 | |
اهدا
يا ايها العزيز مسنا و اهلنا الضر و جئنا ببضاعة مزجاة فاوف لنا الكيل و تصدق علينا ان الله يجزى المتصدقين.
يوسف (12) آيه 88
تقديم به آستان مقدس عزيز مصر وجود،حضرت مهدى موعود (عجلاللهتعالىفرجه)
پيشگفتار
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمدلله رب العالمين وصلىالله على سيدنا وحبيب قلوبنا وطبيب نفوسنامحمدصلى الله عليه وآله وآلهالطاهرين ولاسيما بقية الله فىالارضين واللعنة على اعدائهم اجمعين الىيوم الدين.
قال الله عزوجل: لقد من الله على المؤمنين اذ بعث فيهم رسولا من انفسهم يتلوا عليهم آياتهويزكيهم ويعلمهمالكتاب والحكمة وان كانوا من قبل لفى ضلال مبين (1) ;
خدا بر اهل ايمان منت گذاشت كه رسولى از خود آنها در ميان آنان برانگيخت كه بر آنهاآيات خدا را تلاوت كندو نفوس آنان را از هر نقص و آلايش پاك گرداند و به آنان احكام شريعت وحقايق حكمتبياموزد، هر چند كه قبلاز آن در گمراهى آشكارى بودند.
موضوع تعليم و تربيت «انسان» است و طراحى نظام صحيح و جامعى براى تعليم وتربيت انسان، تنها از ناحيهوحى ممكن خواهد بود. قرآن كتاب انسان سازى و علىعليه السلامترجمان و مبين قرآن است. (2)
چه كسى غير از آن حضرت مىتواند مفسر كتاب خدا باشد؟ همو كه اعلم به وحى وسنت و سيره نبوى و اسبقبه ايمان و اقرب به پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله است. (3)
در قسمتى از خطبه قاصعه در معرفى خود مىفرمايد:
من در دوران نوجوانى، بزرگان و شجاعان عرب را به خاك افكندم و شاخههاى بلند درختقبيله ربيعه و مضر رادرهم شكستم; شما به خوبى موقعيت مرا از نظر خويشاوندى و قرابت ومنزلت و مقام ويژه نسبتبه رسول خدامىدانيد: او مرا در دامن خويش پرورش داد; من كودك بودم،او همچون فرزندش مرا در آغوش خويش مىفشردو در استراحتگاه مخصوصش جاى مىداد،بدنش به بدنم مىچسبيد و بوى پاكيزه او را استشمام مىكردم; غذارا مىجويد و در دهانممىگذاشت. هرگز دروغى در گفتارم نيافت و اشتباهى در كردارم پيدا ننمود ... .
من همچون سايهاى به دنبال آن حضرت حركت مىكردم و او هر روز نكته تازهاىاز اخلاق نيك براى من آشكارمىساخت و مرا فرمان مىداد كه به او اقتدا كنم. مدتى از سال،مجاور كوه حرا مىشد، تنها من او را مشاهدهمىكردم و كسى جز من او را نمىديد. در آن روزغير از خانه رسول خدا، خانهاى كه اسلام در آن راه يافته باشدوجود نداشت. تنها خانهآن حضرت بود كه او و خديجه و من نفر سوم آنها اسلام را پذيرفته بوديم. من نور وحى ورسالت رامىديدم و نسيم نبوت را استشمام مىكردم. به هنگام نزول وحى بر رسول خدا، صداى نالهاىراشنيدم; از آن حضرت پرسيدم: اين ناله چيست؟ فرمود: اين شيطان است كه از پرستش خويشمايوس گرديده;تو آنچه را كه من مىشنوم مىشنوى و آنچه را مىبينم مىبينى، تنها فرق ميانمن و تو اين است كه تو پيغمبرنيستى، بلكه وزير منى و بر طريق و جاده خير قرار دارى; من هموارهبا او بودم ... . (4)
در جاى ديگر مىفرمايد:
يا كميل ان رسول اللهصلى الله عليه وآله ادبه الله وهو ادبني وانا اؤدب المؤمنين و اورث ادب المكرمين; (5)
اى كميل! پيغمبر اكرمصلى الله عليه وآله را خدا تربيت كرد و آن حضرت مرا تربيت نمود و من نيز اهل ايمانراتربيت نموده و آداب پسنديده را به آنها ياد مىدهم.
پس در وادى حيرت و سرگردانى انسانها بين مذاهب و مكاتب گوناگون، گوش جان بهفرمان مطاع مباركشمىسپاريم كه فرمود:
فاستمعوا من ربانيكم واحضروه قلوبكم واستيقظوا ان هتف بكم; (6)
به سخن مرد خدا و مربى الهى خويش گوش فرا دهيد و دلهاى خود را در پيشگاه او حاضرسازيد و هنگامى كهبه خاطر احساس خطر فرياد مىكشد، بيدار شويد.
براى بررسى صحيح و مفيد مبحث «تعليم و تربيت»، از درياى بيكران معارف الهىنهجالبلاغه بهرهمند خواهيمگشت و گرچه غور در اين بحر عظيم و استخراج مرواريدهاىدرخشان آن غواص ماهرى را بايد، لكن:
آب دريا را اگر نتوان كشيدهم به قدر تشنگى بايد چشيد
ما در اين نوشتار، «تعليم و تربيت» در نهجالبلاغه را در دو بخش و هر دو بخش را در دوفصل مورد بررسى قراردادهايم. اميد است مقبول درگاه خداى تعالى و مورد استفادهخوانندگان گرامى قرار گيرد. (7)
بارالها! توفيق تادب به آداب الهى را به ما عنايت فرما.
از خدا جوييم توفيق ادببى ادب محروم ماند از لطف رب (8)
ربنا تقبل منا انك انت السميع العليم (9) ; والحمد لله رب العالمين.
حوزه علميه قم
عبدالمجيد زهادت
رمضان المبارك 1415 / بهمن 1373
پىنوشتها:
1) آل عمران (3) آيه 164.
2) نهجالبلاغه، خطبه 125: «هذاالقرآن انما هو خط مستور بينالدفتين لاينطق بلسان ولابد له من ترجمان.»
3) يكى از فضايل اميرالمؤمنينعليه السلام حديث اشباه است كه مورد اتفاق فريقين مىباشد. علامه امينى درجلد سوم الغدير، صفحه 355 تحت عنوان «حديث الاشباه» مىنويسد:
«هذا الحديث الذى رواه الحموى فى معجمه نقلا عن تاريخ ابن بشران قد اصفق على روايته الفريقان غير ان لهالفاظا مختلفة و اليك نصوصها: اخرج امام الحنابلة احمد عن عبدالرزاق باسناده المذكور بلفظ: من اراد ان ينظرالى آدم في علمه و الى نوح في فهمه و الى ابراهيم في خلقه و الى موسى في مناجاته و الى عيسى في سنته و الىمحمد في تمامه وكماله فلينظر الى هذا الرجل المقبل فتطاول الناس فاذا هم بعلي بن ابي طالب كانما ينقلعمن صبب و ينحط من جبل. اخرج ابوبكر احمد بن الحسين البيهقى ... .»
4) براى مطالعه ادله برترى علىعليه السلام بر ساير صحابه، رجوع كنيد به يوسفبن مطهر حلى، كشفالمرادفى تجريد الاعتقاد، المسالة السابعة في ان علياعليه السلام افضلالصحابة.
5) نهجالبلاغه، خطبه 192.
6) بحارالانوار، ج77، ص268.
7) نهجالبلاغه، خطبه 108.
8) شايان ذكر است كه شماره خطب و رسائل و حكم بر طبق نهجالبلاغه «صبحى صالح» و «المعجم المفهرسلالفاظ نهج البلاغه» محمد دشتى و كاظم محمدىمىباشد.
9) مثنوى معنوى.
10) بقره (2) آيه 127.
| | |