آموزش نماز:
نمازگزار پس از اذان و اقامه روبه خانه كعبه مى ايستد و نيت مى كند كه كارش براىخداست آنگاه با دلى آرام و به دور از هر كار ديگردل به سوى خدا مى آورد در حالى كه دستها را تا نزديك گوشهاى خود بالا برده مىگويد: الله اكبر (خدا از هر كس و هر چيز بزرگتر و از آنچه در تصور ما بگنجدبرتر است )
سپس حمد و سوره را مى خواند:
بسم الله الرحمن الرحيم (1)
الحمد لله رب العالمين (2) الرحمن الرحيم (3) مالك يوم الدين (4) اياك نعبد و اياكنستعين (5) اهدناالصراط المستقيم (6) صراط الذين انعمت عليهم غير المغضوب عليهولاالضالين (7)
بسم الله الرحمن الرحيم (1)
قل هو الله احد (2) الله الصمد (3) لم يلد و لم يولد (4) ولم يكن له كفوا احد (4)
سپس به ركوع مى رود و مى گويد: سبحان ربى العظيم و بحمده
آنگاه سر از ركوع برميدارد و مى گويد: سمع الله لمن حمد، الله اكبر
آنگاه به سجده مى رود و در سجده چنين مى خواند: سبحان ربى الاعلى و بحمده
آنگاه سر از سجده بر ميدارد و مى گويد: اءستغفرالله ربى و اتوب اليه
سپس به سجده دوم مى رود و پس از ذكر سجده ، سر بر مى دارد و مى نشيند.
آنگاه بلند مى شود و مى گويد:
بحول الله و قوته اقوم و اقعد
سپس حمد و سوره را مثل گذشته مى خواند و پس از خاتمه سوره ، قنوت مى گيرد و ذكرقنوت را مى خواند در قنوت هر آيه و دعائى را مى تواند بخواند مثلا: رب زدنى عملاو الحقنى بالصالحين
سپس به ركوع مى رود و ذكر ركوع را مى خواند.
بعد به سجده مى رود و دو سجده را مانند قبل انجام مى دهد. بعد مى نشيند و تشهد مىخواند: اشهد ان لااله الاالله وحده لاشريك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله اللهمصل على محمد و آل محمد.
پس از تمام شدن تشهد اگر نماز دو ركعتى است سلام مى دهد و اگر نماز سع ركعتى ويا چهار ركعتى باشد بلند مى شود و تسبيحات چهارگانه را مى خواند: سبحان اللهو الحمدالله ولااله الله و الله اكبر (سه بار) آنگاه به ركوع مى رود و ذكر ركوعرا مى خواند بعد به سجده مى رود و دو سجده را انجام مى دهد بعد مى نشيند و چنانچهنماز مغرب باشد تشهد مى خواند و سلام مى دهد. واگر نماز چهار ركعتى استمثل (ظهر- عصر - عشاء) دوباره برمى خيزد و تسبيحات چهارگانه را مانندقبل مى خواند و به ركوع مى رود و بعد دو سجده را بجا مى آورد سپس مى نشيند و مانندقبل تشهد مى خواند و بعد سلام مى دهد و مى گويد:
السلام عليك ايهاالنبى و رحمة الله و بركاته السلام علينا و على عباد اللهالصالحين السلام عليكم و رحمة الله و بركاته
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:
1 - فرا رسيدن وقت نماز با چه چيز اعلام مى شود؟
2 - تفاوت اذان واقامه در چيست ؟
3 - آيا ركوع و سجود ركن اند ؟
4 - كدام يك از ركعات نماز، تشهد خوانده مى شود؟
5 - تفاوت ركوع با ذكر ركوع چيست ؟
درس هفتم : شكيات نماز
شكيات بر 23 قسم است ، هشت قسم آن نماز راباطل مى كند و به شش قسم آن نبايد اعتنايى كرد و نه قسم آن صحيح است .
شكهاى باطل :
اگر يكى از اين شكها را براى نمازگزار پيش آيد، نمازشباطل است :
1 - شك در شماره ركعتهاى نمازهاى دو ركعتى
2 - شك در شماره ركعتهاى نماز سه ركعتى
3 - در شكهاى نمازهاى چهار ركعتى كه پاى يك در ميان باشد.
4 - اگر در نمازهاى چهار ركعتى پيش از تمام شدن سجده دوم شك كند.
5 - شك بين 2 و 5 يا 2 و بيشتر از 5.
6 - شك بين 3 و 6 يا 3 و بيشتر از 6.
7 - شك بين 4 و 6 و يا 4 و بيشتر از 6.
8 - شك در ركعتهاى نماز كه نداند چند ركعت خوانده
شكهائى كه نبايد به آن ها اعتنا كرد:
1 - شك در چيزى كه نمازگزار از محل آن گذشته استمثل اينكه در ركوع شك كند كه آيا حمد و سوره را خوانده يا نه .
2 - شك بعد از سلام نماز
3 - شك بعد از گذشتن وقت نماز
4 - شك كسى كه زياد در نماز شك مى كند كه به او كثيرالشك مى گويند.
5 - شك امام در شماره ركعتهاى نماز در صورتى كه ماءموم آن را بداند و يا شك ماءموم درركعتهاى نماز در صورتى كه شماره آن را بداند كه در صورتاول ، امام با رجوع به ماءموم رفع شك از خود مى كند و در صورت دوم ، ماءموم ، با رجوعبه امام ، وظيفه خود را انجام مى دهد.
6 - شك در نمازهاى مستحبى
شكهاى صحيح :
در نه صورت اگر نمازگزار در شماره ركعتهاى نماز چهارركعتى شك كند بايد بهدستورات زير عمل نمايد:
1 - نمازگزار بعد از سربرداشتن از سجده دوم شك كند دو ركعت خوانده يا سه ركعت ،بنا را بر سه مى گذارد و يك ركعت ديگر را مى خواند و نماز را تمام مى كند سپس يكركعت نماز احتياط ايستاده ، يا دو ركعت نشسته مى خواند.
2 - شك بين دو و چهار بعد از سجده دوم ، بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مىكند و دو ركعت نماز احتياط ايستاده و دو ركعت نشسته مى خواند.
4 - شك بين چهار و پنج بعد از سجده دوم كه بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمامنموده و بعد از نماز، دو سجده سهو مى كند.
5 - شك بين سه و چهار در هر كجاى نماز كه باشد بنا را بر چهار مى گذارد و نماز راتمام مى كند وبعد يك ركعت نماز احتياط ايستاده مى خواند.
6 - شك بين چهار و پنج در حال ايستاده كه بايد نمازگزار بدون ركوع بنشيند و تشهدرا بخواند و نماز را سلام دهد و يك ركعت نماز احتياط ايستاده را بخواند.
7 - شك بين سه و پنج در حال ايستاده كه بايد نماز گزار بدون ركوع بنشيند و تشهدرا بخواند و سلام دهد و دو ركعت نماز احتياط را ايستاده بخواند.
8 - شك بين سه وچهار و پنج در حال ايستاده كه بايد نمازگزار، بنشيند و سلام دهد سپسدو ركعت نماز احتياط ايستاده و دو ركعت نشسته بخواند.
9- شك بين پنج و شش در حال ايستاده كه بايد نمازگزار بنشيند و تشهد بخواند و سلامدهد سپس دو سجده سهو را بجا آورد.
نماز احتياط:
كسى كه نماز احتياط بر او واجب شده بايد فورا بعد از نماز نيت كند و تكبير بگويد وحمد را بخواند و به ركوع رود و دو سجده را بخواند پس اگر يك ركعت نماز احتياط براو واجب است تشهد مى خواند و سلام مى دهد و اگر دو ركعت بعهده اوست پس از دو سجدهديگر تشهد مى خواند و سلام مى دهد و دو ركعت نماز احتياط نشسته هم به همين صورت مىخواند با اين تفاوت كه بجاى ايستادن مى نشيند. بايد توجه داشت كه نماز احتياط سورهو قنوت ندارد و بايد آهسته خواند ونيت هم به زبان نياورد.
سجده سهو:
در شش مورد بايد سجده سهو كرد يعنى نمازگزار بعد از سلام نماز فورا نيت سجدهسهو مى كند و پيشانى را بر چيزى كه سجده بر آن صحيح است مى گذارد و مى گويد: بسم الله و بالله و صلى الله على محمد وآل محمد آنگاه سر از سجده برمى دارد و دوباره به سجده مى رود و باز همان ذكر راتكرار مى كند و سر از سجده برمى دارد و مى نشيند و تشهد مى خواند و سلام مى دهد.
مواردى كه سجده سهو لازم است عبارتند از:
1 - در بين نماز، سهوا حرف بزند.2 - جائى كه در نماز نبايد سلام دهد مثلا در ركعتاول سهوا سلام دهد 3 - در نماز يك سجده را فراموش كند 4 - تشهد نماز را فراموش كند5 - در نماز 4 ركعتى بعد از سجده دوم شك كند كه 4 ركعت خوانده يا 5 ركعت در اينصورت مى نشيند و نماز را تمام مى كند و دو سجده سهو بجا مى آورد 6 - و همچنين در نمازچهار ركعتى در حالت ايستاده شك بين و 5 و 6 پيش آيد.
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:
1 - اقسام شكهاى باطل كدامند؟
2 - چه شكهايى نبايد به آنها توجه كرد؟
3 - شكهاى صحيح چند نوعند؟
4 - نماز احتياط را چگونه بايد خواند؟
درس هشتم : نماز آيات
نماز آيات با يكى از چهار مورد زير واجب مى شود:
1 - گرفتن خورشيد.
2 - گرفتن ماه .
در هر مورد لازم نيست تمام قرص گرفته شود و يا كسى بترسد.
3 - زلزله اگر چه كسى نترسد و
4 - رعد و برق و طوفانهاى شديد در صورتى كه بيشتر مردم بترسند.
كيفيت نماز آيات :
نماز آيات دو ركعت است در هر ركعت پنج ركوع دارد به صورتهاى مختلف خوانده مى شودو مختصرترين صورت آن ، بدين گونه است كه نمازگزار پس از نيت تكبير مى گويدو حمد و سوره را پنج قسمت مى كند و هر قسمت به ركوع مى خواند و سر از ركوع برمىدارد و قسمت ديگر را مى خواند مثلا مى گويد:
بسم الله الرحمن الرحيم ركوع
قل هوالله احد ركوع
لم يلد و لم يولد ركوع
و لم يكن له كفوا احد ركوع
و لم يكن له كفوا احد ركوع
و بعد به سجده مى رود و پس از سجده بر مى خيزد و حمد را مى خواند و سوره را بههمان صورت قبل تقسيم مى كند آنگاه به سجده مى رود و تشهد را مى خواند و سلام مى دهدو مستحب است كه قبل از ركوع دهم ، قنوت نيز بخواند.
نماز ميت :
نماز بر مرده مسلمان اگر چه بچه باشد و ششسال او تمام شده باشد واجب و لازم است و بايد بعد ازغسل دادن و كفن كردن ميت ، بر او نماز خواند و لازم نيست دسته جمعى باشد حتى اگر يكنفرباشد بايد خود، بر او نماز بخواند.
دستور نماز ميت بقرار زير است :
ميت را در برابر نمازگزار به پشت بخوابانند بطوريكه سر او بطرف سمت راستنمازگزار و پاى او بطرف چپ نمازگزار قرار گيرد.
نماز ميت پنج تكبير دارد:
پس از تكبير نماز اول مى گويد: اشهد ان لااله الله و ان محمدارسول الله
پس از تكبير دوم مى گويد: اللهم صل على محمد وآل محمد پس از تكبير سوم مى گويد: اللهم اغفر للمؤ منين و المؤ منات بعد از تكبير چهارم ، اگر ميت مرد است مى گويد:
اللهم اغفر لهذاالميت و اگر زن است مى گويد: اللهم اغفر لهذه الميت بعد تكبير پنجم را مى گويد و نماز را تمام مى كند.
نماز طواف كعبه :
يكى از اعمال عمره و حج ، طواف است ، يعنى هفت دور گشتن به دور خانه خدا با شرايطىكه در مناسك حج آمده است ، بعد از تمام شدن طواف بايد فورا دو ركعت نماز به نيت نمازطواف مثل نماز صبح در كنار مقام ابراهيم بخوانند و نبايد بين نماز وطواف فاصله بيفتديا در جاى ديگرى غير از مقام ابراهيم خوانده شود.
نماز قضاء:
كسى كه نماز واجب خود را در وقت نخوانده ياباطل بوده بايد قضاء، آن را هر چه زودتر بخواند همچنين اگر پدر و مادر نماز و روزهرا بجا نياورده اند بر پسر بزرگتر واجب است كه براى آنها نماز بخواند و روزه بجاآورد و چنانچه نتواند ومشكلش باشد بايد ديگرى را بر اين كار اجير كند.
نمازى كه شخص اجير شده يا نذرى كرده كه آن را بخواند:
اگر شخصى اجير شده باشد كه در برابر گرفتن مزد، نمازهاى فوت شده ميتى رابخواند و يا اين كه شخصى بخواهد تبرعا و بدو گرفتن مزد، نمازهاى او را بجا آورد،بر او لازم است نمازهاى ميت را به هر نحو كه مشخص كرده اند بخواند و همينطور اگركسى نذر يا عهد كرده نماز را بخواند، آن نماز نيز بر او واجب مى باشد مثلا شخصىنذر كرده و يا با خداى خود عهد وپيمان بسته كه سه روز نماز بخواند، اين نمازمثل همان نماز يوميه و روزانه است و تفاوتى ندارد.
نماز مسافر:
اگر انسان به سفر برود در صورتى كه سفرش كمتر از 8 فرسخ نباشد، بايد،نمازهاى چهار ركعتى ؛مثل ظهر و عصر و عشاء را دو ركعت بخواند كه به آن نماز قصر يا(كوتاه ) مى گويند بايد توجه داشت كه ديگر فرق بين گذشته و امروز نيست چهگذشته كه مردم با الاغ سفر مى كردند و ماهها سفرشانطول مى كشيد و چه امروز كه مردم با هواپيما سفر مى كنند ولى اگر مسافر پيش از خداگذشتن وقت نماز به شهر خود برسد نماز را در وطن خود بطوركامل مى خواند.
نماز جماعت :
مستحب است كه نمازهاى واجب به ويژه نمازهاى روزانه را، با جماعت بخوانند، زيرا نمازپشت سر امام جماعت عادل هر ركعت ، آن ثواب صد ركعت دار و هر چه بر تعداد ماءموميناضافه شودثواب جماعت هم بيشتر مى شود.
نماز جمعه :
نماز جمعه در زمان حضور امام واجب است و در زمان غيبت واجب تخييرى است (3) يعنىنمازگزار در روز جمعه مى تواند نماز ظهر يا جمعه بخواند ولى نماز جمعه مى تواندنماز ظهر يا جمعه بخواند ولى نماز جمعه افضل است .
نماز جمعه اين نماز كه روز جمعه تشكيل مى شود بصورت فردى نمى توان خواند بلكهبصورت جماعت و بوسيله پيشوايى عادل و آگاه خوانده مى شودحداقل تعداد شركت كننده 5 نفر است و با كمتر از اين ، نماز جمعهتشكيل نمى شود.
اين نماز، مثل نماز صبح ، دو ركعت است و مستحب است در ركعتاول بعد از حمد، سوره جمعه و در ركعت دوم بعد از حمد، سوره منافقون خوانده مى شود ايننماز داراى دو قنوت مستحبى است قنوت اول قبل از ركوع ركعتاول و قنوت دوم پس از ركوع ركعت دوم مى باشد امام جمعهقبل از شروع نماز، دو خطبه مى خواند و ميان آن دو مى نشيند، در خطبهاول پس از حمد وثناى پروردگار با استفاده از آيات و روايات ، مردم را به تقوى وپرهيز از گناه دعوت مى كند وآنها را به مسائلى سياسى و اجتماعى اسلام آشنا مى سازدو در خطبه دوم ، پس از درود بر پيامبر و پيشوايان اسلام براى مردان و زنان مسلمان طلبآمرزش مى كند.
نماز عيدين :
نماز عيدين كه نماز عيد فطر و عيد قربان است وقت نماز عيدين ، از آغاز طلوع خورشيد تاظهر مى باشد، اين نماز، دو ركعت است كه بهتر است بعد از حمد، در ركعتاول سوره اعلى و در ركعت دوم بعد از حمد، سوره والشمس خوانده مى شود.
در ركعت اول بعد از حمد و سوره ، پنج قنوت و در ركعت دوم ، چهار قنوت دارد در قنوت ،هر ذكرى را مى توان خواند ولى بهتر است دعائى را كه نمايانگر شكوه و عظمت خداونداست خوانده شود، دعا معروف اين است :
اللهم اهل الكبرياء والعظمة و اهل الجود و الجبروت واهل العفو و الرحمة و اهل التقوى و المغفرة اءسئلك بحق هذااليوم الذى جعلته للمسلمين عيداو لمحمد صلى الله عليه و آله ذخرا و شرفا و كرامة و مزيدا ان تصلى على محمد وآل محمد و ان تدخلنى فى كل خير، ادخلت فيه محمدا وآل محمد و ان تخرجنى من كل سوء اخرجت منه محمدا وآل محمد صلواتك عليه و عليهم اللهم انى اسئلك خير ماسئلك عبادك الصالحون و اعوذبكمما استعاذ منه عبادك المخلصون
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:
1 - چرا بايد نماز خواند؟
2 - اقسام نمازهاى واجب چند تا است ؟
3 - نماز مسافر چگونه است ؟
4 - واجبات نماز چند تا است ؟
5 - در چه مواردى نماز آيات واجب مى شود؟
6 - نماز آيات چند ركوع و نماز عيد چند قنوت دارد؟
درس نهم : نمازهاى مستحبى
نماز شب يا تهجد:
اين نماز يازده ركعت است كه از نيمه شب ، تا اذان صبح خوانده مى شود و داراى ثواببسيار است ، نحوه خواندن آن چنين است : هشت ركعت ، بصورت چهار نماز دو ركعتى كه نيتنافله شب - دو ركعت به نيت نماز شفع و يك ركعت به نيت نماز وتر خوانده مى شود.
نافله هاى يوميه :
نمازهاى نافله كه همراه نمازهاى روزانه خوانده مى شود براى كسانى كه مى خواهند باخداى خود رابطه بيشترى داشته و براى خودسازى راز و نياز بيشترى كنند اين نمازهاعبارتند از:
1 - نافله صبح :
دو ركعت كه پيش از نماز صبح خوانده مى شود
2 - نافله ظهر:
هشت ركعت (چهار نماز دو ركعتى پيش از نماز ظهر)
3 - نافله عصر:
هشت ركعت (چهار ركعت نماز دو ركعتى پيش از نماز عصر)
4 - نافله شب :
چهار ركعت بعد از نماز مغرب
5 - نافله عشاء:
دو ركعت بعد از نماز عشاء
نماز غفيله :
اين نماز، بين نماز مغرب و عشاء خوانده مى شود و دو ركعت است - در ركعتاول ، بعد از سوره حمد مى خواند:
و ذالنون اذ ذهب مغاضبا فظن ان لن نقدر عليه فنادى فى الظلمات ان لااله الا انتسبحانك انى كنت من الظالمين فاستجبناله و نجيناه من الغم و كذالك ننجى المؤ منين
و در ركعت دوم بعد از سوره حمد مى خواند:
و عنده مفاتح الغيب لايعلمها الاهو و يعلم ما فى البر و البحر و ما تسقط من ورقة الايعلمها و لا حبة فى ظلمات الارض و لارطب و لا يابس الا فى كتاب ميبن .
و در قنوت اين نماز مى خواند:
اللهم انى اسئلك بمفاتح الغيب التى لايعلمها الا انت ان تصلى على محمد وآل محمد و ان تقضى لى حاجتى اللهم انت ولى نعمتى و القادر على طلبتى تعلم حاجتىفاءسئلك بحق محمد و آل محمد عليه و عليهم السلام لما قضيتها لى .
نمازهاى جعفر طيار:
نمازى است براى آمرزش گناهان كه داراى فضيلت بسيار است اين نماز را حضرت محمدصلى الله عليه وآله به جعفر بن ابى طالب آموخته است نماز جعفر چهار ركعت است كهبه صورت دو نماز دو ركعتى خوانده مى شود و در ركعتاول ، سوره حمد و سوره زلزال ، و در ركعت دوم ، بعد از حمد، سوره والعاديات خوانده مىشود و در ركعت سوم ، بعد از حمد، سوره نصر و در ركعت چهارم ، بعد از سوره حمد، سورهتوحيد قرائت مى شود، و نيز در هر ركعت بعد از پايان قرائت ، پانزده مرتبه بگويد:بار و بعد از سربرداشتن از ركوع ، ده بار و در سجدهاول ، ده بار و ميان دو سجده ده بار و بعد از سجده دوم ، ده بار آن ذكر شريف رابگويدكه در هر ركعت 75 بار و در مجموع ركعات سيصد بار تسبيح ميشود.
شخص نمازگزار اگر عجله داشته باشد مى تواند بجاى چهار سوره و در چهار ركعت ،چهار بار سوره توحيد يعنى : قل هو الله احد بخواند و بعد از نماز سيصدبار تسبيحات اربعه را بگويد - سبحان الله و الحمدلله ولااله الاالله و الله اكبر آنگاه بريا برآورده شدن حاجات خود دعا كند.
نماز ليلة الدفن :
اين نماز، در اولين شبى كه ميت دفن شده خوانده مى شود تا آرامشى براى روانش باشد.نماز وحشت دو ركعت است كه در ركعت اول ، بعد از حمد، يك بار آية الكرسى و در ركعت دوم، بعد از حمد، ده مرتبه سوره قدر خوانده مى شود و بعد از نماز مى خواند:
اللهم صل على محمد و آل محمد و ابعث ثوابها الى قبر فلان بن فلان ، كهبجاى فلان بن فلان ، نمازگزار، نام مرده و پدر او را مى برد.
نماز استغاثه :
اين نماز در مسجد جمكران قم برگزار مى شود در اين مسجد، نمازگزار چهار ركعت نمازمى خواند دو ركعت بعنوان تحيت مسجد كه در هر ركعت حمد را يك مرتبه وسوره توحيد را هفتبار مى خواند و ذكر ركوع و سجده را هفت بار تكرار مى نمايد.
و در ركعت ، بنام نماز امام زمان كه در هر ركعت ، حمد وسوره را يك بار مى خواند و وقتىبه آيه اياك نعبد و اياك نستعين مى رسد آن را صدبار تكرار مى كند، بعدذكر ركوع و سجود را هفت مرتبه تكرار مى كند، بعد از تمام شدن نماز، تكبير مى گويدو تسبيح حضرت فاطمه (عليهاالسلام )را مى خواند سپس به سجده مى رود و صد بارصلوات مى فرستد.
نماز استسقاء يا طلب باران :
اين نماز در سالهاى قحطى و بى بارندگى خوانده مى شود تا خدا به بركت دعاى مردمباران رحمت را نازل فرمايد و زمين تشنه را سيراب نمايد.
اين نماز، دو ركعت است كه روز دوشنبه خارج از شهر در بيابان و بصورت نماز عيد انجاممى دهد جز اين مكه در قنوتهاى آن دعاهايى كهمشتمل بر طلب باران باشد خوانده مى شود و بعد از نماز، امام رو به قبله صدبار مىگويد: الله اكبر، سپس به توجه به طرف راست توجه مى كند و صدبار مى گويد:سبحان الله آنگاه توجه به سمت چپ مى كند و صدبار با صداى بلند لااله الاالله مىگويد و بعد توجه بسوى مردم كرده و صدبار الحمدلله مى گويد و دعا نموده و ازخداوند رحمت و نعمت را طلب ميكند و مردم آمين مى گويند.
نماز حاجت :
براى برآورده شدن حاجات از پيامبر اسلام نقل شده كه هركس اين نماز را بخواندانشاءالله حاجتش برآورده خواهد شد، اين نماز چهار ركعت است :
كه در ركعت اول : سوره حمد يكبار و سوره توحيد يعنىقل هوالله احد... يازده بار.
و در ركعت دوم : حمد يكبار و سوره توحيد بيست و يكبار .
در ركعت سوم : حمد يكبار و سوره توحيد سى و يكبار.
در ركعت چهارم : حمد يكبار و سوره توحيد چهل و يكبار خوانده مى شود و پس از تمام شدننماز، نمازگزار پنجاه بار سوره توحيد مى خواند و پنجاه بار صلوات ميفرستد و بعدبه سجده مى رود و صد مرتبه مى گويد: ياالله ياالله سپس حاجت خود را از خداوند طلبمى كند.
نماز مضطر:
كسى كه از همه جا اميدش قطع شه و راه به جايى نمى برد تنها اميدش به خداست كه باقلب شكسته و بازارى و اشك خواسته خود را از خداوند طلب مى كند اين نماز چهار ركعتاست :
در ركعت اول : بعد از حمد، اين آيه را بيست و پنج بار مى خواند:
افوض امرى الى الله ان الله بصير بالعباد
در ركعت دوم : بعد از حمد اين آيه را بيست و پنج بار مى گويد:
لاالله الا انت سبحانك انى كنت من الظالمين فاستجبناله و نجيناه من الغم و كذلك ننجىالمؤ منين .
در ركعت سوم : بعد از حمد اين آيه را بيست و پنج مرتبه مى خواند: حسبى الله و نعمالوكيل
در ركعت چهارم : بعد از حمد 25 بار مى خواند لاحول و لا قوة الا بالله العلى العظيم بعد از تمام شدن نماز، بيست و پنج بارصلوات مى فرستد كه انشاءالله حاجتش برآورده خواهد شد.
نماز اول هر ماه :
مستحب است كه انسان در اول هر ماه دو ركعت نماز بخواند بدين صورت كه در ركعتاول بعد از حمد 30 مرتبه قل هوالله احد... و در ركعت دوم بعد از حمد، 30 مرتبه سورهاناانزلناه فى ليلة القدر... بخواند و بعد از نماز، سلامتى خود را از خداوند بخواهد.
نماز شبهاى قدر در ماه رمضان :
از جمله اعمال مشتركه شبهاى قدر 19 و 21 و 23 خواندن دو ركعت نماز مى باشد، بدينصورت كه در هر ركعت حمد يك بار و قل هوالله احد هفت بار بگويد و بعد از فراغت ازنماز، هفت بار مى گويد: استغفرالله و اتوب اليه بگويد، به اين اميد كهخداوند آمرزش خود را شامل حال او فرمايد و نيز صد ركعت نماز در هر يك از اين سه شبرسيده است كه مانند نماز صبح دو ركعتى خوانده مى شود.
نماز روز عرفه (نهم ذيحجه )
نمازگزار نماز ظهر و عصر خود را در محيط باز مى خواند سپس دو ركعت نماز مى خواند.
در ركعت اول : سوره حمد و سوره توحيد .
در ركعت دوم : سوره حمد و سوره كافرون بعد از آن چهار ركعت نماز ديگر مى خواند كه درهر ركعت آن ، بعد از سوره حمد، پنجاه بار سوره توحيد مى خواند.
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:
1 - نماز تهجد چند ركعت و وقت آن چه موقع است ؟
2 - نماز جعفر طيار را چه كسى به وى آموخت ؟
نماز استسقاء چه وقت و چگونه خوانده مى شود؟
4 - نماز شبهاى قدر در چه شبهايى از ماه رمضان خوانده مى شود؟
5 - چرا نماز ليلة الدفن در شب دفن ميت خوانده مى شود؟
درس دهم : نمازهاى معصومين
1 - نماز پيامبر اسلام :
انجام اين نماز براى آمرزش گناهان بسيار خوب است و زمان معينى براى انجام آن در نظرگرفته نشده است ولى بهتر است كه روز جمعه خوانده شود اين نماز دو ركعت است كه درهر ركعت سوره حمد و پانزده مرتبه سوره قدر خوانده مى شود و همين سوره قدر در ركوعپانزده مرتبه و بعد از ركوع پانزده مرتبه سپس در سجدهاول پانزده مرتبه و بعد از سجده پانزده مرتبه خوانده مى شود.
در سجده دوم هم سوره قدر پانزده مرتبه و بعد از سجده دوم پانزده مرتبه قرائت مىشود در اينصورت در دو ركعت مجموعا 210 بار سوره قدر قرائت مى گردد و پس از تمامشدن ، نمازگزار حاجات خود را از خداوند طلب مى كند.
2 - نماز حضرت على عليه السلام :
اين نماز چهار ركعت است كه در هر ركعت سوره حمد و پنجاه بار سوره توحيد خوانده مىشود و سپس نمازگزار مى خواند:
اللهم صل على النبى العربى و آله آنگاه حاجت خود را از خداوند طلب مى نمايد.
3 - نماز حضرت فاطمه (سلام الله عليها)
اين نماز دو ركعت است كه در ركعت اول ، نمازگزار يكبار سوره حمد و انا انزلنا صد بارو در ركعت دوم ، يكبار حمد و صد بار قل هوالله احد مى خواند.
4 - نماز امام حسن مجتبى عليه السلام :
اين نماز چهار ركعت است در هر ركعت ، يك بار حمد و بيست و پنج بار سوره توحيد مىخواند آنگاه پس از خواندن دعا، حاجت خود را از خداوند مى خواهد.
5 - نماز امام حسين عليه السلام :
اين نماز چهار ركعت است كه در هر ركعت سوره حمد پنجاه مرتبه وسورهتوحيد(قل هوالله ...) پنجاه مرتبه و در ركوع سوره فاتحه وتوحيد هر كدام ده مرتبه وبعد از ركوع هر كدام ده مرتبه و همچنين در سجدهاول و دوم و بين دو سجده هر كدام ده بار سوره اخلاص و توحيد مى خواند.
6 - نماز امام زين العابدين :
اين نماز چهار ركعت است نمازگزار در هر ركعت يكبار سوره حمد و صدبار سوره توحيدمى خواند و پس از تمام شدن نماز، مى خواند - يا من اظهرالجميل و ستر القبيح يا من لم يؤ اخذ بالجريرة و لم يهتك الستر يا عظيم العفو ياحسنالتجاوز يا واسع المغفرة يا باسط اليدين بالرحمة يا صاحبكل نجوى يا منتهى كل شكوى يا كريم الصفح يا عظيم الرجاء يا مبتدءا بالنعمقبل استحقاقها يا ربنا و سيدنا و مولانا يا غاية رغبتنا اسئلك اللهم ان تصلى على محمدوآل محمد .
7 - نماز حضرت باقر عليه السلام :
اين نماز دو ركعت است كه در هر ركعت آن يك حمد و صد مرتبه تسبيحات اربعه خوانده مىشود سبحان الله و الحمدلله ولا اله الله و الله اكبر پس از تمام شدن نماز و دعاحاجات خود را از خداوند مى خواهد.
8 - نماز امام صادق عليه السلام :
نماز امام صادق عليه السلام دو ركعت است در هر ركعت سوره حد يك مرتبه و آيه شهدالله انه لااله الا هو و الملائكة و اولوالعلم قائما بالقسط لااله الاهوالعزيز الحكيم صد مرتبه مى خواند.
9- نماز امام موسى كاظم عليه السلام :
اين نماز دو ركعت است و در هر ركعت يكبار حمد و دوازده بار سوره توحيد قرائت مى شودپس از دعا حوائج خود را از خداوند مى خواهد.
10 - نماز حضرت امام رضا عليه السلام :
اين نماز شش ركعت است كه در هر ركعت يكبار حمد و ده بار سوره دهر خوانده مى شود و پساز تمام شدن نماز اين دعا خوانده مى شود: يا صاحبى فى شدتى و يا وليى فىنعمتى و يا الهى و اله ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و يعقوب يارب كهيعص و يس و القرآنالحكيم اءسئلك يا اءحسن من سئل و خير من دعى و يا اءجود من اءعطى و يا خير مرتجى اسئلكان تصلى على محمد و آل محمد .
11 - نماز حضرت جواد عليه السلام :
اين نماز دو ركعت است كه لازم است در هر ركعت يكبار حمد و هفتاد مرتبه سوره توحيد خواندهشود سپس نمازگزار حوائج خود را از خداوند مى خواهد.
12 - نماز حضرت هادى عليه السلام :
اين نماز دو ركعت است كه در هر ركعت يكبار حمد و يكبار سوره يس و در ركعت دوم يكبار حمدو يكبار سوره الرحمن خوانده مى شود و بعد از پايان نماز و دعا نمازگزار حوائج خود رااز خداوند مى خواهد.
13 - نماز امام حسن عسگرى عليه السلام :
اين نماز چهارركعت است كه در ركعت اول و دوم يكبار حمد و پانزده بار سورهزلزال و در ركعت سوم وچهارم يكبار سوره حمد و پانزده بار سوره توحيد خوانده مىشود. سپس نمازگزار دعا مى كند و حاجتهاى خود را از خداوند طلب مى كند.
14 - نماز امام زمان (عج ):
اين نماز دو ركعت است كه در هر ركعت يكبار حمد و يكبار سوره توحيد خوانده مى شود ونماز گزار وقتى به آيه اياك نعبد و اياك نستعين مى رسد صدبار آن راتكرار مى كند و بعد از نماز دعاى فرج حضرت را مى خواند: اللهم عظم البلاء وبرح الخفاء وانكفشف الغطاء و ضاقت الارض بما وسعت السماء و اليك يا رب المشتكى وعليك المعول فى الشدة والرخاء اللهم صلى على محمد وآل محمد الذين امرتنابطاعتهم و عجل اللهم فرجهم بقائمهم واظهر اعزازه يامحمد يا على ،يا على يا محمد، اكفيانى فانكما كافياى يامحمد يا على ، يا على يا محمد، انصرانىفانكما ناصراى يا محمد يا على ، يا على يا محمد احفظانى فانكما حافظاى يا مولاى ياصاحب الزمان يامولاى يا صاحب الزمان ، يا مولاى يا صاحب الزمان ، يا مولاى يا صاحبالزمان ، الغوث الغوث الغوث ، ادركنى ، ادركنى ، ادركنى ، الامان ، الامان ، الامان .
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:
1 - نماز حضرت على (ع ) چگونه خوانده مى شود؟
2 - نماز امام حسين (ع ) چگونه خوانده مى شود؟
3 - نماز فاطمه زهرا(س ) چگونه خوانده مى شود ؟
4 - نماز امام زمان (عج ) چگونه خوانده مى شود؟
5 - نماز پيامبر (ص ) براى چه كارى مفيد است ؟
درس يازدهم : روزه
مى دانيم كه همانطور كه بدن پس از چند ساعت كار مداوم و پشت سر هم نياز به استراحتدارد، دستگاه گوارشى هم با كار مداوم و يكنواخت ، سالى يك بار نياز به استراحت دارد وبايد به خانه تكانى بدن پرداخت و چربى و قند و مواد اضافى را كه در مدت يكسال ذخيره كرده ، بايد از بين برد و بدن را از آلودگى و غبار تميز كرد بديهى استكه بهترين راه براى استراحت دادن به دستگاه گوارش و رفت و روب و جاروب كردنبدن ، روزه است كه انسان در مدت معينى از خوردن و آشاميدن پرهيز كند تا هم كمكى بهجسم و بدن خود كرده باشد و هم بخاطر مبارزه با نفس و غرايز و شيطان وجود خود كهانسان را به قانون شكنى وادار مى سازد، بتوان به ورزش و پرورش روح و روانپرداخت و شيطان درون را نااميد ساخت پس روزه به صورت ظاهر، عبارت از دورى ازخوردن و آشاميدن از هنگام اذان صبح تا مغرب است ولى در حقيقت ، پرهيز از هر گناه وقانون شكنى است .همانطور كه جسم با ورزش و نرمش توانمند و قوى مى گردد روحوانديشه انسان هم با مبارزه با غرايز قدرتمند مى شود تا جايى كه انسان مى تواند دربرابر خواسته هاى نامشروع آنها پايدارى و مقاومت كند كسانى كه اين تمرين مبارزاتىرا ندارند در برابر هوسها و خواسته هاى درونى تاب و توان مقاومت ندارند و زود تسليمخواسته ها و غرايز مى شوند و اسير شيطان مى گردند ولى مردان خدا كه در رمضان دربرابر غرايز و خواسته هاى خود مى ايستند و قانون شكنى و گناه را كنار مى گذارند وراحتى مى توانند در برابر تمايلات شيطانى پايدارى نمايند و خواسته خداوند را اجراكنند آرى روزه همانطور كه بدن را از رسوبات چربى و قند و غيره پالايش مى كند و بهدستگاه گوارش استراحت مى دهد سبب پاكيزگى روح از پليدى و ناپاكى مى شود.
اقسام روزه :
روزه به چهار نوع تقسيم مى شود:
1 - واجب
2 - حرام
3 - مستحب
4 - مكروه
روزه هاى واجب :
الف - روزه ماه رمضان
ب - روزه قضاء و كفاره
ج - روزه اى كه با نذر واجب مى شود
د - روزه قضاء پدر بر پسر بزرگتر
روزه هاى حرام
الف - روزه عيد سعيد فطر و عيد سعيد قربان
ب - روزه مستحبى فرزند كه سبب ناراحتى پدر و مادر شود ويا آنكه فرزند را از گرفتنآن نهى كرده باشند.
روزه هاى مستحب :
الف - هر پنجشنبه و جمعه
ب - روز مبعث (27 ذيحجه )
ج - عيد غدير(18 ذيحجه )
د - روز ميلاد پيامبر (17 ربيع الاول )
ه- روز عرفه (9ذيحجه )
و - تمام ماه رجب و شعبان
ن - عيد نوروز
ى - 13 و 14 و 15 هر ماه
روزه هاى مكروه :
الف - روزه مستحبى ميهمان بدون اجازه ميزبان و يا نهى او
ب - روزه مستحبى فرزند بدون اجازه پدر
ج - روزه روز عاشورا
د - روزه روز عرفه در صورتى كه مانع از مراسم دعا شود.
ه - روزه روزى كه نمى داند عرفه است يا عيد قربان
نيت :
در روزه لازم است كه انسان نيت كند و لازم نيست نيت را بر زبان بياورد بلكه همانقدر كهبراى سحرى برمى خيزد و روزه مى گيرد كافى است و بهتر است كه از شباول ماه رمضان بمدت يكماه نيت كند.
مبطلات روزه :
كارهايى كه روزه را باطل مى كند عبارتند از:
الف و ب - خوردن و آشاميدن
ج - رساندن غبار يا دود غليظ به حلق
د - فرو بردن تمام سر به زير آب
ز - قى كردن به طور عمد
ه - آميزش با همسر
ى - استمناء يعنى كارى كند كه جنب شود و منى از او بيرون بيايد.
ن - باقى ماندن بر جنابت تا اذان صبح بدون عذر
مساءله - خوردن و آشاميدن از روى فراموشى روزه راباطل نمى كند.
مساءله - تزريق آمپول اگر بجاى غذا نباشد اشكال ندارد ولى بايد ازاستعمال آمپول تقويتى و يا غذايى خوددارى كرد(4)
مساءله - اگر انسان در اثر سرفه كردن خلط سينه وارد فضاى دهانش شود نبايد آن رافرو برد بلكه بايد آن را به بيرون بيندازد.
مساءله - اگر كسى آروغ بزند و غذا در فضاى دهانش بيايد نبايد آن را فرو برد زيراروزه اش باطل و قضا و كفاره بر او لازم مى شود و كفاره آن يا دو ماه روزه ياشصت نفراطعام يا به هر كدام حدود يك كيلو گرم يا آرد بدهد و اگر هيچكدام نمى تواند استغفاركند.
مساءله - اگر روزه دار روزه خود را با غذا و نوشيدنى حرام بشكند قضا و كفاره جمع براو واجب مى شود.
باقيماندن بر جنابت تا اذان صبح :
اگر شخص روزه دار عمدا تا اذان صبح بر جنابت باقى بماند وغسل نكند و چنانچه وظيفه اش تيمم است آن را انجام ندهد روزه اشباطل است و قضا بر او لازم و معصيت كار است .
مساءله - كسى كه بيمار است و ياروزه براى او ضرر دارد نبايد روز بگيرد و بايد درموقع سلامتى روزه ها را قضا نمايد و اگر بيمارى تا ماه رمضان ديگر ادامه داشته باشدديگر قضا هم ندارد و بايد مطابق هر روز تقريبا يك كيلو آرد يا گندم يا نان به فقيربدهد و اگر ندارد و خود محتاج وفقير است بر او لازم نيست .
مساءله - مسافرى كه شغلش سفر نيست روزه را درسفر مى خورد و بعد قضاى آن را بجامى آورد و همانطور كسى كه مى خواهد از روزه فرار كند چهار فرسخ (24 كيلومتر) ازشهر خارج مى شود و مى خورد بعد برمى گردد و در موقع مناسب قضاء آن را بجا مىآورد.
زكوة فطره :
پس از پايان ماه رمضان كسانى كه توان مالى دارند به شكرانه توفيق در انجام فرمانخداوند، زكات فطره را مى دهند يعنى سرپرست خانه براى خود و كسانى كه نان خور اوهستند براى هر كدام يك صاع كه حدود سه كيلو است آرد يا گندم يا نان يا برنج يا قيمتآنها را مى دهد و كسى كه توان مالى را ندارد بين خود دست به دست مى كنند بعد خودشاناستفاده مى كنند اگر اين كار هم بر انسان ممكن نيست از گردن آنها ساقط مى شود.
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:
1 - روزه يعنى چه و چرا بايد روزه بگيريم ؟
2 - آيا نيت در روزه لازم است و چرا؟
3 - اقسام روزه واجب چند تا است ؟ آن ها را برشماريد.
4 - چه كارهايى روزه راباطل مى كند؟
5 - در چه مواردى قضاى روزه لازم نيست ؟
6 - در چه مواردى كفاره به عهده انسان مى آيد؟
درس دوازدهم : خمس و زكات
اسلام انسانها را بر اساس خواسته فطرت مالك دسترنج خود مى داند و انسان آزاد استمالى را كه با تلاش خود به دست آورده صرف مخارج زندگى خود نمايد ولى براىآنكه ثروت در دست گروه خاصى انباشته نشود كه مشكلات اقتصادى را به وجود آوردمالياتهاى شرعى براى آنها قرار داده .
يكى از اين مالياتهاى شرعى ، خمس است كه انسان بايد يك پنجم از درآمد اضافىيكساله خود را تحت اين عنوان به فقيه جامع الشرايط ياوكيل او بدهد تا در راه مصالح اسلام و مسلمين خرج كند. لذا هر شخصى بايد از آغاز تاپايان سال درآمد و مخارج خود را حساب كند و هر چه زياد آورد خمس آن را بدهد. بايدتوجه داشت كه مالى را كه خمش نداده نمى تواند در آن تصرف كند بنابراين اگر باپول خمس نداده لباس بخرد يا منزل خريدارى كند يا فرش و غيره تهيه نمايد نماز درآن لباس و يا خانه و يا بر آن فرش باطل است .
چيزهايى كه خمس به آنها تعلق مى گيرد:
1 - درآمد و منفعت كسب
2 - جواهرى كه از دريا به دست مى آيد.
3 - گنج
4 - معادن
5 - غنائم جنگى
6 - مال حلال مخلوط به حرام
7 - زمينى كه كافر ذمى از مسلمان بخرد(5)
چيزهايى كه خمس ندارد:
1 - مالى كه از ارث به انسان برسد
2 - چيزهايى كه به انسان بخشيده اند (6)
3 - جوائز
4 - آنچه بعنوان عيدى انسان مى گيرد.
5 - الى كه بعنوان خمس يا زكات به انسان داده اند
راه مصرف خمس :
خمس نصف مى شود نصف آن سهم امام (ع ) و نصف ديگر مربوط به سادات فقيرى است كهقدرت اداره زندگى ندارند و شيعه اند و آشكارا هم گناه نمى كنند.
خمس را بايد به مرجع تقليد و فقيه جامع الشرايط ياوكيل او داد يا در مصرف ، از او اجازه گرفت .
زكات :
يكى از مالياتهاى بسيار ارزنده اسلامى زكات است زكات به معناى رشد و نمو است ومعنى ديگر آن پاكى و تطهير است .
بديهى است كسى كه زكات مالش را مى دهد و اين تعهد خود را نسبت به خداوند و حكومتاسلامى ادا مى نمايد هم بر ارزش معنوى خود مى افزايد و هم ثروت خود را پاك و تطهيرمى كند.
زكات بر دو نوع است :
1 - زكات بدن :
كه سالى يك بار در روز عيد فطر واجب است كه شخصى كه داراى توان مالى است براىخود و هر نفر از نانخورهاى خود سه كيلو گندم يا برنج كه غذاى عمده سالانه او راتشكيل مى دهد يا قيمت آن را به فقير بپردازد.
2 - زكات مال :
نه چيز از درآمد، زكات دارد كه كلا به سه دسته تقسيم مى كنند.
الف - غلات ، كه عبارتند از جو، گندم ، خرما، كشمش
ب - دام ، كه عبارتند از شتر، گاو، گوسفند
ج - سكه ، كه عبارتند از سكه طلا، سكه نقره
اينك به توضيح هر يك مى پردازيم :
1 - غلات : تمام غلات چهارگانه كه گذشت هر وقت كه به 850 كيلوگرم برسد به حدنصاب رسيده و بايد زكات آن را داد و كمتر از اين زكات ندارد ولى چون مقدار زكاتغلات به نحوه آبيارى آن مربوط مى شود به سه صورت پرداخت زكات صورت مىگيرد:
1 - هرگاه زراعت ديمى است يعنى با آب باران و رودخانهبعمل مى آيد يك دهم ، از آن بعنوان زكات بايد پرداخت شود
2 - هرگاه محصول باآب قنات يا با دلو و يا موتور آبيارى شود يك بيستم ، آن زكاتاست .
3 - هرگاه آبيارى آن به هر دو صورت انجام پذيرد نصف آن يك دهم ، و نصف ديگر يكبيستم ، مى باشد.
2 - نصاب دام خود را به سه بخش تقسيم مى شود:
الف - نصاب گوسفند - حد نصاب گوسفند كه زكات واجب مى شود 40 عدد است كه كمتراز آن زكات ندارد و زكات 4 عدد يك عدد گوسفند است .
ب - نصاب گاو - حد نصاب آن كه زكات واجب مى شود 30 عدد است كه كه زكات آن يكگوساله است كه حداقل يكسال از او گذشته باشد.
ج - شتر - اولين حد نصاب شتر كه زكات واجب مى شود 5 عدد است و تا زمانى كه تعدادآنها به 26 شتر نرسيده است از هر زكاتش يك شتر است و نصابهاى ديگر و احكام آنهادر رساله هاى علميه آمده است .
نصاب طلا و نقره :
بايد توجه كرد كه نصاب و حد تعلق زكات به اين دو فلز گرانبها عبارتند از طلا 15مثقال و نقره 105 مثقال كه زكات هر دو آن ها يك چهلم مى باشد.
شرايط زكات :
1 - بايد دانست كه مالك مى تواند كليه مخارجى را كه براىمحصول خود متحمل شده ، و هزينه كرده از بذر گرفته تا مزد آبيارى و كارگر، ازمحصول ، كم كند و بايد مقدار نصاب قبل از كم كردن محاسبه شود (7)
2 - دام و حيوانات بايد يكسال يا بقولى يازده ماه از مالكيت آن گذشته باشد پس اگرشخص 50 گوسفند بخرد و پس از گذشت ده ماه آن را بفروشد زكات ندارد.
3 - حيوانات بايد در تمام سال بيكار باشند پس گاو و شترى كه در كار مزرع از اواستفاده مى شود زكات ندارد.
4 - حيوان در تمام مدت سال از علفهاى بيابان و خودرو استفاده كند پس اگر در تماممدت سال يا مقدارى از آن از علفهاى چيده شده استفاده كند زكات ندارد.
5 - زكات طلا و نقره در صورتى واجب است كه به صورت سكه باشد بنابراين زيورآلات طلا كه خانمها استفاده مى كنند زكات ندارد. 6 - پرداخت زكات بايد با نيت پاك وبراى خدا باشد نه اغراض ديگر.
راه هاى مصرف زكات :
در هشت مورد مى توان زكات را به مصرف رساند:
1 - فقير يعنى كسى كه درآمدش كمتر از خرج سالش باشد يامعلول است و نمى تواند كار كند و منشاء مالى ديگرى هم نداشته باشد.
2 - مسكين و آن فقيرى كه درمانده و بينواست و هرچه تلاش مى كند كارى برايش پيدا نمىشود نه آنكه از كار بگريزد.
3 - به كافران براى كمك گرفتن از آنها در جنگ و يا نرم كردن دلهاى آنها بطورى كهبه اسلام توجه پيدا كنند و مسلمان شوند.
4 - براى آزاد كردن بردگان كه در قديم برده گيرى و برده دارى مرسوم بوده است واسلام با اين كار با شيوه بردگى مبارزه كرده است .
5 - بدهكارى كه قدرت پرداخت قرض خود را ندارد.
6 - كارهايى كه مربوط به عموم مردم و رفاه آنان است مانندپل سازى و جاده كشى و برق كشى و غيره .
7 - مسافرى كه در سفر درمانده يا پول او را دزديده اند و هيچ راهى براى بازگشت بهوطن خود ندارد.
8 - كسانى كه از طرف امام يا نايب او ماءمور جمع آورى زكات و مصرف آنها بر طبقدستور هستند.
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:
1 - خمس يعنى چه ؟
2 - به چه چيزهايى خمس تعلق مى گيرد؟ آنها را نام ببريد.
3 - راه مصرف خمس چگونه است ؟
4 - چه چيزهايى خمس ندارد؟ آن ها را نام ببريد؟
5 - حد نصاب كه در زكات نام برده مى شود يعنى چه ؟
6 - زكات گندمى كه هم از آب باران استفاده مى كند و هم از آب چاه چيست ؟
7 - آيا حد نصاب قبل از كم كردن مخارج محاسبه مى شود يا بعد از آن ؟
| 
