد. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363. گفتنى است كه خوشبختانه در چند سالى كه از بيانات مقام معظم رهبرى مى‏گذرد كارهاى خوبى جهت ترجمه‏ى قرآن و نهج البلاغه انجام گرفته است. ?
قرآن بدون حديث، مفسر و مبين ندارد و حديث بدون قرآن جهت ندارد، لذا اگر بخواهيم ايمان آگاهانه و عميق در جامعه داشته باشيم، بايد قرآن و حديث جايگاهى مقتضى در جامعه داشته باشند.
آشنايى با قرآن بايد در دانشگاهها معمول شود تا روح و فرهنگ قرآنى در مراكز علمى حاكميت يابد. در زمينه‏ى حديث، ما نهج البلاغه را داريم كه مجموعه‏يى حديثى و كامل است و بسيارى از نيازها و راه حلهاى مسايل و مشكلات امروزى ما در اين كتاب جمع است. -ترجمه‏ى قرآن از آقايان: آيت الله ناصر مكارم شيرازى، عبدالمحمد آيتى، محمد خواجوى، جلال الدين فارسى، بهاء الدين خرمشاهى، و... ?
انس با قرآن و نهج البلاغه چيز عجيبى است. نهج البلاغه واقعا تالى تلو قرآن است. انسان وقتى با نهج البلاغه يا با صحيفه سجاديه انس پيدا مى‏كند مى‏بيند كه چيزهاى نابى از اسلام در اختيار دارد. -ترجمه‏ى نهج البلاغه از آقايان: دكتر سيد جعفر شهيدى، عبدالحميد معاديخواه، على اصغر فقيهى و يك ترجمه‏ى كهن به همت دكتر عزيز الله جوينى. ?
ما جامعه‏ى ايرانى متأسفانه قرنهاى متمادى از كتاب شريف و روشنگر مبين نهج البلاغه محروم بوديم. يك زندگى سعادتمند انسانى به لحاظ تمام ابعاد و با همه‏ى خصوصيات، از نهج البلاغه قابل درس گرفتن است.
اگر بخواهيم خودمان و جامعه‏يى را كه شايسته‏ى انسان است بسازيم و به اخلاق و خصال و عقايد نيكو و نشاط و اميد و آينده نگرى و خودسازى شخصى دست يابيم و به وظايف و تكاليفمان عمل كنيم و جامعه‏يى سراپا عقل و حق داشته باشيم و با اميد و جهاد و تلاش و پيروزى و موفقيت و بر مبناى يك فلسفه‏ى عالمانه و درست حركت كنيم؛ مى‏بايست همه‏ى اين درسها را از نهج البلاغه بياموزيم. -بيانات مقام معظم رهبرى در جمع دانش‏آموزان شركت كننده در مسابقات نهج البلاغه، 1365. ?
خودسازى فردى و سازندگى زندگى اجتماعى براى انسان لازم است.
البته نهج البلاغه يك ابعاد عرفانى هم دارد كه من خود را كوچكتر از آن مى‏دانم كه آن ابعاد را بفهمم و درك كنم. مجبورم به ظواهر آن كلمات اكتفا كنم و بگذرم. آنها را هم اهل الله و مردمان عارف و انسانهاى حكيم و دلهاى آشنا با خدا مى‏توانند بفهمند. -بيانات مقام معظم رهبرى در جمع دانش‏آموزان شركت كننده در مسابقات نهج البلاغه، 1365. ?
اميرالمؤمنين عليه‏السلام در سخنرانيهاى خود چه مى‏گويد؟ اين اميرى كه هم حاكم جامعه‏ى اسلامى است و هم پايه و مايه‏يى از حكمت دارد چه گفته است؟ بديهى است كه سخن او مطابق با نيازهاست و چيزى را كه نياز قطعى آن مرحله از تاريخ اسلام طلب مى‏كند مى‏گويد و ممكن نيست غير از آن چيزى بگويد ممكن نيست كه آن طبيب حاذق دلسوز نسخه‏يى بنويسد كه بيمار او به آن احتياج ندارد. بنابراين ما از نسخه‏ى اميرالمؤمنين على عليه‏السلام يك چيز ديگر پيدا مى‏كنيم و آن وضعيت جامعه‏ى اسلامى آن روز است. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه، 1364. ?
حقيقت ديگرى كه وجود دارد و امروز ما را بيشتر از گذشته به نهج البلاغه مشتاق و محتاج مى‏كند اين است كه در طول تاريخ اسلام، متأسفانه با انحرافى كه از كج فهمى و جهالت از يك سو و غرض ورزى و دشمنى از سوى ديگر حاصل شده است، در آنچه كه از معارف اسلامى در اختيار ماست سردرگميهايى داشته‏ايم. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363. ?
با اين كه مدتهاست تا حدود زيادى نهج البلاغه از فراموشى بيرون آمده و نام آن به گوش مردم رسيده و به نحوى در دسترس مردم قرار گرفته است ولى باز اعتقاد دارم كه در اطراف اين كتاب بايد تحقيقات علمى و همه جانبه‏يى انجام بگيرد، البته كارهايى كه تاكنون انجام گرفته و شمه‏يى از آنها در كتابنامه‏ى نهج البلاغه درج شده است، قابل توجه و سزاوار تقدير و تشكر مى‏باشد. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363. ?
درباره‏ى توجهى كه بايد به نهج البلاغه پيدا كنيم، مى‏خواهم هشدار بدهم: ما اين توجه را امروزه كم داريم، مثل اين كه نمى‏دانيم چه گنجينه‏ى معرفت بى‏پايانى در اين كتاب وجود دارد، يا هنوز براى مردم ما - حتى محققين - اهميت دستيابى به منبع عظيم اين كتاب بى نظير، به طور كامل كشف نشده است. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه، 1364. ?
اگر قرار باشد همين طورى كه شما داريد با دين و قرآن و نهج البلاغه و اسلام، خودتان را آشنا مى‏كنيد، پيش برويد؛ پايه‏هاى امپراطوريهاى زر و زور در دنيا به وسيله‏ى شما متزلزل خواهد شد؛ لذا از شما مى‏ترسند. -بيانات مقام معظرم رهبرى در جمع دانش‏آموزان شركت كننده در مسابقات نهج البلاغه، 1365. ?
محققان، نهج البلاغه را براى اين زمان بسيار قدر بدانند. حقيقت اين است كه اكر ما امروز ((هزاره‏ى نهج البلاغه)) را مى‏گيريم، بايد بدانيم كه اين كتاب عزيز از اين هزار سال اقلا نهصد و پنجاه سال را در انزوا و سكوت بوده است. جز دانشوران و خواص، كسى از نهج البلاغه نامى نمى‏دانست. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره هزاره نهج البلاغه (كنگره اول)، 1360. ?
اين انقلاب در سايه‏ى آموزشهاى اميرالمؤمنين عليه‏السلام و با اتكا به قرآن و نهج البلاغه، به پيروزى رسيده است.
امروز تقريبا همان جامعه‏ى اسلامى و علوى تشكيل شده و تقريبا همان شرايط در بيشتر ابعاد در جامعه و كشور ما حكم است.
امروز روز استفاده هر چه بيشتر از نهج البلاغه است. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363. ?
امروز شرايطى مشابه شرايط حكومت دوران اميرالمؤمنين عليه‏السلام است.
پس روزگار، روزگار نهج البلاغه است. امروز مى‏شود از ديدگاه دقيق و نافذ اميرالمؤمنين عليه‏السلام به واقعيتهاى جهان و جامعه نگاه كرد و بسيارى از حقايق را ديد و شناخت و علاج دردها را پيدا كرد. همين است كه به نظر مإ؛ امروز بيش از هميشه به نهج البلاغه محتاجتريم. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363. ?
امروزه براى ما نهج البلاغه از جهات مختلفى است، تأكيد مى‏كنم كه اين كتاب، گنجينه‏ى بى نظير و تمام نشدنى است و امروز هم بيشتر از هميشه ملت و جامعه‏ى اسلامى ما به آن نيازمند است. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه، 1364. ?
مايه‏ى خوشبختى بسيارى است كه همت برادران عزيز در بنياد نهج البلاغه شاهد تشكيل يك مجمع ديگر درباره‏ى اين كتاب شريف هستيم. بنده به عنوان يك فرد مسلمان و كسى كه مدتى از زندگى فكرى و مطالعاتى خودش را در زمينه‏ى مباحث نهج البلاغه گذرانده است و به عنوان يك مسؤول در نظام جمهورى اسلامى، اين حركت را يك حركت مبارك و لازم و خوش عاقبت و مرحله‏ى كنونى را براى رسيدن به مراحل نهايى، مرحله‏يى ابتدايى و فرخنده مى‏شمارم. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه، 1364. ?
همت برادران در خور تقدير بسيار است و به اين مقدار هم نبايد بسنده شود، بايد خدمت به نهج البلاغه همچنان ادامه پيدا كند. البته در فاصله‏ى بين اين كنگره و كنگره‏ى سال گذشته، كارها و تلاشهايى در زمينه‏هاى مختلف انجام گرفته است كه من در جريان بعضى از آنها اقرار گرفته‏ام؛ اما مى‏خواهم تأكيد كنم كه اين اجتماعات بايد مقدمه‏يى براى كارهايى عظيم باشد ما زمان بسيارى را با عدم ارتباط با نهج البلاغه گذرانده‏ايم.
امروز با فرصتهايى كه وجود دارد بايد آن نقايص را جبران كنيم. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه، 1364. ?
براى من خيلى دلنشين بود، اگر اين توفيق را پيدا مى‏كردم كه مثل يكى از شما در جلسات اين كنگره ارزشمند شركت فعال بكنم و مانند هميشه كه نهج البلاغه يكى از قبله‏هاى اميد فكرى ما بود و بسيارى از اوقاتمان به مطالعه‏ى آن مى‏گذشت و در حوزه‏ى تدريس و تدرس و فكر و مطالعه‏ى ما جايگاه عمده‏يى داشت؛ در اين محفل شريف علمى و ارزشمند هم مانند يك جستجوگر از اعماق اين اقيانوس عظيم بحثى را بررسى مى‏كردم و همه روزه در جلسات آن حاضر مى‏شدم. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363. ?
به تدريج، نهج البلاغه به صحنه‏ى زندگى آمد و به دست مردم افتاد مردم نمى‏دانستند نهج البلاغه‏يى هم وجود دارد. تنها جملاتى كه از نهج البلاغه شنيده بودند بيشتر در مذمت دنيا و بخش كمى از اخلاق بود و ديگر هيچ بعد از آن، قدرى نهج البلاغه دست به دست گشته است، كسانى بر آن شرح نوشته‏اند و كسانى برداشتهاى خود را به نام شرح نوشته‏اند.
همه‏ى اين زحمات ارجمند و قابل تقدير است؛ اما در برابر عظمت نهج البلاغه و كارهايى كه بايد انجام گريد ناچيز است. -بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره هزاره نهج البلاغه (كنگره اول)، 1360. ?
عواملى كه در درون جامعه به وجود مى‏آيد و جامعه را به ضعف انحطاط دچار مى‏كند و موجب زوال جامعه و دولت حق مى‏شود، در قرآن و حديث شمرده شده است. اگر قرآن و نهج البلاغه و احاديث را مطالعه كنيم. خواهيم ديد كه خداى متعال و اولياى معصومين اين موضوع را بسيار مهم دانسته‏اند و به قدر كافى به ما مردم درباره‏ى آن توصيه كرده‏اند و راه و چاه را نشان داده‏اند. -خطبه‏هاى نماز جمعه تهران، 11/6/1367 / روزنامه جمهورى اسلامى 2/9/1367. ?
رعايت حال عامه‏ى مردم، كنار زدن طبقات ممتاز و نداشتن چنين طبقاتى در جامعه‏ى اسلامى مورد نظر حضرت بوده است. اميرالمؤمنين در اين باره به مالك اشتر در آن فرمان معروف عظيم بى بديل اين گونه مى‏فرمايد:
((از همه‏ى كارها محبوبتر در نزد تو آن كارى باشد كه در حق ميانه‏تر و حق گراتر و در عدل گسترده‏تر و همه شمولتر و نسبت به خشنودى عامه‏ى مردم، فراگيرنده‏تر باشد. آن كارى را انتخاب بكن كه خشنودى عامه‏ى مردم را تأمين بكند.)) عامه‏ى مردم در مقابل خواص مردم و طبقات ممتاز. -در مكتب جمعه، ج 6، ص 389 / خطبه‏هاى نماز جمعه تهران‏ ?
اميرالمؤمنين عليه‏السلام در نهج البلاغه درباره‏ى توحيد، نبوت، امامت، قيامت و معاد و قدرت خدا و مسايل اعتقادى بحثهاى مفصلى كرده‏اند كه اگر انديشمندان فقط به ترجمه‏ى درست و توضيح مختصر همين مطالب بپردازند؛ حقايق بسيارى از ايدئولوژى اسلام در اختيار ذهن و دل شنوندگان و خوانندگان قرار خواهد گرفت. على عليه‏السلام در اين خطبه‏ها به فكر آن است كه مغزها را بسازد و هدايت كند. -گفتارى درباره حكومت علوى، ص 11. ?
سطح فرهنگ و انديشه‏ى مردمى كه در جامعه‏ى اسلامى آن روز زندگى مى‏كردند، آن چنان بالا بود كه وقتى على بن ابى طالب عليه‏السلام اين سخنان عميق و پر مغز را در منبر ادا مى‏كرد، زن و مرد و كوچك و بزرگ سخن او را مى‏فهميدند... .
پس همان طور كه مى‏بينيد سطح فرهنگ جامعه‏ى علوى بالاست و در آن حدى است كه نهج البلاغه را مى‏فهمد. -گفتارى درباره حكومت علوى، ص 4. ?
اگر مى‏بينيد سخن اميرالمؤمنين در آن روزگار كه دنياى جهالت و تاريكى بود، آن چنان مى‏درخشيد كه همه‏ى مرد و زن و كوچك و بزرگ وقتى آن سخنان را مى‏شنيدند، به قدر فهم خود درك مى‏كردند و امروز قرنها بعد از آن زمان دانشمندان و بزرگان و انديشمندان شرح اين كلمات را مى‏نويسند؛ به اين دليل است كه آن روز در جامعه انقلاب بود و هر روزى كه در جامعه انقلاب باشد قضيه همين گونه است.
اينها خطابه‏هاى اميرالمؤمنين بود اين خطابه‏ها از خطابه‏هايى كه امروز شما در نهج البلاغه مى‏بينيد، زيادتر است. -گفتارى درباره حكومت علوى، ص 10. ?


next page

fehrest page

back page