مقدمه
| | |
مقدمه
دوست داريم زندگىهايمان، سرشار از صميميت و خونگرمى و صفا باشد.
حريم انسانها و حرمت همگان، محفوظ بماند و معاشرتهايمان نشاتگرفته از «فرهنگ قرآنى» و تعاليم مكتبباشد.
و اين، يعنى «زندگى مكتبى».
پايدارى و استحكام رابطههاى مردمى، در سايه رعايت نكاتى است كهبرگرفته از «حقوق متقابل» افراد جامعهباشد.
در اينكه «چگونه بايد زيست» و چه سان با ديگران بايد رابطه داشت، نكتهاىاست كه در بحث «آداب معاشرت»مىگنجد.
بر خلاف فرهنگ غربى، روح و محتواى فرهنگ دينى ما بر پايه «ارتباط»،«صميميت»، «تعاون»، «همدردى» و«عاطفه» استوار است. جلوههاى اين فرهنگبالنده نيز در دستورالعملهاى اخلاقى اسلام ديده مىشود.
«زندگى مكتبى»، در سايه شناخت اين رهنمودها و به كار بستن آنها درصحنههاى مختلف زندگى است، نه باشعار و ادعا. به هر ميزان كه معيشت ومعاشرت ما با اينگونه هدايتهاى دينى در مقوله رفتار، هماهنگ باشد، بههماناندازه زندگيهايمان «مكتبى» است. مسلمان بايد بهگونهاى در چارچوب اصول وسنن فرهنگ دينى خودشزندگى كند كه با شهامت و افتخار، بتواند «امضاى دين»را پاى همه رفتارش بگذارد و زندگيش «برچسب اسلام»داشته باشد و الگوىاسلامى را بر زندگى خويش در خانه و جامعه، سايهافكن سازد.
«آداب برخورد»، «ديد و بازديد»، «رفت و آمد»هاى خانوادگى و دوستانه،نحوه «گفتار» و «رفتار» با اقشار مختلف،«دوستى» و حد و حدود آن، مراعات«حقوق ديگران»، «ادب و سپاس و احترام»، از جلوههاى بارز اخلاقمعاشرتاست. اينگونه رابطههاى اجتماعى، با عنوانهاى مختلف و در شرايط گوناگونانجام مىگيرد. گاهى بهصورت «صلهرحم» است; در ارتباط با اقوام و بستگان.گاهى نام «عيادت» به خود مىگيرد; در مورد بيماران.گاهى نسبتبه برادران وخواهران دينى، عنوان «زيارت» مىيابد، گاهى با همسايگان است، گاهى بامستمندان.گاهى هم بر محور اطعام است و گاهى به شكل مسافرتهاى دور ونزديك و بردن هديه و آوردن «سوغات سفر».گاهى هم براى شركت در مجلس عقدو عروسى يا مشاركت در مراسم سوگ و تسليتگويى است.
به هر حال، همه اينها نوعى «رابطه» و «معاشرت» است و نشاندهنده منشانسانى و فرهنگ اخلاقى هر فرد.اسلام نيز در اين بارهها بسيار سخن گفته و رهنمودداده است كه در اين كتاب، گوشهاى از معارف و آموزشهاىدين در اين زمينهها رامرور مىكنيم.
باشد كه «فرهنگ خودى» و «هويت دينى» را پاس بداريم و با افتخار وسربلندى و رها از سلطه فرهنگى بيگانه و باتكيه بر رهاورد مكتب و وحى، زندگى وروابط خويش را بر پايه ارزشهاى برگرفته از قرآن و اهل بيت(عليهمالسلام)،سامان بخشيم و براى نسلهاى آينده هم «ادب و اخلاق» را ميراث بگذاريم.
آنچه پيش روى شماست مجموعهاى است از رهنمودهاى اخلاق دينى درمعاشرت با ديگران كه نخست، درسالهاى 78 - 1376 در مجله پيام زن با عنوان«اخلاق معاشرت» انتشار يافت و اينك با اندكى بازنگرى تقديممىگردد.
قم - جواد محدثى.
اسفند 1378 ش.
| | |
